Historia Ecclesiastica

Κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τῶν Ἰσμαηλιτῶν τὰ φῦλα τὰς πελαζούσας τῆς Ῥωμαίων ἡγεμονίας ἐληΐζετο χώρας. Μαβία δὲ τούτων ἡγεῖτο, οὐχ ὁρῶσα μὲν ἣν ἔλαχε φύσιν, ἀνδρείῳ δὲ φρονήματι κεχρημένη. αὕτη μετὰ παμπόλλας συμπλοκὰς σπεισαμένη, εἶτα τῆς θεογνωσίας εἰσδεξαμένη τὸ φῶς, ᾔτησεν ἀρχιερέα προβληθῆναι τῷ ἔθνει Μωϋσῆν ἐν μεθορίῳ τῆς Αἰγύπτου καὶ Παλαιστίνης ἐσκηνημένον.

ταύτην δεξάμενος ὁ βάλῃς τὴν αἴτησιν, εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἀπαχθῆναι τὸν θεῖον ἄνδρα προσέταξε, κἀκεῖθεν αὐτὸν τὴν ἀρχιερατικὴν ὐποδέξασθαι χάριν· ἐκείνη γὰρ μᾶλλον ἐπέλαζεν. ἐπειδὴ δὲ ἀπήχθη καὶ τὸν Λούκιον εἶδεν ἐπιθεῖναί οἱ τὴν χεῖρα πειρώμενον· μὴ γένοιτό, ἔφη, »παρὰ τῆς σῆς με χειροτονηθῆναι χειρός·

οὐκ ἐπιφοιτᾷ γὰρ σοῦ καλοῦντος ἡ χάρις τοῦ πνεύματος«. ὁ δὲ Λούκιος· »πόθεν ταῦτα«, ἔφη, »τοπάζων λέγεις;« ὁ δέ· οὐ τοπάζω, εἶπεν, ἀλλ’ οἶδα σαφῶς· τοῖς τε γὰρ ἀποστολικοῖς δόγμασι διαμάχῃ καὶ ἀντίπαλα φθέγγῃ, καὶ τοῖς βλασφήμοις λόγοις συμβαίνει τὰ παρανόμως γιγνόμενα.

τίς γὰρ διὰ διὰ δυσσεβὴς τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς συλλόγοις οὐκ ἐπεκώμασεν; τίς τῶν ἀξιεπαίνων ἀνδρῶν οὐκ ἐλήλαται; ποίαν θηριωδίαν βαρβαρικὴν οὐκ ἀπέκρυψε τὰ παρὰ σοῦ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν τολμώμενα;‘ ταῦτα ὁ μὲν θαρραλέως ἔλεγεν, ὁ δὲ φονῶν ἤκουε· καὶ σφαγῆς μὲν ἐφίετο, ἐδεδίει δὲ μὴ πάλιν ἐξάψῃ τὸν διαπαυσάμενον πόλεμον.

οὐτ’ δὴ χάριν ἑτέροις αὐτὸν ἐπισκόποις προσαχθῆναι προσέταξεν οὓς ἐκεῖνος ἐξᾐτησε. μετὰ τῆσδε τῆς ἀξιαγάστου πίστεως τὴν ἀρχιερατικὴν εἰσδεξάμενος χάριν , πρὸς τοὺς αἰτήσαντας παρεγένετο καὶ ταῖς ἀποστο [*](1— S. 262, 2 vgl. Rufin. H. E. XI 6 [Georg. Mon. 555]. Sozomen. VI 38, 1 u. 5—9. Socrat.) [*](B V2 F HX (n) + GSP (s) = r AL (y)) [*](1 κݲγ am Rand Py ι τὰσ φυλὰς V2 ι 2 τῆς] τῶ τῶν F ι τῆς — in τῆι — ἡγεμονίαι corr. Ae ι βάβια n ι 3 κεχρημένη] κεκτημένη V2 ι 4 nach αὕτη + δὲ V2 ι παμπόλλας ΒV2 πολλάς Fry ι εἶτα > B ι 5 μωϋσήν ΒV2, vgl. Μωϋσπῆς Rufin. Socr., μωσῆν Fry Μωσῆς Sozom. ι 6 ἐσκηνημένον B ἐσκηνωμένον Fry ἠσκημένον V2; vgl. S. 272, 6 ι 7 οὐόλησ r ι ἀπαχθῆναι BFry ἀχθῆναι V2 I 8 ἱερατικὸν B, vgl. Z. 22 ι 8/9 δέξασθαι P ι 10 ἐπιθεῖναί] ἐπιθῆναι V2FG ἐπιτιθηναι B ι οἱ ΒV2 αὐτῶ Fry ι 11 ἔφη] φησιν B ἔφησε n 13 ἔφη vor 12 πόθεν ~ S > G ι 13 τοπάζω εἶπεν ΒV2 τοπάζων εἶπον Fry 14 γὰρ > A ι διαμάχῃ] ἀντιμάχη n ι 16 ἐπεκώμασεν ΒV2 ἐκώμασε Fry 18 ἠμέραν> P ι 19 θαρσαλέως V2GS ι φονῶν] φωνῶν FP φόνων V2 B ι μὲν2 > F I ἐφίετο Gy ἠφίετο BFnSP ἠκούετο V2 ι 20 ἐξάψαι B ι διαπαυσάμενον B παυσάμενον V2 Fry ι 21 nach αὐτὸν + πάλιν V2 ι προαχθῆναι V2Fny ι 22 τῆσδε τῆς] δὲ τῆς sy)

ἐν μὲν οὖν τῇ Ἀλεξανδρείᾳ τοιαῦτα ὑπό τε Λουκίου ἐτολμήθη καὶ ὑπὸ τῆς θείας προμηθείας ᾠκονομήθη.

Ἐν δὲ κωνσταντινουπόλει σκάφος εὐσεβῶν πρεσβυτέρων ἐμπλή- σαντες οἱ τῆς ἀνοσίου συμμορίας ἀφῆκαν ἀνερμάτιστον εἰς τὸ πέλαγος' εἶτα, τινὰς τῶν ὁμογνωμόνων εἰς πορθμεῖον ἕτερον ἐμβιβάσαντες, πῦρ ἐπαφεῖναι τῷ σκάφει τῶν πρεσβυτέρων ἐκέλευσαν οὑ γενομένου, πυρὶ καὶ θαλάττῃ μαχόμενοι τέλος τῷ βυθῶ παρεπέμφθησαν καὶ τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον ἀνεδήσαντο.

Ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ ὁ βάλῃς χρόνον διατρίψας ὅτι μάλιστα πλεῖστον, [*](2) [*]([κε΄]) ἅπασι μὲν ἄδειαν ἐδεδώκει καὶ Ἕλλησι καὶ Ἰουδαίοις καὶ τοῖς ἄλλοις ὅσοι τὸ Χριστιανῶν ὄνομα περικείμενοι τἀναντία ταῖς εὐαγγελικαῖς διδασκαλίαις κηρύττουσι.

καὶ γὰρ τὰς Ἑλληνικὰς τελετὰς ἐπετέλουν οἱ τῇ πλάνῃ δεδουλωμένοι, καὶ τὴν μετὰ Ἰουλιανὸν ὑπὸ Ἰοβιανοῦ σβεσθεῖσαν ἐξαπάτην ἀνθῆσαι πάλιν συνεχώρησεν οὗτος· καὶ τὰ Διάσια καὶ τὰ Διονύσια καὶ τὰ τῆς Δήμητρος ὄργια οὐκ ἐν παραβύστῳ ἐπλήρουν ὡς ἐν εὐσεβεῖ βασιλείᾳ, ἀλλὰ διὰ μέσης τῆς ἀγορᾶς βακχεύοντες ἔτρεχον.

μόνοις δὲ πολέμιος ἢν τοῖς τὴν ἀποστολικὴν διδασκαλίαν πρεσβεύουσι. πρῶτον μὲν γὰρ αὐτοὺς τῶν ἱερῶν ἐξήλασεν [*](4—9 vgl. Socrat. IV 16, 4—6. Sozomen. VI 14, 3 —4. Gregor. XLIII 46 —11 —19 vgl. unt. V 21, 3—4 —18 —S. 264 Histor. 8 PG 82, 1369 D ff. 2. 1317 BC — 19 f vgl. Socrat. IV 2, 6. 17, 12> Sozomen. VI 18, 1) [*](* 4—9 Cass. VllI 2 —10 —S. 264, 14 Niceph. H. Ε. XI 24. Cass. VlII 11—19 Exc. Trip. [Theophan. 58, 34. Polydeukes 404, 16. Exe. Bar. F. 220r] 19—S. 263, 12 Miehael Syr. VII 7 S. B V2 F HN (n) + GSP (8) = r AL (y) 2 τῇ > V2nGy ι ὑπό τε Λουκίου τοιαῦτα ~ V2 ι 4 κδ am Rand HSS ι δὲ] δὲ τῆ F ι σκάφοισ B ι 5 ἀτερμάτιστον F ι 5/6 τὸ πέλαγος] τὴν φάλασσαν V2, pelagus Cass. ι 6 πόρθμιον B ι συμβιβάσαντεσ V2 ι 7 τῆ σκάφη L 10 κέ am Rand HSS ι ὁ > ΒV2 ι οὐάλησ Bs, von zweiter Hand V2 ι χρόνον vor βάλῃς ~ V2, \^, Cass. wie im Text ι 11 ἅπασαν F, ovinibus Cass. ι ἄδειαν > B, Ucentiam Cass. ι δεδώκει B, dedit Cass., vgl. δέδωκε Exe. Trip. ι 14 οἱ τῇ πλάνῃ δεδουλωμένοι vor 13 τὰς Ἐλληνικὰς ~ V2 ι ἰωβιανοῦ PA ἰουβιανοῦ GS ι 15 ἀπάτην V2 ι 15/16 τὰ Διάσια καὶ = Cass. > V2 ι 16 δημήτρασ FnP ι 17 ὡς ἐν εὐσεβεῖ βασιλείᾳ = Cass. > n ι nach ἀγορᾶς + καὶ V2, fehlt bei Cass. ι 19 αὐτοῖσ’ V2)

Ἀλλὰ Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος, καθάπερ τινὲς πρόβολοι, τὰ προσβάλλοντα βάλλοντα διέλυον κύματα. Μελετίου γὰρ τοῦ σφετέρου ποιμένος ἑκὰς διάγειν ἠναγκασμένου, οὔτοι τῆς ποίμνης ἐπεμελοῦντο, τοῖς μὲν λύκοις ἀντιτάττοντες τὴν οἰκείαν ἀνδρείαν τε καὶ σοφίαν, τοῖς δὲ προβάτοις προσφέροντες τὴν ἁρμόττουσαν θεραπείαν. ἐκ δὴ οὑν τῆς ὑπωρείας ἐξελαθέντες παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ γείτονος ποταμοῦ τὰ πρόβατα ἔνεμον.

οὐ γὰρ ἠνέσχοντο κατὰ τοὺς ἐν Βαβυλῶνι δορυαλώτους »κρεμάσαι τὰ ὄργανα«, ἀλλ’ ὕμνουν τὸν ποιητήν τε καὶ εὐεργέτην »ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας αὐτοῦ‘.

ἀλλ’ οὐδὲ τὴν ἐν τῷδε τώ χωρίῳ σύνοδον ἤνεγκε τῶν εὐσεβῶν ὁ μόνων τῶν τὸν δεσπότην Χριστὸν θεολογούντων πολέμιος. πάλιν δὴ οὑν τῶν θαυμασίων ἐκείνων ὑποποιμένων ἡ ξυνωρίς, εἰς τὸ πολεμικὸν γυμνάσιον τὰ θεῖα πρόβατα συναγείρουσα, τὴν πνευματικὴν ἐπεδείκνυ πόαν. καὶ Διό- [*](14/15 Psal. 136, 1—2 — 16 Psal. 102) [*](B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y)) [*](1 ἰωβιανὸσ A ἰουβιανὸσ GS ι ἐκδεδώκει GS, dederat Cass. ι καὶ τὴν > F ι καὶ > P ι 2 συνεισιόντεσ B ι 6 μεταλαχεῖν αὐτοὺς ~ ry ι 8 kein neues Capitel in den HSS ι ἀλλὰ φλαβιανὸσ φλαβιανὸσ dgFryNic. tunc Flavianus Cass. ι 10 ἑκὰς Fry ἐκεῖσε V2 οἶκοι B πόρρω Pm seorsum Cass., vgl. Relig. Hist.: τὴν ὑπερορίαν οἰκεῖν κατηνάγκαζε »in Verbannung« Michael ι μὲν] Μichael ι 12 GS ι 13 ἐξελασθέντεσ S ἐλελασθέντεσ P ι γειτονεύοντος V2, vieini Cass. I 14 δοριαλώτους BP δωριαλώτουσ V2 ι nach δορυαλώτους + ἐπὶ ταῖς ἰτέαις H Relig. Hist. Psal. + παρὰ τἀς ἰτέας Nie, fehlt bei Cass. ι 17 τῶν εὐσεβῶν ἤνεγκεν ~ V2 concilium pioriivi quietum esse permisit Cass. ι 17/18 ὁ μόνων τῶν τὸν δεσπότην χݲνݲ θεολογούντων πολέμιος BV2F νομέων τὼ; τὸν δεσπότην θεολογούντων ὁ πολέμιος ry, vgl. Cod. Nic.: ὁ τῶν ὀρθοδόξων μόνων πολέμιος, u. oben S. 262, 18 f, unten 270, 22 ι 19 ὑπὸοιμένων, ὑπὸ expung., V2 ὑποποιμένων Cod. Nie. illorum mirabilium pastoris magni discipidorwn Cass. ποιμένων die übr. HSS, vgl. ὑποποιμαίνοντας Relig. Hist. ι 20 ἐπεδείκνυ B ἐπεδείκνυον Nic. ἀπεδείκνυ V2 ὑπεδείκνυ Fry ministrabat Cass.)

καὶ τὴν μὲν τοῦ γένους οὐκ ἐλογίζετο περιφάνειαν, τὴν δὲ ὑπὲρ τῆς πίστεως ταλαιπωρίαν ἀσπασίως ὑπέμενεν. Φλαβιανὸς δὲ ὁ ἄριστος ἐξ εὐπατριδῶν μὲν καὶ αὐτὸς ἐπεφύκει, εὐγένειαν δὲ τὴν εὐσέβειαν ὑπελάμβανε μόνην, καὶ οἷόν τις παιδοτρίβης τὸν μέγαν Διόδωρον καθάπερ τινὰ πένταθλον ἤλειφεν ἀθλητήν κατ’ ἐκεῖνον γὰρ τὸν καιρὸν ἐν μὲν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς οὐκ ἐδημηγόρει συγγόγοις, τοῖς δὲ τοῦτο δρῶσι πολλὴν παρεῖχεν ἀφθονίαν ἐνθυμημάτων τε καὶ γραφικῶν νοημάτων,

καὶ οἱ μὲν ἔτεινον κατὰ τῆς Ἀρείου βλασξημάς τὰ τόξα, οὗτος δὲ καθάπερ ἔκ τινος ὁπλοθήκης, ἐκ τῆς διανοίας τὰ βέλη προσέφερεν· οἴκοι μέντοι καὶ δημοσίᾳ διαλεγόμενος, τῶν αἱρετικῶν τὰς ἄρκυς ῥᾳδίως διέσπα καὶ ἀράχνια ἐδείκνυ τὰ ἐκείνων προβλήματα.

Συνηγωνίζετο δὲ τούτοις καὶ ’ Αφραάτης ἐκεῖνος, οὑ τὴν πολι- κς] τείαν ἐν τῇ Φιλοθέῳ συνεγράψαμεν Ἱστορίᾳ.

τὴν γὰρ τῶν προβάτων σωτηρίαν προτιμήοας τῆς ἡσυχίας, τὴν ἀσκητικὴν καταλιμπάνων κα- λύβην τῶν ποιμενικῶν ἱδρώτων ἠνείχετο. ὁπόσον μὲν οὑν οὕτος ἀρετῆς συνέλεξε πλοῦτον, περιττὸν ἡγοῦμαι νῦν λέγειν, ἐν ἑτέρᾳ πραγματείᾳ ταῦτα συγγεγραφώς· ἓν δὲ μόνον τῶν ἐκείνου διηγήσομαι μάλα προσῆκον τῇδε τῇ ἱστορίᾳ.

Βορρᾶθεν μὲν Ὀρόντης ὁ ποταμὸς παραρρεῖ τὰ βασίλεια, ἐκ δὲ μεσημβρίας στοὰ μεγίστη διόροφος τῷ τῆς πόλεως ἐπῳκοδόμηται [*](15—S. 266, 21 Theodoret. Relig. Histor. 8 PG 82, 1372 D) [*](* 15—S. 266, 19 Cass. VIII 4 — 15 — S. 268, 6 Niceph. H. Ε. XI 25 16—S. 266, 17 Michael Syr. VII 7 S. 302) [*](B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y)) [*](1 μὲν] δὲ B, quidem Cass. ι τε > B ι τις] δὴ B, quidam Cass. ι διειδής = perspicims Cass.] διηδέστατοσ B, διειδέστατοσ Cod. Nie. ι2 ἀρδείαν) ἀνδείαν H ἀνδρίαν N ἀνδρείαν BFS, vgl. ουeε quidem proprias irrigabat Cass., und unten V ι 5 ι προέφερεν V2 ι 5 ὑπέμενεν BV2S sustinehat Cass. ὑπέμεινε die übr. HSS ι μὲν > GS ι 7 τὸν μέγαν Διόδωρον] διόδωροσ ὁ μέγας GS ἤλειφεν] εἴληφεν BY-NGy, nnrjehat Cass. ι 8 γὰρ] δὲ V2 > F, namqiie Cass. ι 10 τε > n ι 12 ὁπλοθήκης B βελοθήκης Fry Nie. ἰοδόκης V2 ι ἐκ nur in Β, suae mentis sagittas congruas Cass. ι προέφερεν n, offerebat Cass. ι 13 ἀραχνίασ Fry ι 15 κݲςݲ am Rand HSS ι 17 καταλιμΠάνων BV2F deserens καταλιπὼν rA u., nach καλύβην ~, L ι 18 οὑν > B ι 19 ἐν > F ι 22 βόρραθεν B I παραρῖ B παραρέει V2 ι 23 διόροφοσ BV2 διώροφος Fry Cod. Nie. ι ἐπωκοδομεῖται B)