Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

122. γαλόῳ: βαρύνειν δεῖ τὸ γαλόῳ· τὰ γὰρ εἰϲ ωϲ θηλυκά, ὑπὲρ μίαν ϲυλλαβήν, βραχείᾳ παραληγόμενα, βαρύνεται, ἅλωϲ, Κέωϲ, ἕωϲ· οὕτω γάλωϲ. τοῦτο δὲ ἀξιοῖ Τρύφων ἐν τῷ α΄ περὶ ἀρχαίαϲ ἀναγνώϲεωϲ. A.

128. οὕϲ ἑθεν: ἐγκλιτικῶϲ ἀνεγνώϲθη διὰ τὸ μεταλαμ βνόμενον, ἐπεὶ εἰϲ ἁπλῆν ἡ μετάληψιϲ, οὓϲ αὐτῆϲ. τοῦτο δὲ ἐπὶ τῆϲ ἕθεν φαϲίν, ὅτι εἰ μὲν εἰϲ ἁπλῆν μεταλαμβάνοιτο, ἐγκλιτικῶϲ ἀναγινώϲκειν δεῖ, εἰ δὲ εἰϲ ϲύνθετον, ὀρθοτονητέον. διὸ κἀκεῖνα οὕτωϲ ἀνεγνώϲθη «ἐπεὶ οὔ ἑθέν ἐϲτι χερείων» (Il. Α 114) οἳ ἑθεν ὀτρύνοντοϲ» (Il. Ο 199)· ἐκεῖνο δὲ κατ᾿  ὀρθὴν τάϲιν «ἀπὸ ἕθεν ὤϲατο χειρὶ» (Il. Ζ 62). ὅθεν Ϲιδώνιοϲ μέμφεται Ἀριϲτάρχῳ μὴ ἐγκλιτικῶϲ ἀναγνόντι τὸ «πρόϲθεν ἕθεν φεύγοντα» (Il. Ε 80) ἡ γὰρ διάνοια ἁπλῆν αἰτεῖ τὴν μετάληψιν. A.

152. ἱεῖϲιν: προπεριϲπαϲτέον ὡϲ τιθεῖϲιν τὰ γὰρ τρίτα πληθυντικὰ ὁριϲτικὰ ἐνεϲτῶτοϲ χρόνου τὴν αὐτὴν φωνὴν καὶ τὸν αὐτὸν τόνον ἀποφέρεται ταῖϲ πληθυντικαῖϲ δοτικαῖϲ μετοχαῖϲ, λέγομεν λέγετε λέγουϲι καὶ τοῖϲ λέγουϲιν, ἵϲταμεν ἵϲτατε ἱϲτᾶϲι καὶ τοῖϲ ἱϲτᾶϲιν. οὕτωϲ ἵεμεν ἵετε ἱεῖϲι· καὶ γὰρ ἱέντεϲ ἱέντων ἱεῖϲιν. ἀντιπίπτει μόνον διά τι αἴτιον τὸ φαϲί πρὸϲ τὸ φᾶϲι μετοχικόν, ὡϲ ϲτᾶϲι. A.

[*](Γ 35 παρειά transiisse in E. M. 653, 26 adnotat L. 122 in fine exciderunt, quae suppleri possunt ex Herod. περὶ παθῶν E. M. 220, 9: κλίνεται τῆϲ γάλω, ἡ δοτικὴ τῇ γάλῳ καὶ πλεοναϲμῷ τοῦ ο γαλόῳ. διὰ τοῦτο καταβιβάζει τὸν τόνον, ἐπειδὴ οὐδέποτε ἐπὶ τέλουϲ κειμένου τοῦ ω τρίτη ἀπὸ τέλουϲ τίθεται ἡ ὀξεῖα χωρὶϲ τῶν Ἀττικῶν. cf. Χ 473. 128 pro ὤτρυνον scripsit ὀτρύνοντοϲ L.)
40

157. τοιῇδ᾿ : ἕν ἐϲτι· διὸ προπεριϲπαϲτέον τὸ τοιῇδε. A.

159. ὧϲ: περιϲπαϲτέον τὸ ὧϲ ἀντὶ γὰρ τοῦ ὅμωϲ. A.

160. ἡμῖν: ὀρθοτονητέον τὴν ἡμῖν· ἔϲτι γὰρ ἐν ϲυμπλοκῇ διαϲταλτικῶϲ εἰλημμένη, ἡμῖν καὶ τοῖϲ τέκνοιϲ. ABL.

182. ὀλβιόδαιμον: προπαροξυτόνωϲ· ἔϲτι γὰρ ϲύνθετον· τὰ δὲ μακρᾷ παραληγόμενα βαρύτονα, ἔχοντα κλητικὴν εἰϲ ον περατουμένην, προπεριϲπᾶται ἁπλᾶ ὄντα, Μαχᾶον, Ἀρετᾶον. ϲύνθετα μέντοι ἀναδίδωϲι τὸν τόνον, κυλλοπόδιον, Ποϲείδαον, ὀλβιόδαιμον. καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τῶν ϲυνθέτων τὸ αὐτό, λέγω δὲ τὸ Αὐτόμεδον καὶ Ἀγάμεμνον· ταῦτα γὰρ πάλιν τὸν τόνον ἀνεβίβαϲε κατὰ κλητικήν, ἐπεὶ ϲύνθετα ἦν. τὰ μέντοι παρὰ τὸ φρήν ϲυντιθέμενα ἐφύλαξε τὸν τόνον, Λυκόφρον, δαΐφρον. ὅθεν ϲημειῶδεϲ ἐκεῖνο κατὰ κλητικήν «ἰὼ Λακεδαῖμον» Ἀριϲτοφάνηϲ Ὁλκάϲιν· καὶ ϲύνθετον τὸ « ψευδόμενοί ϲε Παλαῖμον». A.

198. ὀΐων: Ἀρίϲταρχοϲ διϲυλλάβωϲ ὡϲ αἰγῶν καὶ Πτολεμαῖοϲ ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ· Ἀριϲτόνικοϲ δὲ τριϲυλλάβωϲ, ὡϲ τὸ (Ι. ὅϲ τ᾿) ὀΐων μέγα πῶϋ. ὁ μέντοι Πτολεμαῖοϲ οὐχ ὑγιὲϲ αἴτιον ἐπιφέρει τῆϲ διϲυλλάβου ἀναγνώϲεωϲ· φηϲὶ γὰρ ὅτι ἡ εὐθεῖα μονοϲύλλαβόϲ ἐϲτιν, οἶϲ ὡϲ αἶξ. διαμαρτάνει δέ· οὐδέποτε γὰρ ὁ ποιητὴϲ μονοϲυλλάβωϲ εἶπε τὴν εὐθεῖαν, διϲυλλάβωϲ δὲ «τοῖϲι δ᾿ ὄϊϲ λάϲιοϲ» (Ιl. 125) καὶ «μῆλ᾿ ὄϊέϲ τε καὶ αἶγεϲ» (Od. ι 184) καὶ «Πειρεϲίῃ δ᾿ ἀπάνευθεν ὄϊν» (Od. κ 524) ἕνεκα δὲ μέτρου «οἰὸϲ ἀωτῷ» (Od. α 443) καὶ «οἰῶν τε βληχήν» (Od. μ 266). ὥϲτε εἰ καὶ ἐνθάδε μέτρον οὐ κωλύει, οὐδὲν ἦν ἐμποδὼν παραδέξαϲθαι τὴν τοῦ Ἀριϲτονίκου ἀνάγνωϲιν. καὶ γὰρ ἄλλωϲ τὸ ὄϊϲ ἀναλογώτερον ἔϲται διϲύλλαβον ὂν τοῦ μονοϲυλλάβου· πολλὰ γὰρ τὰ εἰϲ ιϲ λήγοντα ἐπ᾿ εὐθείαϲ, οὐδὲν δὲ εἰϲ οιϲ, ὅτι μὴ μόνον τὸ οἶϲ καὶ παρὰ Ἀττικοῖϲ τὸ φθοῖϲ. A.

217. ὑπαί. ὡϲ εἰ καὶ ἐντελὴϲ ἦν, οὕτωϲ ἀναγνωϲτέον, φυλάττονταϲ τῆϲ προθέϲεωϲ τὸν τόνον. A.

219. ἀΐδρεϊ φωτὶ ἐοικώϲ: ἀΐδρεϊ προπαροξυτόνωϲ ὡϲ ἀπ᾿ εὐθείαϲ τῆϲ ἄϊδριϲ· «χώρου ἄϊδριϲ ἐών» (Od. κ 282). ταύτηϲ δὲ τῆϲ εὐθείαϲ ὀφείλει γενικὴ ἐκπίπτειν ἀΐδρεοϲ, καὶ ἀΐδρεϊ. οὐ γὰρ δή γε διὰ τοῦ δ οὐ γάρ ἐϲτι παρώνυμον μακρᾷ παραληγόμενον· ἀλλ᾿ ὡϲ τὸ ἔχιϲ πόϲιϲ ὄφιϲ, οὕτωϲ ὀφείλει κλίνεϲθαι. ὥϲτε ἐκ τοῦ ἐναντίου ἁμάρτημα τὸ παρὰ τῇ Ϲαπφοῖ, τὸ πολυΐδριδι, εἰ μὴ ἄρα ὁμοίωϲ τοῖϲ Ἀττικοῖϲ ἐκλίθη. ὁ γὰρ Ϲοφοκλῆϲ ἴδριδα ἔφη τὴν αἰτιατικήν, ὅ τε Φρύνιχοϲ τὴν εὐθεῖαν ἴδριδεϲ. γένοιτο οὖν ἡ δοτικὴ ἀΐδρεϊ φωτὶ ἐοικώϲ κατὰ τὸν προκείμενον λόγον. οὐδὲν δὲ θαυμαϲτόν, εἰ διὰ τοῦ ῑ πολλάκιϲ τῶν τοιούτων γενικῶν τὴν παραλήγουϲαν προφέρονται Ἴωνεϲ, τὴν δὲ δοτικὴν διὰ τοῦ ε, οὐχὶ δὲ διὰ τοῦ ῑ· τάχα γὰρ διὰ τὸ κακόφωνον. ὁ γοῦν ποιητήϲ φηϲιν «εὐνήν τ᾿ αἰδομένη πόϲιοϲ» (Od. π 75), τῇ δὲ δοτικῇ «χαριζομένη πόϲεϊ ᾧ» (Il. E 71). A.

[*](182 Lehrsius conferri iubet Schol. ad Α 149. 198 in Et. M. transisse monet L. 219 in E. M. transisse observat L.)
41

236. ἰδέειν: οὐκ ἔϲτιν ἐντελὲϲ τὸ ἰδέειν, ἀλλὰ τοὐναντίον ἀπὸ τοῦ ἰδεῖν γέγονε κατὰ διάλυϲιν, ὥϲπερ ἀπὸ τοῦ εφρανεῖν τὸ εὐφρανέειν· οἱ γὰρ δεύτεροι ἀόριϲτοι καὶ μέλλοντεϲ οὐκ ἔχουϲι τὴν περιϲπωμένην ἀπὸ ἐντελείαϲ ὥϲπερ οἱ περιϲπώμενοι ἐνεϲτῶτεϲ. A.

239 et 240. — ἦ: ὁ μὲν πρῶτοϲ ἢ ϲύνδεϲμοϲ βαρύνεται, ὁ δὲ δεύτεροϲ περιϲπᾶται, ἵνα τοιαύτὴ ἡ φράϲιϲ γένηται, ἢ οὐκ ἠκολούθηϲαν ἦ ἠκολούθηϲαν μὲν οὐκ ἐθέλουϲι δὲ μάχην καταδύμεναι ἀνδρῶν. A.

240. νέεϲϲ᾿ ἐνὶ ποντοπόροιϲιν: Νικίαϲ οὐκ ἀναϲτρέφει. οὐ ϲυμφωνεῖ δὲ τὰ τῆϲ ἱϲτορίαϲ αὐτῷ. φαϲὶ γὰρ Ἀρίϲταρχον τοῖϲ κυριωτέροιϲ ϲυντάϲϲειν τὰϲ προθέϲειϲ. A.

280. μάρτυροι ἔϲτε: παροξύνεται τὸ ἔϲτε, ἵνα προϲτακτικὸν γένηται ὁμοίωϲ τῷ φυλάϲϲετε· πιθανωτέρα γὰρ ἡ τοιαύτη ἀνάγνωϲιϲ· πολλὰ γάρ ἐϲτι προϲτακτικὰ ὡϲ πρὸϲ τοὺϲ θεοὺϲ «Ζεῦ πάτερ, ἀλλὰ ϲὺ ῥῦϲαι, ποίηϲόν τ᾿ αἴθρην, δόϲ τ᾿ ὀφθαλμοῖϲιν» (ΙΙ. P 645). ἀναγκαῖον μέντοι ἐϲτὶ παραφυλάξαι ἐκεῖνο, ὡϲ ὅτι τὰ εἰϲ τε λήγοντα πληθυντικὰ ὁριϲτικὰ καὶ προϲτακτικὰ ἀεὶ ὁμοτονεῖ ὑπεϲταλμένου τοῦ ἔϲτε, οἶον λέγετε — ὅτι λέγετε, ἄγετε ὅτι ἄγετε. A.

316. χαλκήρεϊ: προπαροξυτόνωϲ· ἔϲτι γὰρ παραγωγὴ διὰ τοῦ ηρηϲ, ἥτιϲ βαρύνεται, ξιφήρηϲ, ὀλιγήρηϲ, θυμήρηϲ, ἔνθεν τὸ «θυμῆρεϲ κεράϲαϲα» (Od. 362). εἰ μέντοι γε τὸ ἄρω ἔγκειται ἐπὶ τούτου καὶ διὰ τοῦ ᾱ ἡ ϲύνθεϲιϲ γένοιτο, καὶ ὀξεῖα τάϲιϲ ἐϲτίν· «ἔχει δ᾿ ἄλοχον θυμάρεα» (Ιl. 1 336). ABL.

344. διαμετρητῷ: Ἀρίϲταρχοϲ περιϲπᾷ καὶ οἱ ἄλλοι καὶ οὕτωϲ ἔχει ἡ παράδοϲιϲ· καί ἐϲτι παραϲύνθετον τὸ γὰρ ῥῆμα ϲυντέθειται ἐν τῷ «χῶρον μὲν πρῶτον διεμέτρεον» (315). A.

354. ξεινοδόκον: παροξύνεται διὰ τὴν ἐνέργειαν. οὕτωϲ δὲ πέφυκε τὰ παρὰ ῥῆμα ϲυντιθέμενα παροξύνεϲθαι μέν, ὅτε ἐνέργειαν ὑπιϲχνεῖται, προπαροξύνεϲθαι δέ, ὅτε πάθοϲ, εἰ μὴ κανόνεϲ τινὲϲ κωλύοιεν οὓϲ παρατίθεται ὁ Ἡρωδιανόϲ. ὥϲτε διαφέρειν τὸ λιθοβόλοϲ τοῦ λιθόβολοϲ· τὸ μὲν γὰρ παροξυνόμενον ϲημαίνει τὸν λίθουϲ βάλιοντα, τὸ δὲ προπαροξυνόμενον τὸν ὑπὸ λίθου βεβλημένον, ὡϲ παρ᾿ Εὐριπίδη ἐν Φοινίϲϲαιϲ (1069) «λιθόβολον εἷμα κατειργάϲω». A.

366. ἦ: περιϲπᾶται ὁ ἦ· βεβαιωτικὸϲ γάρ. A.

426. ἔνθα κάθιζ᾿ Ἑλένη: κάθιζ᾿: ϲυϲτέλλειν δεῖ τὸ ῑ καὶ προπαροξύνειν τὸ κάθιζε. ὅϲα γὰρ παρψχημένου ῥήματα βραχυκατάληκτα ἐνέλειψε χρόνῳ κατὰ τὸ ἄρχον, ταῦτα ϲυντιθέμενα ἀναδίδωϲι τὸν τόνον· εἶχον ϲυνεῖχον· ἀλλ᾿ ἐπεὶ ἐγένετο ἔχε, ἀνεδόθη ὁ τόνοϲ «νὺξ δὲ μάλα ϲτυγερὴ κάτεχ᾿ οὐρανόν (Od. ν 269). οὕτωϲ ἷζε κάθιζε «Νέϲτωρ τ᾿ αὐτὸϲ ἔφοζε» (Od. γ 411). A.

[*](236 ἀόριϲτοι καὶ inter δεύτεροι ac μέλλοντεϲ inseruit L. 239 ἦ ἠκολούθηϲαν inseruit L. coll. qu. ep. p. 54. 240 οὐκ ἀναϲτρέφει pro ἀναϲτρέφει scripsit Lehre coll. qu. ep. p. 81. 354 canonem eiusmodi, qui distinctionem activae et passivae notionis per accentum impediat, esse Ν 26 monet L., qui conferri iubet Λ 270. adeas nunc Pros. Cath. p. 235.)
42

440. πάρα γὰρ θεοί εἰϲι καὶ ἡμῖν: ὀξυτονητέον τὴν παρά πρόθεϲιν κατὰ τὴν ἄρχουϲαν. ἔϲτι δὲ οὐκ ἀναϲτροφή, ἀλλὰ καθ᾿ ὑπέρβατον κεῖται, διαλελυμένου τοῦ πάρειϲιν. εἰκότωϲ τινέϲ φαϲιν, ὅτι αἱ προθέϲειϲ, ὅταν κατὰ διάλυϲιν λέγωνται πρὸϲ τὰ ἐπιφερόμενα, φυλάϲϲουϲι τοὺϲ τόνουϲ «κατὰ ταῦρον ἐδηδώϲ» (ΙΙ. P 542) «κατὰ βοῦϲ Ὑπερίονοϲ ἤϲθιον» (Od. α 8) «κἀνὰ δ᾿ ὁ πτολίπορθοϲ Ὀδυϲϲεὺϲ ἔϲτη» (Ιl. B 278). ἐχρῆν οὖν καὶ τῆϲ παρά ἐνθάδε, εἰ πρὸϲ τὸ ἐπιφερόμενον ϲυντάττεται, φυλάϲϲεϲθαι τὸν τόνον. πρὸϲ οὓϲ πιθανῶϲ ὑπαντητέον, ὅτι ἐκεῖνα μέν, ἅπερ ἐτίθεντο, καὶ ἐν τῇ ϲυνθέϲει φυλακτικὰ ἐγένετο τοῦ τόνου τῶν προθέϲεων, οἷον κατήϲθιον, κατεδηδώϲ. οὐ γάρ τιϲ τῶν προθέϲεων τούτων ἐπὶ τὴν ἄρχουϲαν ϲυλλαβὴν ἑαυτῆϲ μετεβίβαζε τὸν τόνον· τὸ δὲ πάρειϲι μετεβίβαζεν· ἔνθεν καὶ τὸ κατὰ διάλυϲιν οὕτωϲ ἀναγινώϲκομεν. A.

446. ὥϲ ϲεο: ἐγκλιτικῶϲ ἀναγνωϲτέον· οὐ γὰρ ἀντιδιαϲτολὴ προϲώπου· ἐκεῖνο δὲ ἐπὶ τοῦ Διὸϲ ὀρθοτονητέον «ὡϲ ϲέο νῦν ἔραμαι» (Ξ 328). ἀντιδιαϲτολὴ γὰρ πρὸϲ ἄλλα πρόϲωπα. A.