De Praemiis Et Poenis Et De Exsecrationibus

ὡς γὰρ τοῖς ἐκ νόσου μακρᾶς ἀρχομένοις ἀναλαμβάνειν εὐάλωτά πώς ἐστι τὰ σώματα μήπω πρὸς ἰσχὺν παγέντα κραταιοτέραν, οὕτως καὶ οἷς ἡ ψυχὴ νῦν πρῶτον ὑγιάζεται πλαδῶσιν οἱ νοεροὶ τόνοι καὶ κραδαίνονται, ὡς δέος εἶναι, μὴ πάλιν ἐξορμήσῃ τὸ πάθος, ὃ πέφυκεν ἐκ τῆς τῶν εἰκαιοτέρων συνδιαιτήσεως ἀνερεθίζεσθαι.

Μετὰ δὲ τοὺς μετανοίας ἀγῶνας τρίτα ἆθλα τίθεται δικαιοσύνης, ἧς ὁ μεταποιησάμενος λαμβάνει γέρα διττά, τὸ μὲν σωτήριον ἐν κοινῇ φθορᾷ, τὸ δὲ ταμίαν καὶ φύλακα γενέσθαι ἐξ ἑκάστης ζῴων ἰδέας ἡρμοσμένων ζυγάδην εἰς δευτέραν γένεσιν ἀντὶ τῆς ἀπολλυμένης.

ἠξίωσε γὰρ ὁ ποιητὴς τὸν αὐτὸν καὶ τέλος γενέσθαι τῆς κατακρίτου γενεᾶς καὶ ἀρχὴν τῆς ἀνυπαιτίου, διδάσκων τοὺς ἀπρονόητον εἶναι τὸν [*](1 ἐργάσονται Α 2 οὐκέτι τῆς ὄψεως] ἔτι τῆς ὄψεως οὐ Α 3 τῷ πάθει] τά πάτη L (Turn.) 4 ἐρεθισθήσεται F 6 ἀσπαζόμενος codd.: ἀσπασάμενος Turn. γάρ om. Α οἴκοις Α 7 ἀπροοράτως F: ἀπροόπτως AHP (v) 9 ἐστί om. L (Turn.) πρῶτον FA: om. HP Τurn.) 10 ὡς γὰρ] ὥσπερ Escur. μακρὰν H1P 11. 12 μήπω πρὸς ἰσχὺν παγέντα κραταιοτέραν FP: om. AH Escur. (v) 12 οὕτως FA: οὕτω HP Escur. οἶς—ὑγιάζεται] ψυχὴ ὑγιαζομένη Α (prob. Mang.) νῦν πρῶτον F: ὡς νύν πρότερον HP, ἄρτι πρώτως Escur. 13 νοεροὶ] ἱεροὶ Α εἶναι] ὂν Escur. 14 πάλιν πάλιν (sic) Escur. ἐξορμήσῃ scripsi): παλινδρομήσῃ FAHP (v) τῶν F Escur.: om. AHP (v) 16 δέ om. F μετανοίας F: τῆς μετανοίας AHP (v) τρίτα] τρία L1 (Turn.) 18 φύλαξ Η (Turn.) γενέσθαι Α: om. FHP1, add. mg P2 ἐξ ἑκάστης codd.: ἐξ om. V 19 ἡρμοσμένων AH2: ἡρμοσμένον FH1P, ἡρμοσμένου L (Turn.) ζυγάδην Mang.: ζυγά δ’ ἣν F, ζυγὰ δὲ ἦν AHP 20 κατακρίτου] καταρρύπου (sic) DR, καραῥύπον (sic) DH) [*](10—15 Escur. X—I—13 fol. 237v: ὥσπερ τοῖς ἐκ νόσου μακρᾶς—ἀνερεθίζεσθαι.) [*](20—341,3 DR fol. 128v Φίλωνος ἐκ τοῦ περὶ ἄθλων καὶ ἐπιτιμίων DH fol. 242r Φίλωνος: τὸν δικαιοσύνης μεταποιησάμενον Νῶε ἠξίωσεν ὁ ποιητὴς τὸν αὐτὸν—ἑνὸς ἀνδρὸς δικαιοσύνης οὐκ ἄξια ἐβίωσαν.)

Μετὰ δὲ τὴν τριάδα ταύτην ἑτέρα τριὰς ὁσιωτέρα καὶ θεοφιλεστέρα γίνεται μιᾶς συγγενείας· πατὴρ γὰρ καὶ υἱὸς καὶ υἱωνὸς ἐπὶ τὸ αὐτὸ τέλος ἔσπευσαν τοῦ βίου τὸ τῷ ποιητῇ καὶ πατρὶ τῶν ὅλων εὐαρεστῆσαι, καταφρονήσαντες μὲν ὧν θαυμάζουσιν οἱ πολλοί, δόξης καὶ πλούτου καὶ ἡδονῆς, γελάσαντες δὲ καὶ τῦφον, ὃς ἐκ ψευσμάτων ἀεὶ συνυφαίνεται καὶ καταποικίλλεται πρὸς ἀπάτην τῶν ὁρώνταν.

οὗτός ἐστιν ὁ γόης, ὁ τὰ ἄψυχα θεοπλαστῶν, ὁ μέγας καὶ δυσάλωτος ἐπιτειχισμός, οὗ τοῖς σοφίσμασι καὶ στρατηγήμασι πᾶσα πόλις δελεάζεται προκαταλαμβάνοντος τὰς τῶν νέων ψυχάς· εἰσοικισάμενος γὰρ ἐκ πρώτης ἡλικίας ἄχρι γήρως ἐνίδρυται, πλὴν οἷς ἂν ὁ θεὸς αὐγὴν ἐπιλάμψῃ τῆς ἀληθείας· ἀληθείᾳ δὲ τῦφος ἀντίπαλον, ὃς μόλις μὲν ἀλλ’ οὖν κραταιοτέρᾳ δυνάμει νικηθεὶς ὑπεξίσταται.

τουτὶ δὲ τὸ γένος ἀριθμῷ μέν ἐστιν ὀλίγον, δυνάμει δὲ πολὺ καὶ μέγιστον, ὡς μηδ’ ἅπαντα τὸν τῆς γῆς κύκλον αὐτὸ χωρεῖν δύνασθαι, φθάνειν δ’ εἰς οὐρανόν· ἱμέρῳ γὰρ τοῦ θεωρεῖν καὶ τοῖς θείοις ἀεὶ συνεῖναι κατεσχημένον ἀλέκτῳ, τὴν ὁρατὴν ὅταν ἅπασαν φύσιν διερευνήσῃ καὶ διεξέλθῃ, πρὸς τὴν ἀσώματον καὶ νοητὴν εὐθὺς μέτεισιν, οὐδεμίαν τῶν αἰσθήσεων ἐπαγόμενον, ἀλλ’ ὅσον μὲν τῆς ψυχῆς ἄλογον μεθιέμενον, τῷ δ’ ὃ κέκληται νοῦς καὶ λογισμὸς μόνῳ προσχρώμενον.

ὁὁ μὲν οὖν ἡγεμὼν τῆς θεοφιλοῦς δόξης, ὁὁ πρῶτος ἐκ τύφου μεθορμισάμενος πρὸς ἀλήθειαν, διδακτικῇ χρησάμενος ἀρετῇ [*](2 τῶν ἀνθρώπων D: τῶν om. codd. (v) μετ’ F 3 ζήσασι D: om. codd. (Turn.) ἑνὸς ἀνδρός δικαιοσύνης οὐκ ἄξια ἐβίωσαν DR 8 τὸ addidi: τὸ pro τῷ scribere voluit Mang. 9 καὶ δόξης Α 11 ἐστιν] ἣν F 14 εἰσοικησάμενος H 15 ἐνίδρυται F: ἐνιδρύεται AHP (v) ἐπιλάμψῃ] ἐπιπέμψῃ conicio 16 ἀλήθεια 51 τύφου Α ὅς] ἧ F μόλις F: μόγις ΑΗΡ (v) 17 νικηθεὶς HP: κινηθεὶς FA κινηθεὶς δυνάμει transp. F τουτὶ F: τοῦτο ΑΗΡ (v) ἀριθμῶν. H1P ὀλίγων P 18 τὸν τῆς γῆς κύκλον F: τῆς γῆς τὸν κύκλον Α, τῆς γῆς κύκλον HP (v) 19 φθάνειν codd.: φθάνει Mang. post οὐρανὸν add. F verba (interpolata) καὶ τά πέρατα τοῦ κόσμου, μᾶλλον δέ καὶ τὴν μετά κόσμου (κόσμον?) οὐσίαν ἱμέρω γὰρ τοῦ θεωρεῖν F: γάρ τοῦ θεωρεῖν ἔρωτι Α (Mang.), καὶ τοῦ θεωρεῖν ΗΡ (Turn.) 20 συνεῖναι Α: συνιέναι FHP (Turn.) κατϊσχημένον Α ἀλέκτως L ( ἀλέκτως ὅ Turn.) 21 διερευνήσας διεξέλθῃ Α 25 μεθορμισάμενος FH: μεθορμησάμενος P, μεθαρμοσάμενος Α (Mang.) πρός] εἰς F διδακτὴ vel διδασκαλικῇ coni. Mang.)

Ἐπαυγασώμεθα δ’ αὐτῶν ἕκαστον ἀκριβέστερον, μὴ τοῖς ὀνόμασι παραχθέντες, ἀλλὰ διακύψαντες εἴσω καὶ ταῖς διανοίαις ἐμβαθύναντες. ὁ μὲν τοίνυν ἀψευδῶς πιστεύσας θεῷ τὴν ἐν τοῖς ἄλλοις ὅσα γενητὰ καὶ φθαρτὰ κατείληφεν ἀπιστίαν, ἀρξάμενος ἀπὸ τῶν ἐν αὐτῷ μέγα πνεόντων, λογισμοῦ τε καὶ αἰσθήσεως· ἑκατέρῳ γὰρ ἴδιον συνέδριον καὶ δικαστήριον προσκεκλήρωται, τῷ μὲν εἰς τὴν τῶν νοητῶν ἐπίσκεψιν, οὗ τέλος ἀλήθεια, τῇ δὲ εἰς τὴν τῶν ὁρατῶν, οὗ τέλος δόξα.

τὸ μὲν οὖν ἀνίδρυτον καὶ πεπλανημένον τῆς δόξης ἐνθένδε δῆλον· εἰκόσι γὰρ καὶ πιθανοῖς ἐφορμεῖ· πᾶσα δὲ εἰκὼν ὁμοιότητι εὐπαραγώγῳ ψεύδεται τὸ ἀρχέτυπον. ὅ τε ἡγεμὼν αἰσθήσεως λογισμὸς τὰς κρίσεις οἰόμενος ἀνῆφθαι τῶν νοητῶν καὶ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτως ἐχόντων ἁλίσκεται περὶ πολλὰ κηραίνων· ὅταν γὰρ μυρίοις οὖσι τοῖς κατὰ μέρος ποιῆται τὰς προσβολάς, ἀδυνατεῖ καὶ ἐξασθενεῖ καὶ ἀπαγορεύει καθάπερ ἀθλητὴς ὑπὸ ῥώμης δυνατωτέρας ἐκτραχηλιζόμενος.

ὅτῳ δ’ ἐξεγένετο πάντα μὲν σώματα πάντα δ’ ἀσώματα ὑπεριδεῖν καὶ ὑπερκῦψαι, μόνῳ δ’ ἐπερείσασθαι καὶ στηρίσασθαι θεῷ μετ’ ἰσχυρογνώμονος λογισμοῦ καὶ ἀκλινοῦς καὶ βεβαιοτάτης πίστεως, εὐδαίμων καὶ τρισμακάριος οὗτος ὡς ἀληθῶς.

Μετὰ πίστιν προὔκειτο τῷ περιπεποιημένῳ τὴν ἀρετὴν ἐκ φύσεως ἀκονιτὶ καὶ νικηφορήσαντι χαρὰ τὸ ἆθλον· ὠνομάσθη γάρ, ὡς μὲν ἂν [*](1 καὶ ἆθλον Α αἴρεται FA (Mang.): αἱρεῖται HP θεὸν Α: τὸν θεὸν FHP (v) 2 καὶ αὐτοδίδακτον om. Α 3 βραβεῖον om. Turn. 4 καὶ ἤθεσιν ἀκαμπέσι e. gr. conicio 5 τοῦ βίου om. Α 6 ἐπινοήσειε F: ἐπινοήσῃ AHP 7 ἐπαυγασώμεθα A: ἐπαυγασόμεθα FHP (v) 8.9 ἐμβαθύνοντες HP 10 γεννητά Α ἀρξάμενος F: ἀρξάμενος δὲ AHP (v) 11 αὐτῶ codd.: αὑτῷ V 12 τῷ μὲν—δόξα (13) om. F τῷ] τὸ Η1Ρ 13 οὖ τέλος— ὁρατῶν om. L (Turn.) τῇ] τό Η1Ρ, τῶ Η2 14 ἀνίδρυτον A: ἀΐδρυτον FHP (Turn.) τῆς δόξης Α: τῆς om. FHP (v) 15 ὁμοιότητι Α (Mang.) ὁμοιότητος FHP εὐπαραγώγῳ Η1Ρ: εὐπαραγώγου FH2, καὶ παραγώγω Α 16 ὅτι F 17 κατά om. Richt. 19 ἢ ἀπαγορεύει Α 21 πάντα δ’ ἀσώματα om. L (Turn.) 21. 22 ὑπερείσασθαι HP (Turn.) 23 οὗτος ὡς ἀληθῶς scripsi: ὡς ἀληθῶς F, οὗτος ἀληθῶς AHP (v) 24 προὔκειτο HP: προϋπέκειτο FA περιπεποιημένῳ codd.: περιποιουμένῳ V) [*](9 Gen. 156.)

χαρὰν δὲ τῶν εὐπαθειῶν ἀρίστην καὶ καλλίστην εἶναι συμβέβηκεν, ὑφ’ ἧς ὅλη δι’ ὅλων εὐθυμίας ἡ ψυχὴ καταπίμπλαται, γεγηθυῖα μὲν ἐπὶ τῷ πατρὶ καὶ ποιητῇ τῶν συμπάντων θεῷ, γεγηθυῖα δὲ καὶ ἐπὶ τοῖς ἄνευ κακίας δρωμένοις, κἂν μὴ τυγχάνῃ καθ’ ἡδονὴν ὄντα, ὡς καλῶς γινομένοις καὶ ἐπὶ τῇ τῶν ὅλων διαμονῇ.

καθάπερ γὰρ ἰατρὸς μὲν ἐν ταῖς μεγάλαις καὶ ἐπισφαλέσι νόσοις ἔστιν ὅτε μέρη σωμάτων ἀφαιρεῖ στοχαζόμενος τῆς τοῦ λοιποῦ σώματος ὑγείας, κυβερνήτης δὲ χειμώνων ἐπιγινομένων ἀποφορτίζεται προνοίᾳ τῆς τῶν ἐμπλεόντων σωτηρίας, καὶ μέμψις οὔτε τῷ ἰατρῷ τῆς πηρώσεως οὔτε τῷ κυβερνήτῃ τῆς ἀποβολῆς ἕπεται, τοὐναντίον δὲ ἔπαινος ἑκατέρῳ τὸ συμφέρον πρὸ τοῦ ἡδέος ἰδόντι καὶ κατορθώσαντι,

τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τὴν τῶν ὅλων φύσιν ἀεὶ θαυμαστέον καὶ τοῖς ἐν τῷ κόσμῳ πραττομένοις ἅπασιν ἄνευ τῆς ἑκουσίου κακίας εὐαρεστητέον ἐξετάζοντας, οὐκ εἴ τι μὴ καθ’ ἡδονὴν ἰδίαν συμβέβηκεν, ἀλλ’ εἰ τρόπον εὐνόμου πόλεως ὁ κόσμος ἡνιοχεῖταί τε καὶ κυβερνᾶται σωτηρίως.

μακάριος οὖν καὶ οὗτος οὐχ ἧττον τοῦ προτέρου, συννοίας καὶ κατηφείας ἀμέτοχος ὤν, ἄλυπόν τε καὶ ἄφοβον ζωὴν καρπούμενος, αὐστηροῦ καὶ αὐχμηροῦ βίου μηδ’ ὄναρ προσαψάμενος διὰ τὸ πάντα τόπον τῆς ψυχῆς αὐτοῦ χαρᾷ προκατέχεσθαι.

Μετὰ τὸν αὐτομαθῆ δὲ καὶ πλουσίᾳ χρησάμενον τῇ φύσει τρίτος ὁ ἀσκητὴς τελειοῦται λαμβάνων γέρας ἐξαίρετον ὅρασιν θεοῦ. πάντων γὰρ τῶν κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον ἐφαψάμενος καὶ πᾶσιν [*](1 προονομάζουσιν L (Turn.) 2 φανερὸν F: om. AHP 3 τε καὶ F 4 ἀφ’ ἧς A κατεμπίπλαται Α 5 συμπάντων F: ἁπάντων AHP (v) 6 κακίας ἑκουσίου coni. Mang. coll. I. 15 8 γὰρ om. F 8. 9 μέρη σωμάτων F: σωμάτων μέρη AHPDH (v) 9 ἀφαιρεῖται Α τῆς τοῦ λοιποῦ σώματος A: om. FHPDH (Turn.) 10. 11 πλεόντων ADH 12 ἀποβολῆς] βλάβης F δ’ F 13 εἰδότι DH 14 φύσιν] προνοητικὴν δύναμιν DH καὶ] ἐπὶ DH 15 ἄνευ—εὐαρεστητέον om. DH εὐεργετητέον Α 15. 16 οὐκ εἴ τι] οὐκέτι P, ἐπεὶ DH 16 ἰδίαν FDH: om. AHP (v) ἀλλ’ εἰ FA: ἀλλ’ ἢ HPDH τρόπω Α πόλεως ὡς HP 17 τε om. FDH καὶ κυβερνᾶται σωτηρίως ADH: σωτηρίως καὶ κυβερνᾶται FHP σωτηρίως om. Mang. 19 αὐστηροῦ καὶ αὐχμηροῦ F: αὐχμηροῦ καὶ αὐστηροῦ ΑΗΡ ν) βίου om. Α 20 αὐτοῦ FA: αὐτὼ HP (v) 21 τὸν] τὴν L (Turn.) αὐτομαθεῖ coni. Mang. πλουσία FAP2: πλουσίω ΗΡ1 (v) 22 6 om. Α) [*](7—17 DH fol. 337r Φίλωνος: καθάπερ ἰατρὸς—καὶ κυβερνάται σωτηρίως.) [*](23—345,5 N fol. 159v: πάντων—ἄνω προῆλθον.)

καταμύσας οὖν τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα τὸν ἔμπροσθεν αἰῶνα τοῖς συνεχέσιν ἄθλοις μόλις ἤρξατο διοίγνυσθαι καὶ τὴν ἐπισκιάσασαν διακρίνειν καὶ ἀποβάλλειν ἀχλύν· καθαρωτέρα γὰρ αἰθέρος ἀσώματος ἐξαίφνης ἐπιλάμψασα αὐγὴ τὸν νοητὸν κόσμον ἀνέφηνεν ἡνιοχούμενον.

ὁ δ’ ἡνίοχος ἀκράτῳ φέγγει περιλαμπόμενος ἐν κύκλῳ δυσόρατος καὶ δυστόπαστος ἦν, ταῖς μαρμαρυγαῖς τῆς ὄψεως ἀμυδρουμένης· ἡ δέ, καίτοι πολλοῦ ῥέοντος εἰς αὐτὴν πυρός, ἀντεῖχεν ἔρωτι ἐκτόπῳ τοῦ θεάσασθαι.

γνήσιον δὲ ἵμερον καὶ πόθον ἰδὼν ὁ πατὴρ καὶ σωτὴρ ἠλέησε καὶ κράτος δοὺς τῇ τῆς ὄψεως προσβολῇ τῆς ἑαυτοῦ θέας οὐκ ἐφθόνησε, καθ’ ὅσον οἷόν τε ἦν χωρῆσαι γενητὴν καὶ θνητὴν φύσιν, οὐχὶ τῆς ὅ ἐστιν ἐμφαινούσης, ἀλλὰ τῆς ὅτι ἔστιν.

ἐκεῖνο μὲν γάρ, ὃ καὶ ἀγαθοῦ κρεῖττον καὶ μονάδος πρεσβύτερον καὶ ἑνὸς εἱλικρινέστερον, ἀμήχανον ὑφ’ ἑτέρου θεωρεῖσθαί τινος, διότι μόνῳ θέμις αὐτῷ ὑφ’ ἑαυτοῦ καταλαμβάνεσθαι. τὸ δ’ ὅτι ἔστιν, ὑπάρξεως ὄνομα καταληπτὸν ὄν, ἢ οὐ πάντες ἢ οὐχ ὁδῷ τῇ βελτίονι καταλαμβάνουσιν· ἀλλ’ οἱ μὲν ἄντικρυς ἀπεφήναντο μηδ’ ὅλως εἶναι τὸ θεῖον, οἱ δὲ ἐνεδοίασαν ἐπαμφοτερίσαντες ὡς οὐκ ἔχοντες εἰπεῖν, εἴτε ἔστιν [*](1 παρεισελθών HP (Turn.) 1.2 εἴ πως] ὅπως N 2 περὶ N 3 γένει FN: βίω καὶ γένει AHP (v) 4 καὶ γὰρ καὶ ὁ Α 6 καταμύσαν A οὖν scripsi (sic N): γοῦν FAHP (v) 7 μόλις scripsi: μόγις codd, (v) διοιγνύναι conicio 7.8 ἐπισκιάσασαν AFN: ἐπισκοτήσασαν HP (v) 9 ἀσώματος om. N 11 ἦν om. N 13 δ’ FN ἥμερον F ἵμερον καὶ om. D καὶ πόθον Α: om. FNHP (Turn.) πατὴρ καὶ σωτὴρ FND: σωτὴρ Α, πατὴρ HP (v) 14 αὐτοῦ Α 15 τε ND: τ᾿ FHP, om. Α γεννητὴν Α καὶ θνητὴν om. DR 16 pr. τῆς om. DC ὅ DR (ὅ in οἷον corr. DC): ὅς codd. (v) ; οἷος coni. Mang. alt. τῆς om. DC ἐκείνω DR μὲν om. A 17 ὃ καὶ—εἱλικριὶέστερον om. D ἑνὸς om. Turn. 18 θεωρεῖσθαι τινὸς D: τινὸς θεωρεῖσθαι codd. (v) μόνω AH1PND : μόνον FH2(v) 19 αὐτῶ Α: αὐτὸ FNPD, αὐτὸν H (ν) ὑφ᾿ ἑαυτοῦ FNDC: ὑφ᾿ αὑτοῦ AHP, καθ᾿ ἑαυτὸ DR 20 ὄνομα Α: ὀνόματι FNHP: ἔννοιαν κατάληπτον (sic) οὖσαν coni. Mang. τῇ om. F 22 δ’ F ἐνεδἱασαν F, ἐνεδύασαν N, ἐνεδοίαζον H1P ὡς] ἢ N) [*](13—19 DC fol. 44v DR fol. 55v (praecedit excerptum ex libro de mutatione nominum §15): γνήσιον πόθον ἰδὼν ὁ πατὴρ καὶ σωτὴρ — καταλαμβάνεσθαι.)