Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
ἐμοί τε καὶ σοί, ὦ Τιμόκρατες. περιενεχθέντων γὰρ κωλήνων καί τινος εἰπόντος εἰ τακεραί εἰσι, ‘παρὰ τίνι κεῖται τὸ τακερόν;’ ὁ Οὐλπιανὸς ἔφη. ‘καὶ σίναπυ δὲ τίς εἴρηκε τὸ νᾶπυ; ὁρῶ γὰρ ἐν παροψίσι περιφερόμενον μετὰ τῶν κωλεῶν. οἶδα γὰρ καὶ οὕτως λεγόμενον κωλεὸν ἀρσενικῶς καὶ οὐχ, ὡς οἱ ἡμεδαποὶ Ἀθηναῖοι, μόνως θηλυκῶς. Ἐπίχαρμος γοῦν ἐν Μεγαρίδι φησίν (p. 246 L)· ‘ὀρύα, τυρίδιον, κωλεοί, σφονδύλοι, τῶν δὲ βρωμάτων οὐδὲ ἕν.’ καὶ ἐν Κύκλωπι (p. 243 L)·
- Δόρπου δ’ ἐξαῦτις μνησώμεθα, χερσὶ δ’ ἐφ’ ὕδωρ
- χευάντων· μῦθοι δὲ καὶ ἠῶθέν περ ἔσονται (Od. 4.213)
μάθετε δὲ καὶ τοῦτο παρ’ ἐμοῦ, ὦ σοφώτατοι, ὅτι νῦν ὁ Ἐπίχαρμος καὶ χορδὴν ὠνόμασεν, ἀεί ποτε ὀρύαν καλῶν. καὶ ἅλας δὲ ἡδυσμένους ὁρῶ ἐν ἄλλαις παροψίσιν. ἀνηδύντων δὲ ἁλῶν πλήρεις οἱ κυνικοί, παρ’ οἷς κατὰ τὸν Ἀντιφάνην, λέγει δ’ ἐν Κωρύκῳ τις ἄλλος κύων (II 66 K)·
- χορδαί τε ἁδὺ ναὶ μὰ Δία χὠ κωλεός.
ὁρῶ δὲ καὶ μετὰ ὄξους ἀναμεμιγμένον γάρον. οἶδα δὲ ὅτι νῦν τινες τῶν Ποντικῶν ἰδίᾳ καθ’ αὑτὸ κατασκευάζονται ὀξύγαρον.’
- τῶν θαλαττίων δ’ ἀεὶ
- ὄψων ἓν ἔχομεν, διὰ τέλους δὲ τοῦθ᾽, ἅλας.
- ...... ἐπὶ δὲ τούτοις πίνομεν
- οἰνάριον, ἧδος νὴ Δί’ οἰκίας τρόπον.
- Β. πῶς ἧδος; Α. οἷον τοῖς παροῦσι συμφέρει
v.2.p.301- ἁπαξάπασιν ὀξυβάφῳ ποτηρίῳ.
πρὸς ταῦτα ἀπαντήσας ὁ Ζωίλος ἔφη· ‘Ἀριστοφάνης, ὦ οὗτος, ἐν Λημνίαις τὸ τακερὸν ἔταξεν ἐπὶ τοῦ τρυφεροῦ λέγων οὕτως (I 486 K)·
καὶ Φερεκράτης Κραπατάλλοις (I 169 K)·
- Λῆμνος κυάμους τρέφουσα τακεροὺς καὶ καλούς.
σίνηπυ δ’ ὠνόμασε Νίκανδρος ὁ Κολοφώνιος ἐν μὲν Θηριακοῖς οὕτως (v. 921 cf. p. 159 Schn)·
- τακεροὺς ποιῆσαι τοὺς ἐρεβίνθους αὐτόθι.
ἐν δὲ τοῖς Γεωργικοῖς (fr. 70, 16 Schn)·
- ἦ μὴν καὶ σικύην χαλκήρεα ἠὲ σίνηπυ.
καὶ πάλιν (fr. 84 Schn)·
- σπέρματά τ’ ἐνδάκνοντα σινήπυος.
Κράτης δ’ ἐν τοῖς περὶ τῆς Ἀττικῆς λέξεως Ἀριστοφάνη παριστᾷ λέγοντα·
- κάρδαμ’ ἀνάρρινόν τε μελάμφυλλόν τε σίνηπυ.
καθά φησι Σέλευκος ἐν τοῖς περὶ Ἑλληνισμοῦ· ἐστὶ δ’ ὁ στίχος ἐξ Ἱππέων (631) καὶ ἔχει οὕτως· ‘κἄβλεψε νᾶπυ.’ οὐδεὶς δ’ Ἀττικῶν σίναπυ ἔφη. ἔχει δὲ ἑκάτερον λόγον. νᾶπυ μὲν γὰρ οἷον νᾶφυ, ὅτι ἐστέρηται φύσεως· ἀφυὲς γὰρ καὶ μικρόν, ὥσπερ καὶ ἡ ἀφύη. σίναπυ δὲ ὅτι σίνεται τοὺς ὦπας ἐν τῇ ὀδμῇ, ὡς καὶ τὸ κρόμμυον ὅτι τὰς κόρας μύομεν. Ξέναρχος δὲ ὁ κωμῳδιοποιὸς ἐν Σκύθαις ἔφη (II 472 K)·
- κἄβλεπε σίναπυ καὶ τὰ πρόσωπ’ ἀνέσπασε,
ἁλῶν δὲ καὶ ὄξους μέμνηται ὁ καλὸς Ἀριστοφάνης ἐν τοῖς περὶ Σθενέλου τοῦ τραγικοῦ λέγων (I 429 K)·
- τουτὶ τὸ κακὸν οὔκ ἐστ’ ἔτι
- κακόν. τὸ θυγάτριόν γέ μου σεσινάπικεν
- διὰ τῆς ξένης.
- καὶ πῶς ἐγὼ Σθενέλου φάγοιμ’ ἂν ῥήματα;
- εἰς ὄξος ἐμβαπτόμενος ἢ λευκοὺς ἅλας;
ἡμεῖς μὲν οὖν σοι ταῦτα, καλὲ ἄνθρωπε, ζητοῦντι συνεισευπορήσαμεν· σὺ δ’ ἡμῖν ἀποκρίνασθαι δίκαιος εἶ παρὰ τίνι ἐπὶ τοῦ ἀγγείου ἡ παροψὶς κεῖται. ἐπὶ μὲν γὰρ ὄψου παρεσκευασμένου ποικίλου καὶ εἴδους τινὸς τοιούτου Πλάτωνα οἶδα εἰρηκότα ἐν Ἑορταῖς οὕτως (I 609 K)·
ἐν δὲ Εὐρώπῃ πάλιν ἐπὶ παροψήματος διὰ πλειόνων εἴρηκεν, ἐν οἷς ἐστι καὶ τάδε (I 611 K)·
- ὁπόθεν ἔσοιτο μᾶζα καὶ παροψίδες.
κἀν τοῖς δ’ ἑξῆς δίεισιν ὥσπερ ἐπὶ παροψήματος λέγων τῶν παροψίδων. ἐν δὲ Φάωνι (I 649 K)·
- Α. γυνὴ καθεύδουσ’ ἐστὶν ἀργόν. Β. μανθάνω.
- Α. ἐγρηγορυίας δ’ εἰσὶν αἱ παροψίδες
- αὐταὶ μόνον κρεῖττον πολὺ χρῆμ’ εἰς ἡδονὴν
- ἢ τἄλλα βεῖν οὐ γάρ τινες παροψίδες
- εἰσ᾽, ἀντιβολῶ σ᾽;
Ἀριστοφάνης Δαιδάλῳ (I 436 K)·
- τὰ δ’ ἀλλότρι’ ἔσθ’ ὅμοια ταῖς παροψίσι·
- βραχὺ γάρ τι τέρψαντ’ ἐξανάλωται ταχύ.
- πάσαις γυναιξὶν ἐξ ἑνός γέ του τρόπου
- ὥσπερ παροψὶς μοιχὸς ἐσκευασμένος.’
σιωπῶντος οὖν τοῦ Οὐλπιανοῦ, ‘ἀλλ’ ἐγώ, φησὶν ὁ Λεωνίδης, εἰπεῖν εἰμι δίκαιος πολλὰ ἤδη σιωπήσας·
κατὰ τὸν Πάριον Εὔηνον (II 269 B)
- πολλοῖς δ’ ἀντιλέγειν
- ἔθος περὶ παντὸς ὁμοίως,
- ὀρθῶς δ’ ἀντιλέγειν οὐκ ἔτι τοῦτ’ ἐν ἔθει·
- καὶ πρὸς μὲν τούτους ἀρκεῖ λόγος εἷς ὁ παλαιός·
- ‘σοὶ μὲν ταῦτα δοκοῦντ’ ἔστω, ἐμοὶ δὲ τάδε.’
- τοὺς ξυνετοὺς δ’ ἄν τις πείσειε τάχιστα λέγων εὖ,
- οἵπερ καὶ ῥᾴστης εἰσὶ διδασκαλίας.
ἐπὶ τοῦ σκεύους οὖν εἴρηκεν, ὦ φιλότης Μυρτίλε, (προήρπασα γάρ σου τὸν λόγον) Ἀντιφάνης Βοιωτίῳ (II 36 K)·
καὶ Ἄλεξις ἐν Ἡσιόνῃ (II 324 K)·
- καλέσας τε παρατίθησιν ἐν παροψίδι.
καὶ ὁ τὰ εἰς Μάγνητα ἀναφερόμενα ποιήσας ἐν Διονύσῳ πρώτῳ (I 7 K)·
- ὡς εἶδε τὴν τράπεζαν ἀνθρώπους δύο
- φέροντας εἴσω ποικίλων παροψίδων
- κόσμου βρύουσαν, οὐκ ἔτ’ εἰς ἔμ’ ἔβλεπεν.
Ἀχαιὸς δ’ ἐν Αἴθωνι σατυρικῷ (fr. 7 N)·
- καὶ ταῦτα μέν μοι τῶν κακῶν παροψίδες.
Σωτάδης δ’ ὁ κωμικὸς Παραλυτρουμένῳ (II 449 K)·
- κεκερματίσθω δ’ ἄλλα μοι παροψίδων
- κάθεφθα καὶ κνισηρὰ παραφλογίσματα.
v.2.p.304
ἀμφιβόλως δ’ εἴρηται τὸ παρὰ τῷ Ξενοφῶντι ἐν πρώτῳ Παιδείας (c. 3, 4). φησὶ γὰρ ὁ φιλόσοφος· ‘προσῆγεν αὐτῷ παροψίδας καὶ παντοδαπὰ ἐμβάμματα καὶ βρώματα.’ καὶ παρὰ τῷ τὸν Χείρωνα δὲ πεποιηκότι τὸν εἰς Φερεκράτην ἀναφερόμενον (I 191 K) ἐπὶ ἡδύσματος ἡ παροψὶς κεῖται καὶ οὐχ, ὡς Δίδυμος ἐν τῷ περὶ παρεφθορυίας λέξεως (p. 19 Sch), ἐπὶ τοῦ ἀγγείου. φησὶ γάρ·
- παροψὶς εἶναι φαίνομαι τῷ Κρωβύλῳ·
- τοῦτον μασᾶται, παρακατεσθίει δ’ ἐμέ.
Νικοφῶν Σειρῆσιν (I 777 K)·
- νὴ τὸν Δί’ ... ὥσπερ αἱ παροψίδες
- τὴν αἰτίαν ἔχουσ’ ἀπὸ τῶν ἡδυσμάτων,
- οὓς ὁ καλετας ἀξιοῖ τοῦ μηθενός.
Ἀριστοφάνης Δαιδάλῳ (I 436 K)·
- ἀλλᾶς μαχέσθω περὶ ἕδρας παροψίδι.
Πλάτων Ἑορταῖς (I 609 K)·
- πάσαις γυναιξὶν ἐξ ἑνός γέ του τρόπου
- ὥσπερ παροψὶς μοιχὸς ἐσκευασμένος.
περὶ βολβῶν δ’ ἀρτύσεως καὶ σκευασίας τὸν λόγον ποιεῖται. οἱ δ’ Ἀττικοί, ὦ Συραττικὲ Οὐλπιανέ, καὶ ἔμβαμμα λέγουσιν, ὡς Θεόπομπος ἐν Εἰρήνῃ (I 735 K)·
- ὁπόθεν ἔσοιτο μᾶζα καὶ παροψίδες.
- ὁ μὲν ἄρτος ἡδύ, τὸ δὲ φενακίζειν προσὸν
- ἔμβαμμα τοῖς ἄρτοις πονηρὸν γίνεται.
καὶ κωλῆνα δὲ λέγουσι καὶ κωλῆν. Εὔπολις Αὐτολύκῳ (I 269 K)·
Εὐριπίδης Σκίρωνι (fr. 678 N)·
- σκέλη δὲ καὶ κωλῆνες εὐθὺ τοὐρόφου.
ἀπὸ δὲ τοῦ κωλέα συνῃρημένον ἐστὶν ὡς συκέα συκῆ, λεοντέα λεοντῆ, κωλέα κωλῆ. Ἀριστοφάνης Πλούτῳ δευτέρῳ (1128)·
- οὐδὲ κωλῆνες νεβρῶν.
καὶ ἐν Δαιταλεῦσι (I 450 K)·
- οἴμοι δὲ κωλῆς, ἣν ἐγὼ κατήσθιον,
ἐν δὲ Πελαργοῖς (I 504 K)·
- καὶ δελφακίων ἁπαλῶν κωλαῖ καὶ χναυμάτια πτερόεντα.
Πλάτων Γρυψίν (I 604 K)· ‘ἰχθῦς, κωλᾶς, φύσκας’. Ἀμειψίας Κόννῳ (I 672 K)·
- κεφαλάς τ’ ἀρνῶν κωλᾶς τ᾽ ἐρίφων.
Ξενοφῶν Κυνηγετικῷ (c. 5, 30)· ‘κωλῆν σαρκώδη, λαγόνας ὑγράς.’ καὶ Ξενοφάνης δ’ ὁ Κολοφώνιος ἐν τοῖς ἐλεγείοις φησί (II 114 B4)·
- δίδοται μάλισθ’ ἱερώσυνα,
- κωλῆ, τὸ πλευρὸν, ἡμίκραιρ’ ἀριστερά.
- πέμψας γὰρ κωλῆν ἐρίφου σκέλος ἤραο πῖον
- ταύρου λαρινοῦ, τίμιον ἀνδρὶ λαχεῖν,
- τοῦ κλέος Ἑλλάδα πᾶσαν ἐφίξεται οὐδ’ ἀπολήξει,
- ἔστ’ ἂν ἀοιδάων ᾖ γένος Ἑλλαδικόν.’
ἑξῆς δὲ τούτων πολλῶν καὶ παντοδαπῶν ἐπιφερομένων ἡμεῖς ἐπισημανούμεθα τὰ μνήμης ἄξια. καὶ γὰρ ὀρνίθων πλῆθος ἦν αἰεὶ καὶ χηνῶν, ἔτι δὲ τῶν νεοσσῶν ὀρνίθων, οὓς ἵππους τινὲς καλοῦσι, καὶ
ΓΟΓΓΥΛΙΔΕΣ. ταύτας Ἀπολλᾶς ἐν τῷ περὶ τῶν ἐν Πελοποννήσῳ πόλεων (FHG IV 307) ὑπὸ Λακεδαιμονίων γάστρας φησὶ καλεῖσθαι. Νίκανδρος δ’ ὁ Κολοφώνιος ἐν ταῖς Γλώσσαις (fr. 132 Schn) παρὰ Βοιωτοῖς γάστρας ὀνομάζεσθαι τὰς κράμβας, τὰς δὲ γογγυλίδας ζεκελτίδας· Ἀμερίας δὲ καὶ Τιμαχίδας τὰς κολοκύντας ζεκελτίδας καλεῖσθαι. Σπεύσιππος δ’ ἐν δευτέρῳ Ὁμοίων ‘ῥαφανίς, φησί, γογγυλίς, ῥάφυς, ἀνάρρινον ὅμοια.’ τὴν δὲ ῥάφυν Γλαῦκος ἐν τῷ Ὀψαρτυτικῷ διὰ τοῦ π ψιλῶς καλεῖ ῥάπυν. τούτοις δ’ οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ὅμοιον εἰ μὴ ἡ νῦν προσαγορευομένη βουνιάς. Θεόφραστος δὲ (h. pl. 7, 4, 3) βουνιάδα μὲν οὐκ ὀνομάζει, ἄρρενα δὲ καλεῖ τινα γογγυλίδα, καὶ ἴσως αὕτη ἐστὶν ἡ βουνιάς. Νίκανδρος δ᾽ ἐν τοῖς Γεωργικοῖς τῆς βουνιάδος μνημονεύει (fr. 70 Schn)·
Κηφισιακῶν δὲ γογγυλίδων μνημονεύει Κράτης ἐν Ῥήτορσιν (I 138 K) οὕτως·
- γογγυλίδας σπείροις δὲ κυλινδρωτῆς ἐφ’ ἅλωος,
- ὄφρ’ ἂν ἴσαι πλαθάνοισι χαμηλότεραι θαλέθωσι.
- βουνιὰς ἀλλ’ εἴσω ῥαφάνοις, εἴσω λαθαρωκοι.
- γογγυλίδος δισσὴ γὰρ ἰδ’ ἐκ ῥαφάνοιο γενέθλη
- μακρή τε στιφρή τε φαείνεται ἐν πρασιῇσι.
Θεόφραστος δὲ (h. pl. 7, 4, 3) γογγυλίδων φησὶν εἶναι γένη δύο, ἄρρεν καὶ θῆλυ· γίνεσθαι δ’ ἄμφω ἐκ τοῦ αὐτοῦ σπέρματος. Ποσειδώνιος δ’ ὁ ἀπὸ τῆς στοᾶς ἐν τῇ ἑβδόμῃ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν (FHG III 262) περὶ τὴν Δαλματίαν φησὶ γίγνεσθαι γογγυλίδας ἀκηπεύτους καὶ ἀγρίους σταφυλίνους. Δίφιλος δ’ ὁ Σίφνιος ἰατρὸς ‘ἡ γογγυλίς, φησί, λεπτυντική ἐστι καὶ δριμεῖα καὶ δύσπεπτος, ἔτι δὲ πνευματωτική. κρείττων δέ, φησίν, ἡ βουνιὰς καθέστηκεν· γλυκυτέρα γάρ ἐστι καὶ πεπτικωτέρα πρὸς τῷ εὐστόμαχος εἶναι καὶ τρόφιμος. ἡ δὲ ὀπτωμένη, φησί, γογγυλὶς μᾶλλον πέττεται, περιττότερον δὲ λεπτύνει.’ ταύτης μνημονεύει Εὔβουλος ἐν Ἀγκυλίωνι οὕτως (II 165 K)·
- κηφισιακαῖσι γογγυλίσιν ὅμοια πάνυ.
v.2.p.307
καὶ Ἄλεξις ἐν Θεοφορήτῳ (II 325 K)·
- ὀπτήσιμον γογγυλίδα ταυτηνὶ φέρω.
ἡ δὲ ταριχευομένη γογγυλὶς λεπτυντικωτέρα ἐστὶ τῆς ἑφθῆς καὶ μάλιστα ἡ διὰ νάπυος γινομένη, ὥς φησιν ὁ Δίφιλος.
- λαλῶ Πτολεμαίῳ γογγυλίδος ὀπτῶν τόμους.
ΚΡΑΜΒΗ. Εὔδημος ὁ Ἀθηναῖος ἐν τῷ περὶ λαχάνων κράμβης φησὶν εἶναι γένη τρία, τῆς τε καλουμένης ἁλμυρίδος καὶ λειοφύλλου καὶ σελινούσσης· τῇ δ’ ἡδονῇ πρώτην κεκρίσθαι τὴν ἁλμυρίδα. ‘φύεται δ’ ἐν Ἐρετρίᾳ καὶ Κύμῃ καὶ Ῥόδῳ, ἔτι δὲ Κνίδῳ καὶ Ἐφέσῳ· ἡ δὲ λειόφυλλος ἀνὰ πᾶσαν, φησί, χώραν γίγνεται. ἡ δὲ σελινοῦσσα τὴν ὀνομασίαν ἔχει διὰ τὴν οὐλότητα· ἐμφερὴς γάρ ἐστι σελίνῳ καὶ κατὰ τὴν ἄλλην πύκνωσιν.’ Θεόφραστος δὲ οὕτως γράφει
μήποτε δὲ ὁ Νίκανδρος μάντιν κέκληκε τὴν κράμβην ἱερὰν οὖσαν, ἐπεὶ καὶ παρ’ Ἱππώνακτι ἐν τοῖς ἰάμβοις ἐστί τι λεγόμενον τοιοῦτον (II 475 B)·
- λείη μὲν κράμβη, ὁτὲ δ’ ἀγριὰς ἐμπίπτουσα
- σπειρομένῃς πολύφυλλος ἐνήβησε πρασιῇσιν
- ἢ οὔλη καπυροῖσιν ὀραμνῖτις πετάλοισιν
- ἢ ἐπιφοινίσσουσα καὶ αὐχμηρῇσιν ὁμοίη
- βατραχέη κύμη τε κακόχροος, ἣ μὲν ἔοικε
- πέλμασιν, οἷσι πέδιλα παλίμβολα κασσύουσιν·
- ἣν μάντιν λαχάνοισι παλαιόγονοι ἐνέπουσιν.
καὶ Ἀνάνιος δέ φησι (II 502 B)·
- ὁ δ’ ἐξολισθὼν ἱκέτευε τὴν κράμβην
- τὴν ἑπτάφυλλον, ᾗ θύεσκε Πανδώρη
- Θαργηλίοισιν ἔγχυτον πρὸ φαρμάκου.
καὶ Τηλεκλείδης Πρυτάνεσιν (I 216 K) ‘ναὶ μὰ τὰς κράμβας’ ἔφη. καὶ Ἐπίχαρμος ἐν Γᾷ καὶ Θαλάσσᾳ (p. 224 L) ‘ναὶ μὰ τὰν κράμβαν’. Εὔπολις Βάπταις
- καὶ σὲ πολλὸν ἀνθρώπων
- ἐγὼ φιλέω μάλιστα, ναὶ μὰ τὴν κράμβην.