In Flaccum
Philo Judaeus
Philo Judaeus. Cohn, Leonard and Reiter, Sigofried, editors. Opera quae supersunt, Volume 6. Berlin: Reimer, 1915.
ταῦτ’ οὐ διηγρυπνηκότος ἦν ἐκ πολλοῦ καὶ περιεσκεμμένου τὴν καθ’ ἡμῶν ἐπιβουλήν, ἀλλὰ [*](1 τὴν ἔρευναν τῆς ἀληθείας trausp. Α συνέλαβον Α 3 ὅσοι Α ἀπεγεύσαντο A (Mang.): ἐγεύσαντο ceteri (Turn.) 4 θᾶττον ante ἀπελύοντο add. G ἐγκρατέστεροι Η 5 ἀνεδίδοντο ΑΗ (Turn.) 7 πρὸς τοῖς εἰρημένοις cum sequeutibus verbis coniuugit Α: cum antecedentibus ceteri (v) αὐτοῦ G, ὐ corr. in ὑ Η: αὑτοῦ Turu. δὲ ante μόνον add. H (v) μόνου L (Turn.) 9 τ’ Α καταψηφισάμενοι Α 10 τὸ ψήφισμα om. Α πρεσβείαν GH: πρὸς βίαν MA 11 ἐπέτρεπεν Α αὑτοῦ (corr. ex αὐτοῦ) H: αὐτοῦ MG, ἑαυτοῦ Α 11. 12 καὶ ἑκάστω MGA: ἑκάστω H; ἕκαστα v 14 πάντας codd.: πάντα v ἡμάς M 15 ἐκπλήσω L, corr. ex ἐκπλήσας H: ἐκπλήσας GA, ἐκλήξας M ἴνα GA ἡμετέρας Turn. 16 εὐκοσμιότητα G εἰς om. MA 18 ὑποσχέσεσιν L (v), ὑποθέσεσι Α ἐλπίσιν v 19 παρανεγνωσμένου ἀν G (coni. Mang.): παρεγνωσμένου MA, παρεγνωσμένου H, πανεγνωσμένου (sic) L; ἐπανεγνωσμένοι Turn., ἐπανεγνωσμένου Mang. τοῦ om. Turn. 20 ὑπαρχόντων GH (Turn.) πέμπεται ante διὰ transp. Α 21 ἡγεμόνι Maug. (Dahl): ἡμῖν GA, ὑμῖν MH (v) dianqagnvsin coni. Mang. 22 οἷς εἶπεν om. ΑΗ (Turn.) ὡμολόγησε MG ὡμολόγησεν Mang.): ὡμολογήσαμεν ΑΗ (Turn.) ἑαυτῶ M (Mang.): αὑτῶ Α (Turn.), αὐτῶ GH 23 ἀνθρώπων om. Α οὐ] οὖν coui. Matthaei (sine interrogandi nota post λογισμοῦ))
θεὸς δ’ ὡς ἔοικεν, ᾧ μέλει τῶν ἀνθρωπείων πραγμάτων, τοὺς θῶπας αὐτοῦ λόγους καὶ κεκομψευμένους ἐπὶ φενακισμῷ καὶ τὸ τῆς ἐκνόμου διανοίας βουλευτήριον, ἐν ᾧ κατεστρατήγει, προβαλλόμενος, λαβὼν οἶκτον ἡμῶν, ἀφορμὴν οὐκ εἰς μακρὰν ἐμπαρέσχε τοῦ μὴ ψευσθῆναι τῆς ἐλπίδος.
Ἀγρίππας γὰρ ἐπιδημήσας ὁ βασιλεὺς διηγησαμένοις ἡμῖν τὴν ἐκ Φλάκκου γενομένην ἐπιβουλὴν ἐπανορθοῦται τὸ πρᾶγμα καὶ ὑποσχόμενος τὸ ψήφισμα διαπέμψεσθαι λαβὼν ὡς ἀκούομεν ἔπεμψεν, ἀπολογησάμενος καὶ περὶ τοῦ χρόνου, ὡς οὐκ ὀψὲ μαθόντων εὐσεβεῖν εἰς τὸν εὐεργέτην οἶκον, ἀλλ’ ἐξ ἀρχῆς μὲν σπουδασάντων, ἐπηρείᾳ δὲ τοῦ προεστῶτος τὴν καίριον ἐπίδειξιν ἀφαιρεθέντων.
ἐπὶ δὴ τούτοις ἤρξατο κονίεσθαι κατ’ αὐτοῦ ἡ ὑπέρμαχος μὲν καὶ παραστάτις ἀδικουμένων τιμωρὸς δ’ ἀνοσίων καὶ ἔργων καὶ ἀνθρώπων δίκη. πρῶτον μὲν γὰρ καινοτάτην ὑπέμεινεν ὕβριν καὶ συμφορὰν οὐδενὶ τῶν πάλαι γενομένην ὑπάρχων, ἀφ’ οὗ τὴν ἡγεμονίαν ὁ Σεβαστὸς οἶκος ἀνήψατο γῆς καὶ θαλάττης.
ἔνιοι γὰρ καὶ ἐπὶ Τιβερίου καὶ ἐπὶ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Καίσαρος τῶν διεπόντων τὰς ἐπικρατείας, τὴν ἐπιμέλειαν καὶ προστασίαν εἰς δυναστείαν καὶ τυραννίδα μεθαρμοσάμενοι, τὰς χώρας ἐνέπλησαν κακῶν ἀνηκέστων δωροδοκίαις, ἁρπαγαῖς, καταδίκαις, τῶν μηδὲν ἡμαρτηκότων ἐλάσεσι καὶ φυγαῖς, τῶν δυνατῶν ἀκρίτοις ἀναιρέσεσιν· οὓς μετὰ τὸν ὁρισθέντα χρόνον τῆς ἀρχῆς ἐπανελθόντας εἰς Ῥώμην οἱ αὐτοκράτορες λόγον καὶ εὐθύνας τῶν πεπραγμένων ᾔτουν, καὶ μάλισθ’ ὁπότε πρεσβεύσαιντο αἱ ἀδικηθεῖσαι πόλεις.
τότε γὰρ κοινοὺς παρέχοντες ἑαυτοὺς δικαστάς, ἐξ ἴσου καὶ τῶν κατηγόρων καὶ τῶν ἀπολογουμένων ἀκροώμενοι, μηδενὸς ἀκρίτου προκαταγινώσκειν ἀξιοῦντες, ἐβράβευον οὔτε πρὸς ἔχθραν οὔτε πρὸς χάριν, ἀλλὰ πρὸς τὴν φύσιν τῆς ἀληθείας τὰ δόξαντα εἶναι δίκαια.
Φλάκκῳ δ’ οὐ μετὰ τὴν ἀρχὴν ἀλλ’ ἐμπροθέσμως προϋπήντησεν ἡ μισοπόνηρος δίκη ταῖς ἀμέτροις ὑπερβολαῖς ὧν ἠδίκει καὶ παρηνόμει δυσχεράνασα.
Γίνεται δ’ ὁ τρόπος αὐτῷ τῆς συλλήψεως τοιόσδε. ὑπέλαβεν [*](1 μὴ] μὴν A ἀπόνοιαν (vel ἄνοιαν coni.) Mang. (Dahl): ἐπίνοιαν codd. (v) σχεδιάζοντος Α 2 μέλει Ven. 41 L: μέλλει MGAH ἀνθρωπείων codd. (ἀνεῖνων L): ἀνθρωπίνων v 3 κεκοψευσμένους (sic) G τὸ om. M om. Α ἐμπαρέσχε GAH (coni. Mang.): ἐμπερέσχε M; ἐμπαρέχει v ἐμπαρέσχει typothetae errore Turn.) μὴ redundare putat Mang. 8 διαπέμψεσθαι Turn. (v): διαπέμψασθαι codd. ἠκούομεν coni. Mang. (Dahl) 8. 9 ἀπολογησόμενος (tert. ο corr. ex α) M 11 ἐπὶ δὴ MAH2 (Mang.): ἐπειδὴ GH1L (Turn.) 12 κονιεῖσθαι G 14 ὑπέμεινεν GAH (Turn., Mang. in adn.): ὑπέμενεν M; ὑπέμειναν Mang. in textu πάλαι codd. (Mang.): πέλας Turn. γενομένην MGH (Turn.): γεγενημένην Α (Mang.) 15. 16 θαλάσσης G 17 τὴν — προστασίαν om. Α 22 πεπραγμένων GAH: πραγμάτων M, L (sed corr.) ὁπότε GA: ὁπόταν MH (v) 25 ἀκρίτως A 26 δόξαντ’ Α 27 δ’ MGAL: δὲ Η 30 αὐτῶ ὁ τρόπος transp. M)
ἔλαθε δ’ αὑτὸν ἀπατῶν· ἀβέβαιοι γὰρ αἱ τῶν πονηρῶν ἀνθρώπων ἐλπίδες, εἰκαζόντων μὲν τὰ χρηστότερα, τὰ δὲ παλίμφημα καὶ ὧν ἄξιοι τυγχάνειν εἰσὶ πασχόντων. πέμπεται μὲν γὰρ ἀπὸ τῆς Ἰταλίας Βάσσος ἑκατοντάρχης ὑπὸ Γαΐου χειροτονηθεὶς μετὰ τῆς τάξεως τῶν στρατιωτῶν, ἧς ἀφηγεῖτο.
σκάφους δ’ ἐπιβὰς τῶν μάλιστα ταχυναυτούντων ὀλίγαις ἡμέραις πρὸς τοῖς λιμέσι γίνεται τῆς Ἀλεξανδρείας κατὰ τὴν Φάρον νῆσον περὶ δείλην ἑσπέραν καὶ κελεύει τῷ κυβερνήτῃ μέχρις ἡλίου καταδύσεως ἔξω θαλαττεύειν, τεχνάζων τὸ ἀνεπίφαντον ἕνεκα τοῦ μὴ προαισθόμενον Φλάκκον καὶ βουλευσάμενόν τι νεώτερον ἄπρακτον αὐτῷ τὴν ὑπηρεσίαν ἐργάσασθαι.
γενομένης δ’ ἑσπέρας, ἡ μὲν ναῦς προσέσχεν, ὁ δὲ Βάσσος μετὰ τῶν ἰδίων ἀποβὰς προῄει, μήτε γνωρίζων τινὰ μήτε γνωριζόμενος ὑπό του, στρατιώτην δέ τινα τῶν ἐν τοῖς τετραδίοις φυλάκων καθ’ ὁδὸν εὑρὼν κελεύει δεικνύναι τὴν οἰκίαν τοῦ στρατάρχου· τούτῳ γὰρ ἐβούλετο τὸ ἀπόρρητον ἀνενεγκεῖν, ἵνα, κἂν δέῃ πολυχειρίας, ἔχῃ τὸν συναγωνιούμενον.
πυθόμενος δ’ αὐτὸν ἑστιᾶσθαι παρά τινι σὺν Φλάκκῳ, μηδὲν τάχους ἀνιεὶς συνέτεινεν ἄχρι τῆς τοῦ κεκληκότος οἰκίας — Στεφανίων ἦν τῶν τοῦ Τιβερίου Καίσαρος ἀπελευθέρων, παρ’ ᾧ κατήγοντο — καὶ μικρὸν ἄποθεν ὑποστείλας ἐκπέμπει τινὰ τῶν ἰδίων κατασκεψόμενον εἰς ἀκόλουθον ἀσκήσας, σόφισμα τοῦ μηδένα συναισθέσθαι. παρελθὼν δὲ εἰς τὸ συμπόσιον ὡς ἑνός τινος τῶν παρατυγχανόντων οἰκέτης, ἅπαντα μετ’ ἀκριβείας περιαθρήσας, ἐπανελθὼν ἐμήνυσε τῷ Βάσσῳ.
γνοὺς δὲ τὸ περὶ τὰς εἰσόδους ἀφύλακτον καὶ τὴν [*](1 ἐξευμενίσθαι M (Mang.): ἐξευμενίζεσθαι AH (Turn.), ἐξευμενίσασθαι G 2 καὶ ante ἐν add. G 4 καὶ om. Α πλήστω G 5 δὲ M αὐτὸν MG 6 καὶ D Anton. Mel.: om. codd. (v) 7 τυγχάνειν om. M μὲν om. Α 8 ἑκατόνταρχος (sic) βάσσος transp. A ἑκατόνταρχος GA 9 ὑφηγεῖτο Α 10 δὲ ante τὴν add. Α 11 καὶ om. Α μέχρι M 12 τὸ] τὸν Η ἀνεπίφαντον Α: ἀνεπίφατον ceteri (v) 13 βουλευσάμενόν GH: προβουλευσάμενόν M, τεχνασάμενόν Α 14 τὴν ὑπηρεσίαν αὐτῶ transp. Α δὲ GL (v) 15 ἀποβάς om. A προείη (sed corr.) G 17 τοῦ codd. (supplevit Matthaei): om. v 18 τούτω ΑΗ (Mang.): τοῦτο MGL (Turn.) ἐνεγκεῖν Α 21 τοῦ MG: om. οὐ ΑΗ (v) 22 ἄποθεν AH: ἄπωθεν G, πίθεν (sic) M ἀποστείλας M, ἀποστάς A 23 ἰδίων] οἰκείων M εἰς] ὡς Α 24 δ’ Α τινος om. Α 25 μετά MH (v) παρέλθω G 26 ἐμήνυσε MA: ἐμήνυε G, διεμήνυε Η (v)) [*](5—7 DR f. 237v τοῦ αὐτοῦ Anton. Mel. II 32 Col. 1084 Φίλωνος: ἀβέβαιοι αἱ τῶν D) πονηρῶν ἀνθρώπων ἐλπίδες — παλίμφημα καὶ ὧν ἄξιοι (ἄξιον Anton.) (om. D.) εἰσὶ πασχόντων πάσχοντες D).)
εἰς μέσον δὲ τοῦ Βάσσου παρελθόντος, ἰδὼν εὐθὺς ὑπ’ ἐκπλήξεως ἀχανὴς γίνεται καὶ βουλόμενος ἀναστῆναι, τὴν ἐν κύκλῳ φρουρὰν θεασάμενος, ἔγνω καὶ πρὶν ἀκοῦσαι, τί βούλεται Γάιος ἐπ’ αὐτῷ καὶ τί προστέτακται τοῖς ἥκουσι καὶ τί παραυτίκα μελλήσει ὑπομένειν· δεινὸς γὰρ ὁ νοῦς τὰ κατὰ μέρος ἐν χρόνῳ μακρῷ γινόμενα πάνθ’ ἅμα ἰδεῖν καὶ πάντων ἀθρόων ἀκοῦσαι.
τῶν μὲν οὖν συνδειπνούντων ἕκαστος ἀναστὰς ὑπὸ δέους ἐπεφρίκει καὶ ἐπεπήγει, μή τις ὥρισται καὶ τοῦ συνεστιαθῆναι δίκη· φεύγειν γὰρ οὔτ’ ἀσφαλὲς ἦν οὔτ’ ἄλλως ἐνεδέχετο, προκατεχομένων τῶν εἰσόδων. ὁ δὲ ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν τοῦ Βάσσου κελεύσαντος ἀπάγεται, τελευταίαν ταύτην ἀνάλυσιν ἐκ συμποσίου ποιησάμενος· ἔδει γὰρ ἀφ’ ἑστίας ἄρξασθαι τὴν δίκην κατὰ τοῦ μυρίους ἀνεστίους οἴκους οὐδὲν ἠδικηκότων ἀνθρώπων ἐργασαμένου.
Τοῦτο καινότατον ὑπέμεινε Φλάκκος ἐν χώρᾳ, ἧς ἀφηγεῖτο, πολεμίου τρόπον ζωγρηθεὶς ἕνεκά μοι δοκῶ τῶν Ἰουδαίων, οὓς ἄρδην ἀφανίσαι διεγνώκει λιμοδοξῶν. ἐναργὴς δὲ πίστις καὶ ὁ χρόνος τῆς συλλήψεως· ἑορτὴ μὲν γὰρ ἦν πάνδημος τοῖς Ἰουδαίοις κατὰ τὴν μετοπωρινὴν ἰσημερίαν, ἐν ᾗ διάγειν Ἰουδαίοις ἔθος ἐν σκηναῖς.
οὐδὲν δὲ τῶν ἐν ἑορτῇ συνόλως ἀπετελεῖτο, τῶν μὲν ἀρχόντων ἔτι καθειργμένων μετὰ τὰς ἀνηκέστους καὶ ἀφορήτους αἰκίας καὶ ὕβρεις, τῶν δὲ ἰδιωτῶν τάς τε ἐκείνων συμφορὰς ἅπαντος τοῦ ἔθνους κοινὰς νομιζόντων καὶ ἐπὶ ταῖς ἐξαιρέτοις, ἃς ἰδίᾳ ἕκαστος ὑπέμεινεν, οὐ μετρίως κατηφούντων.
τὰ γὰρ ἀνιαρὰ διπλασιάζεσθαι φιλεῖ μάλιστα ἐν ἑορταῖς τοῖς μὴ δυναμένοις ἑορτάζειν, στερήσει τε ἱλαρᾶς εὐθυμίας, ἣν πανήγυρις ἐπιζητεῖ, [*](1 μόλις MGH: μόγις L (v), μάλιστα Α 2 αὐτὸν MGA, ἑαυτὸν H (v) 3 εἰσέδραμεν Turn, (v): ἐξέδραμεν codd. τὸ συμπόσιον] τοῖς ποσὶν G 4 ὑποζωσάμενοι Α προιδόμενον G: προειδόμενον ceteri (v) 7 γίνεται] ἐγένετο Α ἀναστῆναι] ἀντιστῆναι coni. Mang. 8 pr. ABBREV τί Η 9 μελλήσει G: μελήσει ceteri 10 γινόμενα MG (coni. Mang.): γενόμενα AH (v) 11 ἀθρόων scripsi: ἀθρόον codd. (v) 14 δ’ G 14. 15 ὑπάγεται Α 15 ποιησόμενος coni. Mang. 16 τοῦ om. Α 17 ἀνθρώπων om. M 18 τοῦτον M 19 τῶν om. L (v) 20 διέγνω M 22 ἰουδαίους GA 22 ἔθος ἰουδαίους transp. Α 23 τῆ ante ἑορτῇ add. A ἐτελεῖτο Η (Turn.) γὰρ ante ἀρχόντων add. MA, delevit H, om. G 25 τ’ A 26 τοῖς Α ἐξαιρέταις G ἰδίως Α ὑπέμενεν H μετρίως] μικρῶς Α κατηφούντων Cohn: κατηφιούντων G, κατηφιόντων (ο corr. in ω) Η, κατηφιώντων MA (v) 27 μάλιστα] μᾶλλον 27. 28 τοῖς — ἑορτάζειν om. Α)
σφόδρα δ’ ἔχουσιν ὀδυνηρῶς καὶ πεπιεσμένοις ἄχθει βαρυτάτῳ — συνείληντο δ’ ἐν ταῖς οἰκίαις, ἅτε νυκτὸς ἐπεχούσης — ἧκόν τινες ἀπαγγέλλοντες τὴν γενομένην σύλληψιν. οἱ δ’ ἀπόπειραν εἶναι νομίσαντες, οὐκ ἀλήθειαν, ἔτι μᾶλλον ἐπὶ τῷ κατακερτομεῖσθαι καὶ ἐνεδρεύεσθαι δοκεῖν ὠδυνῶντο.
θορύβου δ’ ὄντος κατὰ τὴν πόλιν καὶ τῶν νυκτοφυλάκων ἄνω κάτω διαθεόντων καί τινων ἱππέων εἰς τὸ στρατόπεδον καὶ ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου τάχει συντόνῳ μετὰ σπουδῆς ἀντεξελαυνόντων, τῷ τοῦ πράγματος ἀήθει κινηθέντες τινὲς προῆλθον ἐκ τῶν οἰκιῶν κατὰ πύστιν τοῦ συμβεβηκότος· ἐφαίνετο γὰρ εἶναί τι νεώτερον.