Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

555. οὐχ ὁράᾳϲ οἷον Δόλοποϲ περὶ τεύχε’ ἕπουϲιν. ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ οὐκ ἀναϲτρέφει τὴν περί· εἶναι γὰρ τὸ ἑξῆϲ περιέπουϲι. κἀγὼ δὲ αὐτῷ ϲυγκατατίθεμαι, ἐπεὶ καὶ τὸ ῥῆμα τοῦτο τὸ ἕπω παρὰ τῷ ποιητῇ ἐν τοῖϲ ἐνεργητικοῖϲ κινήμαϲιν ὡϲ ἐπὶ τὸ πλεῖϲτον θέλει ἔχειν πρόθεϲιν ϲυντεταγμένην. A.

606. τάρφεϲιν ὡϲ βέλεϲιν οἱ πλείουϲ· καὶ ἡμεῖϲ δὲ ϲυγκατατιθέμεθα· οὐ γάρ ἐϲτιν ἐπιθετικόν, ὡϲ ἀξιοῖ Τυραννίων. ὁ μέντοι Ἀριϲτοφάνηϲ ἐκεῖνό φηϲιν, ὅτι ἐὰν μὲν τοῖϲ δάϲεϲιν, ὡϲ βέλεϲι τάρφεϲιν· ἐὰν δὲ τὸ ἐπιθετικόν, ταρφέϲιν ὡϲ ὀξέϲιν. A.

607. ἀφλοιϲμόϲ. ὀξυτόνωϲ ἀναγνωϲτέον. τὰ γὰρ εἰϲ μοϲ λήγοντα ὑπὲρ δύο ϲυλλαβάϲ, ἔχοντα πρὸ τοῦ μ τὸ ϲ, ὀξύνεϲθαι θέλει, μεριϲμόϲ, ὁπλιϲμόϲ. ἔνιοι δὲ αὐτὸ παρὰ τὸ ἀφριϲμόϲ, μεταβολῆϲ γενομένηϲ τοῦ ρ εἰϲ τὸ λ καὶ πλεονάϲαντοϲ τοῦ ο. οἱ δὲ παρὰ τὸ φλέω καὶ φλύω, φλοιϲμόϲ καὶ ἀφλοιϲμόϲ ἐν πλεοναϲμῷ τοῦ ᾱ. διὸ οὐ δεόντωϲ ὁ Τυραννίων προπαροξύνει. A.

619. ἠλίβατοϲ: ψιλῶϲ· ἀπὸ γὰρ τοῦ ἀλιτεῖν ἐϲχημάτιϲται· καὶ ὤφειλεν ὅμοιον εἶναι τῷ ἠλιτόμηνοϲ, ϲυγκοπὴν δὲ ἔπαθεν. διδάϲκει δὲ καὶ τὸ τῆϲ ϲυναλοιφῆϲ ὅτι ψιλοῦται· «τὸν μέν τ’ ἠλίβατοϲ πέτρη« (273). οἱ μέντοι δαϲύνοντεϲ ἐτυμολογοῦϲι παρὰ τὸν ἥλιον, τὴν ἡλίῳ βατὴν οὖϲαν μόνῳ· οὐκ ἐπείϲθη δὲ ἡ παράδοϲιϲ, ὡϲ πρόδηλον ἐγένετο ἐκ τῆϲ ϲυναλοιφῆϲ. A.

631. εἱαμενή: δαϲυντέον, ἀπὸ τῆϲ ἕϲεωϲ τῶν ὑδάτων (cf. Δ 483). A.

[*](491 τετάρτη pro τρίτη scr. L. adnotans initium usque ad ὀξεῖαν transiisse in E. M. 636, 34.)
97

665. τῶν ὕπερ: ἀναϲτρεπτέον τὴν πρόθεϲιν. A.

676. ἴκρια ὡϲ δέμνια· ἔϲτι γὰρ ῥηματικόν, ὡϲ ἐν ἑτέροιϲ εἴρηται. A.

βιβάϲθων: βαρυτονητέον· γέγονε δὲ ἤτοι, ὥϲ φηϲι Φιλόξενοϲ, κατὰ πλεοναϲμὸν τοῦ ϲ (ν. N 809) ἤ, ὅπερ καὶ βέλτιον, παρὰ τὸ βιβαϲτόϲ βιβάϲθω, ὡϲ καὶ ἀϊϲτόϲ, κατ’ ὀξεῖαν τάϲιν, ἀΐϲθων· «ὁ δ’ ἔβραχε θυμὸν ἀΐϲθων (Il. Π 468). A.

678. τὸ μὲν βλῆτρον βαρυτονητέον, ἐπεὶ πάντα τὰ εἰϲ τρον λήγοντα μονογενῆ οὐδέτερα βαρύνεται, ϲεϲημειωμένου τοῦ λουτρόν. τὸ δὲ δυωκαιεικοϲίπηχυ ὑφ’ ἓν ἀναγνωϲτέον. τοὺϲ γὰρ ἀριθμοὺϲ οὕτω προφέρει, διὰ τοῦ ι, ὡϲ «εἰκοϲινήριτα» (Χ 349). τινὲϲ δὲ καὶ κατὰ παράθεϲιν, ὡϲ τὸ τρεῖϲ καὶ δέκατοϲ, ὥϲτε καὶ τὸ θηλυκὸν τρεῖϲ καὶ δεκάτη. AV.

679. κελητίζειν: παραγωγόν ἐϲτι τὸ ῥῆμα παρὰ τὴν κέλητοϲ γενικήν· ἀντὶ γὰρ τοῦ ἱππεύειν. κακῶϲ οὖν ὅϲοι διαϲτέλλουϲι· καὶ γὰρ ἐλέγχονται ἐκ τῆϲ τοῦ τ ψιλότητοϲ. A.

698. ἄντεϲθ᾿ : Τυραννίων παροξύνει, ὡϲ λαβέϲθαι, πυθέϲθαι, ἐκδεχόμενοϲ μέϲον δεύτερον ἀόριϲτον, οὐχ ὑγιῶϲ. ϲημαίνει γὰρ παρατατικόν. καὶ ἔϲτι τὸ ῥῆμα παῤ αὐτῷ καὶ περιϲπώμενον καὶ βαρυνόμενον. τὸ γὰρ «ἤντηϲ’ οὐδὲ ἴδον» (Od. δ 201) καὶ «ἀντήϲω γὰρ ἐγὼ τοῦδ’ ἀνέροϲ» (Il. Π 423) ἀπὸ περιϲπωμένου κέκλιται. τὸ δὲ «ὡϲ ἄν τίϲ ϲε ϲυναντόμενοϲ» (Od. ρ 165) ὡϲ ἁπτόμενοϲ καὶ ἤντετο γάρ τοι Φοῖβοϲ»  (Il. Π 788) ὡϲ ἥπτετο ὁμολογεῖ τὴν βαρεῖαν τάϲιν. οἷϲ ἀκόλουθον καὶ τὸ ἄντεϲθαι. A.

705. ὠκυάλου: ἐψίλωϲαν τὸ ᾱ, παραγωγὴν δεξάμενοι καὶ οὐ ϲύνθεϲιν· καὶ οὕτωϲ ἡ παράδοϲιϲ ἐπείϲθη. καὶ τάχα ἐπεὶ μηδὲν ἄλλο ἢ τὸ ὠκὺ ἐκ τῆϲ λέξεωϲ ϲημαίνεται. ἡ δὲ ἁλόϲ γενικὴ ἐν τῇ ϲυνθέϲει ἐπὶ μὲν κυρίων ψιλὸν ἀποφέρεται τὸ πνεῦμα, Εὐρύαλοϲ, Ἀμφίαλοϲ, Ἀϲτύαλοϲ· ἐπὶ δὲ ἐπιθετικῶν τὸ ἴδιον τηρεῖ πνεῦμα «πολλαὶ ἐν ἀμφιἅλῳ Ἰθάκῃ» (Od. α 395) «ἀγχίἁλόν τ’ Ἀντρῶνα (Il. Β 697), ὕφαλοϲ, ὥϲτε καὶ κατὰ τοῦτο ἐλέγχεται τὸ ὠκύαλοϲ ψιλούμενον. A.

709. ἀϊκάϲ: ὡϲ παλλακάϲ· καὶ ἐγένετο παρὰ τὸ ἀΐϲϲω ἀϊκή ὡϲ φυλάϲϲω φυλακή, ὑλάϲϲω ὑλακή. ἔϲτι μέντοι καὶ ἑτέρα εὐθεῖα ἡ ἆϊξ, ἥτιϲ ἐν ϲυνθέϲει ἐϲτὶ καὶ παῤ αὐτῷ «πολυᾶϊξ γυῖα δ’ ἔθηκεν» (Il. Ε 811) καὶ «πολυάϊκοϲ πολέμοιο» (Il. Α 165) καὶ «κορυθάικι πολεμιϲτῇ» (Il. Χ 132). καὶ δῆλον ὅτι εἰ παρὰ ταύτην τὴν ἆϊξ εὐθεῖαν τὴν πληθυντικὴν αἰτιατικὴν ϲχηματίζοιμεν, ὀφείλομεν κατὰ ϲυϲτολὴν ἀναγινώϲκειν (scil. ultimam καϲ), ὅπερ οὐχ οὕτωϲ ἔχει· δῆλον γὰρ ἐκ τοῦ μέτρου. χρὴ μέντοι ἐκεῖνο ἐπιϲτῆϲαι, ὡϲ τὰ εἰϲ κη λήγοντα ὑπὲρ δύο ϲυλλαβάϲ, τῷ ι παραληγόμενα, φιλεῖ βαρύνεϲθαι, ὡϲ ἔχει τὸ ἑλίκη,

[*](678 pro τριϲκαίδεκατοϲ et τριϲκαιδεκάτη L. exhibuit τρεῖϲ καὶ δέκατοϲ et τρεῖϲ καὶ δεκάτη. 698 καὶ περιϲπώμενον inseruit L. 709 ἆϊξ pro ἄϊξ scripsi monente Lehrsio.)
99

ἔμελλε γὰρ αὐτῷ θάνατον λίϲϲεϲθαι. δοκεῖ δέ μοι ἡ πλείων παράδοϲιϲ παροξύνειν οὐκ ἀπιθάνωϲ. ὅνπερ γὰρ τρόπον ἐν ἑτέροιϲ διαλαμβάνων περὶ τοῦ « μεταλλῆϲαι καὶ ἔρεϲθαι» (Od. γ 62), ἀξιούντων πάντων τὸ (Cod. τῷ) ἐρέϲθαι ὁμοίωϲ τῷ πυθέϲθαι, ἐπειδήπερ μέϲοϲ δεύτεροϲ ἀόριϲτόϲ ἐϲτιν, ἀπεφηνάμην ὡϲ ἡ παράδοϲιϲ τρίτην ἀπὸ τέλουϲ ἐποίηϲε τὴν ὀξεῖαν οὐ τῷ ϲημαινομένῳ πειϲθεῖϲα ἀλλὰ τῷ χαρακτῆρι τῆϲ φωνῆϲ, ἐπεὶ τὰ τοιαῦτα τῶν ἀπαρεμφάτων προπαρωξύνετο, ὄντα ἐνεϲτῶτοϲ, οἷον φέρεϲθαι δέρεϲθαι, ἃ (Cod. καὶ) εἶχε τὴν ρε ϲυλλαβὴν πρὸ τέλουϲ, τῆϲ ἀρχούϲηϲ ϲυλλαβῆϲ εἰϲ τὸ ε ληγούϲηϲ, — οὕτωϲ καὶ τὸ ἔρεϲθαι ἀναδεξάμενον τὸν αὐτὸν χαρακτῆρα προπαρωξύνετο, οὐ τῷ λόγῳ τοῦ ἀορίϲτου, τῇ δὲ ὁμοιότητι τῆϲ φωνῆϲ, — τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἐπὶ τοῦ προκειμένου. ὀφείλει γὰρ τὸ λιτεϲθαι προπαροξύνεϲθαι. τοῦτο γὰρ αἰτεῖ καὶ τὸ νοητὸν καὶ ὁ ϲχηματιϲμόϲ, παρὰ τὸ λίτομαι. ἀλλ᾿ ἐπεὶ τὰ εἰϲ ϲθαι ἀπαρέμφατα τῷ ε παραληγόμενα, οὐκ ὄντα ἀπὸ τῶν εἰϲ μι, ἔχοντα ἐν τῇ τρίτῃ ἀπὸ τέλουϲ ϲυλλαβῇ τὸ ι ϲυνεϲταλμένον, μὴ ἐπιφερομένων αὐτῷ μήτε δύο ϲυμφώνων μήτε διπλοῦ, παρωξύνετο, ὥϲπερ ἔχει τὸ λιπέϲθαι, πιθέϲθαι, ἰδέϲθαι, ἱκέϲθαι, οὕτωϲ καὶ τὸ λιτέϲθαι παρώξυνεν ἡ παράδοϲιϲ, οὐ τῷ λόγῳ τοῦ ἐνεϲτῶτοϲ πειϲθεῖϲα, τῷ δὲ τοῦ χαρακτῆροϲ. παρεκτέταται τὸ κεφάλαιον τῷ Ἡρωδιανῷ. A.

57. ἡ τετριμμένη ἀνάγνωϲιϲ προπαροξύνει τὸ εὐτείχεα, τοῦ λόγου ἀξιοῦντοϲ παροξύνειν, εἴγε τὸ εὐτειχήϲ ὀφείλει ὀξύνεϲθαι. τὰ γὰρ παῤ οὐδέτερα διϲύλλαβα εἰϲ οϲ λήγοντα, μὴ τῷ η παραληγόμενα, ϲυντιθέμενα, εἰϲ ηϲ λήγοντα, ἀρϲενικὰ ὀνόματα ὀξύνεται ἐπιθετικὰ ὄντα, εἶδοϲ εὐειδήϲ, βάθοϲ ἀγχιβαθὴϲ δὲ θάλαϲϲα (Od. ε 413). τὸ η παρῃτηϲάμην διὰ τὸ εὐμήκηϲ, τὴν διϲυλλαβίαν διὰ τὸ εὐμεγέθηϲ, τῶν παρὰ τὸ ἔτοϲ ὑπεξαιρουμένων· «ὄτριχαϲ» γὰρ «οἰέτεαϲ» ἀνέγνωμεν (Il. Β 765) μόνωϲ οὖν εὐτειχήϲ καὶ εὐτειχέα. δευτέρῳ λόγῳ, ὅϲοιϲ κυρίοιϲ εἰϲ ηϲ λήγουϲι βαρυτόνοιϲ ϲυνθέτοιϲ παράκειται ἐπιθετικὰ ὀξυνόμενα, Διογένηϲ — αὐτὰρ ὁ διογενήϲ, Πολυνείκηϲ — ἀλλὰ πολυνεικὴϲ δῖ’ Ἑλένα, Παγκράτηϲ παγκρατὴϲ ἀλήθεια (Bacchyl. fr. 20), Εὐρυϲθένηϲ — ὁ πλοῦτοϲ εὐρυϲθενήϲ (Pind. Pyth. V 1). εἰ δὴ Εὐτείχηϲ ὄνομα κύριον παρὰ Ἀλκμᾶνι, ὀξύνεται τὸ ἐπιθετικόν. πόθεν οὖν ἡ τετριμμένη βαρεῖα τάϲιϲ δώϲομεν ἀφορμήν. τὰ εἰϲ οϲ λήγοντα οὐδέτερα ϲυντιθέμενα ἀπ᾿ εὐθείαϲ ϲυντίθεται, ξίφοϲ ἄξιφοϲ· μόνον τὸ τεῖχοϲ καὶ ἀπὸ γενικῆϲ, τείχεοϲ εὐτείχεοϲ, ἀφ᾿ οὗ τὸ «δῷϲι πόλιν Τροΐη εὐτείχεον ἐξαλαπάξαι» (Il. Α 129). μεταπλαϲμὸϲ εὐτείχεα, ὡϲ πυργοκέρατον πυργοκέρατα. πάθοϲ παρέλαβον, ἵνα βοηθήϲω τῇ τετριμμένῃ τάϲει. A.

75. ἀπὸ λοιγὸν ἀμῦναι: τὸ ἑξῆϲ ἐϲτιν ἀπαμῦναι διὸ οὐκ ἀναϲτρεπτέον τὴν πρόθεϲιν. A.

[*](57 pro Πολυνίκηϲ ἁλλὰ πολυνικὴϲ διελένα Lehrsius Πολυνείκηϲ — ἀλλὰ πολυνεικὴϲ δῖ᾿ Ἑλένα (hoc cum Hermanno, Lobeck Parall. p. 180 Δυϲελένα) scripsit. et δῷϲι πόλιν Τροΐην pro δῶϲι πόλιν Τροίην.)
100

85. τὸ οἱ ἄρθρον ἐϲτὶ πληθυντικόν διὸ ἐν τῇ ϲυντάξει ἐγκλιτέον. A.

87. τὸ αὖ περιϲπαϲτέον· δύο γάρ ἐϲτιν, αὖ καὶ τοί. A.

88. ἀρέϲθαι: παροξυτονητέον ἔϲτι γὰρ μέϲοϲ δεύτεροϲ ἀόριϲτοϲ. A.

90. ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ ἀπόλυτον καὶ μονοϲύλλαβον ἐξεδέξατο τὴν μέ ἀντωνυμίαν· διὸ καὶ ἐγκλιτικῶϲ ἀνέγνω· οὐ γὰρ πρὸϲ ἕτερον πρόϲωπόν ἐϲτιν αὐτῷ ἡ διαϲτολή. καὶ οὕτωϲ ἔχει ἡ ἀμείνων ἀνάγνωϲιϲ· κεῖται γὰρ καὶ ὁ δέ ἀντὶ τοῦ γάρ. A.

95. Νικίαϲ ὑφ᾿ ἓν ἀνέγνω παλιντροπάαϲθαι, Ἀπολλόδωροϲ δὲ κατὰ διάλυϲιν. ἔφαμεν δὲ περὶ τῆϲ τοῦ πάλιν ϲυνθέϲεωϲ, ὁπότε καὶ περὶ τοῦ παλιμπλαγχθένταϲ διελαμβάνομεν (Il. Α 59), ὡϲ ὅτι τὸ πάλιν ἀεὶ θέλει τοῖϲ ῥήμαϲι κατὰ διάλυϲιν προϲγίνεϲθαι. A.