De adverbiis

Apollonius Dyscolus

Apollonius Dyscolus. Apollonii Dyscoli Quae supersunt. Vol. 1.1. (Grammatici Graeci, Volume 2.1). Schneider, Richard; Uhlig, Gustav, editors. Leipzig: Teubner, 1878.

Πάϲη λέξει παρέπονται δύο λόγοι, ὅ τε περὶ τῆϲ ἐννοίαϲ καὶ ὁ περὶ τοῦ ϲχήματοϲ τῆϲ φωνῆϲ. ὅθεν καὶ ἡ τῶν ἐπιρρημάτων διέξοδοϲ εἰϲ τούϲ προκειμένουϲ λόγουϲ ὑποϲταλήϲεται. καὶ πρότερόν γε τὸν περὶ τῆϲ ἐννοίαϲ λόγον ποιήϲομαι.

Ἔϲτιν οὖν ἐπίρρημα μὲν λέξιϲ ἄκλιτοϲ, κατηγοροῦϲα τῶν ἐν τοῖϲ ῥήμαϲιν ἐγκλίϲεων καθόλου ἢ μερικῶϲ, ὧν ἄνευ οὐ κατακλείϲει διάνοιαν.

Ὅτι μὲν οὖν ἐνὶ ϲχηματιϲμῷ κέχρηται, προῦπτόν ἐϲτιν, ἀποδείξεωϲ παρεπομένηϲ τοιαύτηϲ. — Ἡ τῶν ὀνομάτων ϲύνταξιϲ πρὸϲ τὰ ῥήματα παρίϲτηϲι διάθεϲιν ἐγγιγνομένην τοῖϲ πτωτικοῖϲ, ἔκθ’ ὅτε καὶ τῶν πλαγίων πτώϲεων ϲυμπαραλαμβανομένων, ἐφ’ ἃϲ καὶ ϲυντείνει ἡ διάβαϲιϲ ἡ ἀπὸ τῆϲ ἐνεργείαϲ. οῖον Τρύφων περιπατεῖ ἡ διάθεϲιϲ ἡ ἐκ τοῦ περιπατεῖ ἐπὶ τὸν Τρύφωνα ϲυντείνει. Τρύφων τύπτει Διονύϲιον· ἡ ἐκ τοῦ Τρύφωνοϲ διάβαϲιϲ ἐνεργητικὴ διαβιβάζεται ἐπὶ τὸν Διονύϲιον. καὶ ἐπὶ παθητικῆϲ διαθέϲεωϲ, ὑπὸ Τρύφωνοϲ τύπτεται Διονύϲιοϲ [*](Argvm. 1 Primum de vi ac notione, deinde de forma ac specie adverbii dicendum erit. — 5 Definitio, cuius partes singillatim percensentur. 7 1) Adverbia indeclinabilia sunt. Neutra adiectivorum, ubi adverbiorum notionem induunt, ipsa quoque fiexionem non patiuntur.) [*](Testim. 5 Schol. Dion. Thr. BA p. 931, 33 ἰπίρρημά ἐστι λέξις ακλιτος ακτηγοροῦσα τῶν ἐν τοῖς ῥήμασιν ἐγκλίσεων καθόλου ἢ μερικῶς, ὧν αυεν οὐ κατκκλείει διάνοιαν. Prisc. XV, 1 p. 60, 1 Hertz Adverbium est pars orationis indeclinabilis. cuius significatio verbis adicitur . . Sunt igitur quaedam adverbia. quae omnibus convenienter sociantur temporibus . . . sunt alia, quae cum separatim tempora significant, necessario separatim eis coniunguntur . . . sunt quae cum omnibus apte sociantur modis . . sunt quae non omnibus modis possunt coniuntqi. ibid. p. 62, 16 Et verbum quidem sine adverbio perfectan potest habere sigmificationem; adverbium vero sine verbo vel participio, quod vim verbi possidet, non habet plenam sentemtiam.) [*](Discr. script. Subsequitur hic liber in codice librum, qui est de coniunctione ab initio fol. 114 r. incipit. Inscriptio περι τηϲ εννοιαϲ maiuse. A. In primis foliis haud pauca, quae JBekker nullo negotio, ut videtur, legit, nunc madore fere evanuerunt | 1. πάϲῃ λέξει] παϲη λε evan. in A | και ο evan. in A | 2. επιρρη evan. et λογουϲ fere evan. in A | 3. υποϲτα evan. in A, ὑποδιαϲταλήϲεται EEgger | 4. λόγον] λογο evan. in A | 5. κατηγοροῦϲα] κατ enan. in A | 6. καθόλου] θολου evan. in A | κατακλείϲει b, κατακλιϲει A, κατακλείει e schol. Dion. RSkrzeczka | 9. εγγιγνομενην A, ἐγγινονένην b | 12 ante ϲυντεινει aliquid deletum in A | 13. διάβαϲιϲ Ab, διάθεϲιϲ GFSchoemann)

120
Τὰ δὴ οὖν πτωτικὰ τὴν τοιαύτην ϲύνταξιν πρὸϲ τὰ ὀνόματα μὴ ἀναδεξάμενα, ἐπικείμενα δὲ τοῖϲ ῥήμαϲιν, ἅπερ πρὸϲ ἕτερα πτωτικὰ τὴν τοιαύτην ϲύνταξιν ἐποιοῦντο, ἐκαλεῖτο οὐκέτι πτωτικά, ἀλλ’ ἐπιρρήματα διὰ τὸ ϲύνταξιν ἐπιρρημάτων ἀναδέξαϲθαι. οἷον ὁ μὲν λέγων οὕτωϲ ταχὺ περιπατεῖ κατηγορεῖ τάχα τινὸϲ πτωτικοῦ ταχέοϲ, ὡϲ εἰ μειράκιον περιπατεῖ, καὶ εἰ οὕτωϲ τιϲ εἶποι, τὸ ταχὺ περιπατεῖ μειράκιον· τὸ τηνικαῦτα γὰρ τὸ ταχύ ἐπίκειται τῷ μειράκιον, καὶ ἔτι καλεῖται ὄνομα ἐπιθετικόν, καὶ διὰ τοῦτο ϲυγκλίνεται τῷ μειρακίῳ, τοῦ ταχέοϲ μειρακίου, τῷ ταχεῖ μειρακίῳ. ἡνίκα μέντοι οὐ κατηγορεῖ ὀνόματοϲ, τοῦ δὲ ϲυνταϲϲομένου ῥήματοϲ, ὡϲ ἐν τῷ ταχὺ περιπατεῖ τὸ μειράκιον, καλεῖται ἐπίρρημα, (ἴϲον γάρ ἐϲτι τῷ ταχέωϲ περιπατεῖ τὸ μειράκιον,) καὶ καθ’ ἕνα ϲχηματιϲμὸν ἐκφέρεται, ταχὺ περιπατοῦντοϲ τοῦ μειρακίου, ταχὺ περιπατοῦντι τῷ μειρακίῳ. — Διὰ τοῦ τοιούτου ὑποδείγματοϲ δεῖ τούϲ διακρίνονταϲ τὰϲ τοιαύταϲ ϲυνεμπτώϲειϲ τῷδε τῷ λόγῳ κεχρῆϲθαι. — ἀπόδειξιϲ οὖν ἱκανὴ τοῦ καθ’ ἕνα ϲχηματιϲμὸν ἐκφέρεϲθαι τὰ ἐπιρρήματα, ὅπου γε καὶ τὰ πτωτικά, ϲύνταξιν ἐπιρρηματικὴν ἀναδεξάμενα, καθ’ ἕνα ϲχηματιϲμὸν ἐξηνέχθη.

Ὡϲ δὲ καὶ κατηγορεῖ τῶν ἐν τοῖϲ ῥήμαϲιν ἐγκλίϲεων, ϲαφὲϲ πάλιν καὶ διὰ τοῦ προκειμένου λόγου, ἐν οἷϲ πάντα τὰ πτωτικὰ ἐπιθετικά, κατηγοροῦντα οὐ τῶν ὀνομάτων, τῶν δὲ ῥημάτων, ἐπιρρήματα ἐγένετο, καὶ τὴν τούτων ἀκλιϲίαν ἀνεδέχετο. καὶ ὃν τρόπον ἔϲτι μὲν ὄνομα κύριον ἢ προϲηγορικὸν ἐπινοῆϲαι μὴ ἀπαιτοῦν ἐπιθετικὸν ὄνομα, ἐπιθετικὸν δὲ ὄνομα πάντωϲ ἀπαιτοῦν ᾧ ἐπίκειται, ἐξῃρημένων τῶν ἰδίᾳ τεταγμένων, λέγω τοῦ τερπικέραυνοϲ, ἐννοϲίγαιοϲ, τὸν αὐτὸν ἀεὶ [*](Argvm. 19 Draedicare adverbia aliquid de verbo, apparet: nam quaecunque adiectiva aliquid praedicant non de nominibus, sed de verbis, adverbia facta sunt. Ut adiectivum indiget nomine, nomen adiectivo non indiget: ita verbum per se efficit sententiam, adverbium non efficit.) [*](Testim. 3 Schol. Dion. Thr. BA p. 932, 6 καὶ τοσοῦτον ἄκλιτά εἰσι τὰ ἑπιρρήματα, ὅτι καὶ τὰ πιωτικὰ ὁνόματα, ἡνίκα σύνταξιν ἐπιρρηματικὴν ἀναδέξηται. ἄπιωτα μένει ὡς ἐπιρρήματα γενόμενα. — 19 ibid. p. 932, 13 κατηγοροῦσα ἀντὶ τοῦ τιθεμένη, ἵν᾿ ᾖ τὰ ἑξῆς οὕτως, τιθεμένη κατὰ τῶν ἐν τοῖς ῥήμασιν ἐγκλίσεων, ἐπειδὴ καὶ τὸ ἐπίρρημα κατηγόρημά φασιν οἱ φελόσοφοι. καὶ ὅ πέρ ἐστι τὸ ἐπίθετον ὄνομα ἐν τοῖς ὀόμασι (δίχα χὰρ ἄλλου ὀνόματος οὐ λέγεται), τοῦτο καὶ τὸ ἐπίρρημα ἐν τοῖς ῥήμασιν· ἄνευ γὰρ ῥήματος οὐ συγκλείει διάνοιαν.) [*](Discr. script. 7. τὸ ταχύ b, τω ταχυ A | τῷ b, το A | 11. τὸ et καλεῖται. ἐπίρρημα inseruit RSkrzeczka | 15. τῷ λόγῳ] fol. 114 v. | οῦν Ab in textu, ‘fortasse leg. γοῦν’ b in var. lect. | 16. καθενα evan. in A | 16—17. γε και evan. in A | 19. γο in κατηγορει evan. in A | 20. post πάντα evan. τα in A | 22. την ante τουτων evan. in A | 25. ἀεὶ] ‘Malim δὴ’ b in var. lect.)

121
τρόπον ἔϲτιν ἐπινοῆϲαι ῥῆμα μὲν δίχα ἐπιρρήματοϲ ϲυγκλεῖον λόγον, ἐπίρρημα δὲ οὐ μὴν δίχα ῥήματοϲ ἢ μετοχῆϲ, ἥ τιϲ δυνάμει ἰδίωμα ἔχει τὸ τοῦ ῥήματοϲ. καὶ οὐ τοῦτό φημι, ὅτι αἱ μετοχαὶ ἀπαρτίζουϲι διάνοιαν, ἀλλ’ ὅτι τὰ ἐπιρρήματα καὶ ἐπὶ μετοχὰϲ φέρεται. Ἐντελέϲτερον μέντοι δεδείξεται ἐν τῷ περὶ ϲυντάξεωϲ, ὡϲ τὰ μὲν θεματικώτερα ⟨μέρη⟩ τοῦ λόγου ὀνόματά ἐϲτι καὶ ῥήματα, τὰ δ’ ὑπόλοιπα τῶν μερῶν τοῦ λόγου ὡϲ πρὸϲ τὴν τούτων εὐχρηϲτίαν ἀνάγεται, τὰ μὲν ἄρθρα πρὸϲ τὰ πτωτικὰ ἢ ὡϲ πτωτικά, τὰ δὲ ἐπιρρήματα ὡϲ πρὸϲ τὰ ῥήματα, αἵ τε προθέϲειϲ πρὸϲ ἀμφότερα· διὸ καὶ μόναι ἀναϲτροφῆϲ τόνου ἔτυχον, καὶ τῇδε δύνανται ϲυντάϲϲεϲθαι, λέγω ὀνόμαϲι, καὶ τῇδε, λέγω ῥήμαϲιν. εἰρήϲεται δὲ καὶ πότε ἀντωνυμίαι ἀντ’ ὀνομάτων παραλαμβάνονται, τίνεϲ τε ἐν τῷ καθόλου ϲύνδεϲμοι ϲυνδέουϲιν ὄνομα καὶ ῥῆμα, καὶ τίνεϲ εἰϲὶ μερικοί.

Οὐ μόνον δὲ ῥητοῖϲ οὖϲι τοῖϲ ῥήμαϲι κατὰ τὴν ϲύνταξιν τοῦ λόγου τὸ ἐπίρρημα προϲφέρεται, ἀλλὰ καὶ ϲιγωμένοιϲ, εἴγε καὶ αἱ ἐπιφωνήϲειϲ οὐδὲν ἄλλο εἰϲὶν ἢ ἐπιρρήματα τῶν ῥημάτων οὐκ ἐπιγινομένων, καθὸ τοῖϲ εὖ ἀναγινώϲκουϲι τὸ κάλλιϲτα ἐπιφωνοῦμεν καὶ τοῖϲ εὖ διατιθεῖϲιν ἡμᾶϲ τὸ ἥδιϲτα. καὶ τοῖϲ ἀκριβοῦϲι τὰϲ ἰδίαϲ πράξειϲ καὶ τέχναϲ τὸ καλῶϲ ἐπιφωνοῦμεν. Ἀλλ’ ἐκεῖνό τιϲ εἴποι ἄν, ὡϲ «κατὰ τὸν τοιοῦτον λόγον περιγετράψεται τοῦ κατὰ τὰ ἐπιρρήματα μεριϲμοῦ τὸ οἴμοι καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν ἐπιρρημάτων, λέγω τὰ ϲχετλιαϲτικὰ καὶ εὐαϲτικά.» Πρὸϲ ὃν ἔϲτι φάναι, ὡϲ τάχα μὲν καταχρηϲτικώτερον τὰ τοιαῦτα ἐπιρρήματα εἰρήϲεται, ᾦ λόγῳ καὶ αἱ μονοτράμματοι ϲυλλαβαί, οὐκ οὐϲαι ϲυλλήψειϲ ϲτοιχείων. μή ποτε δὲ καὶ αὐτὰ δυνάμει ἀπὸ διαθέϲεωϲ ῥηματικῆϲ ἀνάγονται· οἱ γὰρ ϲχετλιάζοντεϲ πεπόνθαϲι, τὸ δὲ παθεῖν πεῖϲίν τινα τῶν ἐκ πράγματοϲ δηλοῖ.

Παρὸν δὲ καὶ ἐξ ὑποδείγματοϲ πιϲτώϲαϲθαι τὸν λόγον πάλιν. τὸ [*](Argvm. 14 Non solum ubi ponuntur verba, sed etiam ubi cogitando supplentur, adverbiis utimur quem in numerum etiam interiectiones referendae sunt. — 27 Sed adverbia carere non posse verbis apparet nam verbum cum nomine coniunctum adverbium non desiderat contra adverbium cum nomine constructum indiget verbo.) [*](Testim. 27 Schol. Dion. Thr. BA p.232, 20 εἴ που μὲν ἔστι ῥῆμα, οὖ πάντως ἐπίρρημα, οἷον Τρύφων περιπατεῖ· εἴ που δὲ ἐπίρρημα, πάντως ῥῆμα, οἷον παλῶς Τρύφων γράφει. cf. ibid. 933, 20.) [*](Discr. script. 2. δε οὐ μην A, δὲ οὐ μὴ b, γε μὴν οὐ GFSchoemann | 4. επιρρημτ A | 5. μέρη adiecit b, evan. in A | 8. ωϲ προϲ A, πρὸϲ b | 10. τῇδέ ⟨τε⟩ b in var. leet. | 11. ante ποτε aliquid deletum in A, in L est περι ποτε, sed huic nihil tribuendum | ἀντωνυμίαι b, και αντωνυμιαι A | 15. ϲιγωμένοιϲ b, γινομενοιϲ A | 16. οὐκ inseruit RSchneider, pro ἐπιγινομένων conicit ϲεϲιγημένων KEASchmidt | 18. ἡμᾶϲ EEgger RSKrzeczka. ἡμῖν Ab | 20. . . . . . . ρηματα] fol. 115 r.; lacunam explevit b | 21. litterae τῶν επ in τῶν ἐπιρρημάτων evan. nunc in A | 22. litterae προ in προϲ nunc legi fere non possunt in A | 23. εἰρήϲεται] ‘Eortasse leg. εἴρηται’ b in var. lect. | 26. πεῖϲιν RSkrzeczka, πίϲτιν Ab, pro πίϲτιν τινὰ τῶν conicit διάθεϲίν τινα τὴν KEASchmidt)

122
Τρύφων ἀναγινώϲκει ποιεῖ λόγον, οὐ μὴν τὸ Τρύφων καλῶϲ, εἰ μὴ προϲθείημεν τὸ ῥῆμα. ᾧ λόγῳ καὶ ἐπὶ τοῦ ἄρθρου τὸ κατὰ ἀρϲενικὴν προφορὰν «ὁ» πάλιν οὐ ποιεῖ λόγον ἐν τῷ ὁ ἀναγινώϲκει, εἰ μὴ προϲλάβοι ὄνομα ἐφ’ ὃ φέρεται, τὸ ὁ Τρύφων ἀναγινώϲκει. διὸ καὶ ἐν τοῖϲ ὑποτακτικοῖϲ ἄρθροιϲ κοινὸν λαμβάνεται τὸ προκείμενον ὄνομα, κατὰ ἀναφορὰν παριϲτάμενον, ἐπεὶ παρεπόμενόν ἐϲτι τοῖϲ ὑποτακτικοῖϲ τῶν ἄρθρων μετὰ ῥήματοϲ ἀποτελεῖν διάνοιαν, ἄνθρωποϲ παρεγένετο ᾧ ἐλάληϲα, κοινοῦ παραλαμβανομένου τοῦ ἄνθρωποϲ. εἰ γὰρ μὴ προτεθείη ὄνομα τοῦ τοιούτου ἄρθρου, οὐδ’ ἂν ἔτι τὸ ἄρθρον ὡϲ ἄρθρον ἀκούοιτο, ὡϲ δὲ ἀόριϲτον μόριον, εἰ τῇδε ἀποφαινόμεθα, ὃϲ μεθύει, βλάπτεται· ἴϲον γάρ ἐϲτι τῶ εἴ τιϲ μεθύει, βλάπτεται. τὸν τοιοῦτον λόγον ἀκριβέϲτερον ἐν τῷ περὶ ϲυντάξεωϲ ἐκτεθείμεθα.

Καὶ τὸ καταφατικὸν δέ καὶ τὸ ἀποφατικόν, ἰδίᾳ λεγόμενον, πάλιν πρὸϲ ἀπαρτιϲμὸν τοῦ ῥήματοϲ τοῦ λεγομένου παραλαμβάνεται· πρὸϲ γὰρ τὴν «ἔγραψαϲ;» φωνὴν φαμὲν «ναί» ἢ «οὔ».