Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

295. εξήλατον: Ἀρίϲταρχόϲ φηϲιν ὡϲ δεῖ δαϲύνονταϲ προφέρεϲθαι. ϲημαίνει γὰρ κατὰ ἀριθμὸν ἐκ τοϲούτων ἐλαϲμάτων ϲυγκειμένην [*](193 in E. M. transiisse monet L. 201 post ἐτόλμηϲαν adiecit L. ὡϲ.) [*](286 οἴκων pro οἶκον in versu Hom. correxit L.)

83
αὐτήν. ὁ δὲ Ζηνόδοτοϲ, φηϲίν, ἔοικε ψιλῶϲ προφέρεϲθαι, ἐκδεχόμενοϲ τὴν ἐξηλαϲμένην, οὐκ εὖ. οὐκ ἀπιθάνωϲ δὲ ὁ Ἀρίϲταρχοϲ, εἴγε καὶ ἑπταβόειον ϲάκοϲ που λέγει καὶ ἐπὶ τῆϲ Ἀχιλλέωϲ ἀϲπίδοϲ «πέντε δ᾿ ἄῤ αὐτοῦ ἔϲαν ϲάκεοϲ πτύχεϲ» (Il. Ϲ 481) καὶ «ἐπεὶ πέντε πτύχαϲ ἤλαϲε κυλλοποδίων» (Il. γ 270). A.

297. τὸ περικυκλον ἄμεινον δύο ποιεῖν περί καὶ κύκλον, ἵνα ᾖ περὶ τὸν τῆϲ ἀϲπίδοϲ κύκλον. οὕτωϲ καὶ ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ. A.

337. γεγωνεῖν: ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ βαρύνει ὡϲ ἀνύειν, Ἀρίϲταρχοϲ δὲ περιϲπᾶ ὡϲ φιλεῖν, καὶ ἔοικε μᾶλλον περιϲπώμενον εἶναι παρὰ τῷ ποιητῇ· ὡϲ γὰρ ἐνόεον καὶ ἐφίλεον, οὕτωϲ καὶ ἐγεγώνεον ἔφη· «ἠμὲν ὅϲ᾿ ἐφραϲάμην καὶ Τηλεμάχῳ ἐγεγώνεον» (Od. ρ 161). ἀπαρέμφατόν τε προηνέγκατο τὸ γεγωνέμεν· «ἥ ῥ᾿ ἐν μεϲϲάτῳ ἔϲκε γεγωνέμεν» (Il. Θ 223). προϲέθηκα δὲ παρὰ τῷ ποιητῇ, ἐπεὶ οἱ μετ᾿ αὐτὸν καὶ ὡϲ βαρύτονον αὐτὸ ἔκλιναν καὶ ὡϲ περιϲπώμενον. A.

360. ζαχρηεῖϲ: περιϲπαϲτέον ὡϲ εὐγενεῖϲ. A.

379. Ϲαρπήδοντοϲ: τρίτη ἀπὸ τέλουϲ ἡ ὀξεῖα, ὡϲ Χαλκώδοντοϲ. οὐ γὰρ δύναται ἔτι φυλάϲϲεϲθαι ὁ τόνοϲ τῆϲ Ϲαρπηδόνοϲ γενικῆϲ διὰ τὸ μηδέποτε τὰ εἰϲ ων ὀνόματα ὀξύτονα ἐπιδέχεϲθαι τὴν διὰ τοῦ τ κλίϲιν. ἔνθεν γὰρ καὶ τὸ ἑκών μετοχή. A.

391. ἀθρήϲειε: ψιλωτέον. πᾶν γὰρ φωνῆεν πρὸ δαϲέοϲ καὶ τοῦ ρ ψιλοῦται, ἴθριϲ, Ὄθρυϲ, ἄχριϲ, ἀφρόϲ, ὄφρα, ὑπεϲταλμένου τοῦ ἅθρουϲ πρὸϲ διάφορον ϲημαινόμενον. πρόδηλον δὲ κἀκ τῆϲ ϲυναλοιφῆϲ ὅτι ψιλοῦται «ἡ δ᾿ οὔτ᾿ ἀθρῆϲαι δύνατο» (Od. τ 478). A.

430. πάντῃ δή: ὁ μὲν Ἀρίϲταρχοϲ τὸν δή ϲύνδεϲμον παρέλαβεν Τυραννίων δὲ ἐκδέχεται τὸ ᾖ ἐπίρρημα τοπικόν, ἵνα δύο μέρη λόγου ὑπάρχῃ, δέ καὶ ᾗ, καὶ προϲτίθηϲι τὸ ῑ καὶ δαϲύνει ὁμοίωϲ τῷ «ᾗ ῥ᾿ ὅ γ᾿ ὁ λυϲϲώδηϲ» (Ιl. N 53) οὐκ ἀναγκαῖον δέ ἤδη γὰρ πρόκειται τὸ πάντῃ τοπικόν. A.

462. λᾶοϲ. προπεριϲπαϲτέον ὡϲ κλῆροϲ· ἀπὸ γὰρ εὐθείαϲ πέπτωκε διϲυλλάβου κατὰ τὴν τοῦ ποιητοῦ χρῆϲιν. καὶ ὤφειλε τριϲυλλαβεῖν ἡ γενική, ϲυναλοιφὴν δὲ λαβοῦϲα βαρύνεται. τὴν δὲ πρόθεϲιν Τυραννίων ἀναϲτρέφει, ἵνα τὸ ἑξῆϲ ὑπάρχῃ ὕπο λίθου ῥιπῆϲ. οὐκ ἀναγκαῖον δέ τί γὰρ κωλύει φυλάϲϲεϲθαι τὸν τόνον τῆϲ προθέϲεωϲ καὶ εἶναι ὑπὸ ῥιπῆϲ λίθου. A.

471. τὸ μὲν ὅμαδοϲ δαϲυντέον· ἔχει γὰρ τὸ ὁμοῦ ἐγκείμενον. τὸ δὲ ἀλίαϲτοϲ ψιλωτέον· ἔϲτι γὰρ ϲτέρηϲιϲ ἀπὸ τοῦ λιαϲτόϲ, ὅπερ πέπτωκεν ἀπὸ τοῦ λιάζω· «ἡγεῖτ᾿, ἀμφὶ δ᾿ ἄρα ϲφι λιάζετο κῦμα» (Il. Ω 96). A.

15. ἔνθ᾿ ἄῤ ὅγ᾿: τρεῖϲ παράλληλοι ὀξεῖαι, μία μὲν ἡ ἄρχουϲα, δευτέρα ἡ τοῦ ἄρα, τρίτη δὲ ἡ τοῦ ὅγε. A.

[*](337 pro μεϲάτῳ correxit μεϲϲάτῳ L.)
84

29. γηθοϲύνη: Ἡρόδικοϲ τὴν θοϲ ϲυλλαβὴν ὀξύνει, ἵνα ᾖ τὸ πλῆρεϲ γηθόϲυνα, εἶτα ἡ δὲ θάλαϲϲα· ὁ δὲ Ἀρίϲταρχοϲ γηθοϲύνη δὲ θάλαϲϲα, ἀντὶ τοῦ γηθόϲυνοϲ, χαίρουϲα. εἰϲὶ μέντοι οἳ ἀναγινώϲκουϲι γηθοϲύνῃ καὶ δοτικὴν πτῶϲιν ἐκδέχονται, ὥϲπερ καὶ Ἀριϲτοφάνηϲ, οἷϲ ἐγὼ ϲυγκατατίθεμαι, ἵν᾿ ᾖ τὸ ἀκόλουθον τοιοῦτον, τῇ χαρᾷ ἡ θάλαϲϲα διΐϲτατο, ἵνα καὶ ἔθει Ὁμηρικῷ δοτικὴ ἀντὶ γενικῆϲ παρειλημμένη ὑπάρχοι, ὑπὸ χαρᾶϲ ἡ θάλαϲϲα διΐϲτατο ὁμοίωϲ τῷ «ὃϲ δὴ γήραι κυφὸϲ ἔην» (Cod. ἔη) (Od. β 16). τί δέ ἐϲτι τὸ κινοῦν με ἐκθήϲομαι. ὁρῶ τὰ διὰ τοῦ ϲυνη θηλυκὰ μὴ κατὰ θηλειῶν ἐπιθετικῶϲ τιθέμενα, πραγμάτων δὲ ὄντα κατηγορικά. πρόδηλοϲ δὲ ἡ παρ’ αὐτῷ τῷ ποιητῇ χρῆϲιϲ· ἔϲτι γάρ τι κερδοϲύνη πρᾶγμα, οὐχὶ κερδοϲύνη γυνή· «ὡϲ φαμένη καὶ κερδοϲύνῃ ἡγεῖτο» (Il. Χ 247) «ἀρχὴν ξεινοϲύνηϲ» (Od. φ 35)· «πλαγκτοϲύνηϲ δ’ οὐκ ἔϲτι κακώτερον» (Od. ο 343)· «τὴν δ’ ᾔνηϲ᾿  ἥ οἱ πόρε μαχλοϲύνην» (Il.  Ω 30)· «δρηϲτοϲύνῃ δ’ οὐκ ἄν μοι» (Od. ο 321)· «ταρβοϲύνῃ, φὰν γάρ μιν» (Od. ϲ 342). εἴπερ οὖν ταῦτα πάντα εὑρέθη οὐκ ἐπιθετικῶϲ κατά τινοϲ θηλείαϲ, κατηγορικὰ δὲ πράγματοϲ, πῶϲ ἂν γένοιτο γηθοϲύνη θάλαϲϲα; οὐ γὰρ ἀγαθοφροϲύνη γυνή. ἄμεινον οὖν ἐπὶ πράγματοϲ παραλαμβάνειν καὶ δοτικὴν πτῶϲιν ἐκδέχεϲθαι. εἰκόϲ τινα φήϲειν ὑπὲρ Ἀριϲτάρχου καὶ τῶν ἄλλων ὡϲ ὅτι αὐτὸϲ ἤδη ὁ ποιητὴϲ ἀρϲενικῶϲ τοῦτο ἀπεφήνατο «γηθόϲυνοϲ δ᾿  οὔρῳ» (Od. ε 269)· οὕτωϲ ἀκόλουθον θηλυκὸν γένοιτ’ ἂν τὸ γηθοϲύνη. ὃν διδάξομεν ὡϲ ὅτι τὰ διὰ τοῦ ϲυνοϲ εἰ παράγοιτο ἐπιθετικῶϲ ἀρϲενικὰ ὑπάρχοντα μηκέτι ποιεῖ κατὰ τὸ πλεῖον θηλυκοῦ γένουϲ παραϲχηματιϲμόν. τὸ οὖν δικαιόϲυνοϲ Ζεὺϲ οὐκ ἔχει τὸ δικαιοϲύνη θηλυκὸν ἔτι ἐπιθετικῶϲ κατά τινοϲ θεοῦ ταϲϲόμενον. A.

52. τῇ δὲ δὴ αἰνότατον περιδείδια (περὶ δείδια) μήτι πάθωμεν: ἔφαμεν ὅτι ἡ περί οὐκ ἀναϲτρέφεται, ὅτε ϲημαντικὴ ὑπάρχει τοῦ περιϲϲῶϲ. A.

63. περιμήκεοϲ: ὡϲ Διομήδεοϲ. τὰ γὰρ εἰϲ ηϲ ϲύνθετα, παῤ οὐδέτερα γενόμενα τὰ εἰϲ οϲ, τῷ η παραληγόμενα βαρύνεϲθαι θέλει, ὥϲπερ ἔχει παρὰ τὸ κῆτοϲ τὸ μεγακήτηϲ, ἦθοϲ κακοήθηϲ. διὸ τὰ λαθικηδήϲ, οἰνοπληθήϲ ὀξυνόμενα παρὰ ῥήματά φαμεν ϲυντεθεῖϲθαι τὸ κήδω καὶ τὸ πλήθω. A.

71. Ἴχνια: τὸ ἴχνιον προπαροξυτονητέον, ὁμοιοτόνωϲ τῷ ἀράχνιον· οὐ γάρ ἐϲτιν ὑποκοριϲτικόν, ἀλλ’ ἀπὸ ῥήματοϲ ἐϲχημάτιϲται. ὅτι δὲ ὁ ποιητὴϲ οὐδὲ ὑποκοριϲτικοῖϲ χρῆται, ἐδηλώϲαμεν ἐν τῇ Α. A.

96. ἁμάϲ: ἡμετέραϲ. τὸ ἁμάϲ ἐκτείνεται κατὰ τὸ τέλοϲ, καίτοι Δώριον ἔχον τὴν πρὸ τέλουϲ ϲυλλαβήν, ἐπεὶ ἑνικῷ παράκειται τῷ διὰ τοῦ η λεγομένῳ, ἁμήν, ὅπερ ὁλόκληρον ἂν ἦν Δωρικόν, εἴπερ εἰϲ ᾱν κατέληγεν. A.

[*](N 29 in Od. ο 343 pro κακόν scripsi κακώτερον, in Od. ο 321 δρηϲτοϲύνῃ pro δρηϲτοϲύνη 71 in E. M. transiisse monet L. 96 L. citat Apoll. de pron. 142.)
85

102. φυζακινῇϲ: ὁμοίωϲ ἀναγνωϲτέον τῷ ἐαρινῇϲ. πῶϲ δ’ ἐϲχημάτιϲται, δεδήλωται ἐν τῷ περὶ παρωνύμων. A.

103. θώων. Ἀρίϲταρχοϲ βαρύνει τὸ θώων, καὶ ἐπείϲθη ἡ παράδοϲιϲ· ὁ δὲ Πάμφιλοϲ περιϲπᾷ, ἐπεὶ τὰ εἰϲ εϲ λήγοντα διϲύλλαβα ὀνόματα ἐπ’ εὐθείαϲ πληθυντικῆϲ ἔχει γενικὴν περιϲπωμένην. διὸ καὶ τὸ Τρώων καὶ δμώων καὶ παίδων ἀνεγίνωϲκε περιϲπῶν, ἔτι δὲ καὶ τὸ πάντων καὶ λάων καὶ τίνων, περὶ ὧν λόγον ἔδωκαν καὶ οἱ πρὸ ἡμῶν καὶ ἡμεῖϲ. A.

132. προπαροξυτονητέον τὸ ἱππόκομοι· ἡ γὰρ κόμη ἔγκειται, οὐ τὸ κομῶ· οὕτωϲ οὖν ἀναγνωϲτέον, ὡϲ κυπαριϲϲόκομοϲ, καλλίκομοϲ. τὰ δὲ ἀπὸ τῶν εἰϲ η ληγόντων θηλυκῶν ϲυντιθέμενα καὶ μεταβάλλοντα τὸ τέλοϲ εἰϲ τὴν οϲ κατάληξιν προπαροξύνεται, ἄφωνοϲ, ἄναυδοϲ· οὕτωϲ ἱππόκομοϲ. τότε μέντοι παροξυτονητέον τὸ ἱππόκομοϲ, ὅτε τὸ κομεῖν ἔγκειται· «Νεϲτορέαϲ μὲν ἔπειθ’ ἵππουϲ θεράποντε κομείτην» (Il. Θ 113). A.

140. ὕψι: ὡϲ οἴκοθι καὶ ἄγχι, ὥϲ φηϲι Πτολεμαῖοϲ. τινὲϲ δὲ τοῦτο ὀξύνουϲιν, ὑψί. A.

191. ἀλλ’ οὔ πῃ χροὸϲ εἴϲατο: Ἀλεξίων φηϲὶν ὡϲ Ἀρίϲταρχοϲ ὡϲ ϲοφόϲ προηνέγκατο, Τυραννίων δὲ ὡϲ πόλοϲ, καὶ ἔχει λόγον ἑκατέρα ἡ ἀνάγνωϲιϲ. ἐὰν μὲν χρόοϲ ὡϲ πόλοϲ κατ’ εὐθεῖαν πτῶϲιν ἀναγνῶμεν, ἔϲται τὸ λεγόμενον, ἀλλ’ οὐδαμῶϲ ὁ χρὼϲ ἐφάνη. ἐὰν δὲ χροόϲ ὡϲ ϲοφόϲ κατὰ γενικὴν πτῶϲιν, ἔϲται, ἀλλ’ οὐδαμῶϲ τοῦ χρωτὸϲ διῆλθε· τὸ γὰρ εἴϲομαι καὶ τὸ φανῆναι ϲημαίνει καὶ τὸ διελθεῖν. ἐπικρίνομεν δὲ ἡμεῖϲ περὶ τῆϲ ἀναγνώϲεωϲ ἐκεῖνο, ὡϲ ὅτι πιθανόν ἐϲτι μᾶλλον τὴν γενικὴν ἐκδέχεϲθαι ἤπερ τὴν εὐθεῖαν· ἦν γὰρ αὐτῷ ἔθοϲ εὐθεῖαν μὲν ἐπίϲταϲθαι εἰϲ ωϲ περατουμένην «ἐπεὶ οὐ ϲφι λίθοϲ χρὼϲ οὐδὲ ϲίδηροϲ» (Il. Δ 510) καὶ ἀκόλουθοϲ αἰτιατικὴ «χρῶτ᾿  ἀπονιψαμένη» (Od. ϲ 172) τὰϲ δὲ ἄλλαϲ πλαγίουϲ οἶδεν ἀπὸ τῆϲ ουϲ εὐθείαϲ· «χροῒ δ’ ἔντε᾿  ἐδύϲετο παμφανόωντα» (Il. Ι 596)· καὶ τὴν αἰτιατικὴν «μηκέτι νῦν χρόα καλόν» (τ 263). ὥϲτε εἰ οὐ κεκώλυται τῆϲ γενικῆϲ ἡ ϲύνταξιϲ, τί ἐϲτι τὸ κατεπεῖγον μὴ τῇ ϲυνήθει κλίϲει τὴν ἀνάγνωϲιν ποιεῖϲθαι; A.