Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
αὔξει γὰρ καὶ τρέφει μεγαλύνει τε τὴν ψυχὴν ἡ ἐν τοῖς πότοις διατριβή, ἀναζωπυροῦσα καὶ ἀνεγείρουσα μετὰ φρονήσεως τὸν ἑκάστου νοῦν, ὥς φησιν ὁ Πίνδαρος (fr. 218)·
- ὁρᾷς δ᾽, ὅταν πίνωσιν ἄνθρωποι, τότε
- πλουτοῦσι, διαπράττουσι, νικῶσιν δίκας,
- εὐδαιμονοῦσιν, ὠφελοῦσι τοὺς φίλους (Arist. Eq. 92).
εἶτ’ ἐπάγει·
- ἁνίκ’ ἀνθρώπων καματώδεες οἴχονται μέριμναι
- στηθέων ἔξω, πελάγει δ’ ἐν πολυχρύσοιο πλούτου
- πάντες ἴσᾳ νέομεν ψευδῆ πρὸς ἀκτάν·
- ὃς μὲν ἀχρήμων, ἀφνεὸς τότε, τοὶ δ’ αὖ πλουτέοντες ...
v.3.p.20
- ἀέξονται φρένας ἀμπελίνοις τόξοις δαμέντες.
ΑΓΚΥΛΗ ποτήριον πρὸς τὴν τῶν κοττάβων παιδιὰν χρήσιμον. Κρατῖνος (I 93 K)·
καὶ Βακχυλίδης (fr. 24 B)·
- πιεῖν δὲ θάνατος οἶνον, ἂν ὕδωρ ἐπῇ.
- ἀλλ’ ἴσον ἴσῳ μάλιστ’ ἀκράτου δύο χοᾶς
- πίνουσ’ ἀπ’ ἀγκύλης, ἐπονομάζουσ’ ἅμα
- ἵησι λάταγας τῷ Κορινθίῳ πέει.
ἐντεῦθεν ἐννοοῦμεν τοὺς παρ’ Αἰσχύλῳ (fr. 179 N) ἀγκυλητοὺς κοττάβους. λέγονται δὲ καὶ δόρατα ἀγκυλητὰ καὶ μεσάγκυλα ἄλλα· ἀπὸ ἀγκύλης ἤτοι τῆς δεξιᾶς χειρός. καὶ ἡ κύλιξ δὲ ἡ ἀγκύλη διὰ τὸ ἐπαγκυλοῦν τὴν δεξιὰν χεῖρα ἐν τῇ προέσει. ἦν γὰρ τοῖς παλαιοῖς πεφροντισμένον καλῶς καὶ εὐσχημόνως κότταβον προίεσθαι. καὶ οἱ πολλοὶ ἐπὶ τούτῳ μᾶλλον ἐφρόνουν μέγα ἢ ἐπὶ τῷ εὖ ἀκοντίζειν. ὠνομάσθη οὖν ἀπὸ τοῦ τῆς χειρὸς σχηματισμοῦ, ὃν ποιούμενοι εὐρύθμως ἐρρίπτουν εἰς τὸ κοττάβιον. καὶ οἴκους δὲ ἐπιτηδείους κατεσκεύαζον εἰς ταύτην τὴν παιδιάν.
- εὖτε τὴν ἀπ’ ἀγκύλης ἵησι τοῖς νεανίαις,
- λευκὸν ἀντείνουσα πῆχυν.
Φιλητᾶς δὲ (fr. 39 Bach) ποτήριον οὖς οὐκ ἔχον.
- ὅτι παρὰ Τιμαχίδᾳ ΑΙΑΚΙΣ ἡ κύλιξ καλεῖται.
- ΑΚΑΤΟΣ ποτήριον ἐοικὸς πλοίῳ. Ἐπικράτης (II 286 K)·
v.3.p.21- κατάβαλλε τἀκάτια, τὰ κυμβία
- αἴρου τὰ μείζω, κεὐθὺ τοῦ καρχησίου
- ἄνελκε τὴν γραῦν, τὴν νέαν δ’ ἐπουρίσας
- πλήρωσον, εὐτρεπῆ τε τὸν κοντὸν ποοῦ
- καὶ τοὺς κάλως ἔκλυε καὶ χάλα πόδα.
- ΑΩΤΟΝ παρὰ Κυπρίοις τὸ ἔκπωμα, ὡς Πάμφιλος.
ΑΡΟΚΛΟΝ ἡ φιάλη παρὰ τῷ Κολοφωνίῳ Νικάνδρῳ (fr. 129 Schn).
ΑΛΕΙΣΟΝ καὶ ΔΕΠΑΣ τὸ αὐτό. Ὅμηρος ἐν Ὀδυσσείᾳ περὶ Πεισιστράτου (Od. 3.40)· ‘ἐν δ’ οἶνον ἔχευε χρυσείῳ δέπαι.’ εἶτα παρακατιὼν τὸ αὐτό (v. 50)· ‘τούνεκα σοὶ δώσω χρύσειον ἄλεισον.’ καὶ ἑξῆς τὸ αὐτὸ πάλιν (v. 63)· ‘δῶκε δὲ Τηλεμάχῳ καλὸν δέπας.’ φησὶν οὖν Ἀσκληπιάδης ὁ Μυρλεανός· ‘δοκεῖ μοι φιαλῶδες εἶναι τὸ δέπας· σπένδουσι γὰρ ἐν αὐτῷ. λέγει γοῦν Ὅμηρος ( Il. 16.225) δέπας, δι’ οὗ Διὶ μόνῳ σπένδεσκεν Ἀχιλλεύς. καλεῖται δὲ δέπας ἤτοι ὅτι δίδοται πᾶσι τοῖς σπένδειν βουλομένοις εἴτε καὶ τοῖς πίνειν, ἢ ὅτι δύο ὦπας εἶχε· ταῦτα δὲ ἂν εἴη τὰ ὦτα. τὸ δὲ ἄλεισον ἤτοι ἀπὸ τοῦ ἄγαν λεῖον εἶναι ἢ ὅτι ἁλίζεται ἐν αὐτῷ τὸ ὑγρόν. ὅτι δὲ δύο ὦτα εἶχε δῆλον· Od. 23.9
ἀμφικύπελλον δὲ λέγων αὐτὸ οὐδὲν ἄλλο σημαίνει ἢ ὅτι ἦν ἀμφίκυρτον.’ Σιληνὸς δὲ ἀμφικύπελλόν φησι τὸ μὴ ἔχον ὦτα. ἄλλοι δὲ τὴν ἀμφὶ ἀντὶ τῆς περὶ
- ἦτοι ὃ καλὸν ἄλεισον ἀναιρήσεσθαι ἔμελλε
- χρύσεον ἄμφωτον.
ὅτι ἐστὶ ποτήριον ΑΜΑΛΘΕΙΑΣ ΚΕΡΑΣ καὶ ΕΝΙΑΥΤΟΣ καλούμενον.
ΑΜΦΩΞΙΣ ξύλινον ποτήριον, ᾧ χρῆσθαι τοὺς ἀγροίκους Φιλητᾶς φησι (fr. 35 Bach), τοὺς ἀμέλγοντας εἰς αὐτὸ καὶ οὕτως πίνοντας.
ΑΜΥΣΤΙΣ. καλεῖται μὲν οὕτω πόσις τις, ἣν ἔστιν ἀπνευστὶ πίνειν μὴ μύσαντα. καλοῦσι δ’ οὕτω καὶ τὰ ποτήρια, ἀφ’ ὧν ἔστι πιεῖν εὐμαρῶς. καὶ τὸ ῥῆμα δὲ ἐξημύστισε φασί, τὸ ἐφ᾽ ἓν πνεῦμα πιεῖν, ὡς ὁ κωμικὸς Πλάτων (I 654 K)·
ἔπινον δὲ τὴν ἄμυστιν μετὰ μέλους, μεμετρημένον πρὸς ὠκύτητα χρόνου. ὡς Ἀμειψίας (I 676 K)·
- λύσας δὲ ἀργὴν στάμνον εὐώδους ποτοῦ
- ἵησιν εὐθὺς κύλικος εἰς κοῖλον κύτος·
- ἔπειτ’ ἄκρατον κοὐ τεταργανωμένον
- ἔπινε κἀξημύστισεν.
- αὔλει μοι μέλος·
- σὺ δ’ ᾆδε πρὸς τήνδ᾽, ἐκπίομαι δ’ ἐγὼ τέως.
- αὔλει σύ, καὶ σὺ τὴν ἄμυστιν λάμβανε.
- Β. οὐ χρὴ πόλλ’ ἔχειν θνητὸν ἄνθρωπον,
- ἀλλ’ ἐρᾶν καὶ κατεσθίειν· σὺ δὲ κάρτα φείδῃ.
ΑΝΤΙΓΟΝΙΣ ἔκπωμα ἀπὸ τοῦ βασιλέως Ἀντιγόνου, ὡς ἀπὸ Σελεύκου ΣΕΛΕΥΚΙΣ καὶ ἀπὸ Προυσίου ΠΡΟΥΣΙΑΣ.
συνηγμένον, ὡς τὰ συσπαστὰ βαλάντια, ἃ καὶ αὐτὰ διὰ τὴν ὁμοιότητα ἀρυβάλλους τινὲς καλοῦσιν. Ἀριστοφάνης Ἱππεῦσι (1094)·
- ΑΝΑΦΑΙΑ ἡ θερμοποτὶς παρὰ Κρησίν.
- ΑΡΥΒΑΛΛΟΣ ποτήριον κάτωθεν εὐρύτερον, ἄνω δὲ
οὐ πόρρω δέ ἐστι τοῦ ἀρυστίχου ὁ ἀρύβαλλος, ἀπὸ τοῦ ἀρύτειν καὶ βάλλειν. λέγουσι δὲ καὶ πρόχουν ἄρυστιν. Σοφοκλῆς (fr. 697 N)·
- κατασπένδειν κατὰ τῆς κεφαλῆς ἀρυβάλλῳ
- ἀμβροσίαν.
ἐστὶ δὲ καὶ πόλις Ἰώνων Ἄρυστις.
- κακῶς σὺ πρὸς θεῶν ὀλουμένη,
- ἣ τὰς ἀρύστεις ὧδ’ ἔχουσ’ ἐκώμασας.
ΑΡΓΥΡΙΣ εἶδος ποτηρίου, οὐ μόνον ἐξ ἀργύρου. Ἀναξίλας (II 275 K)·
- καὶ πίνειν ἐξ ἀργυρίδων χρυσῶν.
ΒΑΤΙΑΚΙΟΝ, λαβρώνιος, τραγέλαφος, πρίστις, ποτηρίων ὀνόματα. Περσικὴ δὲ φιάλη ἡ βατιάκη.
ΒΗΣΣΑ ποτήριον παρ’ Ἀλεξανδρεῦσι πλατύτερον ἐκ τῶν κάτω μερῶν, ἐστενωμένον ἄνωθεν.
ΒΑΥΚΑΛΙΣ. ἐν Ἀλεξανδρείᾳ καὶ αὕτη, ὡς Σώπατρος ὁ παρῳδός·
καὶ πάλιν
- βαυκαλὶς ἡ τετράκυκλος.
κατασκευάζουσι δέ, φησίν, οἱ ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τὴν ὕαλον μεταρρυθμίζοντες πολλαῖς καὶ ποικίλαις ἰδέαις ποτηρίων, παντὸς τοῦ πανταχόθεν κατακομιζομένου κεράμου τὴν ἰδέαν μιμούμενοι. Λύσιππον τὸν ἀνδριαντοποιόν φασι Κασάνδρῳ χαριζόμενον, ὅτε συνῴκισε τὴν Κασάνδρειαν, φιλοδοξοῦντι καὶ βουλομένῳ ἴδιόν
- νᾶμα μελισσῶν ἡδὺ μὲν ὄρθρου
- καταβαυκαλίσαι τοῖς ὑπὸ πολλῆς
- κραιπαλοβόσκου δίψης κατόχοις.
ΒΙΚΟΣ. Ξενοφῶν Ἀναβάσεως πρώτῳ (c. 9, 25)· ‘Κῦρος ἔπεμπε βίκους οἴνου ἡμιδεεῖς.’ ἐστὶ δὲ φιαλῶδες ποτήριον κατὰ τὸν Παριανὸν Πολυδεύκην.
ΒΟΜΒΥΛΙΟΣ, θηρίκλειον Ῥοδιακόν, οὗ περὶ τῆς ἰδέας Σωκράτης φησίν· ‘οἱ μὲν ἐκ φιάλης πίνοντες ὅσον θέλουσι τάχιστ᾽ ἀπαλλαγήσονται, οἱ δ’ ἐκ βομβυλιοῦ κατὰ μικρὸν στάζοντος ...’ ἐστὶ δὲ καὶ ζῷόν τι.
ΒΡΟΜΙΑΔΕΣ, ἔκπωμα ὅμοιον τοῖς μακροτέροις τῶν σκύφων.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΝ ΕΚΠΩΜΑ τὸ γράμματα ἔχον ἐγκεχαραγμένα. Ἄλεξις (II 397 K)·
τοιοῦτον εἴδομεν ποτήριον γραμματικὸν ἀνακείμενον ἐν Καπύῃ τῆς Καμπανίας τῇ Ἀρτέμιδι, ἀργυροῦν, ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν ἐπῶν κατεσκευασμένον καὶ ἐντετυπωμένα ἔχον τὰ ἔπη χρυσοῖς γράμμασιν, ὡς τὸ Νέστορος ὄν.
- τὴν ὄψιν εἴπω τοῦ ποτηρίου γέ σοι
- πρώτιστον. ἦν γὰρ στρογγύλον, μικρὸν πάνυ,
- παλαιόν, ὦτα συντεθλασμένον σφόδρα,
- ἔχον κύκλῳ τε γράμματ᾽. Β. ἆρά γ’ ἕνδεκα
- χρυσᾶ ‘Διὸς σωτῆρος’; Α. οὐκ ἄλλου μὲν οὖν.
ἐν τούτοις λείπει τὸ ὖ στοιχεῖον, ἐπεὶ πάντες οἱ ἀρχαῖοι τῷ οὖ ἀπεχρῶντο οὐ μόνον ἐφ’ ἧς νῦν τάττεται δυνάμεως, ἀλλὰ καὶ ὅτε τὴν δίφθογγον ἔδει σημαίνειν διὰ τοῦ οὖ μόνου γράφουσι. παραπλησίως δὲ καὶ τὸ εἶ γράφουσιν καὶ ὅταν καθ’ αὑτὸ μόνον ἐκφωνῆται καὶ ὅταν συζευγνυμένου τοῦ ἰῶτα. κἀν τοῖς προκειμένοις οὖν οἱ Σάτυροι τοῦ Διονύσου τὴν τελευταίαν συλλαβὴν διὰ τοῦ οὖ μόνου ὡς βραχέος ἐγκεχαραγμένου ἐδήλωσαν ὅτι συνυπακούεσθαι δεῖ καὶ τὸ ὖ, ἵν’ ᾖ Διονύσου. τὸ δὲ σὰν ἀντὶ τοῦ σίγμα Δωρικῶς εἰρήκασιν. οἱ γὰρ μουσικοί, καθάπερ πολλάκις Ἀριστόξενός φησι, τὸ σίγμα λέγειν παρῃτοῦντο διὰ τὸ σκληρόστομον εἶναι καὶ ἀνεπιτήδειον αὐλῷ· τὸ δὲ ῥῶ διὰ τὸ εὔκολον πολλάκις παραλαμβάνουσι. καὶ τοὺς ἵππους τοὺς τὸ Σ ἐγκεχαραγμένον ἔχοντας σαμφόρας καλοῦσιν. Ἀριστοφάνης Νεφέλαις (122)·
- ὁ δὲ σκύφος με τοῦ θεοῦ καλεῖ πάλαι
- τὸ γράμμα φαίνων, δέλτ᾽, ἰῶτα καὶ τρίτον
- οὖ, νῦ τό τ’ ὖ πάρεστι, κοὐκ ἀπουσίαν
- ἐκ τοὐπέκεινα σὰν τό τ’ οὖ κηρύσσετον.
καὶ Πίνδαρος δέ φησι (fr. 79 B4).
- οὔτ’ αὐτὸς οὔθ’ ὁ ζύγιος οὔθ’ ὁ σαμφόρας.
μνημονεύει δὲ τοῦ γραμματικοῦ ἐκπώματος ὡς οὕτως καλουμένου Εὔβουλος ἐν Νεοττίδι οὕτως (II 188 K)·
- πρὶν μὲν ἧρπε σχοινοτένειά τ’ ἀοιδὰ
- καὶ τὸ σὰν κίβδηλον ἀπὸ στομάτων.
v.3.p.27
- μισῶ κάκιστον γραμματικὸν ἔκπωμ’ ἀεί.
- ἀτὰρ ὡς ὅμοιον οὑμὸς υἱὸς ᾤχετο
- ἔχων φιάλιον τῷδε. Β. πολλὰ γίνεται
- ὅμοια.
ΓΥΑΛΑΣ. Φιλητᾶς ἐν Ἀτάκτοις (fr. 41 Bach) Μεγαρέας οὕτω φησὶ καλεῖν τὰ ποτήρια, γυάλας. Παρθένιος δ᾽ ὁ τοῦ Διονυσίου ἐν αʹ περὶ τῶν παρὰ τοῖς ἱστορικοῖς Λέξεων ζητουμένων φησί· ‘γυάλας ποτηρίου εἶδος, ὡς Μαρσύας γράφει ὁ ἱερεὺς τοῦ Ἡρακλέους οὕτως (scr. Al. M. p. 45)· ‘ὅταν εἰσίῃ ὁ βασιλεὺς εἰς τὴν πόλιν, ὑπαντᾶν οἴνου πλήρη γυάλαν ἔχοντά τινα, τὸν δὲ λαβόντα σπένδειν’.’
ΔΕΙΝΟΣ. ὅτι καὶ τοῦτο ποτηρίου ὄνομα Διονύσιος ὁ Σινωπεὺς ἐν Σῳζούσῃ καταλέγων ὀνόματα ποτηρίων μνημονεύει καὶ τούτου λέγων οὕτως (II 427 K)·
Κλεάνθης δ’ ὁ φιλόσοφος ἐν τῷ περὶ Μεταλήψεως ἀπὸ τῶν κατασκευασάντων φησὶν ὀνομασθῆναι τήν τε Θηρίκλειον κύλικα καὶ τὴν Δεινιάδα. Σέλευκος δ’
- ὅσα δ’ ἐστὶν εἴδη θηρικλείων τῶν καλῶν,
- γύναι δικότυλοι, τρικότυλοι, δεῖνος μέγας
- χωρῶν μετρητήν, κυμβίον, σκύφοι, ῥυτά·
- Β. ποτήρι’ ἡ γραῦς, ἄλλο δ’ οὐδὲ ἓν βλέπει.
Ἀρχέδικος δ’ ἐν Διαμαρτάνοντι παράγων οἰκέτην τινὰ περὶ ἑταιρίδων διαλεγόμενόν φησι (III 276 K)·
- οἶσθ’ ᾧ προσέοικεν, ὦ Κρέων, τὸ βρέγμα σου;
- ἐγᾦδα· δείνῳ περὶ κάτω τετραμμένῳ.
ἐστὶ καὶ γένος ὀρχήσεως, ὡς Ἀπολλοφάνης ἐν Δαλίδι (I 797 K) παρίστησιν·
- Νικοστράτην τιν’ ἤγαγον πρῴην σφόδρα
- γρυπήν, Σκοτοδίνην ἐπικαλουμένην, ὅτι
- δεῖνόν ποτ’ ἦρεν ἀργυροῦν ἐν τῷ σκότῳ.
- Β. δεῖνον καὶ δεινόν, ὦ θεοί.
Τελέσιλλα δὲ ἡ Ἀργεία (fr. 7 B4) καὶ τὴν ἅλω καλεῖ δῖνον. Κυρηναῖοι δὲ τὸν ποδονιπτῆρα δεῖνον ὀνομάζουσιν, ὡς Φιλητᾶς φησιν ἐν Ἀτάκτοις (fr. 42).
- οὑτοσὶ δεῖνος τι δεινος καὶ καλαθίσκος οὑτοσί.
ΔΕΠΑΣΤΡΟΝ. Σιληνὸς καὶ Κλείταρχος ἐν Γλώσσαις παρὰ Κλειτορίοις τὰ ποτήρια καλεῖσθαι. Ἀντίμαχος δ’ ὁ Κολοφώνιος ἐν πέμπτῳ Θηβαίδος φησί (fr. 16 K)·
καὶ πάλιν (fr. 15)·
- πάντα μάλ’ ὅσσ’ Ἄδρηστος ἐποιχομένους ἐκέλευσε
- ῥεξέμεν· ἐν μὲν ὕδωρ, ἐν δ’ ἀσκηθὲς μέλι χεῦαν
- ἀργυρέῳ κρητῆρι, περιφραδέως κερόωντες·
- νώμησαν δὲ δέπαστρα θοῶς βασιλεῦσιν Ἀχαιῶν
v.3.p.29- ἐνσχερὼ ἑστηῶσι, καὶ ἐς λοιβὴν χέον εἶθαρ
- χρυσείῃ προχόῳ.
κἀν τοῖς ἑξῆς δέ φησι (fr. 17)·
- ἄλλοι δὲ κρητῆρα πανάργυρον ἠδὲ δέπαστρα
- οἰσόντων χρύσεια, τά τ’ ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι
- κείαται.
- καὶ χρύσεια δέπαστρα καὶ ἀσκηθέος κελέβειον
- ἔμπλειον μέλιτος, τό ῥά οἱ προφερέστερον εἴη.
ΔΑΚΤΥΛΩΤΟΝ ἔκπωμα οὕτως καλούμενον παρὰ Ἴωνι ἐν Ἀγαμέμνονι (fr. 1 N)·
Ἐπιγένης μὲν οὖν ἀκούει τὸ ἄμφωτον ποτήριον, εἰς ὃ οἷόν τε τοὺς δακτύλους διείρειν ἑκατέρωθεν· ἄλλοι δὲ τὸ ἐν κύκλῳ τύπους ἔχον οἷον δακτύλους, ἢ τὸ ἔχον ἐξοχὰς οἷα τὰ Σιδώνια ποτήρια, ἢ τὸ λεῖον. ἄχραντον δὲ πυρὶ παρὰ τὸ Ὁμηρικόν (Il. 21.267)· ‘ἄπυρον κατέθηκε λέβητα,’ τὸ ἐπιτήδειον εἰς ψυχρῶν ὑδάτων ὑποδοχὴν ἢ τὸ πρὸς ψυχροποσίαν εὔθετον. τινὲς δὲ τὸ κέρας. περὶ δὲ τὴν Μολοσσίδα οἱ βόες ὑπερφυῆ ἱστοροῦνται κέρατα ἔχειν· περὶ ὧν τῆς κατασκευῆς Θεόπομπος ἱστορεῖ (FHG I 285). ἐξ ὧν πιθανὸν καὶ αὐτὸν ἐσχηκέναι. πλησίον δὲ τῆς Μολοσσίας ἡ Ἰωλκός, ἐν ᾗ ὁ
- οἴσῃ δὲ δῶρον ἄξιον δραμήματος
- ἔκπωμα δακτυλωτόν, ἄχραντον πυρί,
- Πελίου μὲν ἆθλον, Κάστορος δ’ ἔργον ποδῶν.
ἔδοξε γὰρ ἔκπωμα εἶναι· ἐστὶ δὲ χαλκίον ἐκπέταλον λεβητῶδες, ἐπιτηδείως ἔχον πρὸς ὑδάτων ψυχρῶν ὑποδοχάς. δακτυλωτὸν δ’ οἷον κύκλῳ τὴν φιάλην κοιλότητας ἔχουσαν ἔνδοθεν οἷον δακτύλων, ἢ ἐπεὶ περιείληπται τοῖς τῶν πινόντων δακτύλοις. τινὲς δὲ ἀπύρωτον φιάλην τὸ κέρας· οὐ γὰρ γίνεται διὰ πυρός. λέγοι δ’ ἂν ἴσως κατὰ μεταφορὰν ἔκπωμα τὴν φιάλην.’ Φιλήμων δ’ ἐν τοῖς Ἀττικοῖς Ὀνόμασιν ἢ Γλώτταις προθεὶς καλπίς φησι· ‘δακτυλωτὸν ἔκπωμα καὶ τὸ ἄμφωτον, εἰς ὅ ἐστιν οἷόν τε τοὺς δακτύλους ἑκατέρωθεν διείρειν. οἳ δὲ τὸ ἔχον κύκλῳ δακτυλοειδεῖς τύπους τινάς.’
- πέμπτῳ δ’ ἀμφίθετον φιάλην ἀπύρωτον ἔθηκεν.
ΕΛΕΦΑΣ. οὕτως ἐκαλεῖτο ποτήριόν τι, ὡς Δαμόξενός φησιν ἐν Αὑτὸν πενθοῦντι (III 348 K)·
μνημονεύει τοῦ ποτηρίου τούτου καὶ Ἐπίνικος ἐν Ὑποβαλλομέναις, οὗ τὸ μαρτύριον παρέξομαι ἐν τῷ περὶ τοῦ ῥυτοῦ λόγῳ (p. 497a).
- εἰ δ’ οὐχ ἱκανόν σοι, τὸν ἐλέφανθ’ ἥκει φέρων
- ὁ παῖς. Β. τί δ’ ἐστὶ τοῦτο, πρὸς θεῶν; Α. ῥυτὸν
- δίκρουνον ἡλίκον τι τρεῖς χωρεῖν χοᾶς,
- Ἄλκωνος ἔργον. προὔπιεν δέ μοί ποτε
- ἐν Κυψέλοις Ἀδαῖος.
ΕΦΗΒΟΣ. τὸ καλούμενον ποτήριον ἐμβασικοίταν οὕτως φησὶ καλεῖσθαι Φιλήμων ὁ Ἀθηναῖος ἐν τῷ
- τούτῳ προέπιεν ὁ βασιλεὺς κώμην τινά.
- Β. καινόν τι τοῦτο γέγονε νῦν ποτήριον;
- Α. κώμη μὲν οὖν τίς ἐστι περὶ τὴν Θουρίαν.
- Β. εἰς τὰς Ῥοδιακὰς ὅλος ἀπηνέχθην ἐγὼ
- καὶ τοὺς ἐφήβους, Σωσία, τοὺς δυσχερεῖς.
ΗΔΥΠΟΤΙΔΕΣ. ταύτας φησὶν ὁ Σάμιος Λυγκεὺς Ῥοδίους ἀντιδημιουργήσασθαι πρὸς τὰς Ἀθήνησι θηρικλείους, Ἀθηναίων μὲν αὐτὰς τοῖς πλουσίοις διὰ τὰ βάρη χαλκευσαμένων τὸν ῥυθμὸν τοῦτον, Ῥοδίων δὲ διὰ τὴν ἐλαφρότητα τῶν ποτηρίων καὶ τοῖς πένησι τοῦ καλλωπισμοῦ τούτου μεταδιδόντων. μνημονεύει δ’ αὐτῶν καὶ Ἐπιγένης ἐν Ἡρωίνῃ διὰ τούτων (II 417 K)·
Σῆμος δ’ ἐν πέμπτῃ Δηλιάδος (FHG IV 494) ἀνακεῖσθαί φησιν ἐν Δήλῳ χρυσῆν ἡδυποτίδα Ἐχενίκης ἐπιχωρίας γυναικός, ἧς μνημονεύει καὶ ἐν τῇ ηʹ. Κρατῖνος δ’ ὁ νεώτερός φησι (II 293 K)·
- ψυκτῆρα, κύαθον, κυμβία, ῥυτὰ τέτταρα,
- ἡδυποτίδας τρεῖς, ἡθμὸν ἀργυροῦν.
- παρ’ Ἀρχεφῶντος ἡδυποτίδας δώδεκα.
ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ. Πείσανδρος ἐν δευτέρῳ Ἡρακλείας (fr. 5 Ki) τὸ δέπας ἐν ᾧ διέπλευσεν ὁ Ἡρακλῆς τὸν Ὠκεανὸν εἶναι μέν φησιν Ἡλίου, λαβεῖν δ’ αὐτὸ παρ’ Ὠκεανοῦ τὸν Ἡρακλέα. μήποτε δὲ ἐπεὶ μεγάλοις ἔχαιρε ποτηρίοις ὁ ἥρως, διὰ τὸ μέγεθος παίζοντες οἱ ποιηταὶ
καὶ Ἀντίμαχος δ’ οὑτωσὶ λέγει (fr. 4 B)·
- ἆμος δ’ Ὑπεριονίδας δέπας ἐσκατέβαινε
- χρύσεον, ὄφρα δι’ Ὠκεανοῖο περάσας
- ἀφίκοιθ’ ἱερᾶς ποτὶ βένθεα νυκτὸς ἐρεμνᾶς
- ποτὶ ματέρα κουριδίαν τ’ ἄλοχον πάιδάς τε φίλους,
- ὃ δ’ ἐς ἄλσος ἔβα δάφναισι κατάσκιον ποσὶν πάις Διός.
καὶ Αἰσχύλος ἐν Ἡλιάσιν (fr. 69 N)·
- τότε δὴ χρυσέῳ ἐν δέπαι
- Ἠέλιον πόμπευεν ἀγακλυμένη Ἐρύθεια.
- ἔνθ’ ἐπὶ δυσμαῖς
- ισου πατρὸς Ἡφαιστοτευχὲς
- δέπας, ἐν τῷ διαβάλλει
- πολὺν οἰδματόεντα πόντου
- φέρει δρόμου πόρον οὐθεις,
- μελανίππου προφυγὼν
- ἱερᾶς νυκτὸς ἀμολγόν.
Μίμνερμος δὲ Ναννοῖ ἐν εὐνῇ φησι χρυσῇ κατεσκευασμένῃ πρὸς τὴν χρείαν ταύτην ὑπὸ Ἡφαίστου
Θεόλυτος δ’ ἐν δευτέρῳ Ὥρων (FHG IV 515) ἐπὶ λέβητός φησιν αὐτὸν διαπλεῦσαι, τοῦτο πρώτου εἰπόντος τοῦ τὴν Τιτανομαχίαν ποιήσαντος (p. 312 Ki). Φερεκύδης δ’ ἐν τῇ τρίτῃ τῶν Ἱστοριῶν προειπὼν περὶ τοῦ Ὠκεανοῦ ἐπιφέρει (FHG I 80)· ‘ὁ δ’ Ἡρακλῆς ἕλκεται ἐπ’ αὐτὸν τὸ τόξον ὡς βαλῶν, καὶ ὁ Ἥλιος παύσασθαι κελεύει, ὃ δὲ δείσας παύεται. Ἥλιος δὲ ἀντὶ τούτου δίδωσιν αὐτῷ τὸ δέπας τὸ χρύσεον, ὃ αὐτὸν ἐφόρει σὺν ταῖς ἵπποις, ἐπὴν δύνῃ, διὰ τοῦ Ὠκεανοῦ τὴν νύκτα πρὸς ἑῴην, ἵν’ ἀνίσχει ὁ ἥλιος. ἔπειτα πορεύεται Ἡρακλῆς ἐν τῷ δέπαι τούτῳ ἐς τὴν Ἐρύθειαν. καὶ ὅτε δὲ ἦν ἐν τῷ πελάγει, Ὠκεανὸς πειρώμενος αὐτοῦ
- Ἠέλιος μὲν γὰρ ἔλαχεν πόνον ἤματα πάντα,
- οὐδέ ποτ’ ἄμπαυσις γίνεται οὐδεμία
- ἵπποισίν τε καὶ αὐτῷ, ἐπὴν ῥοδοδάκτυλος Ἠὼς
- ὠκεανὸν προλιποῦσ’ οὐρανὸν εἰσαναβῇ·
- τὸν μὲν γὰρ διὰ κῦμα φέρει πολυήρατος εὐνή,
- ποικίλη Ἡφαίστου χερσὶν ἐληλαμένη
- χρυσοῦ τιμήεντος, ὑπόπτερος, ἄκρον ἐφ’ ὕδωρ
- εὕδονθ’ ἁρπαλέως χώρου ἀφ’ Ἑσπερίδων
- γαῖαν ἐς Αἰθιόπων, ἵνα δὴ θοὸν ἅρμα καὶ ἵπποι
- ἑστᾶσ᾽, ὄφρ’ Ἠὼς ἠριγένεια μόλῃ.
- ἔνθ’ ἐπέβη ἑτέρων ὀχέων Ὑπερίονος υἱός.
ΗΘΑΝΙΟΝ. Ἑλλάνικος ἐν Αἰγυπτιακοῖς οὕτως γράφει (FHG I 66)· ‘Αἰγυπτίων ἐν τοῖς οἴκοις κεῖται φιάλη χαλκῆ καὶ κύαθος χαλκοῦς καὶ ἠθάνιον χάλκεον.’
ΗΜΙΤΟΜΟΣ ἔκπωμά τι παρ’ Ἀττικοῖς ἀπὸ τοῦ σχήματος ὀνομασθέν, φησὶν Πάμφιλος ἐν Γλώσσαις.