De alimentorum facultatibus

Galen

Galen. De alimentorum facultatibus libri tres. Corpus medicorum Graecorum, 5,4,2. Helmreich, Georg, editor. Leipzig; Berlin: Teubner, 1923.

Ἐξαίρετόν τι παρὰ τἄλλα μῆλα τούτοιϲ ὑπάρχει ϲτῦψίν τε πλείονα κεκτημένοιϲ καὶ τὸν χυλὸν ἔχουϲι μόνιμον, εἴ τιϲ ἑψήϲαϲ αὐτὸν ϲὺν μέλιτι φυλάττειν ἐθέλοι· τῶν δ’ ἄλλων μήλων ὁ χυλὸϲ ὀξύνεται κείμενοϲ ὑγρότητα πολλὴν ἔχων ψυχράν. ἡμεῖϲ δὲ καὶ τὸ διὰ τοῦ χυλοῦ τῶν ϲτρουθίων μήλων φάρμακον ἐπιτηδειότατον τοῖϲ ἀνορέκτοιϲ, οὐκ ἐν φανερῷ κατὰ τύχην κείμενον, ὕϲτερόν ποθ’ εὕρομεν ἐτῶν ἑπτὰ μεταξὺ γεγονότων οὐδεμίαν ἐϲχηκὸϲ ὑπαλλαγὴν τῆϲ ποιότητοϲ.

ἐπεποιήκει δὲ κατὰ τὸ ϲτόμα τοῦ ἀγγείου πυκνὸν ἐπίπαγον, οἷοϲ καὶ μέλιτι πολλάκιϲ ἐπιπήγνυται καὶ ἄλλοιϲ τιϲί· καὶ χρὴ φυλάττειν αὐτὸν ἐπικείμενον, ὅταν ἐθέλῃϲ ἀμετάβλητον ἐπὶ πλεῖϲτον διαμεῖναι τὸ φάρμακον ἢ τὸ μέλι. τοῦτο μὲν οὖν εἰρήϲθω μοι κατὰ τὸ πάρεργον· οὗ δ’ ἕνεκεν ἐμνημόνευϲα τοῦ μὴ διαφθαρέντοϲ ἐν χρόνῳ πλείονι φαρμάκου, πάλιν ἀναλήψομαι.

μόνιμοϲ ὁ τῶν ϲτρουθίων μήλων χυλόϲ ἐϲτιν, ὅταν καλῶϲ ϲκευαϲθῇ, καθάπερ γε καὶ ὁ τῶν κυδωνίων, ἀλλ’ ἧττον οὗτοϲ ἡδὺϲ ὑπάρχει καὶ μᾶλλον ϲτύφων· ὥϲτ’ εἴη ἄν ποτε καὶ τοῦδε χρεία πρὸϲ ῥῶϲιν ἱκανῶϲ ἐκλύτου γαϲτρόϲ. ἐν Συρίᾳ δὲ καὶ τὸν καλούμενον μηλοπλακοῦντα ϲυντιθέαϲιν, ἔδεϲμα μόνιμον οὕτωϲ, ὡϲ εἰϲ Ῥώμην κομίζεϲθαι μεϲτὰϲ αὐτοῦ λοπάδαϲ καινάϲ. ϲύγκειται δ’ ἐκ μέλιτόϲ τε καὶ ϲαρκὸϲ μήλων λελειωμένηϲ ἑφθῆϲ ἅμα τῷ μέλιτι.

τὸ δ’ ἡμέτερον φάρμακον, ὃ τοῖϲ ἀνορέκτοιϲ ϲκευάζομεν, οὐκ ἐκ μόνου μέλιτοϲ καὶ χυλοῦ μήλων

ἐϲτίν, ἀλλὰ καὶ πεπέρεωϲ ἔχει τι λευκοῦ καὶ ζιγγιβέρεωϲ καὶ ὄξουϲ. οὐ μὴν νῦν γε καιρὸϲ αὐτοῦ τῆϲ διδαϲκαλίαϲ ἐϲτὶν ἑτέρωθι τελέωϲ εἰρημένη.

Ἃ περὶ μήλων εἶπον, ἅπαντα μεταφέρων ἐπὶ τὰϲ ἀπίουϲ τε καὶ τὰϲ ῥόαϲ οὐδενὸϲ ἔτι νεωτέρου περὶ αὐτῶν ἑτέρου δεήϲῃ λόγου. καὶ γὰρ ἐν ταύταιϲ ἔνιαι μὲν αὐϲτηραὶ μόνον ἢ ϲτρυφναὶ φαίνονται, καθάπερ γε τινὲϲ μὲν ὀξεῖαι, τινὲϲ δὲ γλυκεῖαι, τινὲϲ δ’ ἐκ τῆϲ τούτων μίξεωϲ ϲυγκείμεναι, καὶ τινὲϲ ὅλωϲ οὐδεμίαν ἔχουϲαι τοιαύτην ἐπικρατοῦϲαν ποιότητα καὶ διὰ τοῦθ’ ὑδατώδειϲ τε καὶ ἀβλαβεῖϲ οὖϲαι. τῶν μὲν οὖν ἀπίων ἡ χρῆϲιϲ ὁμοία κατὰ πᾶν ἐϲτι τῇ τῶν μήλων.

αἱ ῥόαι δὲ τὰ μὲν ἄλλα παραπληϲίωϲ, οὐδέποτε· δ’ οὔτ’ ὀπτῶνται μετὰ ϲταιτὸϲ οὔθ’ ἕψονται δι’ ὕδατοϲ ἢ ἐν ἀτμῷ. χυλὸν δ’ ἔχουϲι πλείονα μήλων τε καὶ ἀπίων, ἔτι δὲ πρὸϲ τούτῳ τὴν γεῦϲιν ἥδοντα μᾶλλον τοῦ κατ’ ἐκεῖνα χυλοῦ. γίγνονται δέ ποτε χρηϲιμώτεραι τῶν καρπῶν ἐκείνων εἰϲ ἄλλα τέ τινα καὶ τὸ πρὸϲ Ἱπποκράτουϲ εἰρημένον ἐν τῷ Ἐπιδημιῶν δευτέρῳ κατὰ τήνδε τὴν ῥῆϲιν· γυνὴ ἐκαρδιάλγεε καὶ οὐδὲν καθίϲτη· πάλην ἐϲ ῥοιῆϲ χυλὸν ἀλφίτων ἐπιπάϲϲουϲα καὶ μονοϲιτίη ἤρκεϲε καὶ οὐκ ἀνήμεεν οἷα τὰ Χαρίωνοϲ.

εὔδηλον οὖν, ὅτι μοχθηρῶν χυμῶν τὰ κατὰ τὸ ϲτόμα τῆϲ γαϲτρόϲ, ὃ δὴ καὶ καρδίαν ὀνομάζουϲι, διαβρεξάντων ἡ γυνὴ ναυτιώδηϲ τε καὶ καρδιαλγὴϲ

ἧν· οὐδὲ γὰρ οὐδ’ ἄλλο τι τὸ καρδιώϲϲειν ὄνομα ϲημαίνει τοῦ γιγνομένου ϲυμπτώματοϲ ἐπὶ τῷ ϲτομάχῳ δακνομένῳ. τοῦτον οὖν τὸν χυμὸν ἐξήραινε μὲν τὸ ἄλφιτον, ὁ δὲ τῆϲ ῥόαϲ χυλὸϲ ἅμ’ αὐτῷ λαμβανόμενοϲ ἐρρώννυε τὴν κοιλίαν, ὡϲ ἀποτρίψαϲθαι δυνηθῆναι τὰν ἐν τοῖϲ χιτῶϲιν αὐτῆϲ περιεχόμενον χυμόν.

τροφὴν δὲ τῷ ϲώματι παρέχουϲιν αἱ μὲν ῥόαι παντάπαϲιν ἐλαχίϲτην, ὥϲτ’ οὐδέποτ’ αὐτῶν ὡϲ τροφῆϲ χρῄζομεν, ἀλλ’ ἐν φαρμάκου μοίρᾳ μόνον. αἱ δ’ ἄπιοι καὶ μάλιϲθ’ αἱ μεγάλαι (καλοῦϲι δ’ αὐτὰϲ μναίαϲ οἱ παρ’ ἡμῖν) ἔχουϲί τι καὶ τρόφιμον, ὥϲτε καὶ τέμνοντεϲ αὐτὰϲ εἰϲ κυκλίϲκουϲ λεπτοτάτουϲ καὶ ξηραίνοντεϲ ἀποτίθενται, προϲφέρονται δὲ κατά τε τὸν χειμῶνα καὶ τὸ ἔαρ ἕψοντεϲ, ὅταν ᾖ λιμόϲ ἐν χρείᾳ ϲιτίων ὀλιγοτρόφων.