Magna Moralia
Aristotle
Aristotle. Aristotelis Quae Feruntur Magna Moralia. Susemihl, Franz, editor. Leipzig: Teubner, 1883
οὔτε γὰρ πλείω τῶν ὑπαρχόντων προσθήσει, οὔτʼ ἐπαινέσει τὰ μὴ προσήκοντα, οὔτʼ αὖ πάλιν ἐλάττω ποιήσει, οὔτε πάντως ἐναντιώσεται παρὰ τὸ δοκοῦν αὑτῷ.
[*](11–19 = E. E. 1234a, 4–23. E. N. 1127b, 33–1128b, 3 ‖ 20–28 = E. E. 1233b, 29–34. E. N. 1126b, 10–1127a, 12.)[*](1193a, 5. πρὸς add. Π2 P2 Bk. Bu. (fors. recte), om. c.c. Va. Scalig. ‖ πάντως Scaliger ‖ 7. τις add. Kb ‖ 12. δὴ Kb Ald. ‖ τὰ add. Ald. Bk. Bu. (fors. recte) ‖ 13. πᾶν] πάντως, ut videtur, Va. ‖ 14. βουλόμενος δεῖν haud sana, δεῖν secl. Bk. Bu., οἰόμενος δεῖν ci. Rassovius ‖ 16. μήτʼ] ὁ μήτʼ Kb Cv ‖ αὖ Spengelius, αὐτὸς ΠVa. editiones (γὰρ post αὐτὸς add. pr. Kb) ‖ ἀγροῖκος? Susem. ‖ 19. 20. an εὐτράπελος. καὶ — τοιαύτη· φιλία? ‖ 22. προσόντων προστεθείς Π2, προσόντων προστιθείς P2. )ὁ μὲν οὖν φίλος τοιοῦτος· ἀλήθεια δέ ἐστιν μεταξὺ εἰρωνείας καὶ ἀλαζονείας. ἔστι δὴ περὶ λόγους, οὐ πάντας δέ. ὁμὲν γὰρ ἀλαζών ἐστιν ὁ πλείω τῶν ὑπαρχόντων αὑτῳ προσποιούμενος εἶναι, ἢ εἰδέναι ἃ μὴ οἶδεν, ὁ δʼ εἴρων ἐναντίος τούτῳ καὶ ἐλάττω τῶν ὑπαρχόντων προσποιούμενος αὑτῷ εἶναι, καὶ ἃ οἶδεν μὴ φάσκων, ἀλλʼ ἐπικρυπτόμενος τὸ εἰδέναι.
ὁ δὲ ἀληθὴς οὐδέτερον τούτων ποιήσει. οὔτε γὰρ προσποιήσεται πλείω τῶν ὑπαρχόντων οὔτʼ ἐλάττω, ἀλλὰ τὰ ὑπάρχοντα αὑτῷ ταῦτα φήσει καὶ εἶναι καὶ εἰδέναι.
εἰ μὲν οὖν εἰσιν αὗται ἀρεταὶ ἢ μὴ ἀρεταί, ἄλλος ἂν εἴη λόγος· ὅτι δὲ μεσότητές εἰσι τῶν εἰρημένων, δῆλον. οἱ γὰρ κατʼ αὐτὰς ζῶντες ἔπαινοῦνται.
περὶ δὲ δικαιοσύνης λοιπὸν ἂν εἴη εἰπεῖν, τί ἐστι καὶ ἐν τίσιν καὶ περὶ ποῖα. πρῶτον μὲν οὖν εἰ λάβοιμεν τί ἐστι [*](1193) τὸ δίκαιον, ἔστιν δὴ διττὸν τὸ δίκαιον, ὧν τὸ μέν ἐστι κατὰ νόμον.
δίκαια γάρ φασιν εἶναι ἃ ὁ νόμος προστάττει. ὁ δὲ νόμος κελεύει τἀνδρεῖα πράττειν καὶ τὰ σώφρονα καὶ ἁπλῶς ἅπαντα ὅσα κατὰ τὰς ἀρετὰς λέγεται. διὸ καί, φασίν, δοκεῖ ἡ δικαιοσύνη τελεία τις ἀρετὴ εἶναι· εἰ γὰρ δίκαια μέν ἐστιν ἃ ὁ νόμος κελεύει ποιεῖν, ὁ δὲ νόμος τὰ κατὰ πάσας ἀρετὰς ὄντα προστάττει, ὁ ἄρα τοῖς κατὰ νόμον ἐμμένων δικαίοις τελείως σπουδαῖος ἔσται, ὥστε ὁ δίκαιος καὶ ἡ δικαιοσύνη τελεία τις ἀρετὴ ἐστίν.
ἓν μὲν δή τι δίκαιον ἔν τε τούτοις ἐστὶ καὶ περὶ ταῦτα· ἀλλὰ μὴν οὐ τοῦτο τὸ δίκαιον οὐδὲ τὴν περὶ ταῦτα δικαιοσύνην ζητοῦμεν. κατὰ μὲν γὰρ ταῦτα τὰ δίκαια ἔστιν καθʼ ἑαυτὸν ὄντα δίκαιον εἶναι (ὁ γὰρ σώφρων καὶ ὁ ἀνδρεῖος καὶ ὁ ἐγκρατὴς καὶ αὐτὸς [*](28–35 = E. E. 1233b, 38–1234a, 3. E. N. 1127a, 13— 1127b, 32 ‖ 36–38. cf E. E. 1234a, 24–33. Ramsauer p.70 sq. ‖ 39–1193b, 18 = E. N. 1129a, 3–1130a, 8.) [*](29. δὴ] δὲ Bas.3 ‖ 1193b, 1. πρότερον Π2 Va. ‖ εἰ λάβομεν Ald., ἄν λάβοιμεν Tauchnitziana, λάβωμεν Spenge lius ‖ 2. δὲ Γ(?) Spengelius ‖ 3. προστάττει Π2 P2 Va., πράττει Ald. et pr. Kb, πράττειν κελεύει rc. Kb ‖ 9. τέλειος Π2P2 ‖ τὸ δίκαιον Spengelius 13. ὄντα secl. Scaliger (male) ‖ 14. ὁ secundum et tertium om. Π1. )
τὸ τοίνυν δίκαιον ἐδτιν τὸ πρὸς ἕτερον ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν τὸ ἴσον. τὸ γὰρ ἄδικον τὸ ἄνισον ἐστίν· ὅταν γὰρ τῶν μὲν ἀγαθῶν τὰ μείζω αὑτοῖς νέμωσι, τῶν δὲ κακῶν τὰ ἐλάσσονα, ἄνισον τοῦτʼ ἐστί, καὶ οὕτως ἀδικεῖν καὶ ἀδικεῖσθαι οἴονται.
δῆλον ἄρα ὅτι ἐπειδὴ ἡ ἀδικία ἐν ἀνίσοις, ἡ δικαιοσύνη καὶ τὸ δίκαιον ἐν ἰσότητι συμβολαίων. ὥστε δῆλον ὅτι ἡ δικαιοσύνη μεσόυης τις ἂν εἴη ὑπερσχῆς καὶ ἐλλείψεως καὶ πολλοῦ καὶ ὀλίγου.
ὅ τε γὰρ ἄδικος τῷ ἀδικεῖν πλεῖον ἔχει, καὶ ὁ ἀδικούμενος δὲ τῷ ἀδικεῖσθαι ἔλαττον· τὸ δέ γε μέσον τούτωον δίκαιον ἐστί. τὸ δὲ μέσον ἔσον· ὥστε τὸ ἔσον ἂν πλείονος καὶ ἐλάττονος εἴη δίκαιον, καὶ δίκαιος δὲ ὁ τὸ ἴσον βουλόμενος ἔχειν.
τὸ δέ γε ἴσον ἐν ἐλαχίστοις δυσὶν ἐγγίνεται· τὸ ἄρα πρὸς ἕτερον ἴσον εἶναι δίκαιον ἐστί, καὶ δίκαιος ὁ τοιοῦτος ἂν εἴη.
ἑπεὶ οὖν ἡ δικαιοσύνη ἐν δικαίῳ καὶ ἐν ἴσῳ καὶ ἐν μεσότητι, 〈καὶ〉 τὸ μὲν δίκαιον [ἐν] τισὶ λέγεται δίκαιον, τὸ δὲ ἴσον ἔν τισιν ἴσον, τὸ δὲ μέσον τισὶ μέσον· ὥστε ἡ δικκιοσύνη καὶ τὸ δίκαρον ἔσται καὶ πρός τινας καὶ ἐν τισίν.
ον ἂν εἴη. τὸ δʼ ἀνάλογον ἔντέτταρσι γίνεται ἐλαχίστοις· ὡς γὰρ τὸ Απρὸς τὸ Β, τὸ Γπρὸς τὸ Δ. οἷον ἀνάλογόν ἐστιν τὸν τὰ [*](1195b, 19–1194b, 2 = E. N. 1131a, 10-1133b, 28. cf. Ramsauer p. 71–74 (v. tamen prolegg. p. XII sq. c. n. 12).) [*](22. οὕτως Π1 Va., οὐ Π2 ‖ ἀδικεῖν P2 Ald. Va., ἄδικον Kb, δίκαιον Π2 ‖ 23. οἷόν τε ci. Spengelius ‖ 25. τις sec;. Spangelius ‖ ὑπεροχῆς KbP2Cv Stob. Ecl. eth. p. 318, ὑπερβολῆς Π2 et editiones ‖ 27. πλέον Π2P2 ‖ 29. ἂν post εἴη Π3 ‖ 33. ἐν δικαίῳ καὶ] καὶ τὸ δίκαιον Spengelus ‖ 34. καὶ add. Rieckher Susem. ‖ δίκαιον ἐν— δὲ secl. Spengelius ‖ ἐν secl. Rickher Susem ‖ ἔν add. P2, om. Π2 Kb Va. editiones ‖ 35. τίοὶ] τινῶν Spengelius ‖ 37. πῷ] τούτωι Π1Va. | 39. τὰ secl. Spengelius.)