Syntaxis mathematica
Claudius Ptolemaeus
Claudius Ptolemaeus. Claudii Ptolemaei Opera quae exstant omnia, Volume 1, Part 1-2. Heiberg, J.L., editor. Leipzig: Teubner, 1898-1903.
θʹ. Ἔφοδος εἰς τὰς κατὰ μέρος τῶν φάσεων καὶ κρύψεων διαστάσεις ἀπὸ τοῦ ἡλίου.
Φανερὸν δʼ αὐτόθεν, ὅτι καὶ καθόλου τῶν Β ∠ περιφερειῶν ὑποκειμένων ἐφʼ ἑκάστου τῶν ἀστέρων καὶ τῆς κατὰ τὴν Ε τομὴν διδομένης ἀρχῆς τῶν δωδεκατημορίων, διὰ δὲ τοῦτο καὶ τῆς ὑπὸ ΒΕ∠ γωνίας, δοθήσεται μὲν ἡ ∠Ε καὶ ἡ περὶ τὴν τοιαύτην τοῦ ἀστέρος ἀπόστασιν κατὰ πλάτος πάροδος, τουτέστιν ἡ ΚΗ ἢ ἡ ΘΛ, διὰ δὲ τοῦτο καὶ ἢ τε ΚΕ ἢ ἡ ΕΛ καὶ ἔτι ἡ φαινομένη διάστασις ἡ ∠Κ ἢ ἡ ∠Λ. ᾧ δὴ τρόπῳ καὶ ἐπὶ πάντων τῶν δωδεκατημορίων ἐπιλογισάμενοι πάλιν, ἵνα μὴ μακρὰν ποιῶμεν τὴν σύνταξιν, καθʼ ἕκαστον τῶν ε ἀστέρων, ἐπὶ μόνου μέντοι διὰ τὸ αὔταρκες τοῦ προκειμένου μέσου κλίματος, τὰς φαινομένος [*](1. πρῶτος D ἀ μένου D, corr D 2. ὑπέρ] ὑπό D corr. D. τὰς τάς B. προδεδειγμένας DB, corr. D2. 3. εἰκότ D, corr D2. ἐκλίψουσιν D, corr D2, -v eras. 4. προ- τεθέντα] -ν- im ras 2 litt. D2. 6. θʹ] B, om. A Da. τάς] τά B. 7. διαστάσεις — ἡλίου] διαστάσεις D, ἀπὸ τοῦ ἡλίου διαστάσεις H. 8 δʼ| δέ D 3 ∠;] A1DH, Β Λ Ba. 9. περιφερειῶν] A1, B. 11 δέ] scripsi, δή D, om. A1BHa.) [*](καί] δὲ καί H. τῆς] D, D ΒΕΔ∠;] A1DH, ΒΕ∠ Ba.) [*](12. μέν] μὲν καί Η, καί ins. D ∠Ε ] A1DH, κ supra add. D2, ∠ΚΕ B, mg D2; δ κε a 13 ἐπίστασιν D, corr. D2.) [*](πάροδος]-ος corr. D2. 14 ἤ(utr .)] καί DH ἠ(utr.)]om.H.) [*](15. ∠ Λ] inter ∠ et Λ ras paruam D. 17. μακράν] -άν corr. D2. 19 τάς] inc fol 1 A1, multa euan.)
ι΄, Ἔκθεσις κανονίων περιεχόντων τὰς τῶν ε πλανωμένων φάσεις καὶ κρ ύψεις.
Κρόνου Διὸς Ἄρεως
ἀρχαὶ δωδεκατημορίων ἑῴας ἑσπερίας ἐῴας ἑσπερίας ἐῴας ἑσπερίας
ἀνατολῆς δύσειως ἀνατολῆς δύσειος ἀνατολῆς δύσεως
Κριοῦ κγ α ια κη κ ι ι ιθ κα ιβ ια μ
Ταύρου κα νζ ια μα ιθ ϛ ι κθ κ η ια μη
Διθύμων νβ ιβ κϚ να ια κα ιβ
Καρκίνου ιδ β ιδ β ιβ μϚ ιβ μϚ ιβ λγ ιδ λ
Δέοντος ια λδ ιε λδ ι μ ιδ λα ιβ κη ιζ ιθ
Παρθένου ι νγ ιϚ ν α ιϚ ιβ ια μϚ κ ε
Χηλῶν ι μη ιζ Ϛ θ νζ ιϛ λδ ια λη κα α
Σκορπίου ι νγ ιϚ νγ ι α ιϚ ιβ ια μη κ ιθ
Τοξότυ λδ ιε λδ μ ιδ λα ιβ λα ιζ λβ
Αἰγόκερω ιδ β ιδ β ιβ μϚ ιβ μϚ ιδ με ιδ με
Ὑδροχόου ιζ νβ ιβ κϚ ιε να ια ι ιζ λε ιβ λϚ
Ἰχθύων κα νζ ια μα ιθ Ϛ ι κθ κ κς ια μιθ
[*](In hac tabula contuli HK. 1. ι΄] B, om. A1DHa. ἔκ- θεσις — 2. κρύψεις] A1Ba, om. DH. 1. ε] A1, om. Ba. 2. κρύψεις] des. fol. 1 A1, reliqua fol. 275 a. 3. Κρόνου] et cet. compp. Ha. 4. ἀρχαί] in lin. 3 BD, om. K. ιβτημορίων B, δωδεκατημόρια K. ἑῴας( pr)] in ras. B post ≈ 5. δύσεως( pr.)] κρύψεως K. δύσεως (sec.)] κρύψεως K, ἀνατολς D. 6. Κριοῦ] et cetera signa compp. Ba. κγ] Ba, κϚ D, κ HK. α] BHa, λ D et in ras. K. κη] κ D. ια(alt.)] DHK, λα Ba. 7. κα] κζ D.)[*](μα] HK, μδ BDa. η] Ba, ιϚ DHΚ. 8. λ] α K. 9. ιδ (pr.)] ια D. μϚ (pr.) DHK, μη Ba. ιδ (tert)] HK, ια BDa. 10. Λέων D. μ] HK, λα Ba, λδ D. ιδ]ια D. κη] DHΚ, λη Ba.)[*](ιθ] scripsi, ι BΚa, λε D, ε H. 12.?? Ba, Ζυγοῦ HΚ. ϛ] ε K.)[*](νζ] ζ H. ιϚ] ιδ H. κα] κδ D. 13. α] HK, μα BDa.)[*](14. λδ (pr.)] Κ, νδ H, λα BDa. 15. αἰγοκερω D, αἰγοκέρου Κ)[*](ιδ (pr.)] ια D. μϚ (alt.)] DHK, μη Ba. ιδ (tert.)] ΗΚ, ια D, ιβ Ba. ιδ (quart.)] ια D. 16. ὑδρηχόου D, ὑδριχόου K.)[*](ιβ(pr.) — λϚ) im ras. H. ιε] ι H. να] ι H. λϛ] DΗΚ. λθ Ba. 17. ἰχθύσι D. ια(pr.) — ι] im. ras. H. μα] BHΚa, μδ D. ιθ] ι H. Ϛ] κθ H. κθ] ιθ H. κ] DHΚ, ιϛ Ba.)[*](κϚ] DHK, κε Ba. μθ] corr. ex λθ H, mg. μθ. ln H altera pars tabulae in duas diuina est, in utraque nomina signorum per compp. ad dextram addita. ln D numeri a lin. 21 uno loco dexteriores collocati sunt 18. Ἀφροδίτης et Ἑρμοῦ compp. H.)[*](19. ἀρχαί] in lin. 18 B, om. K. ιβτημορίων B, δωδεκατημόρια K.)Ἀφροδίτης Ἑρμοῦ
ἀρχαὶ δωδεκατημορίων ἑσπερίας ἑσπερίας ἑῴας ἑῴας ἑσπερίας ἑσπερίας ἑῴας ἑῴας
ἀνατολῆς δύσεως ἀνατολῆς δύσεως ἀνατολῆς δύσεως ἀνατολῆς δύσευς
Κριοῦ ε ι δ θ γ ο ι κη θ νη θ μγ κγ νη κγ λη
Ταύρου ε η δ ιϛ Ϛ ιϚ θ μ ι δ ι ιε κβ ιε κβ ιε
Διδύμων ιβ ζ ιη ια μζ ιη ο ιϚ μδ
Καρκίνου ε λϚ η κ θ ν ε νθ ιβ κβ ιε λδ ιδ δ ιβ λ
Λέοντος Ϛ ιϚ ιγ γ η β ε ε ιγ μγ ιθ νθ ια κε ι κα
Παρθένου ζ κβ ιη β Ϛ λη σ νδ ιη α ιη κα θ νθ
Χηλῶν ζ νγ ιζ μγ ε μα δ νδ κβ μθ κγ ιϚ θ να ι ο
Σκορπίου η κ ιγ μζ ε κη δ νε κ α κβ α θ μδ ι ιθ
Τοξότου ζ μθ η α δ λθ ε ιϚ ιη ια ιζ κε κε ια ιθ
Αἰγόκερω Ϛ νβ δ η β μγ Ϛ λ ιγ νδ ιβ ι θ λϚ ιδ ε
Ὑδροχόου ε να γ ιϚ ο λ η λγ ια ι θ ν ιβ κζ ιζ ν
Ἰχθύων ε κβ γ λη ο κδ ι ιϚ ι ια θ μγ ιθ ιε κα μϚ
[*](columnas Veneris in duabus tabulis sic ordinauit Κ: ἀνατολῆς ἑσπερίας ?? ἀνατολῆς ἑῴας ?? — ἑῴας δύσεως ??, ἑσπερίας δύσεως ?? alteri quoqque praemittuntur nomina signorum. 20. ἀνατολῆς (sec.)] ἀνατολή D (alibi fere ἀνατολ). 21. Κριοῦ] et cet. compp. Ba, κριῷ D. ι (pr.)] ιδ K.)[*](δ θ] γ νη K. γ ο] α ζ K. ι κη) ια ι HK. μγ] DHΚ, νγ Ba.)[*](κγ(pr.)] κζ D. νη (alt)] BΚa, ν D, νε H. λη] μ H. 22 ταύρῳ D.)[*](η] κ K. ιϚ (pr.) ιβ K. Ϛ ιϚ γ α K. μ] με HK. ιε (sec.)] ιθ D.)[*](κβ (alt.)] κε H. ιε (tert.)] HKB2. ιθ BDa. 23. διδύμου D. ιβ] κς K.)[*](ζ (pr.)] DH, ιζ Ba, κζ K. Θ]ζ K. ιε] BD, ιθ HB2a, λ K. ζ (alt.)] post ras. B. λϚ] λ HK. ιη (alt.)] HΚa, ιζ D, ι B. μδ] BHa, μα DΚ 24. καρκιν΄ D. λϚ] μα K. η] θ K, ιη H. κγ] ιε K.)[*](ν] η H, ιε K νθ] μα HK ιδ] γ] D. δ] λ Κ. ιβ (alt.)] ι D. 25. λέων D. ιϚ] ιβ H, ζ K. ιγ γ] ιδ νε K. β] ιη K. ε(pr. δ HΚ ε (alt.)] νε HK. ιθ] 𝒢θ D. νθ] νε H. κα] HK, κθ Ba, μγ D. 26 παρθέ D. ζ κβ] ϛ λδ K. ιη β] κ δ Κ. λη] νη K.)[*](δ] θ H, α K. νδ] νϛ HΚ. α] HK α D, corr. uol. D. λα K. κα] νδ D. νθ] μθ H. 27. ζυγοῦ K. νγ] ιη K ιζ] ιθ K. μγ] με H, λε K.)[*](ε μα] Ϛ Ϛ K. μα]κα D. νδ] ν HΚ. μθ] μβ H. ιϚ] DHK, ιβ Ba. να] Ba,νδ D, νζ HK. 28. η κ]ζ λθ Κ. ιγ] ιδ K. μζ] ιζ H, κ K. ε κη] Ϛ β K.)[*](νι] νς HK. κ (alt)] BD2a, N D, κβ HΚ. ιθ ιε D, νη H. 29 μθ] κβ D, λ Κ η] DH, ν Ba, ζ K. α] BHa, δ D, λδ Κ. δλθ] ε κζ K. ιϚ] κζ HΚ.)[*](ιη ια] η α H. ιζ] ζ Ba. 30. αἰγόκερ D, αἰγοκέρου K Ϛ (pr.)] δ D. νβ] D, νε Ba, ν H, μθ K.] δ η] γ ιε K. β μγ] γ ιε K. λε] μθ HK. ιγ] DBΚ, ι Ba.)[*](νδ] να DK. ιδ] ια D. 31. ὑδριχόου K. γιϚ] βλϚ K. Ο] α D. λ] ο D, ιε K. κα H. λγ] νγ HK. 32. κβ] κη K. λη] κδ H, ιϛ K. Ο κδ] βκδ H, β΄ζ Κ. ιϚ] ν ΗΚ. ια] ιδ D. μγ] κ H.)ια΄. Ἐπίλογος τῆς συντάξεως.
Προσαναπληρωθέντων οὖν καὶ τῶν τοιούτων, ὦ Σύρε, καὶ σχεδὸν πάντων κατʼ ἐμόν γε νοῦν ἐφωδευμένων τῶν εἰς τὴν τοιαύτην σύνταξιν ὀφειλόντων θεωρηθῆναι, καθʼ ὅσον ὅ τε μέχρι τοῦ δεῦρο χρόνος πρὸς εὕρεσιν ἢ ἐπανόρθωσιν ἀκριβεστέραν συνήργει, καὶ ὁ πρὸς τὸ εὔχρηστον μόνον τῆς θεωρίας, ἀλλʼ οὐ πρὸς ἔνδειξιν, ὑπομνηματισμὸς ὑπέβαλλεν, οἰκεῖον ἂν ἡμῖν ἐνταῦθα καὶ σύμμετρον εἰλήφοι τὸ τέλος ἡ παροῦσα πραγματεία.
[*](1. ιαʹ] B, om. DHa ἐπίλογος τῆς συντάξεως] Ba, om. DH. 3. πάντων] post ά ras 4 litt. D. ἐφοδευμένων a.)[*](5. δεῦρο] ρο in ras D2. 6. συνήργει] Ba, συνέργει DH. συνείργει D in D seq. ras. 1 litt. 7. ὁ] ins. D2. 8. ὑπ- ἐβαλλεν] BHa; ὑπέβαλεν D, ante β ras 1 litt., -εν im ras.)[*](οἰκεῖον] -ον corr. D2. 9. συμμέτρ D, corr. D2. εἰλήφει B.)[*](In fine: Κλαυδίου Πτολεμαίου μαθηματικῆς συντάξεως βι- βλίον γι B, om. DHa. ln mg. inf. α β γ δ ε Ϛ ζ η θ ι ια ιβ ιγ B.)