Legatio Ad Gaium

τυφλώττει γὰρ ὁ ἀνθρώπινος νοῦς πρὸς τὴν τοῦ συμφέροντος ὄντως αἴσθησιν εἰκασίᾳ καὶ στοχασμῷ μᾶλλον ἢ ἐπιστήμῃ χρῆσθαι δυνάμενος.

Εὐθὺς γοῦν οὐκ εἰς μακρὰν ὁ σωτὴρ καὶ εὐεργέτης εἶναι νομισθεὶς καί τινας ἀγαθῶν πηγὰς νέας ἐπομβρήσειν Ἀσίᾳ τε καὶ Εὐρώπῃ πρὸς εὐδαιμονίαν ἀκαθαίρετον, ἰδίᾳ τε ἑκάστῳ καὶ πᾶσι κοινῇ, τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο "ἀφ’ ἱερᾶς“ ἤρξατο μεταβαλὼν πρὸς τὸ ἀτίθασον, μᾶλλον δὲ ἣν συνεσκίαζεν ἀγριότητα τῷ πλάσματι τῆς ὑποκρίσεως [*](3 ἣν transp. Α 4 λοφᾶν C 5 συνήσθηντο M, ἤσθοντο Α 8 ἐτρέπετο M 10 τοσαύτην MGAH (Mang.): τοσαύτης CO (Tuni.) χώρας μιᾶς transp. H (v) 10. 11 σωτηρίᾳ καὶ om. Α 11 ὅσον Α; ὡς ἦν Mang. τῆς οἰκουμένης συμπάσης transp. Α 11. 12 καὶ παραλαβόντι A (Mang.): καίπερ ἀλύοντος ceteri (Turn.) 12 ῥωσθέντι Α (Mang.): ῥωσθέντος ceteri (Turn.) γὰρ om. Α 14 tert. καὶ om. H (Turn.) ὑπωρειῶν OMAH (Mang.): ὑπωριῶν G, ὑποριῶν C; ὐπορειῶν Turn. 1.5 καὶ ante εἰσοικίζεσθαι add. M 16 ἀγελάρχη CGOMA (Mang.): ἀγελάρχῳ Η (Turn.) ἡμετέρας C ἐγεγήθεσαν CGO: ἐγεγήθεισαν ceteri (v) 17 ἀνθρώπειος H (v) 18 αἴσθησιν ΑΗ (v) : αἴρεσιν CGOM εἰκασία CGOMA (Mang.): εἰκασμῷ H (Turn.) 20 οὑν MA 6 om. Mang. εἶναι om. Α 21 νομιζόμενος Α νέας om. ML ἐπομβρίσειν CO, ἐπομβρύσειν G, ἐπεμβρήσειν M 23 ἀφ’ ἱερὰς codd.: ἀφ’ ἑστίας 23. 24 ἀτίθασσον Α (v)) [*](1—3 DK fol. 77r Φῶνος ἐκ τῆς πρὸς Γάιον πρεσβύτερον DP fol. IQv Φίλωνος ἐκ τοῦ πρό Γάιον DL fol. 61v Φίλωνος ἐκ τοῦ πρός Γάιον DR fol. 32r DL fol. 36v DV p. 359 Φίλωνος: to πόσα καὶ ἡλίκα — φύεται· λιμός, πόλεμος, δῃώσεις (λέωσις DP) χωρίων δῃώσεις χωρίων om. DR), στέρησις χρημάτων, ἀπαγωγαί (vel ἀπαγωγή), οἱ περὶ — φόβοι. 5. 6 DK fol. 275r Φίλωνος ἐκ τῆς πρός Γάιον πρεσβείας DV p. 711 Φίλωνος: φήμης οὐδέν ὠκύτερον.)

τὸν γὰρ ἀνεψιὸν καὶ κοινωνὸν ἀπολειφθέντα τῆς ἀρχῆς καὶ οἰκειότερον αὐτοῦ διάδοχον — ὁ μὲν γὰρ θέσει υἱωνὸς ἦν, ὁ δὲ φύσει Τιβερίου — κτείνει προφασισάμενος ἐπιβουλήν, μηδὲ τῆς ἡλικίας χωρούσης ἔγκλημα τοιοῦτον· ἄρτι γὰρ ἐκ παίδων εἰς μειράκιον ὁ δύστηνος μετῄει.

καὶ ὥς γέ φασί τινες, εἰ βραχὺν ἐπεβίω χρόνον Τιβέριος, ὁ μὲν ἂν ἐκποδὼν ἐγεγένητο Γάιος, δι’ ὑποψιῶν κεχωρηκὼς ἀνηκέστων, ὁ δὲ γνήσιος υἱωνὸς μόνος ἀπεδέδεικτο ἡγεμὼν καὶ κληρονόμος τῆς παππῴας ἀρχῆς.

ἀλλ’ ὁ μὲν ὑπὸ τῆς εἱμαρμένης ἔφθη συναρπασθείς, πρὶν ἐπὶ τέλος ἀγαγεῖν τὰ βουλεύματα· Γάιος δὲ τὴν ἐκ τοῦ παραβαίνειν τὰ πρὸς τὸν κοινωνὸν δίκαια διαβολὴν ἐνόμιζεν ἀποδράσεσθαι καταστρατηγῶν.

τὸ δὲ σόφισμα τοιοῦτον ἦν· συναγαγὼν τοὺς ἐν τέλει „βούλομαι μὲν“ ἔφη „τὸν γένει μὲν ἀνεψιὸν εὐνοίᾳ δὲ ἀδελφόν, ἑπόμενος καὶ τῇ τοῦ τετελευτηκότος Τιβερίου γνώμῃ, κοινοπραγεῖν τῆς αὐτοκρατοῦς ἐξουσίας· ὁρᾶτε δὲ καὶ αὐτοὶ νήπιον ἔτι ὄντα κομιδῇ καὶ χρῄζοντα ἐπιτρόπων καὶ διδασκάλων καὶ παιδαγωγῶν.

ἐπεὶ τί ἂν ἦν μεῖζον ἀγαθὸν ἢ τὰ τοσαῦτα βάρη τῆς ἡγεμονίας μὴ μίαν ψυχὴν ἢ σῶμα ἓν ἐπηχθίσθαι, ἀλλ’ ἔχειν τὸν δυνησόμενον ἐπελαφρίζειν καὶ συνεπικουφίζειν; ἐγὼ δὲ“ ἔφη "παιδαγωγοὺς καὶ διδασκάλους καὶ ἐπιτρόπους ὑπερβαλὼν ἐμαυτὸν μὲν ἤδη

γράφω πατέρα, υἱὸν δὲ ἐκεῖνον.“ τούτοις καὶ τοὺς παρόντας ἀπατήσας καὶ τὸ μειράκιον — δέλεαρ γὰρ ἦν ἡ θέσις οὐκ ἐλπιζομένης ἡγεμονίας, ἀλλ’ ἀφαιρέσεως ἧς εἶχεν ἤδη — τῷ συγκληρονόμῳ καὶ κοινωνῷ δικαίῳ μετὰ πολλῆς ἀδείας οὐδενὸς ἔτι πεφροντικὼς ἐπεβούλευεν. ἡ γὰρ υἱοῦ παντελὴς ἐξουσία κατὰ τοὺς τῶν Ῥωμαίων νόμους [*](1 ἀπολειφθέντα] ἀποδειχθέντα coni. Mang. 4 πρός ante ἔγκλημα add. CGO οι τοσοῦτον M ὁ δύστηνος εἰς μειράκιον transp. M 5 ἐπεβίωσε 6 ἂν] γὰρ A δι’] δ’ M 7 ἂν ἀποδέδεικτο M, ἀπεδείκνυτο A, ἀποδέδεικτο L 8 ὑπό] ἔπι Ο 9 ἀγαγεῖν OMAH: ἐπαγαγεῖν CG τὴν] τῆ M, τοῦ H1 τῆς H2L 10 κοινωνὸν] κοινὸν εὐεργέτην Α διαβολὴν CA: διαβολὴ 0, διαβολὴ GM, διαμονῆς H ἀποδράσεσθαι CGA (Mang.): ἀποδράσασθαι OMH (Turn.) καταστρατηγῶν σοφίσματι coni. Mang. 11 τοιοῦτον σόφισμ’ transp. Α βουλοίμην coni. Maug. (Dahl) μὲν om. Α 13 τελευτηκότος GH, τελευτήσαντος M 14 pr. καὶ om. H αὐτὸν ἔτ᾿ A om. M 15 ἢ] εἰ AH​ 16 μία ψυχὴ A ἐπηχθίσθαι CM: ἐπιχθῆσθαι G, ἐπηχθῆσθαι 0, ἐπηχθίσθη Α, ἐπήχθισται H ἔχειν] ἔσχε Α 17 ἐπικουφίζειν H δ’ Α ἔφη seclusit Dah] 18 ὑπερβαλὼν] ὑπερβάς coni. Mang., ὑπερβαίνων coni. Cohn. μὲν CGO: om. ceteri (v) 19 δ’ Α 20 δέλεαρ — θέσις om. Α 21 ἀλλὰ C ἧς Cohn et Wendl. : ἣν codd. (v) εἶχον M τῶ GOAH: τῶν CM συγκληρονόμω Α (coni. Mang.): σκληρονόμων G, συγκληρονόμων ceteri (v) ; συγκληρονομεῖν coni. Ernesti 21. 22 καὶ κοινωνῷ om. OA 22 κοινωνῷ Mang.: κοινωνῶν codd. (v): κοινωνεῖν coni. Ernesti δικαίω CGOH: δικαίων MA (coni. Mang.) οὐδὲν Η 23 τῶν om. MA)

τοῦτον μὲν δὴ καθάπερ ἐν τοῖς ἀγῶσιν ἔφεδρον ὑπολαβὼν εἶναι καταπαλαίει, μήτε συντροφίας μήτε οἰκειότητος μήτε ἡλικίας οἶκτον λαβών, δύστηνον, ὠκύμορον, συνάρχοντα, συγκληρονόμον, τὸν ἐλπισθέντα ποτὲ καὶ μόνον αὐτοκράτορα διὰ τὴν πρὸς Τιβέριον ἐγγυτάτω συγγένειαν· υἱωνοὶ γὰρ πατέρων ἀποθανόντων ἐν υἱῶν τάξει παρὰ πάπποις καταριθμοῦνται.

λέγεται δὲ ὅτι καὶ κελευσθεὶς αὐτοχειρίᾳ κτείνειν ἑαυτόν, ἐφεστώτων ἑκατοντάρχου καὶ χιλιάρχου, οἷς εἴρητο μὴ συνεφάψασθαι τοῦ ἄγους, ὡς οὐκ ἐξὸν αὐτοκρατόρων ἀπογόνους πρὸς ἑτέρων ἀναιρεῖσθαι — νόμων γὰρ ἐν ἀνομίαις καὶ ὁσιότητος ἐν ἀνοσιουργίαις ἐμέμνητο κατειρωνευόμενος τὴν φύσιν τῆς ἀληθείας —, ἀπείρως ἔχων — οὐδὲ γὰρ ἕτερόν τινα κτεινόμενον εἶδεν οὐδὲ ἤσκητό πω ταῖς ὁπλομαχίαις, αἳ μελέται καὶ προγυμνάσματα παίδων ἐφ’ ἡγεμονίᾳ τρεφομένων εἰσὶ διὰ τοὺς ἐνισταμένους πολέμους — τὸ μὲν πρῶτον τοὺς ἥκοντας παρεκάλει τὸν αὐχένα προτείνας ἀνελεῖν.

ὡς δ’ οὐχ ὑπέμενον, αὐτὸς λαβὼν τὸ ξίφος ἐπυνθάνετο τὸν καιριώτατον τόπον ὑπ’ ἀγνοίας καὶ ἀηθείας, ἵνα εὐσκόπῳ πληγῇ τὴν ἀθλίαν ζωὴν ἀπορρήξῃ. καὶ οἱ μὲν οἷα διδάσκαλοι κακοδαιμονίας ὑφηγοῦντό τε καὶ ἐδείκνυσαν τὸ μέρος, ᾧ χρὴ τὸ ξίφος ἐπενεγκεῖν· ὁ δὲ πρώτην καὶ ὑστάτην μάθησιν ἀναδιδαχθεὶς ἀνδροφόνος αὐτὸς αὑτοῦ γίνεται βιασθείς, ὁ δύστηνος.

Ἐπεὶ δὲ ὁ πρῶτος καὶ μέγιστος ἆθλος οὗτος Γαΐῳ κατείργαστο, μηδενὸς ἔτι λειπομένου κοινωνοῦ τῆς ἡγεμονίας πρὸς ὃν ἀποκλινοῦσί τινες τῶν ἐθελοκακούντων καὶ ἐν ὑποψίαις ὄντων, ἐπὶ δεύτερον εὐθὺς ἐκονίετο τὸν Μάκρωνος, ἀνδρὸς εἰς πάντα αὐτῷ συναγωνισαμένου τὰ τῆς ἀρχῆς, οὐ μόνον ἀποδειχθέντι ἡγεμόνι — κολακείας γὰρ ἴδιον τὰς εὐπραγίας θεραπεύειν — ἀλλὰ καὶ πρότερον εἰς τὸ τυχεῖν τῆς ἡγεμονίας.

ὁ γὰρ Τιβέριος [*](1 Η καὶ τοῦ transp. M καὶ om. τὴν] τὸν H αὐτοκράτορος coni. Mang. 2 ὁποσοῦν M πεπραγμένοις ὁπωσοῦν trausp. Α πεπραγμένοις] γινομένοις M 3 ἀγω σιν (σιν ἔ eras.) C 4 tert. μήτε] μήθ’ Α 6 οὐκ post μόνον „ex mss." se restituisse ait Mang., sed om. codd. omnes (Turn.) ἐγγυτάτην Η (Turn.) 7 υἱωνοὶ] υἱῶν· οἱ CGO ἀποθανόντων πατέρων transp. Α υἱωνοὶ post ἀποθανόντων add. CGO 8 δ’ Α κτεῖναι ἑαυτῶν Α 9 ἑκατοντάρχων καὶ χιλιάρχων Η (Turn.) 10 τοῦ] τοὺς G ἅγους Η ἕξων G, ἐξῆν Α ἀναιρεῖσθαι] ἀπολεῖσθαι A 13 ἴδεν G οὐδὲ codd: οὐδ’ V 14 εἰσὶν CL 15 μὲν om. Α γὰρ ante πρῶτον add. M 16 προτείνας 0: ἀποτείνας ceteri (v) δὲ GO 17 ὑπ’] τῆς A ἵν’ Α 20 ἐνεγκεῖν 21 αὐτοῦ GOM 22 δ’ Α οὕτως M 23 κοινωνοῦ τῆς ἡγεμονίας Cohn: τῆς ἡγεμονίας codd. (v) ; τῆς συγγενείας vel τῆς ἡγεμονίδος οἴκου coni. Mang. ἀποκλίνουσι GH 24 τὸν] τῶν M 25 ἅπαντ’ Α 26 εὐπραγίας Α (Mang.): εὐπραξίας ceteri (Turn.)) [*](26. 27 DK fol. 191r ἐκ τῆς πρός Γάιον πρεσβείας: κολάκων ἴδιον τὰς εὐπραξίας θεραπεὺειν.)

πρὸς δὲ ἀρχὴν καὶ τοσαύτην ἀνεπιτηδείως ἔχοντα διά τε τὸ τῆς φύσεως ἄμικτον καὶ ἀκοινώνητον καὶ τὴν τῶν ἠθῶν ἀνωμαλίαν· ἀλλόκοτα γὰρ αὐτῷ καὶ ἐπιμανῆ κατεφαίνετο, μηδεμιᾶς σῳζομένης ἀκολουθίας, μήτε ἐν λόγοις μήτε ἐν ἔργοις.

ἃ παντὶ σθένει κατὰ τὸ παρεῖκον ὁ Μάκρων ἐθεράπευε, τὰς μὲν ὑπονοίας τοῦ Τιβερίου καὶ ἐν οἷς μάλιστ’ ἐδόκει τὴν διάνοιαν ἑλκοῦσθαι διὰ τὸν ἄληκτον ἐπὶ τῷ υἱωνῷ φόβον ἐξιώμενος.

εὔνουν γὰρ καὶ πειθαρχικὸν ἀπέφαινε τὸν Γάιον καὶ σφόδρα ἡττημένον τοῦ ἀνεψιοῦ, ὡς ἕνεκα φιλοστοργίας καὶ μόνῳ ἂν ἐθελῆσαι τῆς ἀρχῆς ὑπεκστῆναι· τὴν δὲ αἰδῶ μὴ λυσιτελῆσαι πολλοῖς, ὑφ’ ἧς καὶ Γάιον ἁπλοῦν ὄντα ποικίλον νομίζεσθαι.

καὶ ὁπότε μὴ πείθοι τὰ εἰκότα διεξιών, τὴν ἀπὸ συνθηκῶν πίστιν ἐπέφερεν, „ἐγγυῶμαι“ λέγων, „ἀξιόχρεώς εἰμι πρὸς πίστιν· ἱκανὰς ἀποδείξεις δέδωκα τοῦ φιλόκαισαρ ἰδίως καὶ φιλοτιβέριος εἶναι, τὴν ἐπίθεσιν καὶ καθαίρεσιν ἐγχειρισθεὶς Σηιανοῦ.“

καὶ συνόλως δὲ ἱκανὸς ἦν ἐν τοῖς εἰς Γάιον ἐπαίνοις, εἰ δεῖ καλεῖν ἀξίως ἐπαίνους τὰς ἀπολογίας, αἳ πρὸς τὰς ἐξ ὑπονοιῶν αἰτίας καὶ κατηγορίας ἀδήλους καὶ ἀσαφεῖς ἐγίνοντο· συνόλως γὰρ ὅσα περὶ ἀδελφῶν εἴποι τις ἂν ἢ υἱῶν γνησίων ἐγκώμια, τοσαῦτα καὶ ἔτι πλείω Μάκρων ὑπὲρ Γαΐου διεξῄει πρὸς Τιβέριον.

αἴτιον δέ, ὡς ὁ τῶν πολλῶν λόγος, οὐ μόνον τὸ ἀντιθεραπεύεσθαι πρὸς αὐτοῦ τὸν Μάκρωνα, πλεῖστον ἢ καὶ σύμπαν ἐν τῇ ἡγεμονίᾳ δυνάμενον, ἀλλὰ καὶ ἡ Μάκρωνος γυνὴ διὰ σιωπωμένην αἰτίαν, [*](1 φρονήσει om. Α καὶ om. Α κατ’ αὐτὸν (prob. Mang.): καθ’ αὐτῶν Μ, καθ’ αὑτὸν ceteri (v) 2 βούλευμα coni. Mang. 3 ἐφ’ om. MA ὁπόσον M οὐ 4 Κλαυδίων Cohn: Κλαυδίῳ L, Κλαυδίου ceteri (v) μόνω CGO: om. AH, post γένει transp. M 6 δὲ CGOMH (Turn.): τε Α (Mang.) xat om. A (Maug.) ἔκρινε post ἔχοντα add. Α (Mang.) 7 ἀλλόκοτον Α 8 ἐπιμανὲς A 8. 9 μήτ᾿ — μήτ’ A 9 ἅπαντι CGO παρεῖκον Mang.: παρῆκον codd, (v) 10 καὶ om. A μάλιστα OMH (v) διάνοιαν] εὐμένειαν Α 11 ἕλκεσθαι Α διὰ] καὶ Α, om. H ἄληκτον] ἀλλόκοτον Α; ἄλεκτον coni. Mang. τῷ] τὸν υἱωνῷ] οἰωνῷ C ἐξιόμενος M εὔνουν] ἐπιεικῆ coni. Mang. 12 πιθαρχικὸν C ἀπέφνε (sic) G 14 δ’ Α 15 συνθηκῶν] σκυθῶν CGO 16 πίστιν supplevit Mang. (Dahi): om. codd. (v) ἐγγιῶμαι MG λέγειν 18 ἐπίθεσιν Maug. (Dahl): ὑπόθεσιν codd. (v) ; ἀπόθεσιν coni. Morus 19 δεῖ] δὲ L; δὴ coni. Ernesti ἀξίως scripsi: ἀξίας codd. (v) ; ἄξιον coni. Mang. ἐπαίνους Mang.: ἐπαίνου codd. (v) 21 ἀσαφεῖς Turn. (v): σαφεῖς codd. ἐγενοντο A ἄν om. M 22 γνήσια M 23 δέ] δή Α 24 καὶ om. Α) [*](13. 14 DR foK 75v DL fol. 162r DM fol. 84r DV p. 378 Φίλωνος τὴν αἰδῶ φασι φησι DL) μὴ λυσιτελῆσαι πολλοῖς.)

ὁ δὲ τὴν διαφθορὰν μὲν τοῦ γάμου καὶ τῆς οἰκίας ἀγνοῶν, τὴν δὲ κολακείαν εὔνοιαν ἀκραιφνεστάτην εἶναι νομίζων, ἀπατᾶται καὶ λανθάνει τοῖς στρατηγήμασι τοὺς ἐχθίστους ὡς φιλτάτους προσιέμενος.