Περὶ εὑρέσεως [Sp.]

[*](99)[*](202)

2 Ἡ προκατασκευὴ πρεσβύτερόν ἐστι μέρος λόγου τῆς κατασκευῆς, ὡς δηλοῖ καὶ τοῦνομα. ἔργον δὲ αὐτῆς τὸ προεκτίθεσθαι τὰ κεφάλαια καὶ τὰ ζητήματα, οἰς περιπλακεὶς ὁ λόγος συμπληρώσει τὴν ὑπόθεσιν, οἷόν ἐστιν [*](1 τόμος γʹ. περὶ εὑρέσεως PVcAc; περὶ εὑρέσεως· τόμος τρί- τος Βa; τόμιος γʹ περὶ τῆς τῶν κεφαλαίων εἰσαγωγῆς Pπ 3 ἰού- λιε μάρκε PΒa; μάρκε ἰούλιε, mg m 2 γρ καὶ μάρκε αἴλιε, Vc; μάρκε m.1, ἰούλιε m 2 suppl , Vbd ; θεόφιλε Ac | τινὰ τῶν βι- βλίων προσκείμενον ἔχει τὸ καὶ διʼ ἐμαυτοῦʼ κτλ Dox 6 τινὰ τῶν βιβλίων καὶ οἱ τούτων τρόποι καὶ διʼ ὅσων γίνεταιʼ ἔχει . . . ἀλλʼ ἄμεινον καὶ οἴ τρόποι ταύτηςʼ κτλ. Dox 7 γίνονται Ba 7. 8 περὶ ἐπιχειρημάτων Sc; |circ. lII ἐπιχειρημάτων Vc 12 ἀρχαιοτέροις P 15 ἔδοξεν εἰπεῖν Pc 17 ἡ om. Pc c | εἶχε τὸ παλαιὸν πρεσβύτερόν ἐστι μέρος τῆς διηγήσεως τοῦ λόγου τῆς κατασκευῆς ὡς δηλοῖʼ Dox. 18 δὲ |II—lII] αὐτῆς Vc)

ἐκεῖνο παρὰ τῷ Δημοσθένει τδίκαιον δέ ἐστιν ἴσως ἐμὲ τρία ὑμῖν ὑπεσχημένον, ἕν μὲν ὡς παρὰ τούς νόμους τὸ ψήφισμα είρηται, δεύτερον δὲ ὡς ἀσύμφορόν ἐστι τοῦτο τῇ πόλει, τρίτον δὲ ὡς ἀνάξιός ἐστι τούτων τυχεῖν Χαρίδημος, ἀπάντων τούτων ὑμῖν αἵρεσιν δοῦναι, τί πρῶτον ἢ τί δεύτερον ἢ τί τελευταῖον βουλομένοις ὑμῖν ἐστιν ἀκοῦσαι2· ταῦτα γάρτοι προειπὼν πᾶσαν ἡμῖν ἐπὶ κεφαλαίου τὴν τομὴν ἐσήμανε τοῦ λόγου, εἶτα καθʼ ἕκαστον αὐτῶν λαβὼν διεπεράνατο ταῖς κατασκευαῖς τὰς ἁρμοττούσας ἑκάστῳ τῶν ἐπιχειρήσεων προσαγαγὼν δυνάμεις. καὶ μὴν καὶ ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας λόγῳ προκατασκευῆς ἔχει χώραν καὶ δύναμιν τὸ λέγειν αὐτὸν «σκέψασθε παρʼ ὑμῖν αὐτοῖς, τίνων προσήκει λόγον παρὰ πρεσβευτοῦ λοβεῖν· πρῶτον μὲν τοίνυν ὧν ἀπήγγειλε, δεύτερον δὲ ὧν ἔπεισε, τρίτον [*](100) δὲ ὧν προσετάξατε αὐτῷ, μετὰ ταῦτα τῶν χρόνων· ἐφʼ ἄπασι δὲ τούτοις, εἰ ἀδωροδοκήτως ἢ μὴ ταῦτα πάντα πέπρακταιx· καὶ γὰρ ἐνταῦθα ἐπὶ κεφαλαίων τὰ ἐγκλήματα προῦθηκεν, ὧν καθʼ ἕκαστον ἐξελέγξει καὶ ἀποδείξει. εἰ δὲ ζητοίης, εἰ τούτοις τέτμηκε τοῖς κεφαλαίοις τὸν λόγον ἢ εἰ τούτοις μόνοις ἢ εἰ τῇ τάξει ἐχρήσατο τῆς ἐπαγγελίας ἐν τῇ κατασκευῇ, λόγον ἴδιιν ζητεῖς θεωρίας καὶ τέχνην τοῦ τῆς Παραπρεσβείας καὶ οἰκονομίαν, οὐκ ἀναιριῖς τὸ μὴ οὐ προεκτίθεσθαι τὰ [*](1 ἐκείνω m.1Ρa | Dem. 23, 18 2 ὑπεσχημένον εἰπεῖν Ba 3 δὲ om. Pc 4 ἔσται VcAc |alt ἐστι om VcAc 4. 5 τούτου Ac Ba 7 ἡμῖν Pc Ac 8 κεφαλαίων Spengel, cf l. 18 10 ἔκάστωι Pa 11 alt καὶ om Pa 18 τὸ [l] Ve |cf Π ἰδ p. 281, 22 sq Sp ; Aps l 2 p. 247, 12 Sp H 14 τῆ πόλει post προσήκει add Ba, Dem. 19, 4 16 τὸν χρόνον V 18 παντα om Pc 20 |ἀ m.1 ex ὑ ]ποδείξει Pc τετ| l μηκε Pa 24 ἀναιρεῖς m po Pc; ἂν ἐρεῖς ΡV Mr (οὐκ ἂν m .1, οὔκουν m 2VcBa)) κεφάλαια τὸν ῥήτορα, ὅ τῆς προκατασκευῆς ἐστιν ἴδιον· πολὑ δὲ δήπουθεν διενήνοχε τεχνολογῆσαι διδασκαλικὴν [*](203) θεωρίαν ἢ θεωρῆσαι δικανικὴν ἀνάγκην λόγου πρὸς τὸ χρήσιμον τῶν ζητουμένων διοικονομουμένου· ἐπεὶ κἀκεῖνό σοι ἀστεῖον καὶ χάριεν προειρῆσθαι, ὡς τετηρήκαμεν τὴν προκατασκευὴν ταύτην οὐ μιᾷ χώρᾳ συνεζευγμένην ἀλλὰ διπλῇ· ποτὲ μὲν γὰρ μετὰ τὰ προοίμια τάττει τὴν προκατασκευήν, ὡς ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας λόγῳ, ποτὲ δὲ μετὰ τὴν διήγησιν, ὡς ἐν τῷ Κατὰ Ἀριστοκράτους λόγῳ.

Καὶ τοῦτο μὲν ἐξήρκεσεν ἂν εἰπεῖν ἄλλῳ, ὅτι διττὴν ἔχει χώραν, σοὶ δὲ οὐκ ἀποκρύψομαι παραστῆσαι, τί ποτε τῷ ῥήτορι ἐνενόησα. καὶ γὰρ οὖν καὶ αὐτῷ διαπορῆσαί μοι παρέστη γενομένῳ τοῦ πράγματος ἐν ἐπιστάσει καὶ εὑρὸν τὸν ῥήτορα, εἰ μὲν ἀπατήσειν μὴ μέλλοι τοὺς δικαστάς, ἀλλὰ πληρώσειν τὴν ἐπαγγελίαν καθαρῶς, μετὰ τὴν διήγησιν τιθέντα τὴν προκατασκευὴν καὶ ἅμα συνάπτοντα καὶ ἐπάγοντα τὴν κατασκευήν, [*](101) ὥστε ἔτι τῆς μνήμης οὔσης ἐναύλου τῆς κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν μηδὲν ψεύδεσθαι δοκεῖν, ἀλλʼ ὡς ἐπηγγείλατο τιθέντα τὴν κατασκευὴν οὕτως· ὅταν δὲ μέλλῃ δικαίως μὲν δοκεῖν ἐπαγγέλλεσθαι, τὴν ἐπαγγελίαν δὲ παρʼ οὐδὲν τίθεσθαι, τηνικαῦτα μετὰ τὰ προοίμια προκατασκευάζοντα καὶ μεταξὑ τὴν διήγησιν τάττοντα, εἶθʼ οὕτω τῆς μνήμης διὰ τῆς διηγήσεως ἐξελόντα τὴν ἐπαγγελίαν κατασκευάζοντα ὕστερον, ὡς βούλεται· καθάπερ [*](1 κατασκευῆς Pc 4 τῶι ζητουμένῳ Ac 5 ἀστεῖόν σοι AC προσειρῆσθαι Spengel 11 ἄλλ|ωι, ex οις?] Vc 14 πάρεστι γενομέν|ῳ m po. | Ba 18 pr καὶ — κατασκευήν om Pc 21 τιθέ- ναι? 24 καὶ μὴν καὶ ὡς ὅτι δύναται μηκίστην ταύτην ποιεῖ post τάττοντα add Ac, (ποιοῦντα) v .l P)

οὖν ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας ἑάλωκε λόγῳ· καὶ γὰρ ἐνταῦθα φήσας δεῖν πρῶτον εὐθύνας ἀπαιτεῖν ὧν ἀπήγγειλε, τὸ ‘ἀνεύθυνος ἐπὶ λόγοις’ μετὰ πολλὰ τέθεικε κεφάλαια, καὶ ὅλως τὴν τάξιν τῆς ἐπαγγελίας συγχέας οὐχ ὡς ἐπηγγείλατο κατεσκεύασεν. εἰ δὲ εἰς τὸν λόγον αὐτὸν δέοι λέγειν, καθʼ ἕκαστον τῶν μερῶν ἰδίας ἔχει τέχνας καὶ ἀπορρήτους, οὐ μέντοι τὰ τῆς οἰκονομίας ἐκείνης ἴδια κοινὰ διδασκαλίας τεχνῶν τοιούτων δύναται γενέσθαι.

[*](204)

Εὗρον καὶ ἄλλο προκατασκευῆς εἶδος παρευρεθὲν τοῖς ἀρχαίοις, ὃ κεφαλαίων μὲν ἐπαγγελίαν οὐκ ἔχει, ἀπόδειξιν δὲ παρίστησι τοῦ κατὰ τοὺς νόμους δοκεῖν εἰσέρχεσθαι τὴν κρίσιν. προκατασκευὴ δʼ ἂν καλοῖτο καὶ τοῦτο εἰκότως, ὅτι λόγος ἐστὶ πρὸ τῶν κεφαλαίων λεγόμενος εἰκόσι λογισμοῖς πᾶσαν τὴν κατασκευὴν προκαλούμενος. καὶ τούτῳ κέχρηνται πολλοὶ τῶν ἀρχαίων, ἀλλὰ καὶ Δημοσθένης ἐν τῷ Κατὰ Μειδίου. τῆς γὰρ [*](102) στάσεως οὔσης ὁρικῆς, καὶ τεμνομένων τῶν ὅρων οἷς ἴσμεν τόποις, κέχρηται νοήμασι τοῖς διδοῦσι κατὰ τῶν οὕτως ἀδικησάντων περὶ τὴν ἑορτὴν ἐξουσίαν εἶναι προβολῆς τοῖς κατηγορεῖν ἐσπουδακόσιν, εἰ παρὰ τὰ διωρισμένα τις ἐκ τῶν νομίων ἐν τοῖς Διονυσίοις ποιεῖ, καὶ τοῦτο ἀποδείξας καὶ ἀναγνοὺς ἐκ νόμων οὕτως ἐχώρησεν εἰς τὴν μελέτην τοῦ ὅρου· καίτοι τό γε τὴν κατηγορίαν ἐκ νόμων εἰσιέναι ταύτην οὐδὲν ἔμελλε [*](1 τῆς PVcAc; περὶ Ba | p 127, 14 ἐφωράθη m.2Ba, v.I.P 8 Dem. 19, 182 (cf p. 144, 5); cf. Aesch. 3, 205 | ἀνεύθυνον Ac, ?m1Vc 4 cf. schol. Demosth. p. 351, 19 Dind. 7 ἰδίας τὰς τέχνας ἔχει Ac, (om. τὰς) Ba; ⌊lII⌉ ἰδίας ἔχει τέχνας Vc 12 τοὺς om. Ac Ba 15 λεγόμενος PV; καλούμενος Pc 17 Dem 21, 9 19 τόποις PV κεφαλαίοις ascript. m.po. 19. 20 γρ καὶ οὕ- τως· τοῖς διδοῦσιν ἐξουσίαν κατὰ τῶν οὕτως ἀδικησάντων P 20 ἐξουσίαν etiam ante 19 κατὰ (er.) Vc)

διοίσειν οὔτε τῇ κατασκευῇ τοῦ ὅρου οὔτε τῇ νίκῃ τοῦ τὸ πραχθὲν ἀσέβειαν εἶναι δοκεῖν, οὐχ ὕβριν. — Καὶ μέντοι καὶ Αἰσχίνης ἐν τῷ Κατὰ Τμάρχου λόγῳ τῷ αὐτῷ τρόπῳ τῆς προκατασκευῆς ἐχρήσατο. καὶ γὰρ ἐκεῖνος πορνείας γραφὴν ἐνστησάμενος καὶ τοῦ τὰ πατρῷα κατεδηδοκέναι τὸν Τμαρχον προκατασκευῇ κέχρηται τῇ διδούσῃ κατὰ τῶν ἀσελγῶς ζησάντων ἐξουσίαν εἶναι κατηγορίας καὶ γραφῆς· καίτοι τοῦτο οὔτε τοῦ στοχασμοῦ τῶν κεφαλαίων ἄπτεται οὔτε πρὸς τὴν νίκην αὐτῷ τοῦ τὸν κρινόμενον αἱρήσειν συναγωνίζεται· καὶ γὰρ εἰ τὰ μάλιστα διδόασιν οἱ νόμοι τὴν ἐἔουσίαν τοῖς βουλομένοις κατηγορεῖν κατὰ τῶν οὕτω ζησάντων, οὐδέν τι παρὰ τοῦτο μᾶλλον ὁ ΤΠμαρχος ἐλήλεγκται τοιοῦτος ὢν ἐκ τούτων τῶν νοημάτων. οἶον αὐτὸν ἐν τοῖς κεφαλαίοις ἀποδείξει, ἀλλʼ ἔστιν ἀπηλλοτριωμένη τῶν ζητημάτων ἡ τοιάδε προκατασκευή.— [*](103) ΚΙ δέ μοι λέγοι τις, ὡς ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ Κατὰ [*](205) ΤΠμοκράτους λόγῳ μεταξὑ τῶν δύο νομίμων, τοῦ τε παρανόμως εἰσενηνοχέναι τὸν νόμιον Τμοκράτην δεικνύντος καὶ τοῦ τὸν εἰσενηνεγμένον εἶναι παράνομον τὸν ὑπὸ ΤΠμοκράτους γραφέντα, μέσῳ κέχρηται τούτῳ τῷ νοήματι ἐν τοῖς κεφαλαίοις, ὅτι κατὰ τῶν μὴ ποιησάντων, ὅ προστάττουσιν οἱ νόμοι, νομοθετοῦντες καὶ [*](1 συν m 2 οἴσειν Vc Ba; cf. schol P: συνοίσειν ὠφελήσειν 2 καὶ mpo. add. ante οὐχ Pa 3 Aesch. 1, 13 sq 7 τῆι δηλού- σῃ m 1Vc, v .1.P | et 13 ζη|τη er ]σάντων Pa 8 cf 131, 7 10 αὐ- τῶι P ; αὐτὸν Pa 13 τοῦτο m.2 (ex τούτων?) Vc 17 λέγει v 19. 20 addidit Portus, (παράνομον εἶναι) m poPu 21 τὸν ὑπὸ τιμοκράτους γραφέντα del. m po. Pa, om. Portus τοῦ τιμιο- κράτους VcAc | post γραφέντα mg m po. Ba: καὶ τοῦ ὅτι ἐναν- τίος ἐστὶν ο νόμος τούτου τοῖς πάλαι κειμένοις (cf. Dem 24, 32) 22. 23 ποιησάντων m.1, ποιεῖν m. po, Pc 22 22 cf. Dem 24, 18 23 καὶ post νόμοι add .m.2Ba | νομοθετοῦντες PaAc; νομοθε-) τὸ πῶς, διδόασιν ἐξουσίαν κατηγορίας τοῖς βουλομένοις, ἐρῶ τὰς αἰτίας, καθʼ ἅς ἐκεῖ μὲν κεφαλαίωυν μέρος ἐγένετο, προκατασκευῆς δὲ ἐνταῦθα. ὅταν μὲν γὰρ ἄλλης στάσεως ὁ λόγος ἧ κεφαλαίοις ἄλλοις διαιρουμένης, τῷ νομίμῳ δὲ οὐ κατασκευασθησομένης, τότε προκατασκευὴ τὸ νόμιμον γίνεται, ὡς ἐν τῷ Κατὰ Πμιάρχου στοχασμοῦ τῆς στάσεως οὔσης προκατασκευὴ τὸ νόμιμον ἐγένετο καὶ ἐν τῷ Κατὰ ΜΔειδίου ὅρου οὔσης τῆς στάσεως ἀπὸ τῆς προκατασκευῆς τὸ νόμιμιον ἐγένετο· οὔτε γὰρ ὄρος οὔτε στοχασμὸς τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ τέμνονται. ὁ δὲ Κατὰ Τμοκράτους λόγος πραγματικῆς ὧν τῆς κατὰ νόμου εἰσφορᾶς ὀφείλων τῷ νομίμῳ κατασκευασθῆναι τὸ ἐκ τοῦ νόμου βοηθοῦν μέρος αὐτῷ τετήρηκε τῷ νομίμῳ. ἄξιον δὲ κἀκεῖνο τηρῆσαι τῶν ῥητόρων ἐν τούτοις, ὅτι καινοὺς ἀγῶνας εἰσιόντες ὅ μὲν πορνείας, ὅ δὲ τῆς περὶ τὰ Διονύσια προβολῆς, οἰς οὐκ ἡσαν Ἀθηναῖοι συνειθισμένοι τῷ μηδένα τοιοῦτον πρότερον εἰσελθεῖν, ἀναγκαίως ἐχρήσαντο ταύτῃ [*](104) τῇ προκατασκευῇ, ὡς ἄν μὴ προσκρούοιεν τοῖς δικασταῖς ἐκ τοῦ τὰ πρὸς μηδενὸς ἄλλου γενόμενα τολμᾶν εἰσάγειν, ἀλλὰ προσεκτικὸς καὶ διδασκαλικὸς τῆς κατηγορίας ὁ λόγος γένοιτο τοῖς δικασταῖς μαθοῦσιν, ὅτι, περὶ ὧν πρῶτον δικάζουσιν, ἐκ νόμων ὥρμηνται καὶ ἀπὸ τῆς τῶν νόμων βουλήσεως.

[*](τούντων Pc Vc Ba |τὸ scripsi coll schol P (W VII 742, 1); τοῦ PBa; om Ac, m 1Vc νομοθετοῦντες — πῶς om. Portus, del. (ὀρθῶς supr.) m. po Pa |καὶ τοῦ πῶς del. m po Ba)[*](2. 3 ἐγένετο PaV; εἰσάγεται Pc 6 νόμιμον mn po (ex νόημα ?) Vc 13 αὐτῶι μέρος Vc 14 νόμωι Pc 15 sic Dem 19, 120 ἀγῶνας καινούς (cf. schol. Dem p 396, 3 Dind.) 16 ct. Dem. 21, 1 17 οἱ ἀθηναῖοι Vc Ac |εἰθισμένοι Ba; συν|ει ex η]θισμένοι Vc 17 18 τοιο|ῦτο]ν Pc; τῶν τοιούτων VcAc 18 ἐχρήσατο Pc 20 γινόμενα Vc 23 ὦν P οὗ |ὥρμηται Ac Βa; (ν er.) Vc 24 κολάσεως, mu 1 βουλή supr., Pc)

[*](106)

4 Περὶ μὲν τῆς τῶν κεφαλαίων εὑρέσεως κατὰ τὴν διαιρετικὴν ἐξεθέμεθα τέχνην, καὶ ὅσα ἑκάστης τῶν [*](206) στάσεων ἴδια καὶ ὅσα κοινὰ καὶ τὰ τούτων διάφορα· νυνὶ δὲ πρόκειται δεῖξαι, πῶς τῆς διαιρετικῆς τέχνης ὑποβαλλομένης τῶν κεφαλαίων ἕκαστον ἡμεῖς ἐκλαβόντες αὐτὸ κατασκευάσομεν· τὸ γὰρ πᾶν τῆς ῥητορικῆς ἰσχυρὸν ἐν τούτοις ἵσταται καὶ τὸ τῆς νίκης κράτος ἐν τῇ κατασκευῇ τῶν κεφαλαίων διαφαίνεται.

Κεφάλαιον τοίνυν ἤτοι παρʼ ἡμῶν αὐτῶν εἰσάγομεν, ὅ δεῖται κατασκευῆς, ἢ παρὰ τῶν ἐχθρῶν τίθεται, ὅ δεῖται λύσεως. οἷον ἐὰν μὲν ἀπολογώμεθα ἐν τοῖς στοχασμοῖς, τὴν τῶν ἐλέγχων ἀπαίτησιν ἡμεῖς εἰσάγομεν λέγοντες ἐλέγχους πάρασχεʼ, εἶτα κατασκευάζομεν ἐκ τῶν ἐπιχειρημάτων συνιστάντες ὅτι δεῖ παντὸς πράγματος ἐλέγχους παρέχεσθαι καὶ παντὸς ἐγκλήματοςʼ. [*](107) ἐὰν δὲ κατηγορῶμεν, ἀνάγκη τοῦ ἐχθροῦ τὸ κεφάλαιον τιθέντος καὶ λέγοντος ἐλέγχους πάρασχεʼ ἡμᾶς λύειν [*](1—148, 15: ordinem commentarii Mr secutus sum; cf. Spengel, Praef. p XI, Ζuncheneι Gel. Αnεeigen 1835 p 265. Grdο Ba: π. κεφαλαίων, π. βιαίου, π.ἑπιχειρημάτων, π. ἐνστάσεως καὶ ἀντι- παραστάσεως. P VcδAc: π βιαίου, π. κεφαλαίων, π. ἐπιχειρῇ- μάτων, π. ἐνστάσεως κ. ἀντ.; Dox.; μήπω τοίνυν ἄμεινον p (ἦν Vδ) λέγειν λήθη τῶν ἀντιγράφων τὸ περὶ βιαίου προταγῆναι τοῦ περὶ τῶν κεφαλαίων, ὀφεῖλον ὑπὸ τὴν ἔνστασιν 〈καὶ〉 ἀντιπαράέ- στασιν ταχθῆναι μετὰ τὸν περὶ κεφαλαίων λόγον Portus: π. εἰσαγωγῆς κεφαλαίων, π. ἐπιχειρημάτων, π εἰσαγωγῆς καὶ λύσεως κεφαλαίων κατʼ ἔνστασιν καὶ ἀντιπαράστασιν, π λύσεως κεφα- λαίων κατὰ βίαιον ὅρον 3 ἐξεθέμην Ac Βa, v l Pa, W VII 55, 10 μέθοδον (pro τέχνην) W VII liber ille deperditus est; cf. etiam Hern p 28, 12. 36, 3. 43, 15 sq. 4 τού| των ex οις] Pc 10 αὐτῶν om Ac εἰσάγεται ν l P, m 2VcBa 12 μὲν οὖν Ac 14 cf. 141, 22 sq 15 συνιᾶάντες Pa; συνιστῶντες PcAc, (άν m 2 supr.) Vc, (ex cr m po ) Ba 16 παρασχέσθαι m2 ex παρ- ἐχεσθαι Vc (cf. p. 133, 1) 17 τὸ κεφάλαιον τοῦ ἐχθροῦ Vc)

λέγοντας οὐ δεῖ ἐλέγχους παρέχεσθαι παντὸς πράγματοςʼ καὶ εἰς τοῦτο κατασκευῆς εὐπορῆσαι τῆς ἀπὸ τῶν ἐπιχειρημάτων, ἵνα δείξωμεν, ὅτι μὴ δεῖ τούς ἐλέγχους ἀπαιτεῖν. καὶ ἐν ταῖς πραγματικαῖς, εἰ τύχοι, ἢ τιθέ. μέθᾳ κεφάλαιον λέγοντες οὐ δεῖ καινοτομεῖνʼ ἢ οὐ δεῖ παρὰ τὰ δόξαντα λέγεινʼ ἢ ‘οὐ δεῖ ἔθος καταλύεινʼ, καὶ ὅ τι ἂν τούτων εἰσάγωμεν, ἐκ τῶν ἐπιχειρημάτων εἰς τὰς κατασκευὰς βοηθούμεθα δεικνύντες, ὅτι μηδὲν τούτων δεῖ ποιεῖν, ἢ καινοτομεῖν ἢ τὰ δόξαντα λύειν ἢ ἔθος παραβαίνειν· ἢ τεθὲν παρὰ τῶν ἀντιδίκων λεγόντων, ὅτι οὐ δεῖ ταῦτα ποιεῖν, ἡμεῖς αὗθις δεόμεθα λύσεως, ἵνα δείξωμεν, ὅτι δεῖ καινοτομεῖν καὶ τὰ δόξαντα λύειν καὶ ἔθος παραβαίνειν, καὶ εἰς τὴν τούτων κατασκευὴν βοηθούμεθα τοῖς ἐπιχειρήμασι.

Πολλῶν δὲ πολλὰ ἐκθεμένων περὶ ἐπιχειρήματος καὶ πολύν ἀναλωσάντων λόγον καὶ μηδενὸς δυνηθέντος [*](207) σαφῶς παραστῆσαι, πειράσομιαι ὅτι μάλιστα σαφέστατα διακρῖναι, τίς εὕρεσις ἔπιχειρήματος, ὅ κατασκευάζει τὸ κεφάλαιον ἢ τὴν λύσιν, καὶ τίς εὕρεσις ἐργασίας, ἢ κατασκευάζει τὸ ἐπιχείρημα, καὶ τίς εὕρεσις ἐνθυμήματος, ὅ κατασκευάζει τὴν ἐργασίαν. ἐὰν μὲν οὖν ἡμεῖς εἰσάγωμεν κεφάλαιον, ἁπλῆς δεήσει τῆς θέσεως καὶ τῆς εἰς τοῦτο κατασκευῆς εὐπορήσομεν ἀπὸ τῶν ἐπιχειρημάτων μετὰ προτάσεως. τὸ δὲ ἐντελέστερον, ἐὰν [*](108) τιθῆται ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν καὶ εἰσάγηται· τότε γὰρ δεῖ κοσμῆσαι τὸ κεφάλαιον προτάσει, ὑποφορᾷ, ἀντιπροτάσει, [*](1 παρασχέσθαι Vc 2 εὐπορήσομεν Ba, v l Pa 5 cf 76, 16 sq 137, 11 cet. 5 ἢ - 6 λέγειν m.upo. suppl Ac 6 γρʹ παραβαίνειν P 9 pr. ἢ — 10 παραβαίνειν suspecta 11 ὅτι om V 15 ἐπι- χειρήματος PcAc, (ων m 1 supr ) Pa; ἐπιχειρημάτων VcBa 19 τὸ κεφάλαιον ἢ m. po 8uppl. Pc 23 καὶ τὴν τούτου κατασκευὴν εὑρήσομεν Vc 25 ὑπὸ Ba)

λύσει τῇ καὶ ἀνθυποφορὰ καλουμένῃ. ὃ δὲ τούτων ἕκαστόν ἐστι, σαφῶς παραστήσω· πρότασις μὲν γάρ ἐστιν ἡ ἐπαγγελία τῆς ὑποφορᾶς, ὑποφορὰ δὲ ὁ τοῦ ἐχθροῦ λόγος, ἀντιπρότασις δὲ ἡ τῆς λύσεως ἐπαγγελία, εἶτα ἡ λύσις, ἢν ποιούμεθα ἐκ τῆς τῶν ἐπιχειρημιάτων κατασκευῆς. οἷον εἰ τύχοι κατατρέχει Χερρόνησον ίλιππος, γράφει Δημοσθένης διορύξαι τὸν σθμόν· ‘τάχα τοίνυν καὶ τοιοῦτος ῆξει λόγος παρὰ τῶν ἀντιδίκωνʼ τοῦτο ἡ πρότασις, ‘ὡς χαλεπὸν διορύξαι λερρόνησονʼ τοῦτο ἡ ὑποφορά, ἔστι δὲ τοῦτον αὐτῶν οὐ χαλεπὸν διαλῦσαι τὸν λόγονʼ τοῦτο ἡ ἀντιπρότασις, ‘τὸ γὰρ διορύσσειν πρᾶγμα ῥάδιονʼ τοῦτο ἡ λύσις, ἥτις δεῖται ἐπιχειρημάτων. Τ μὲν οὑν πλῆρες κεφάλαιον οὕτω. — Δείπει δὲ πολλάκις ἡ πρότασις οὐδὲν βλάπτουσα τὴν ὑποφοράν — κόσμος γάρ ἐστι τοῦ λόγου καὶ πλέον οὐδὲν πολλάκις· ἐσθ’ ὅτε γὰρ καὶ θεωρίας ἐνδείγματα καλλίστης ἐμφανίζουσιν ἥ τε πρότασις καὶ ἡ ἀντιπρότασις, εἰ τῆς ἑρμηνείας τοῖς ὀνόμασι προσέχοιμεν, ἐξ ὧν τὸ εἶδος τῆς ὑποφορᾶς ὅπως διασύρεται καὶ διαδείκνυται θεωροῦμεν —, οἷον τὰγανακτήσει τοίνυν αὐτίκα δὴ μάλα, ὡ ἐγὼ πυνθάνομαι, εἰ μόνος τῶν ἐνταυθοῖ πολιτευομένων λόγων εὐθύνας ὑφέξει». εἰ μὲν γὰρ ἔλεγε πυνθάνομαι τοίνυν αὐτὸν [*](208) [*](109) περιάγοντα κατὰ τὴν ἀγορὰν λέγειν, ἅ καὶ νῦν ἴσως πρὸς ὑμᾶς ἐρεῖ ἀγανακτῶν, εἰ μόνος τῶν ἐνταυθοῖ πολιτευομένων λόγων εὐθύνας ὑφέξειʼ, μετὰ προτάσεως [*](6 συνεχῶς κατατρέχει p 144, 15 (Aps. l 2 p 226, 19 233, 18. 254, 20 255, 10 Sp -H ) 10 χερρόνησον m 1, τὸν ἰσθμόν m. po Pa | τούτων Vc Ac 11 αὐτὸν Ba 12 τοῦτό ἐστιν Ac 14 οὕτω m. po ex τοῦτο Ba 15 cf. 135, 19 18 ἡ om. Pc 20 Dem 19, 182 21 ὡς ἐγὼ πυνθάνομαι m po. suppl Ba 22 ἐνταῦθα Ba 24 κατὰ m po suppl Ve 25 ἡμᾶς Ba | ἐνταῦθα Pc Vc Ac) ἔκειτο· ἐν οἷς γὰρ λόγοις ἐλπίζεται ἡ ὑποφορά, τοῦτύ ἐστιν ἡ πρότασις· τὸ δὲ λέγειν τὰγανακτήσει τοίνυν, εἰ μόνος τῶν ἐνταυθοῖ πολιτευομένων λόγων εὐθύνας ὑφέξει» τοῦτό ἐστιν ἡ ὑποφορά. — Ποτὲ δὲ ἡ ἀντιπρότασις λείπει, τουτέστιν ἡ τῆς λύσεως ἐπαγγελία, οἶον «ἔστι δὲ οὐκ ἄδηλον, ὦ Ἀθηναῖοι, τοῦθʼ, ὅτι Αεπτίνης, κἄν τις ἄλλος ὑπὲρ τοῦ νόμου λέγῃ, δίκαιον μὲν οὐδὲν ἐρεῖ περὶ αὐτοῦx μέχρι τούτου ἡ πρότασις· τρήσει δὲ ἀναξίους τινὰς ἀνθρώπους εὑρομένους ἀτέλειαν ἐκδεδυκέναι τὰς λειτουργίας» τοῦτο ἡ ὑποφορά· «τέγὼ δὲ ὅτι μὲν τινῶν κατηγοροῦντα πάντας ἀφαιρεῖσθαι τὴν δωρεὰν τῶν ἀδίκων ἐστίν, ἐάσω τοῦτο εὐθέως ἡ λύσις. λείπει δὲ ἡ ἀντιπρότασις· ἦν δὲ ἄν πλῆρες, εἰ ἔλεγε ‘χρὴ δὲ ὑμιᾶς, ὦ Ἀθηναῖοι, μηδαμῶς ἀποδέχεσθαι τοῦτον τὸν λόγον· τὸ γὰρ τινῶν κατηγοροῦντα πάντας ἀφαιρεῖσθαι τὴν δωρεὰν ἄδικον´. — Καὶ ἡ ἀντιπρότασις μέντοι λείπουσα οὐδὲν τῷ νοήματι λυμαίνεται, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν ἔχει δύναμιν τῇ προτάσει, ἥτις μόνον κόσμος ἐστὶ τῷ λόγῳ· ἐπεὶ πολλάκις καὶ χῶρὶς προτάσεως καὶ ἀντιπροτάσεως εὑρίσκομεν παρὰ τοῖς ἀρχαίοις, οἷον «ἀλλ’ ἀδίκως, φησίν, ἦρξας» ἡ ὑποφορὰ χωρὶς προτάσεως· «τεἶτα παρων, ὅτε με εἰσῆγον [*](110) οἱ λογισταί, οὐ κατηγόρεις; ἡ λύσις χωρὶς ἀντιπροτάσεως. [*](2 λέγειν ὅτι Pc 8 ἐνταῦθα Vc 6 Dem 20, 1 | ὧ ἄνδρες ἀθηναῖοι Ba 9 εὑραμένους Vc Ba 12 τῶν — ἐάσω om. 18 εὐθέως Pa ἐκ τοῦ εὐθέος Pc 14 πληρὲξ Pa; (ε m.2 ex η) Vc; πλήρης Ac | ἔλεγες Pc; ἔλεγε⌊l⌉ Vc 16 πάντων Ac 17 ἡ mu.2 suppl. Vc | τῶν νοημάτων τί m.1Vc 18 αὐτοῦ Pc 19 μό- νος m.2 suppl Vc | p. 134, 15 | καὶ PV κεφάλαια? 20 προτά- σεως καὶ om m.1 Vc 21 Dem 18, 117 (ἦρξα; om. φσίν) 22 εἷ- τα — 23 ἀντιπροτάσεως m. po suppl. Ac | μὲν (pro με) Ba 23 διὰ τί ante οὐ add Ba, m. 2Vc, m. po. Ac (cf l 22 ann.); cf.148, 12) — Τὸ δὲ πλῆρες ἀπὸ τῶν ἀρχαίων οὕτω «εῶΦίλιππος γὰρ ἄρχεται μὲν περὶ Ἁλοννήσου λέγων, ὡς ὑμῖν δίδωσιν ἑαυτοῦ οὗσαν, ὑμᾶς δὲ οὔ φησι δικαίως αὐτὸν ἀπαιτεῖν· οὐ γὰρ ὑμετέραν οὖσαν οὔτε [*](209) λαβεῖν οὔτε νῦν ἔχειν. ἔλεγε δὲ καὶ πρὸς ἡμᾶς τοιούτους λόγους, ὅτε πρὸς αὐτὸν ἐπρεσβεύομεν» τοῦτο ὅλον πρότασις· εἶτα ἡ ὑποφορὰ «ὡς λῃστὰς ἀφελόμενος ταύτην τὴν νῆσον κτήσαιτο, καὶ προσήκει αὐτὴν ἑαυτοῦ εἶναι», τοῦτο ἡ ὑποφορά· «τοῦτον δὲ τὸν λόγον, ὡς οὐχ ἔστι δίκαιος, οὐ χαλεπόν ἐστιν αὐτοῦ ἀφελέσθαι» τοῦτο ἡ ἀντιπρότασις· τᾶπαντες γὰρ οἷ λῃσταὶ τοὺς ἀλλοτρίους τόπους καταλαμβάνοντες καὶ τούτους ἐχυροὺς ποιούμενοι ἐντεῦθεν τούς ἄλλους κακῶς ποιοῦσιν. ὅ δὴ τοὺς λῃστὰς τιμωρησάμενος καὶ κρατήσας οὐκ ἄν δήπου εἰκότα λέγοι, εἰ φαίη, ἂ ἐκεῖνοι ἀδίκως καὶ ἀλλότρια εἰχον, ταῦτα ἐᾶν ἑαυτοῦ γίνεσθαι2 τοῦτο ἡ [*](111) λύσις· καὶ ἡ τοῦ κεφαλαίου εἰσαγωγὴ ἐκ τῶν τεττάρων πεπλήρωται, προτάσεως, ὑποφορᾶς, ἀντιπροτάσεως, λύσεως.

[*](120)

6 Ἰστέον, ὅτι τὴν ἔνστασιν καὶ ἀντιπαράστασιν ἐναντία κεφάλαια τῆς ἀντιλήψεως ἡ διαιρετικὴ παρέδωκε τέχνη· οἷον ἐξῆν μοι κτεῖναι τὸν υlόνʼ τὸ κεφάλαιον, [*](1 τὸ - 19 λύσεως potius p. 134, 13 tractanda erant 2 Dem 7, 2. 3 5 πρότερον post δὲ add Ba 7 ἡ πρότασις Ba 8 προ- cῆκο m po ν a; προσήκειν Sc, Lem 9 τοῦτο PVcAc; μέχρι τούτου Ba, ng P 10 οὐδὲ (pro οὐ) c (alt ) ἐστι Ac ; om Pc 12. 18 ἐχυροὺς Po VcAc, (ὀ m po ; ex ε7) Pa; ὀχυροὺς Ba 1 κα- κ|ῶς m 2, ex ἀ] Ve 15 λέγηι c 16 τοῦτο mu. p. ex τούτου Pa 21 sq. cf. 67, 2 4 21 τὴν post καὶ supr. m2Ba 22 τῆς om oBa 22 cf 125, 10. 95, 8. 74, 12 ἀντιληπτικῶς ante τὸ add Sc, ng (vix v l ) P: ἀντιληπτικὸν m po Pac)

ε'τια ἡ ἔνστασις ‘οὐκ ἐξῆνʼ, εἶτα ἡ ἀντιπαράστασις ‘εἰ δὲ καὶ ἐξῆν, ἀλλʼ οὐκ ἐμώπιον τῆς μητρόςʼ. καὶ πάλιν ἀνεύθυνος ἐπὶ λόγοιςʼ τὸ κεφάλαιον, ἀλλʼ οὐκ ἀνεύθυνοςʼ ἡ ἔνστασις, εἰ δὲ καὶ ἀνεύθυνος, οὐχ ἵνα ὑβρίζῃς τὴν πόλινʼ ἡ ἀντιπαράστασις.

Χρὴ δὲ ἡμᾶς καθʼ ἕκαστον τῶν κεφαλαίων ἐν πάσῃ στάσει πειρᾶσθαι τὰς μάχας καὶ τὰς κατασκευὰς κατʼ εἰκόνα τῆς ἐνστάσεως καὶ ἀντιπαραστάσεως εἰσάγειν· πάντως γὰρ δυοῖν θάτερον, ἢ τὸ τῆς ἐνστάσεως ἢ τὸ [*](210) τῆς ἀντιπαραστάσεως, βιαιότατον τὸν ῥήτορα ἀποδείξει, οἷον ἐὰν λέγωμεν ὅτι ‘δεῖ καινοτομεῖνʼ, χεφάλαιον, εἶτα λέγωμεν ὅτι καινοτομεῖν προσήκει ἐπὶ τῷ συμφέροντιʼ· τοῦτο γὰρ ἀντιπαραστατικῶς εἰσάξομεν· εἶτα ὅτι μηδὲ καινόνʼ, τοῦτο ἐνστατικῶς. καὶ πάλιν ὅτι δύσκολον τόδε ποιῆσαιʼ, κεφάλαιον· ‘ἀλλʼ οὐ δύσκολονʼ, ἐνστατικῶς· ‘εἰ δὲ καὶ δύσκολον, ποιητέονʼ, ἀντιπαραστατικῶς. Ἅμα γάρτοι καὶ ἡ εὐπορία τῶν νοημάτων καὶ τῶν ἐπιχειρημάτων ἀμύθητος καὶ πολλὴ γίνεται ζητούντων ἡμῶν, εἴτε τὴν ἔνστασιν πρώτην θείημεν εἴτε τὴν ἀντιπαράστασιν, καὶ εἰς ἐκείνην πρῶτον τὴν προκειμένην ἀπὸ τῆς περιστάσεως ζητούντων τὰ ἐπιχειρήματα, εἶτα εἰσαγόντων τὴν ἑτέραν καὶ πάλιν εἰς ἐκείνην ἀπὸ τῆς αὐτῆς περιστάσεως ζητούντων τὰ [*](121) ἐπιχειρήματα, καὶ εἰς ἄπειρον οὐτος ὁ λογισμὸς τὰ [*](1 [l] οὐκ Vc; ἡ οὐκ Ac Ba; εἰ οὐκ Sc | εἶτα ἡ ἀντιπαράστασις P, suppl. m 2Vc; (om. εἶτα) ἡ ἀντιπαράστασις post 2 μητρός add. V 3 cf 144, 5 | ἐπʼ ὀλίγοις m1 VcBa 1 ἀλλʼ οὐχ Pc: cf 48, 18. 73, 13 ann. 10 ἀποδείξει τὸν ῥήτορα 11 cf. 133, 5 cet. 12 εἴτε(?) m 1Vc Ba | λέγομεν m. 1Vc ὅτι om Ac | ἀλλʼ ante ἐπὶ add Sc, m.po.Vc 13 εἰσάξωμεν Ba 14 καινόν PAc; καινοτομεῖν ρBa 16 καὶ om Pc 18 καὶ τῶν ἐπιχειρημάτων om. Vc 21 ζητητέον V; om. Sc)

νοήματα ἐξάγει· εἰ γὰρ ἡ ἔνστασις εὕροι δύο ἐπιχειρημάτων πίστεις καὶ ἡ ἀντιπαράστασις δύο καὶ εἰς ἕκαστον ἐπιχείρημα ἐργασίαν δῶμεν καὶ καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν αὐθις ἐνθύμημα, τῷ ὄντι εἰς ἄπειρον ὁ τοιοῦτος λογισμὸς τὰ νοήματα ἐξάγει. τοῦτο δὲ ἀπορήσασα ὀλιγάκις ἡ τέχνη πάσχει. ἤδη δὲ ἠρκέσθησαν οἱ παλαιοὶ πολλάκις καὶ δίχα τῶν ἐπιχειρημάτων ἐν ταῖς λύσεσιν αὐτῷ τῷ ἐνστατικῷ καὶ ἀντιπαραστατικῷ χρήσασθαι μόνοις, ὡς μυριάκις ἐν τοῖς ἀρχαίοις ἐπιδείξομεν. τάξιν δὲ οὐκ ἀεὶ τὴν αὐτὴν ἔχει, τί πρῶτον θετέον, ἔνστασιν ἢ ἀντιπαράστασιν, ἀλλὰ τὸ παραδοξότερον ψὐτῶν καὶ βιαιότερον δεύτερον τάττεται, πάσχει δὲ τοῦτο ποτὲ μὲν ἡ ἔνστασις, ποτὲ δὲ ἡ ἀντιπαράστασις.

[*](104)

3 Ἐστι καὶ τρίτον εἶδος λύσεως, τὸ παραδοξότατον καὶ ἰσχυρότατον καὶ νικητικώτατον, ὅ καὶ βίαιον κέκληται· γίνεται δέ, ὅταν εἰς τὸ ἐναντίον περιιστάναι δῦ. [*](211) νώμεθα τὸν λόγον ἐξ αὐτῶν αἱροῦντες τὸν ἀντίδικον, οἷς θαρρῶν εἰσέρχεται, ὡς ὁ Δημοσθένης «τἀλλὰ ἀγανακτήσει ἴίλιππος, ἐὰν τῶν πρεσβευσάντων τὴν εἰρήνην καταψηφίσησθε». διʼ γὰρ ἐκεῖνος οἴεται σωθήσεσθαι, διὰ ταῦτα δείκνυσιν αὐτὸν ἀπολωλέναι δίκαιον· ὅ μὲν γὰρ φήσει δεῖν φυλάττεσθαι τούς Ἀθηναίους, [*](4 ἐργασίαν om. Vc Ba ἐνθυμήματα Vc Ba 5 ὡς ἔφθην εἰ- πὼν ante τὰ add. Ac ἀπορήσασα post ὀλιγάκις Mr ; del.? 7 δί⌊χα⌉ Vc; ex διὰ Ac; ιὰ ex δίχα Ba 8. 9 χρήσασθαι καὶ ἀντιπαραστατικῶι μόν⌊οις Vc 9 παλαιοῖς Pc 10 τί — 11 ἀντι- παράστασιν suspecta (σ mg. P; fort. nota mg. repsit: ση- μείωσαι· τί πρῶτον κτλ.) 11 παραδοξότατον Pc 12 δεύτερον P. v.|.Vc; πρῶτον (ἀρμοζόντως m.2 supr.) Vc | αὐτὸ V 15 δὲ καὶ Vc 17.18 τὸν λόγον δυνώμεθα Ac 19 Dem. 19, 134 21 ἐκεῖ- νο⌊ς⌉ Vc; ἐκεῖνον Ac 28 φησι Ac, (ει supr) Pa Vc)

μὴ εἰς ὀργὴν προκαλέσωνται 〈ἴίλιππον, ὅ δὲ δείκνυσιν αὐτὸν τιμωρίας ἄξιον ἐξ αὐτοῦ τούτου μάλιστα, διότι τοῖς Ἀθηναίοις τοιαῦτα ψηφίσασθαι παρακελεύεται, διʼ ἂ μὴ χαλεπαίνει ἴίλιππος· ἐπιφέρει γὰρ οὕτως τέγὼ [*](105) δέ, εἰ τοῦτό ἐστιν ἀληθές, οὐκ ἔχω σκοπούμενος εὑρεῖν, ὅ τι μεῖζον τούτου κατηγορήσω. εἰ γὰρ ὁ τῆς εἰρήνης χρήματα ἀναλώσας ὥστε τυχεῖν αὐτῆς, οὐτος οὕτω νῦν γέγονε φοβερὸς καὶ μέγας, ὥστε τῶν ὄρκων καὶ τῶν δικαίων ἀμελήσαντας ὑμᾶς ἤδη τί ψιλίππῳ xαριεῖσθε σκοπεῖν, τί παθόντες ἄν οἴ τούτων αιτιοι τὴν προσήκουσαν δίκην δεδωκότες εἶεν;» ἢ ὅταν ἐναντία δείξῃ ποιοῦντα τὸν ἀντίδικον, ὧν φησὶν εἰργάσθαι, ὡς ἐπʼ ἐκείνης τῆς ὑποφορᾶς «τἂν τοίνυν ἀντὶ Πυλῶν καὶ ἴωκέων ὡς λερρόνησος περίεστι τῇ πόλει λέγῃ, μὴ ἀποδέξησθε, ὦ Ἀθηναῖοι, μηδὲ πρὸς οἷς ἐκ τῆς πρεσβείας ἠδίκησθε, καὶ ἐκ τῆς ἀπολογίας ὄνειδος προσκατασκευασθῆναι τῇ πόλει»· καὶ γὰρ ἐκεῖ κεχρημένος τῇ ἐνστάσει φανερῶς, ὅτι μὴ διὰ Φωκέας λερρόνησος σῴζεται ἡ πρὸ τεττάρων μηνῶν σῳζομένη, μέτεισιν ἐπὶ τὸ βίαιον δεικνύς τὸ ἐναντίον, οὗ φησιν ὁ ἀντίδικος, ὅτι μὴ μόνον αὐτὴν οὐκ ἔσῳζε διὰ ψωκέας, ἀλλʼ ὅτι καὶ κινδυνεύειν αὐτὴν ἐποίησε διὰ Φωκέας ἀπολωλότας «τεἶτα καὶ νῦν ἐν μείζονι κινδύνῳ τὴν λερρόνησον εὑρήσετε ἢ τότε· πότερον γὰρ εὐπορώτερον [*](1 ἐκκαλέσωνται Pc |τὸν φίλιππον 4 χαλεπαίνει, mpo. supr, Ba |Dem. 19,134 7 ἕνεκα post εἰρήνης add v.I.P 9 |τι mpo.] Ba; om. Sc |φιλίππου Ba 10 χαριεῖσθαι PBa 11 ἄν εἶεν Pc 12 εἰργάσασθαι sic Pa 14 χερρόνησος ὡς V, Dem. 19, 78 15 μηδὲ om. m.1 Vc; μηδʼ ὑπομείνητε Dem. 16 παρα- πρεσβείας Ba 17 προκατασκευασθῆναι m.1 Pc Vc 21 μὴ PVc Ac; οὐ Ba 22 ἀλλά τι, m 2 ὅτι supr Vc 23 Dem. 19, 79 24 πρότερον Ac, m.2Vc) ἂν δίκην ἔδωκε ίλιππος ἐξαμαρτὼν εἰς αὐτήν» καὶ [*](106) τὰ ἐξῆς· πλὴν ὅτι τῆς ἐνστάσεως πολὑ διαφέρει τὸ βίαιον· ἡ μὲν γὰρ ἔνστασις ἀναιρεῖ τὸ λεγόμενον ὡς οὐκ ὄν, τὸ βίαιον δὲ παρίστησι τοῦ λεγομένου τὸ ἐναντίον. ἐναργῶς δὲ ἐμήνυσεν ἐνταῦθα ἑκάτερα, τῷ μὲν εἰπεῖν, ὅτι οὐ διὰ ψωκέας λερρόνησος σῴζεται τὴν ἔνστασιν πληρώσας, τῷ δὲ εἰπεῖν, ὅτι καὶ κινδυνεύει διὰ ἴωκέας Χερρόνησος, τὸ βίαιον παραστήσας.

[*](111)

5 Εἴτε οὖν εἰσάγοιμεν ἡμεῖς κεφάλαιον εἴτε τεθὲν λύοιμεν, δεῖ ζητεῖν τὰ ἐπιχειρήματα ὅθεν εὑρεθήσεται καὶ ἀπὸ τρόπων ὁπόσων. εἴτε γὰρ κατασκευάζοιμιεν ειτε λύοιμεν, ἀπὸ τῶν αὐτῶν αἱ γενέσεις τῶν νοημάτων τοῖς ἐπιχειρήμασι καὶ παρὰ ταῦτα οὐδεὶς ἂν εὑρεῖν ἕτερον δύναιτο. εὑρίσκεται τοίνυν πᾶν ἐπιχείρημα γινόμενον ἀπὸ τῆς περιστάσεως· περίστασις δέ ἐστι τὸ πᾶν ἐν ἡμῖν καὶ λόγοις καὶ πράγμιασι καὶ δίκαις κοὶ ὑποθέσεσι καὶ βίῳ, τόπος, χρόνος, τρόπος, πρόσωπον, αἰτία, πρᾶγμα· προστιθέασι δὲ οἱ φιλόσοφοι καὶ ἕβδομόν [*](1 ἂν om. Ba 5 ἐνταῦθα ἐμήνυσεν V 6 addidi |σώιζεται χερόνησος Pc 7 καὶ om. 10 εἴτε τεθὲν P; εἴτε καὶ θέντες Ac; εἴτε θέντες Sc, (ex ἢ τεθέντος) Mr; |l. -lI| εἴτε θέντες (m po. γρ εἴτε τεθὲν) Vc; |ἢ m po lτεθ|ἐ]ν |lII] Ba; Dor.: ἔν τισι τῶν βιβλίων ‘ἢ τεθέντοςʼ εὑρὸν, ἐν ἑτέροις δὲ εἴτε θέντεςʼ, ἐν ἄλλοις δὲ ‘ἢ εἰ τεθέντεςʼ, ἐν ἐνίοις δὲ ‘ἢ εἰ τεθὲν λύομενʼ κτλ 11 λύομεν Pc 12 ἀπὸ τρόπων ὁπόσων (γρ καὶ ἀπὸ τινων) P. (τρ in ras ) Ba; ἀπὸ τίνων (om. τρόπων) Ac, m 1Vc |γὰρ m po suppl. 12. 18 εἴτε γὰρ ἀνασκευάζοιμν εἴτε κατασκευάζοιμε Sc εἴτε λύοιμεν om Vc Ba 18 alt. τῶν om. ν.l Dox. 16 τὸ — 17 ἡμῖν vix sana 17. 18 καὶ πράξεσι καὶ βίῳ καὶ δίκαις καὶ ὑποθέσεων περιστάσεσι Dox W Il 215, 1 18 cf. 43, 1 19 schol P (in Herm. Π ἰδ. p 276, 9 sq Sp) W VII 921, 2: ὁ φιλόσοφος Πορφύριος . . . ἑπτά)

τι, τὴν ὕλην, ἢν ὁ ῥήτωρ οὐκ ἰδίᾳ χωρίσας ἔχει, πιθανῶς δὲ ἐπιμερίζει τῶν ἄλλων ἑκάστῳ, ὅτῳ ἂν καὶ δύνηται. εἴτε οὖν ἀξιοῖμεν γενέσθαι τι, φήσομεν ἐπιχειροῦντες δεῖν αὐτὸ γενέσθαι, καλὸν γὰρ εἶναι ἢ διὰ τὸν τόπον ἢ διὰ τὸν χρόνον ἢ διὰ τὸν τρόπον ἢ διὰ τὸ πρόσωπον ἢ διὰ τὴν αἰτίαν ἢ διὰ τὸ πρᾶγμα· εἴτε ἀντιλέγοιμεν ἀξιοῦντες μὴ δεῖν γενέσθαι, φήσομεν μὴ δεῖν αὐτὸ πραχθῆναι, φαῦλον γὰρ εἶναι ἢ διὰ τὸν τόπον ἢ διὰ τὸν χρόνον ἢ διὰ τὸν τρόπον ἢ διὰ τὸ πρόσωπον ἢ διὰ τὴν αἰτίαν ἢ διὰ τὸ πρᾶγμα· εἴτε ἐπὶ [*](112) [*](13) τοῦ παρελθόντος εἴτε ἐπὶ τοῦ μέλλοντος· ‘πραχθήσεται τόδε διὰ τὸν τόπον ἢ χρόνονʼ καὶ τὰ ἐξῆς ἢ οὐ πραχθήσεται διὰ τὸν τόπον ἢ χρόνονʼ καὶ τὰ ἑξῆς.— Καταμάθωμεν δὲ καὶ ἐπὶ παραδειγμάτων, ἀφʼ ὧν πάντα σαφῆ γίνεται. οἷον ἐπὶ τοῦ στοχασμοῦ πρῶτον ἐμιπίπτει κεφάλαιον παραγραφικόν, εἶτα ἡ τῶν ἐλέγχων ἀπαίτησις, εἰ μή τι πρὸ αὐτοῦ παραδόξως ἕτερον εὑρεθείη, καθὰ συμβαίνει πολλάκις· ἔστω δὲ πρόβλημα ὁ Περικλῆς ὁ κρινόμενος προδοσίας, ὅτι μὴ ἐδήωσεν αὐτοῦ τοὺς καρπούς Ἀρχίδαμος. εἴτε γὰρ ἀπαιτοίη τοὺς μάρτυρας ὁ Περικλῆς, ἐπιχειρήσει λέγων τῇ τῶν ἐλέγχων ἀπαιτήσει πρῶτον μὲν ἀπὸ τοῦ πράγματος ὅτι ‘δεῖ ἐλέγχους παρέχεσθαι προδοσίαςʼ τὸ κεφάλαιον ὁρίσας, [*](5 ἢ διὰ τὸν τρόπον om Vc Ba; supr. post τόπον 2Vc 7 [δεῖν] γενέσθαι? 7. 8 φήσομεν ἐπιχειροῦντες μὴ δεῖν Sc, v l .Pc, (φή- σομεν καὶ) v.l.Pa; cf. l. 3 9 ἢ διὰ τὸν χρόνον ἢ διὰ τὸν τρό- πον post 10 αἰτίαν Vc Ba 10 εἴτε — 11 μέλλοντος suspecta 12 ἢ δία τὸν τρόπον ἢ Ba |τὸν om Pc | ἢ οὐ om Ac 13 διὰ — ἐξῆς om. Ac 16 cf. 43, 18 κεφάλαιον om. Vca | εἶτα om Vc Ba 17 παραδοξότερον εὑρεθείη Mr 19 cf. 146, 2 20 τοὺς καρποὺς αὐτοῦ Pc, m 1 Vc 21 cf. 132, 13 sq. 22 ἀπὸ τοῦ πράγματος post 142, 1 ἐπιχείρημα transq., 23 τὸ κεφάλαιον ὁρί- σας post 22 μὲν? cf. 142, 14 sq. 143,9 28 παρασχεσθαι (m.1Pa?)) εἶτα ἐπιφέρων ἐπιχείρημα ‘παντὸς γὰρ πράγματος κρινομένου δεῖ τοὺς ἐλέγχους παρέχεσθαι· δίκαιον γὰρ τοῦτό γεʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ δεῖ Περικλέα μὴ ἄνευ μαρτύρων κρίνεσθαι προδοσίαςʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ τόπου ὅτι καὶ μὴ δεῖ ἐν δημοκρατίᾳ ἄνευ μαρτύρων τὰς κρίσεις γίνεσθαιʼ· εἰτα ἀπὸ τῆς αἰτίας ὅτι καὶ διὰ τοῦτο δεῖ μάρτυρας παρέχεσθαι τοῦ Περικλέους τῆς προδοσίας καὶ ἀπαιτεῖν, ἵνα τοῦτο προεγνωκότες σἱ κατήγοροί μὴ συκοφαντῶσι προπετῶς, [*](113) γινώσκοντες ὅτι συκοφαντίας ἁλώσονται προπετῶς κατηγοροῦντες, ἐὰν μὴ παρέχωσι μάρτυραςʼ. εἰ δὲ ἀντιλέγοιμεν μὴ δεῖν μάρτυρας παρέχεσθαι, καὶ τότε ὁμοίως ἐπὶ τὴν περίστασιν βαδιούμεθα λέγοντες καὶ πρῶτον μὲν τὸ κεφάλαιον ὁρίζοντες ὀοὐ δεῖ μάρτυρας παρἐχεσθαι τῆς προδοσίας τῆς Περικλέουςʼ, εἶτα ἐπιφέροντες ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος πᾶν γὰρ πρᾶγμα, ᾧ πρόσεστιν ἀδίκημα, κρύφα πράττεται πρὸς τῶν πονηρῶν, ἵνα μὴ κατάφωροι γινόμενοι διδῶσι τιμωρίαςʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ μαρτυρεῖν οὐδεὶς ἐθελήσει κατὰ Περικλέους φοβούμενος τὸ ἀξίωμα τοῦ ἀνδρόςʼ· εἶτα ἀπὸ τῆς αἰτίας ὅτι καὶ μὴ δεῖ μάρτυρας ζητεῖν πάντων τῶν ἀδικημάτων, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τῶν εἰκότων [*](21) κρίνειν· εἰ δὲ μή, πειράσονται πάντες ἄνευ [*](2 παρασχέσθαι Vc Ba 7 δεῖ post μάρτυρας Ac; supr. Pa| παρασχέσθαι Ac 7 8 τῆς προδοσίας τῆς περικλέους 8 καλ ἀπαιτεῖν om. Ac 9 προπετῶς, φανῶς m.2 supr , c 11 εἰ δλμ μὴ εὐποροῦμεν μαρτύρων καὶ τότε Ac, v lP, (μιάρτυρας) m.. Ve Bu; εἰ δὲ μὴ εὐποροῦμεν μαρτύρων καὶ ἀντιλέγοιμεν ὅe 13 τὴν om Ac ι λέγοντες - 14 μὲν om ρBa 14 τὸ κεφάλαιον λέγοντες (omn καὶ πρῶτον μὲν et ὁρίζοντες) Ac 14. 16 παριπ- σχέσθαι παρασχέσθαι μάρτυρας Ac 15 alt τῆς om A| addIdi 16 ἐπιχείρημα pout πράγματος oBa 18 γενόμεντνε Pc 21 καὶ om Ac 22 ἀπὸ add ante πάντων Pa καὶ om. Vc Ba) μαρτύρων ἐπιτίθεσθαι τοῖς ἀδικήμασιν ὡς ἐξ οὐδενὸς ἄλλου ἁλωσόμενοι πλὴν τούτουʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ τόπου ὅτι ‘καὶ ἐν Ἀθήναις, ὅπου καὶ ἡ ἀλήθεια τῶν πραγμάτων πλέον ἰσχύει τῶν μαρτύρων. ὡς ἐν τῷ Κατὰ Τμάρχου φησὶν Αἰσχίνης, ὅτι καὶ τοὺς ξένους οὐκ ἀπὸ τῶν μαρτύρων ἐν τοῖς δήμοις, ἀλλʼ ἀπὸ τῆς ἀληθείας εὑρίσκετε. καὶ ἐπὶ τῆς βουλήσεως ὁμοίως τὸ [*](114) κεφάλαιον ὁρίσαντες ὅτι οὐκ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Περικλέαʼ τρεψόμεθα πάλιν ἐπὶ τὰ ἐπιχειρήματα ἀπὸ τοῦ πράγματος οὐκ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Περικλέα· φαῦλον γὰρ πρᾶγμα ἡ προδοσία καὶ ὅ ἂν ἡδέως ὑποσταίη νοῦν ἔχωνʼ, καὶ ὅτι ἀντὶ πολλῶν καὶ μεγάλων ἀγαθῶν οὐκ ἂν πονηρὸν πρᾶγμα εἶλόμηνʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου οὐκ ἂν ἠθέλησα προδοῦναι, Περικλῆς ὤν, φιλόπολις ἀεὶ καὶ φιλαθήναιος καὶ κρείττων χρημάτωνʼ· εἶτα ἀπὸ τῆς αἰτίας οὐκ ἂν ὑμᾶς προῦδωκα· οὐ γὰρ ἐδεόμην χρημάτων πλούσιος ὥν, οὐδὲ ἐμισούμην παρʼ ὑμῶν ἀλλʼ ἐθαυμαζόμηνʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ χρόνου ὅτι μηδὲ προδοῦναι ἂν ήθέλησα νῦν, ἔχων τηλικαύτην δόξαν καὶ τοσαύτηνʼ. καὶ ἡ δύναμις ὅτι οὐκ ἂν ἠδυνήθην προδοῦναιʼ, καὶ πρῶτον μὲν ἀπὸ τοῦ πράγματος ὅτι προδοσία πρᾶγμα δύσκολον καὶ οὐ ῥᾳδίως πραχθῆναι δυνάμενονʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ Περικλεῖ δύσκολον, ὄς ἐν [*](3 alt καἰ om. Vc Ba 4—7 delevi verba ab Aeschine aliena (nec 1,153 nec 1, 89 sq conferri possunt) declamationem sa- piunt 7 καὶ ἡ βούλησις Vc Ba | cf. 46,8 ὁμοίως om. Pa 8 ὅτι - 9 Περικλέα om Ac 9 τρεψώμεθα P τὸ ἐπιχείρημα Ac 10 πρῶτον ἀπὸ Ac ὅτι οὐκ Ac 11 περικλέα om PAc 12 ἡδέως om. Pc 18 ἄν τι Ac 14 τοῦ om Ac 15 cf Thuc 2, 60 18 ὑμῶν Ac, (ι supr.) P; ὑμῖν Vc Ba 19 οὐδὲ VcBs 21 alt. καὶ om v 22 τὸ πρᾶγμα (om. ἀπὸ) v 24 καὶ om Ac) προσχήματι τιμῆς ἀεὶ πρὸς Ἀθηναίων φυλάττεται, κρύφα μηδὲν πρᾶξαι δυνάμενοςʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ χρόνου ὅτι καὶ τότε δύσκολον, ὅτε ἡ πόλις ἐφυλάττετο, μήτε εἰσιόντος τινὸς μήτε ἐξιόντοςʹ. — Καὶ ὁ Δημιοσθένης ἐν τῷ Περὶ παραπρεσβείας ἀνεύθυνος, φησίν, ἐπὶ λόγοιςʼ, [*](115) εἶτα οὐκ ἀνεύθυνοςʼ, καὶ πρῶτον ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ πράγματος οὐδὲν γὰρ πρᾶγμα ἀνεύθυνον, ᾧ πρόσεστιν ἀδίκημαʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ ῥήτωρ ἀνεύθυνος ἐν λόγοις οὐκ ἂν εἴη· ἕκαστος γὰρ ὦν [*](215) ἐστι κύριος, τούτων τὰς εὐθύνας δίδωοσινʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ τόπου ὅτι καὶ ἐν δημοκρατίᾳ οὐδεὶς ἀνεύθυνος ἐν λόγοιςʼ, τοῖς γάρ ἐστιν ἐν λόγοις ἡ πολιτεία, πῶς, ἂν οὗτοι μὴ ὦσιν ἀληθεῖς, ἀσφαλῶς ἔστι πολιτεύεσθαι; καὶ καθάπαξ, ὡς ἔφαμεν, πάντα τὰ κεφάλαια οὕτω καὶ ἀνασκευασθήσεται καὶ κατασκευασθήσεται. οἶον συνεχῶς κατατρέχει λερρόνησον ίλιππος, καὶ γράφει Δημοσθένης διορύξαι τὸν σθμόν. κεφάλαιον ‘καινὰ γράφεις, καινοτομεῖν δὲ οὐ δεῖ’· πρῶτον ἀπὸ τοῦ πράγματος ‘πονηρὸν γὰρ ἡ καινοτομίαʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι ‘καὶ μὴ δεῖ καινοτομεῖν Ἀθηναίους, τοὺς συνετοὺς καὶ τοῖς ἀρχαίοις ἀεὶ καὶ νόμοις καὶ ἔθεσι χρωμένουςʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ καιροῦ ὅτι ‘χαὶ μὴ δεῖ ἐν πολέμῳ καινοτομιεῖν· ἀγαπητὸν γάρ, εἰ καὶ τὰ συνήθη φυλάττων τις ἐν ἐκείνῳ σωθήσεται. καὶ πάλιν ‘δεῖ [*](1 ἀθηναίων v l P,m po ἀθηναίους ὢν PV 4 Dem. 19, 182; cf. 129, 3 5 φησὶν om Vc Ba εἴτα P Ac; ἢ Vc Ba 9 ἐν Vc Ba,Dem., (m 1 ἐπὶ supr Pa ἐπὶ Pc Ac 12 pr ἐν ἐ Pc Dem. 19, 184 | ἐν λόγοις ἐστὶν Pc 13 ἔστι om. v l Ρ 14 p 140 12 sq. |οὕτως τὰ κεφάλαια 15 γρ καὶ πάλιν οἶον συνεχῶῖ Pa, (οἱ pro οἶον) Pc cf. 134, 6 16 |l] φίλιππος Vc 17 τὸ κεφά- λαιον Vc Ba 18 cf 149, 15 sq 21 τοῖς P τοὺς V 22 καὶ om. Vc Ba 24 καὶ πάλιν m 2Vc Ac, v.I.P;om PV | δεῖ V, v.I.Pa; δεῖν P) καινοτομεῖνʼ, ἡ λύσις ἀπὸ τοῦ πράγματος ‘xαλὸν γὰρ [*](116) τὸ καινοτομεῖν καὶ ὁ βίος ἀεὶ καινοτομεῖται τοῖς πράγμασι καὶ διὰ τοῦτο βελτίων γίνεται’· εἶτα καὶ ἀπὸ τοῦ προσώπου ‘δεῖ καινοτομεῖν Ἀθηναίους· ὡς νεωτεροποιοὶ γὰρ καὶ παρὰ τοῖς ἐχθροῖς ἐπαινούμεθα’· εἶτα ἀπὸ τοῦ καιροῦ ὅτι ‘καὶ δεῖ ἐν πολέμῳ καινοτομεῖν· καινοτόμον γὰρ πρᾶγμα ὁ πόλεμος καὶ ἀφʼ ἑαυτοῦ τεχνᾶται τὰ πολλά’· κεφάλαιον ἕτερον ἐμπίπτει πάλιν ὅτι δύσκολον διορύξαι λερρόνησον’· ἀπὸ τοῦ πράγματος αὐτὸ γὰρ τὸ διορύσσειν δύσκολον’· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι ‘καὶ Ἀθηναίοις δύσκολον τοῖς ἀήθεσιν’· εἶτα ἀπὸ τοῦ τόπου ὅτι ‘καὶ μακρὰν τῆς πατρίδος δύσκολον’· εἶτα ἀπὸ τοῦ καιροῦ ὅτι ‘καὶ ἐν πολέμῳ δύσκολον ταῦτα ποιεῖν’. ἡ λύσις ‘οὐ δύσκολον· τό τε γὰρ πρᾶγμα ῥάδιον καὶ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ χώρφ’, [*](216) εἶτα ὅτι καὶ Ἀθηναίοις πάντα ῥάδιαʼ. Αἱ μὲν οὖν γενέσεις τῶν ἐπιχειρημάτων αὖταί.

Πολλάκις δὲ ἀπὸ μιᾶς γενέσεως καὶ δύο καὶ τρία εὑρίσκεται ἐπιχειρήματα, οἷον ἀπὸ τοῦ προσώπου, ὅτι μὴ ὁ δεῖνα τόδε ἐποίησεν· ἔστι γὰρ τοῦτο τοῦ ποιοῦντος. εἶτα, ὅτι μηδὲ κατὰ τῶνδε ἐποίησεν· ἔστι γὰρ ἀπὸ προσώπου, καθʼ ὧν δοκεῖ πεποιηκέναι. εἶτα, ὅτι μηδὲ ὑπὲρ τῶνδε ἐποίησεν· ἔστι γὰρ ἀπὸ προσώπου [*](1 εἶτα ἐπιχείρημα ante ἀπὸ add. V, v.l. Pa 3. 4 εἶτα ὅτι καὶ δεῖ καινοτομεῖν ἀθηναίους ἀπὸ τοῦ προσώπου ὡς 5 τοὺς ἐχ- θροὺς Vc 6 καὶ om. Vc Ba 7.8 ἀπʼ αὐτοῦ Vc Ba; at 174, 8 8 καὶ κεφάλαιον V | ἕτερον om. Vc Ba 9 εἶτα ante ἀπὸ add Ac, m. 2Vc 10 εἶτα καὶ Ac 12 μακρὰν ἀπὸ τῆς 15 τὸ γὰρ διο- ρύσσειν πρᾶγμα ῥάδιον p 134, 12 | καὶ om. 16 ῥάιδιον ποι- εῖν Ac | οὖν P; om. Vc Ba; γὰρ Ac 19 τοῦ om. Vc Ba 20 τοῦ- το P; τὸ πρόσωπον v. l.P, m.2Vc; ἀπὸ προσώπου Sc; om. V 21 μὴ (om. δὲ) Pc 22 καὶ ἀπὸ προσώπου τῶν καθʼ Vc Ba 23 πεποίηκεν Pc)

[*](117) τῶν, διʼ οὕς κρίνεταί τις. οἷον ἐπὶ παραδειγμάτων ὅτι ‘οὐκ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Περικλέα, τὸν συνετόν, τὸν οὕτω λαμπρὸν καὶ μέγαν καὶ στρατηγὸν ἔνδοξονʼ, ἀπὸ τοῦ Περικλέους τοῦτο· ὅτι μηδὲ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Ἀθηναίους, τοὺς τιμῶντας αὐτόνʼ ἄλλο πρόσωπον· ὅτι μηδὲ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Λακεδαιμονίοις, τοῖς ἐχθροῖς, τοῖς ἐπι;ουλεύσασιν αὐτῴʼ καὶ τοῦτο ἄλλο πρόσωπον. καὶ πάλιν ‘δεῖ καινοτομεῖν Ἀθηναίουςʼ ἀπὸ τοῦ προσώπου, ἀεὶ γὰρ Ἀθηναῖοι καινοτόμοιʼ, καὶ ‘δεῖ καινοτομεῖν κατὰ Φιλίππου τι ποιοῦντας· καινοτόμος γὰρ καὶ ψίλιππος, δεῖ δὲ μιμεῖσθαι τὰς τῶν πολεμίων ἐπιτηδεύσεις ἐν τῷ πολέμιῳʼ καὶ ταῦτα ἄλλα πρόσωπα. καὶ πάλιν ὅτι χαλεπὸν διορύσσειν λερρόνησονʼ, καὶ λήψῃ ἀπὸ τοῦ τόπου ἐπιχείρημᾶ ‘μακρὰν γὰρ Ἀθηναίων Χερρόνησοςʼ καὶ πάλιν ‘χαλεπὸν διορύξαι λερρόνησον· μέγας γὰρ ὁ τόπος. ὅν ἀξιοῦσι διορύξαι, πέντε καὶ τετταράκοντα σταδίωονʼ. εὑρίσκεται δὲ πολλάκις οὕτω καὶ ἐπὶ τῆς αἰτίας, οἶον συμβουλεύει ὁ Θεμιστοκλῆς ἐν τῇ θαλάττῃ μυεῖν, ἀλλὰ δέος, μὴ ἐπιστήσηται βασιλεὺς μυοῦσιν ἡμῖνʼ. ἀλλʼ οὐκ ἐπιστήσεταιʼ, ἀπὸ τῆς αἰτίας, ‘ἴνα μὴ δόξῃ περὶ τοὺς θεοὺς ἀσεβὴς εἶναι, κωλύων γενέσθαι μυστήριαʼ καὶ πάλιν οὐκ ἐπιστήσεται, ἴνα μὴ ἀσεβήσας ἡττηθῇʼ ἔστι γὰρ ιδιον μὲν τὸ ἵνα μὴ δόξη ἀσεβὴς εἶναιʼ, [*](118) ἴδιον δὲ ‘ἵνα μὴ ἀσεβήσας ἡττηθῇʼ, ἐπεὶ καὶ ἐν εἰρήνῃ [*](217) [*](2 cf 141, 19 |τὸν συνετόν om Ac Ba (sed ad λαμπρὸν mg m 1 : συνετὸν |καὶ m. po Ba) | post συνετόν add. Vc, v I.P: ἀθηναίους τοὺς φίλους λακεδαιμονιοις τοῖς ἐχθροῖς 8 | II—IV τὸν Ve 4 τοῦ om. v l Pc 7 ἐπιβουλεύιυσιν Sc 8 cf 133, 5 cet. 13 τοῦτο V | ἄλλο πρόσωπον Vc Ba ; ἄλλου προσώπου Ac, m 2Vc |ct 145, 9 5 τῶν ἀθηναίων Ac 20 ἐπιστήσεται V ὑμῖν Pc 23 24 ἡττηθῆι καὶ διατοῦτο· ἔστι γὰρ ἄλλο μὲν Vc Ba 25 δὲ τὸ ἵνα Pc) φυλάξεταί τις ἀσεβὴς εἶναι δοκεῖν, κἂν μηδὲν διὰ τοῦτο φανερὸν ἠδη φοβῆται κακόν. καὶ ὅλως εὑρίσκεται ἐπὶ πάντων, πλὴν οὐκ ἀεί, σπανιάκις δέ γε.

Ὥσπερ τοίνυν τοῦτο ἴσμεν, ὅτι πολλάκις ἡ μία γένεσις τοῦ ἐπιχειρήματος δύο καὶ τρία παρατυχὸν εὑρίσκει ἐπιχειρήματα, οὕτως ἰστέον, ὅτι καὶ πολλάκις ἕν ἐπιχείρημα εὑρίσκεται κοινὸν καὶ δύο καὶ τριῶν γενέσεων, ὡς δύνασθαι τὸ αὐτὸ δοκεῖν εἰναι καὶ καιροῦ καὶ τόπου ἢ αἰτίας καὶ πράγματος ἢ προσώπου καὶ τόπου, οἷον ὅτι μὴ δεῖ τῶν κρίσεων ἐλέγχους παρἐχεσθαι παρʼ ὑμῖν τοῖς δημοκρατουμιένοιςʼ· τοῦτο γάρ ἐστι κοινὸν καὶ τοῦ προσώπου τῶν δημοκρατουμένων καὶ τοῦ τόπου, ἔνθα ἐστὶν ἡ δημοκρατία· καὶ πάλιν ‘δεῖ λόγων εὐθύνας εἶναι παρʼ ὑμῖν τοῖς δμμοκρατουμένοιςʼ· κοινὸν γάρ ἐστιν, ὡς ἔφην, ἀμφοῖν.

Ταῦτα δὲ πάντα ἐξεθέμην, ὅπως εἰδείημεν καὶ τὰς εὐπορίας μὴ περιττὰς εἶναι δοκεῖν, ἅς ὑποβάλλει τὰ ἐπιχειρήματα, ὅταν ἐξῇ πολλὰ λαβεῖν, καὶ τὰς ἀπορίας, καὶ ὅτι μὴ παρʼ ἡμιᾶς ἀπαντᾶν τὰ νοήματα προσήκει νομίζειν, καὶ μάλιστα ὅταν ἕν νόημα καὶ ἕν ἐπιχείρημα ἐπικρατῇ πολλῶν γενέσεων. τὸ πρᾶγμα γάρ ἐστι [*](119) τὸ πάσχον τὴν ἀπορίαν ἢ δεχόμενον τὴν εὐπορίαν, ὁ μέντοι τεχνίτης εἰς τὴν θεωρίαν ἀποβλέπων εἴσεται, περὶ τί συμβαίνει ἡ ἀνιγκη ὥστε εἰδέναι τοῦτο καὶ [*](2. 3 εὐρίσκεται ἐπὶ πάντων (m.2 corr.) Vc 5 τοῦ νοήματος παρὰ τυχὸν v l. P, v.l Dox (cf 184, 15); παρὰ τὸ τυχὸν VP 6 καὶ om Vc Ba 10 μὴ Ba, m .po Pa; καὶ PAc; |lI. -II] Vc cf 141, 23. 142,12 143, 3 | cf 144, 11 12 καὶ κοινὸν καὶ Pc 15 cf 144, 11 19 μὴ E; μηδὲ Ac; μὴ δεῖ Vc Ba | ἀπαντᾶν P; ?ἅπαντα V, v.l Pc |προσήκει om Vc Ba 21 ἐπικρατῆι P, (-τεῖ) Ac; κοι- νὸν ἡι Vc, (γρ ἐπικρατεῖ) Ba; mog m 1 καὶ ἕν ἐπιχείρημα κοινὸν ἢ πολλῶν γενέσεων Pa, (γρʹ καὶ; πολλῶν ἦν κοινὸν) Pc 22 ἀνα- δεχόμενον ; γρ καὶ ἀναδεχόμενον καὶ ἐπιδεχόμενον mg P 24 συμβαίνειν ἀνάγκη Ac)

μὴ λυπεῖσθαι αὐτὸν καθάπερ ἀνόητον, εἰ μὴ δυναμένης τῆς τέχνης ὑποβαλεῖν τῷ πράγματι ἐπιχειρήματα αὐτός ἐστιν ἐν στενῷ κομιδῇ τῆς εὐπορίας τῶν νοημάτων. ἔστι δὲ τῷ τρόπῳ τῆς μεταποιήσεως καὶ τὰ πλήθη συστεῖλαι τῶν νοημάτων καὶ τὰ ἄπορα ἐκτεῖναι καὶ πολλὰ ποιῆσαι ταῖς κατὰ τὴν ἑρμηνείαν θεωρίαις· ἐπεὶ μηδὲ Δημοσθένης ᾐδέσθη πολλάκις ἐνὶ χρησάμενος ἐπιχειρήματι καὶ ποτὲ μὲν αὐτὸ τρέψας καὶ μεταποιήσας, ὡς ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας πρώτῳ μεταστατικῷ, [*](218) ποτὲ δὲ μηδὲ ἐργασάμενος, ὡς ἐν τῷ Περὶ τοῦ στεφάνου «ἀλλ’ ἀδίκως, φησίν, ἡρξας. εἶτα παρών, ὅτε με εἰσῆγον οἱ λογισταί, διὰ τί οὐ κατηγόρεις;» ἠρκέσθη γὰρ τῷ ἀπὸ τοῦ χρόνου ἐπιχειρήματι νικῆσαι τὴν ὑποφορὰν νῦν οὖν κατηγορεῖς, δέον ὅτε ἐκρινόμην καὶ τὰς εὐθύνας ἐδίδουν;ʼ

[*](122)

7 Ὥσπερ τοίνυν τῆς λύσεως εὑρεθείσης καθʼ ἕκαστον κεφάλαιον ἤτοι ἐκ τῆς ἐνστάσεως ἢ ἀντιπαραστάσεως δεόμεθα τῶν ἐπιχειρημάτων εἰς κατασκευὴν τῆς λύσεως, οὕτω δεησόμεθα πάλιν ἐργασίας εἰς τὴν κατασκευὴν τοῦ ἐπιχειρήματος. ἐργάζεται δὲ πᾶν ἐπιχείρημα ἀπὸ τούτων, ἃ δοκοῦσιν εἶναι τινὲς ἐπιχειρήματα, οἷον ἀπὸ παραβολῆς, ἀπὸ παραδείγματος, ἀπὸ μικροτέρου, [*](2 ὑποβάλλειν Ac 8 ἀπορίας vulg. 9 cf Dem. 19, 8 cet (schol P ═ W V 400, 6) | ἐν er Ba 9 10 πρώτωι μεταστατικῶι Vc Ba; τῶι πρώτω τὸ μεταστατικόν PAc 10 μὴ Vc | Dem 18, 117 12 εἰσήγαγον Pc | διατί P; om. V, Dem (cf 135, 23) 15 ἐδί- δουν m. 1Ba; ἐδίδων PAc: ?m 1Vc 17 vix san. 18 ἢ Pa V καὶ Pc | τῆς post ἢ add. Ac, supr. Pa 19 τὴν κατασκευὴν Ac 22 schol. P Μινουκιανὸν λέγει καὶ dητροφάνην (de interpretis auctoritate dubitat Glöckner, Quaest. rhet. 44))

ἀπὸ μείζονος, ἀπὸ ἴσου, ἀπὸ ἐναντίου. καὶ ἡ μὲν γένεσις τῶν ἐπιχειρημάτων ἀπὸ περιστάσεως, ταῦτα δὲ οὐ καθʼ ἕκαστον κεφάλαιον ζητηθήσεται, ἀλλὰ καθʼ ἕκαστον ἐπιχείρημα. ὥσπερ δὲ κεφαλαίου τεθέντος εἰς τὴν λύσιν ἢ κατασκευὴν πολλάκις μὲν πολλῶν εὐποροῦμεν ἐπιχειρημάτων, πολλάκις δὲ ὀλίγων, οὕτω καὶ ἐπὶ τοῦ ἐπιχειρήματος πολλάκις μὲν ἀπὸ τῆς ἐργασίας εἰς κατασκευὴν εὑρέθη τοῦ ἐπιχειρήματος πλείονα, πολλάκις δὲ ἐλάττονα. οἷον τὸ ἐπιχείρημα ἔστω εἰ τύχοι ἀπὸ προσώπου· πολλάκις μὲν εἰς κατασκευὴν τοῦ ἐπιχειρήματος τοῦ ἀπὸ τοῦ προσώπου εὕρηται ἐργασία ἐκ παραδείγματος μόνον, πολλάκις δὲ καὶ ἐκ παραδείγματος καὶ ἐκ παραβολῆς, πολλάκις δὲ καὶ ἐκ τούτων καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου, πολλάκις δὲ καὶ ἐκ πλειόνων. — Θῶμεν δὲ καὶ ἐπὶ παραδείγματος. οὐ δεῖ [*](219) καινοτομεῖνʼ, κεφάλαιον. ἡ λύσις ὅτι ‘δεῖ καινοτομεῖν, εἰ συμφέρειʼ· ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ δεῖ [*](123) καινοτομεῖν Ἀθηναίους ὄντας· καινοτόμοι γάρ ἐσμενʼ· εἰτα ἐργασία ληφθεῖσα ἐκ παραδείγματος εἰς κατασκευὴν τοῦ ἐπιχειρήματος τούτου ὅτι Ἀθηναῖοι καινοτόμοι ‘χαὶ οἱ πατέρες ἡμιῶν ἐκαινοτόμησαν τόδε καὶ τόδεʼ· καὶ πολλάκις οὐχ ἕν εὑρίσκεται παράδειγμα ἀλλὰ πλείονα, καὶ τοῖς μὲν ἀπείροις ἔδοξε πολλὰ εἶναι ἐπιχειρήματα, ἡμῖν δὲ οὐκ ἐπιχειρήματα ἀλλʼ ἐργασία, καὶ [*](2 περιστάσεωοξ Ρ 5—9 et 12—14: πολλάκι P 7 ἐπὶ τοῦ ἐπιχειρήμιατος P Ba, m.1Vc; ἐπιχειρήματος εὑρεθέντος (om ἐπὶ τοῦ) Ac,m 2Vc, v.l.P 11 alt τοῦ om. Vc Ba 12 μόνου Vc Ba | καὶ om. Pc 15 cf. 137, 11 144, 18 16 ὅτι καὶ δεῖ V 17 ἐὰν συμφέ- ρηι τοῦ om. Pc | καὶ om. Pc 20 τοῦ[του]? 22 sic V Vδ ἕν παράδειγμα οὐχ εὑρίσκεται P: Dox.: τὰ πλείω τῶν βιβλίων ἀντὶ τοῦ ‘εἰς ἕν εὑρίσκεται ἐπιχείρημαʼ οὐγ ἕν εὑρίσκεται παρά- δειγμαʼ ἔχει 22.23 ἀλλὰ καὶ πλείονα Pc 24 cf 148, 22 |ἐργα- σίαι Vc Ba) ἐργασία ἀπὸ παραδείγματος μία, κἂν ἦ τὰ παραδείγματα πολλά. καὶ ὁ Δημοσθένης εἶπέ που λέγων «τοὐ δὴ θαυμιαστόν, εἰ στρατευόμενος ἐκεῖνος καὶ παρὼν ἐφʼ ἅποσιν ἡμιῶν μελλόντων καὶ ῥᾳθυμούντων περιγίνεται», τοῦτό ἐστιν ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος· εἶτα ἐργασίᾳ κέχρηται ἀπὸ τοῦ ἐναντίου «τοὐναντίον γὰρ ἦν θαυμαστόν, εἰ μηδὲν μὧν δεῖ ποιοῦντες ἡμεῖς τοῦ πάντα ἅ προσήκει ποιοῦντος περιῆμεν». ἂν δὲ λέγῃς ‘καλὸν τὸ τιμᾶν γονέαςʼ, ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος, ἐπιφέρῃς δὲ καὶ γὰρ τὰ θηρία τοῦτο ποιεῖʼ, ἐκ παραβολῆς ἐργασίαν τῷ ἐπιχειρήματι δίδως. κἂν λέγῃς ἐπιχείρημα πάλιν ἔξεστι τῇ πόλει παρʼ ἑαυτῇ [*](124) ποιεῖν, ἅ βούλεταιʼ, εἶτα ἐπιφέρῃς ‘χαὶ γὰρ ἐν ταῖς οἰκίαις ἔξεστιν ἑκάστῳ δεσπότῃ ποιεῖν, ἅ βούλεταιʼ, ἐργασίαν ἀπὸ τοῦ μικροτέρου λέγεις.

8 Τὸ δὲ ἐνθύμημα δόξαν δριμύτητος ἀποφέρεται μείζονα γνωσθέν, ὅ τί τέ ἐστι καὶ ὅπως εὑρίσκεται καὶ ὅπου. καὶ γὰρ ἡ τάξις αὐτὴ τὴν τῆς δριμύτητος δόξαν ἐξ ἀνάγκης αὐτῷ προστίθησι· δεῖ γὰρ τεθέντος κεφαλαίου λῦσαι πρῶτον ἀπὸ τῆς ἐνστάσεως ἠ ἀντιπαραστάσεως, εἶτα προσλαβεῖν τὸ ἐπιχείρημα εἰς κατασκευὴν ἀπὸ τῆς περιστάσεως, εἶτα ἐργάσασθαι ἀφʼ ὧν τὴν [*](220) [*](2 Dem 2, 23 5 τοῦ om Pc 9 ὅτι καλὸν Pc τοῦ om. Pc 10 ἐπιφέρεις V 12 τῇ om. Vc Ba 18 ἃ V |ἐπιφέρεις 14 ὅ 15 τοῦ om. Ac 16 capita π ἐνθυμιήματος, (π. ἐπενθυμή- ματος,) π τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους (150, 16 — 162, 17) post caput π. διασκευῆς (166— 170) transq Mr |ἐνθυμημάτων Ac 17 cf Aps. l 2 p. 289, 18 Sp -H | δὲ om Mr |ἐν ἑαυτῶ ἀποφέρε- ται v l P 19 αὕτη PV 22 εἶτα — 23 περιστάσεως m 2 suppl. Vc 22 τῆς λύσεως post κατασκευὴν add. Ba, (m 2) Vc, v.l.P ἐργάζεσθαι VcBa)

ἐργασίαν ἔφαμεν γίνεσθαι τοῦ ἐπιχειρήματος, εἶτα τὸ ἐνθύμημα ἐπενεγκεῖν τῇ ἐργασίᾳ. οἷον κεφάλαιον ὑποκίσθω χαλεπὸν διορύξαι λερρόνησονʼ, εἶτα ἡ λύσις ἀπὸ τῆς ἐνστάσεως ὅτι οὐ χαλεπὸν τὸ διορύξαιʼ, εἶτα ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος ‘γῆν γὰρ ὀρύξομεν, παιδιὰ δὲ τὸ ὁρύσσεινʼ, εἰτα ἐργασία ἐκ παραδείγματος ὅτι ‘καὶ βασιλεύς Περσῶν δεηθείς ποτε διώρυξε τὸν Ἄθωʼ, εἶτα ἐνθύμημα εἰς τοῦτο καίτοι ἐκεῖνος μὲν διώρυσσεν ὄρος, ἡμεῖς δὲ γῆν ὁρύξομενʼ· ὥσπερ γὰρ ἡ ἐργασία κατασκευάζει τὸ ἐπιχείρημα, οὕτω καὶ τὸ [*](125) ἐνθύμημα κατασκευάζει τὴν ἐργασίαν, καὶ πάλιν ὥσπερ καθʼ ἕκαστον ἐπιχείρημα ζητοῦμεν ἐργασίαν, οὕτω καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν ζητοῦμεν ἐνθύμημα. ὥστε εἰς ἄπειρον προχωρεῖν δύνασθαι τὴν δριμύτητα, εἰ ἡ λύσις μὲν εὐπορήσειεν ἐνστάσεως τε καὶ ἀντιπαραστάσεως, τούτων δὲ ἑκάστη πάλιν ἐπιχειρημάτων δύο ἢ τριῶν, τῶν δὲ ἐπιχειρημάτων ἕκαστον ἐργασιῶν ὁμοίως δύο ἢ τριῶν, τῆς δὲ ἐργασίας ἑκάστης ἰδιον ἐνθύμημα εὑρούσης πάλιν.

Ἰστέον δέ, ὅτι καὶ πολλάκις ἐργασία μία πολλὰ εὑρίσκει ἐνθυμιήματα, καὶ εἰ ζητοίη τις οὕτω καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν τὸ ἐνθύμημα, ἀπὸ τῶν αὐτῶν περιστάσεων [*](1 p. 148, 21 3 cf. 146, 13 |ἡ om Ac 4 τῆς om. Vc | om. Vc Ba 9 διώρυξεν Portus | ὀρύξομεν γῆν Pc 10 καὶ om. V 14 χωρεῖν Vc Ba | εἰ Ba; καὶ Ac; καὶ εἰ P Vc schol. P: προσεπακουστέον τὸ μάλιστα . . καὶ στικτέον ἀπὸ τοῦ ‘εἰ καὶ ἡ λύσιςʼ μέσας ἄχρι τοῦ εὑρούσης πάλινʼ, ἐκεῖσε δὲ στικτέον τε- λέαν 15 εὐπορήσει Ac Ba |τε om 16 et 18 ἢ καὶ Pc 19 ad πάλιν m 2Vc: λείπει et mg. κείμενον· εἰς ἄπειρον προχεορεῖ ὁ λόγος; schol. P (W) VII 767 ann 23): τινὲς . . φάσκουσιν ἐλλι- πῶς ἔχειν τὸ χωρίον λείποντος τοῦ ‘πλείων ἡ δριμύτης γίνεταιʼ . . ἀλλὰ μόνον προσυπακούειν δεῖ τῷ ‘εἰ καὶ ἡ λύσιςʼ τὸ μά- λιστα κτλ. 21 καὶ om. V 22 καὶ πάλιν ante ἀπὸ add. Vc Ba, πάλιν καὶ Ac)

ζητήσει, ἀφʼ ὡν ἐζήτησεν ἂν τὰ ἐπιχειρήματα τοῦ τεθέντος κεφαλαίου. ἔτι ὅ λέγω σαφέστερον ἐκθήσομαι, ὅτι καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν τὰ ἐνθυμήματα εὑρίσκεται σχῆμα μὲν ἔχοντα συγκριτικόν, εὕρεσιν δὲ ἐν τῇ συγκρίσει ἀπὸ τοῦ τόπου ἢ χρόνου ἢ τρόπου ἢ προσώπου ἢ αἰτίας ἢ πράγματος· συμβήσεται γὰρ οὔτως [*](126) ἐν ἐργασίᾳ μιᾷ καὶ δύο καὶ πλείονα εὑρεθῆναι τὰ ἐνθυμήματα, ἄπερ εὑρεθέντα δόξαν ἐπενθυμημάτων παρέχει.

9 Ἐπενθύμημα γάρ ἐστι κυρίως ἐπὶ φθάνοντι ἐνθυμήματι [*](221) ἕτερον ἐπεννοούμενον ἐνθύμημια· οἶον τὸ παράδειγμα καὶ γὰρ βασιλεὺς διώρυξε τὸν Ἄθωʹ, εἶτα τὸ ἐνθύμημα, ὅ ῥητέον ὅτι συγκριτικῶς πᾶν εὑρίσκεται συγκρινόμενον ἀπὸ τῆς ἐργασίας καὶ πρὸς αὐτὸ τεῖνον, οἷον ‘καίτοι ἐκεῖνος μὲν ὄρος διῇρει, δυσκολώτερον πρᾶγμα, ἡμεῖς δὲ γῆν διασκάψομεν, πρᾶγμα οὐ δυσχερέςʼ, εἶτα ἀπὸ τῆς αἰτίας καίτοι ἐκεῖνος μὲν ἵνα πλεονεκτήσῃ, ἡμεῖς δὲ ἵνα μὴ πάσχωμεν κακῶς πλεονεκτούμενοιʼ· τοῦτο ἐνθύμημα μέν ἐστιν ἀπὸ τῆς αἰτίας εὑρεθέν, ἐπιφερόμενον δὲ τῷ πρώτῳ ἐνθυμήματι τῷ ὅτι ἐκείνῳ μὲν δυσχερέστερον, ἡμῖν δὲ ῥάδιονʼ ἐπενθυμήματος δόξαν ἤνεγκε.

Καὶ μὴν ἔστι καὶ ἄλλο ἐνθύμημα εὑρεῖν εἰς τὴν αὐτὴν [*](1 ζητήσοι P |τὸ ἐπιχείρημα V, v .I.P |alia v.I.: γρʼ εἴπερ ζη τοίη τις οὕτω καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν τὸ ἐνθύμημα πάλιν ἀπὸ τῶν αὐτῶν περιστάσεων ἀφʼ ὧν ἐζήτησε τὰ ἐπιχειρήματα τοῦτο δέ ἐστι σαφέστερον Pc, (om. γρʹ) Pa 7 τὰ om Ald. 8 ἐπεν- θυμήμάτων Ρ 10 περὶ ἐπενθυμήματος supr. Ρ Mr 11. 12 cf 151, 3 13 πᾶν ex πάντα Pa 14 καὶ om. 15 διήιρει ἄρὸς Ac 19 μέν om Ac 20 εὑρεῖν 21 ἐκεῖνο Ac, m po Vc c| ἡμῖν P Ba, ?m 1Vc; τοῦτο Ac, m po. Vc post ῥῷδιον add. εὑρεθὲν Vc, ὅπερ εὑρεθὲν Ba 21 22 δόξαν ἐπενθυμήματος Vc Ba 28 καὶ μήν ἐστιν (om. alt. καὶ) VcBa; (pr. καὶ om.) ἔστι μὴν καὶ Ac)

ἐργασίαν ἀπὸ τοῦ καιροῦ καὶ ὅ μὲν ταῦτα ἐποίει ἐπείγοντος αὐτὸν τοῦ πολέμου παρέργῳ χρώμενος τῷ πράγματι, ἡμεῖς δὲ ἐν ἔργῳ τοῦτο θέσθαι δυνάμεθαʹ. [*](127) οὐκ ἀγνοητέον δέ, ὡς ἡ τοῦ λόγου μεταχείρισις τὸ ἐνθύμημα τὸ δεύτερον εὑρεθὲν ποιεῖ δοκεῖν ἐπενθύμημα εἶναι, εἴ τις τὸ πρῶτον εἰπὼν ἐνθύμημα καὶ παυσάμενος, εἶτα αὐτὸ ἐπαναλαβὼν πάλιν συνάψειε, καὶ τὸ δεύτερον προστιθεὶς τῷ πρώτῳ καθάπερ αὐτῷ λεῖπόν τι προσεξευρών, οὐκ ἄλλο εὑρών· οἷον ‘καὶ ὁ μὲν Περσῶν βασιλεὺς ἵνα πλεονεκτήσῃ διώρυξεν, ἡμεῖς δὲ ἵνα μὴ πλεονεκτώμεθαʼ, εἶτα ἐπαναλαβόντες πάλιν φαμὲν ὥσπερ ἐπενθυμούμενοι ‘καὶ ὅ μὲν ἐπειγόντων αὐτὸν μειζόνων ὄμως τοῦ πλεονεκτεῖν ἕνεκεν ἐποίει τὰ χαλεπώτερα, ἡμεῖς δὲ οὐδενὸς ἄλλου καλοῦντος ἡμᾶς, ἢ ἵνα μὴ ζημιωθῶμεν, τὸ πρᾶγμα οὐχ ὑποστησόμεθα;ʼ

Πολλάκις δὲ καὶ ἡ φύσις τῶν πραγμάτων ἐπενθυήματος ἰδίαν εὕρεσιν κατασκευάζει, τοῦ ἐνθυμήματος καθʼ ἑαυτὸ μὲν οὐκ ἀπαρτίσαντος, προσθήκης δέ τινος [*](222) ἄλλης περιττοτέραν δριμύτητα χαριζομένης αὐτῷ τῷ ἐνθυμήματι· οἶον εἰ λέγοι τις δεινὸν τὸ ἀδικεῖν πατρίδαʼ, εἶτα ἐργάσαιτο ἐκ τοῦ ἐναντίου ‘χρὴ γὰρ ἀδικεῖν πολεμίουςʼ, εἶτα ἐνθύμημα θείη ὅτι χαλεπώτερόν ἐστιν ὁ πολίτης ἀδικῶν τοῦ πολεμίου, ὅτι ὅ μὲν διὰ τὸ γένος συγγνώμην ἔχει, ὅ δὲ ἐπιτείνει διὰ τὸ πολίτης εἶναι τὸ μισεῖσθαιʼ, τούτῳ εἰ προσγένοιτο τῷ ἐνθυμήματι [*](8 τοῦτο ἔχειν θέσθαι Ac 4 δὴ Ac 6 εἶναι etiam post ἐνθύ- μημα add. 7 αὐτῶ Pa 8 αὐτ|ῶι ex ὸ, m 1?| Vc αὐτῶ ante 9 οὐκ Ac 9 προσευρὼν Vc Ba 9. 10 καὶ βασιλεὺς μὲν περσῶν Ac, (om. περσῶν) Vc Ba 10 διώρυσσεν Ac 15 ἢ om V 16 πολλάκι P | καὶ post πραγμάτων V cf. schol. P (W V VII 767, 14) 17 κατασκευάσει Ac 22 χαλεπώτερος Ac 25 τοῦτο m.po.Pa)

τὸ ‘καὶ μάλιστα ἐὰν ὁ πολίτης φαίνηται τούτους ἀδικῶν, οὕς ἐδόκει πρότερον εὖ πεποιηκέναιʼ, [*](128) λοιπὸν τοῦτό ἐστι τὸ ἐκ τῆς φύσεως τοῦ αὐτοῦ πράγματος ἀληθινὸν ἐπενθύμημα μετὰ προσθήκης τινὸς περιττοτέραν δριμύτητα χαριζόμενον αὐτῷ τῷ ἐνθυμήματι· καὶ λοιπὸν οὕτω γίνεται καὶ καλεῖται ἐν ἐνὶ καὶ τῷ αὐτῷ προβλήματι διπλῆ συγκριτικὴ ἐπίτασις περιττοτέραν δριμύτητα χαριζομένη αὐτῷ τῷ ἐνθυμήματι.

10 Τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἔστι μὲν τὸ συνεκτικώτατον πάντων τῶν κεφαλαίων — ἕνθεν γὰρ καὶ τὰ ἄλλα γίνεται κεφάλαια —, ἔχει δὲ οὐ τὴν αὐτὴν κατασκευὴν τῶν ἐπιχειρημάτων, οἵαν καὶ τὰ λοιπά· οὐ γὰρ ἡ περίστασις κατασκευάζει τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους, ἀλλʼ ὥσπερ ἴδιος ἐπιχειρημάτων τόπος ἔστι τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους, ἡ ὑποδιαίρεσις καλουμένη. ἔστι δὲ ἡ ὑποδιαίρεσις ἡ τοῦ ἀθρόου πράγματος εἰς λεπτὸν τομὴ εὑρισκομένη πολλή, καὶ γίνεται οὕτως, εἴ τις τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ὁρίσας ἑαυτῷ ὁλοσχερῶς καὶ ἀπαραλείπτως καθʼ ἕκαστον ὄνομα τῶν λεγομένων ἐν αὐτοῖς δύναιτο ὑποδιαιρεῖν οὕτω πλάττων ‘εἰ γὰρ μὴ τόδε ἐποίησας ἀλλὰ μετριώτερονʼ, ‘εἰ γὰρ μὴ τοσαῦτα [*](1 φαίνηται P Ac (ἀριστεὺς ἦ supr. m.po Pa Ac); ἀριστεύοι (m. po φαίνηται) Βa, (m po. ἀποφαίνοι?) Vc |δὲ ante τούτους supr. m po. Ac 2 δοκεῖ Ac 3 καὶ λοιπὸν Ba, ?m 1Vc |ἐστι om. m.1 Ac, v l P |γρ καὶ λοιπὸν τοῦτο τὸ ἐκ τῆς φύσεως τοῦ αὐτοῦ πράγμα- τος Pa, (om γρ καὶ) Pc 5 χαριζόμένὶ, m 2 supr, Vc 9 τοῦ Ac 10 τὸ (pro τὰ) Ac 13 οἵαν m 2 ex οἷα Vc; ο|ἶν] da |γρ οὐ γὰρ ἡ προκατασκευάζει Ρ 1 τὸ Vc Ba 15 τῶν Pa; τοῖς Vc Ba 22 ad ἐποίησας (oportebat referri ad μετριώτερον) mg. P: οὐκ ἔδει εὐθύνας ὑποσχεῖν; cf. 157,17)

[*](223)> ἐποίησας ἀλλὰ ἐλάττοναʼ. οἶον τρεῖς τις ἀπέκτεινε κατὰ τὸν τῶν ἀκρίτων νόμον υἱεῖς καὶ ἀξιοῖ δημοσίᾳ τρέφεσθαι [*](129) νόμου κελεύοντος τὸν ἄπαιδα δημιοσίᾳ τρέφεσθαι. γενόμενος ἐν τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους οὕτω διασκοπήσεις· ὅπου τρεῖς ἀπέκτεινεν υἱεῖς, τὸ τρεῖς ὑποδιαιρήσεις εἰ γὰρ ἕνα ἀπέκτεινεʼ, τὸ υἱεῖς ὑποδιαιρήσεις ‘εἰ γὰρ μὴ αὐτοῦ παῖδαʼ, τὸ ἀπέκτεινεν ὑποδιαιρήσεις ‘εἰ γὰρ ἀπεκήρυξενʼ. αὐτὰ δὲ ταῦτα νοεῖται μὲν οὕτως, ἰσχύν δὲ λαμβάνει ἀπὸ τοῦ λόγου· ἐπεὶ δύναται καὶ ὡς πνεῦμα ἀποταθῆναι κατὰ τὸ τοῦ ἀντιθέτου σχῆμα, δύναται δὲ καὶ μετὰ τὸ πληρωθῆναι τὸ πνεῦμα ἕκαστον αὐτῶν, εἰ θέλοις, καὶ κατὰ περίοδον ἀπολαμβάνειν. καὶ δύναται ὡς πνεῦμα ἀποταθῆναι κατὰ τὸ τοῦ ἀντιθέτου σχῆμα οὕτως οἷον εἰ γὰρ μηδὲν προσήκοντας ἀπέκτεινας, εἰ γὰρ ἀλλοτρίους, εἰ γὰρ ὀθνείους, εἰ γὰρ ξένους, οὐχ ἂν ἠγανάκτησα καὶ τότε; οὐκ ἂν ἐδυσχέρανα; οὐκ ἂν ἀπῇτησα τιμωρίαν; νυνὶ δὲ φιλτάτους, οὕς ἐγέννησας, οὕς ἔθρεψας, ὑπὲρ ὧν ἔδει μάχεσθαι, ὑπὲρ ὧν ἔδει δεδιέναι μή τις αὐτοὺς ἄλλος ἀποκτείνῃ, φθάσας τοῦτο ἐποίησας· ἆρα τὸ τοιοῦτον ἄγος καταδεξαίμην; οὐκ ἔστιν εἰπεῖνʼ. εἰ δὲ βούλει, καὶ συνάγεται ὡδε ‘ἄλλος μὲν οὖν τις δικαίως ἂν ὑπόσχοι τιμωnρίαν, εἰ καί τινα τῶν μὴ προσηκόντων ἀπέκτεινεν· οὐτος δὲ ἰδίους υἱεῖς τρεῖς ἀποκτείνας ἀφεθήσεται;ʼ δύναται δὲ καὶ ἑκάστη ὑποδιαίρεσις ὁρισθεῖσα χώραν προσωποποιίας ἀναδέξασθαι. ποίκιλλε δὲ ὲ [*](130) [*](6 υἱεῖς m 1Ac; εἶς P, m.1VcBa 7 παῖδας Sc 10 πνεύματα V 12 εἰ θέλοις αὐτῶν Ac | κατὰ om. 13 καὶ — 14 οὕτως om. m.1Vc Ba 17 οὐκ — τιμιωρίαν om. Pa 20 ἆρʼ ἂν Spengel 21 καταδέξαιμι Ba, m 1Vc; κατεδεξαίμην (sic) Pa 22 οὖν om. 23 ὑπόσχοιτο Ac 24 ἀποκτείνοιεν P |ἰδίους υἱεῖς τρεῖς Vc; τρεῖς ἰδίους υἱεῖς Ac | υἱοὺς Pc) τοῖς σχήμασιν οἷον ‘εἰ γὰρ ἕνα ἀπέκτεινας, οὐκ ἂν εἷπον καὶ τότε, ὅτι φόνος ἀσεβής σοι τετόλμηται;ʼ

Γίνεται δὲ ὑποδιαίρεσις ποτὲ μὲν αὐτοῦ τοῦ πράγματος εἰς λεπτὸν τεμνομένου, ποτὲ δὲ ἐκ τῶν ὁμιοίωον λαμβανομένη. καὶ ἀπʼ αὐτοῦ μὲν τοῦ πράγματος οὕτως, οἶον προσῆλθε μάγος πατρὶ αἰτῶν θυγατέρα πρὸς γάμον, οὐχ ἔδωκεν, ἐρᾷ εἰδώλου ἡ κόρη, καὶ κρίνεται ὁ μάγος φαρμάκων. ἐνταῦθα ὑποδιαιροῦντες τὸν τοῦ εἰ. [*](224) δώλου ἔρωτα λέγομεν ‘ἐρᾷ εἰδώλου· εἰ γὰρ ἀνδρὸς ἤρα τινός, οὐκ ἂν ἐπὶ σὲ ἤγαγον τὴν αἰτίαν; εἰ γὰρ σοῦ αὐτοῦ ἤρα, οὐκ ἂν ἐπήγαγον ἐπὶ σὲ τὴν αἰτίαν;ʼ ταῦτα ὑποδιαίρεσίς ἐστιν ἐκ τῶν μικροτέρων· τὸν γὰρ τοῦ εἰδώλου ἔρωτα ὑποδιαιροῦμεν ἀπὸ τῶν μικροτέρων εἰς ἄλλους. — Ἀπὸ δὲ τῶν ὁμοίων οὕτως εἰ γὰρ μὴ ἤρα, ἀλλʼ ἐνόσει νόσον ἄλλην τῷ σώματι, οὐκ ἂν καὶ τότε σε ἔκρινα;ʼ — Καθόλου δέ, ὡς ἔφαμεν, καὶ τῶν ὁμοίων καὶ τῶν ἰδίων αἱ λεπταὶ ὑποδιαιρέσεις ἀναδέξονται τὰς προσωποποιίας ἀναγκαίας οὔσας, ἅς, εἰ θέλοις, καὶ περιόδοις καὶ παντὶ τρόπῳ ἔξεστί σοι μηκύνειν.

Ἔστι δὲ ὑποδιαίρεσις καὶ ἐκ τοῦ μείζονος ἐνίοτε λαμβανομένη, ἵνα μὴ ἀεὶ τοῖς λεπτοῖς προσέχωμεν· συμβαίνει δὲ τοῦτο, ὅταν ἀξιώμεθά τι παρασχεῖν ἐπὶ μισθῷ φαινομένῳ ἤ χάριτι λέγοντες ὅτι οὐδʼ εἰ μείζονα [*](8 ἀπʼ αὐτοῦ V, v.Ι.P 4 λεπτὰ cf 101, 21 154, 17 157, 2 | ποτὲ — 5 λαμβανομένου suppl. m.po.Pc 5 λαμβανομένη scripsi (cf. l 22) λαμβανομένου P 7 8 ὁ μάγος mu po., ?m.1, Pa 8 ὑποδιαιροῦντες τὸ εἴδωλον λέγομεν (γρ τὸν τοῦ εἰδώλου ἔρωτα) Ac 9 ἐρᾷ εἰδώλου suspect. 11 ἐπηγάγομεν Vc Ba 13.14 εἰς ἄλλους ἐκ τῶν μικροτέρων Vc Ba; suspect. 16 p 155, 25 18 ἅς om. 19 δὲ post εἰ add Ac, post θέλοις mnpoc 21 δὲ om. Ac 22 ὅταν PAc; ἡνίκα VcBa)

ἐδίδουʼ. οἷον πέπομφεν ἑκατὸν τάλαντα Θίλιππος πρίασθαι βουλόμενος τὸν Δημοσθένην· εἰς λεπτὸν ὑποτεμὼν ἐρεῖς οὐδὲ ἄλλον τινὰ τῶν τυχόντων ἔδωκα ἄν, μή τί γε Δημοσθένηνʼ· τὰ δὲ ἑκατὸν τάλαντα ἐκ τοῦ [*](131) μείζονος οὐδὲ εἰ μύρια διδοίη τάλαντα οὐδʼ ἄν πόλεις οὐδʼ ἄν ἔθνη, ἀντὶ Δημοσθένους λήψψομαιʼ.

Ἀλλʼ ἵνα μὴ προσκορὲς τὸ ἐξ ὑποδιαιρέσεως ἀεὶ τῷ αὐτῷ σχήματι εἰσαγόμενον, ἀλλαττέσθω τὰ σχήματα ποτὲ μὲν οὕτω λεγόντων ‘εἰ γὰρ τόδε ἐποίησας, οὐκ ἔδει σε δοῦναι τιμωρίαν;ʼ ποτὲ δὲ οὕτως ἐγὼ μὲν γὰρ καὶ ἐπʼ ἐκείνῳ σε τιμωρίαν ἀπῇτησα ἄν, καίτοι μικρὸν ἦν καὶ μετριώτερον ἦνʼ, ποτὲ δὲ οὕτως ἄλλος μὲν οὖν τις ἐμίσησεν ἂν καὶ διὰ τόδεʹ. ἔστι δὲ τούτων καλλίων ἡ μεταχείρισις, εἰ ἀναστρέφοι τις καὶ ὅλον τὸ πρᾶγμα, οὐκ ἀπὸ τοῦ πράγματος εἰς τιμωρίαν ἕλκων, ἀλλʼ ἀναστρέφων τὴν τιμωρίαν, οἷον ‘εἰ καί τι τούτου μετριώτερον ἐποίησαςʼ, ἵνα ποτὲ μὲν ἀπὸ τοῦ [*](225) πράγματος ἀρχόμενοι εἰς ἀξίωσιν καταβαίνωμεν, ποτὲ δὲ ἀπὸ τῆς ἀξιώσεως ἀρχόμενοι εἰς τὸ πρᾶγμα ἀνερχώμεθα.

Ὅταν δὲ αἴ ὑποδιαιρέσεις ἄλογοι γίγνωνται φασκόντων ἡμῶν ‘εἰ γὰρ τόδε ἐποίησας, οὐκ ἂν ἔκρινόν σε;᾿ , [*](1 ὁ φ(λιππος V 2 cf. 161, 9 3 ἐρεῖς om. Vc Ba a| ἔδωκα ἂν τῶν τυχόντων Vc Ba |γρ καὶ τῶν ἐπιτυχόντων ἢ παρατυχόν- των P 4 Pa 11 σε ante καὶ Ac ἐκεῖνο VcBa 12 alt. ἦν om. Vc Ba |[καὶ μετριώτερον ἠν]? ἄλλον m po Vc 18 διὰ om Vc Ba τούτου V, pl P 14 ἡ om Vc Ba, v.l.P 16 οἷον om. Vc Ba 17 ἔδει σε δοῦναι δίκην post ἐποίησας suppl m.2 Vc ; mg. m .1P: ἐλλιπῶς τὸ (scr. τοῦ) ‘ἔδει σε δοῦναι δίκηνʼ ἅ δεῖ προτετάχθαι (προστετάχθαι?) ἐπὶ τοῦδε; cf 154, 22 18 τὴν ἀξίωσιν Vc Ba 19 20 ἀνερχόμεθα Ba, (ῴ 2 ex ό) Vc; ἐρχώ- μεθα Ac, v .l.P; ἐπανερχώμεθα P 22 ἐποίεις Pa: ἐποίας, m.2 supr., Vc)

διὰ τὸ ἀλόγως ἄν κρῖναι δόξαι οὕτω σχηματίσεις ‘εἰ τόδε ἐποίεις, οὐκ ἂν ἔκρινον;ʼ ὡς ὁ συνθάψας τὴν χλαμύδα τῷ ἐρωμένῳ καὶ μὴ κομίσας ἐκ τῆς ἀλλοδαπῆς ἐντειλαμένου ἐκείνου· ἐνταῦθα γάρ, ἐπεὶ μωρόν [*](132) ἐστι τὸ λέγειν ἔκρινα ἄν σε, εἰ καὶ ἐδάκρυες συνεχῶςʼ, ἐρεῖς ὅτι ‘εἰ ἐδάκρυες, οὐκ ἂν ἐφρόντισα; εἰ παρεκαθέζου τῷ τάφῳ, οὐκ ἂν ἐμήνιον;ʼ καίτοι καὶ τότι, εἰ δύνασαι, βίασαι ἀναιρεῖν, ὅ ἔδωκας. καὶ καθόλου πᾶσαν ὑποδιαίρεσιν ἄν πειραθείης συγχωρήσας ἀνελεῖν, εἶτα ἀνελὼν ἐπενέγκοις, πολλαπλασιάσεις τὸν λόγον δριμέως λέγων οὕτως ‘εἰ μὲν τόδε ἐποίησας, συγγνώμης ἄξιος· ἐπεὶ δὲ τόδε, οὐκέτι· καίτοι οὐδὲ τότεʼ· οὕτω γὰρ καὶ αἱ προσωποποιίαι χώραν ἕξουσι μυρίαν. ἵνα δὲ μὴ προσκορὴς εἶναι δόξῃς διὰ τῆς προσωποποιίας πληρῶν λόγους, θαυμαστὸς φανήσῃ ῥήτωρ τὸ γνώρισμα αὐτῆς ἀφαιρῶν καὶ χρώμενος αὐτῇ· εἰ γὰρ μὴ λέγοις εἶπον ἄνʹ, ἄλλο τι φαίνεται πρότερον ἢ ΔροσωπόΔοιία.

11 Πρόσκειται τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ὥσπερ ἴδιόν τι ἐπὶ τῷ τέλει καὶ τὸ πλαστὸν ἐπιχείρημα καλούμενον. τινὲς δὲ οὕτως αὐτὸ ἐκάλεσαν πλαστὸν οὐχ εἰδότες, ὅτι καὶ πᾶσα ὑποδιαίρεσις πλαστή ἔστι. τὸ γὰρ μὴ γενόμενον [*](1 μῃ post τὸ supr mpo Vc Ba | ἂν om m1Vc Ba | γρʹ μὴ ἂν ἀλόγως P 2 ἐποίησας Ac | ἔκρινον |l-lI| ὡς Pa; cf. m 1 mg P: παρήσεις τὴν σὲ ἀντωνυμίαν 5 τὸ om. Ac | συνεχὲς A 6 συνεχῶς etiam ante οὐκ m 1Vc 7 ἐμηνίων 8 ἀναξιῖν P ἀνελεῖν (ρ m 2 supr. Vc) δέδωκας Pc 10 εἰ post ἀνελὼν add. Ma, m po pro 9 ἂν Ba πολλαπλασιάσαξ, εις m.2,Vc; πολλα- πλασιάσε m.p.o. ex ο]ις Ba; πολυπλασιάσεις Ac· 10 11 δριμέως πολλάκις τὸν λόγον Ac, (om. πολλάκις) Vc Ba 14 δοκῆις 14. 16 τῶν προσωποποιιῶν P 19 inter scholia tanοtυm est ti- tulus περὶ τοῦ καλουμένου πλαστοῦ Pc 21 ἐκάλεσεν αὐτὸ Pc)

πλαττόμενον δὲ ὡς καὶ γενέσθαι δυνάμενον τῆς αὐτῆς ἂν εἴη δήπουθεν εὑρέσεως. καὶ τὸ μὲν κυρίως [*](133) πλαττόμενον ἐπιφερόμενον δὲ πᾶσι τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους οὕτως εὑρίσκεται καθολικῶς· εἰ μὲν ἐπʼ [*](226) ἀγαθῷ τινι πραχθέντι δωρεὰν αἰτεῖς καὶ πλάττεις, οὕτως εἶτα δὲ εἰ πρὶν ἢ ποιῆσαι τὸ ἀγαθὸν ᾔτουν δωρεάν, οὐκ ἄν μοι ἔδοτε; οὐκ ἂν ἐψηφίσασθε ἐπαγγελλομένῳ ποιήσειν;ʼ καὶ ἐπὶ τούτῳ ἐρεῖς δεινὸν δὲ ἐπαγγελλομένῳ μὲν ποιήσειν ψηφίσασθαι, μὴ δοῦναι δὲ πεποιηκότιʼ· εἰ δὲ ἐπὶ κακῷ τινι πραχθέντι πάλιν τιμωρίαν ἀπαιτεῖς καὶ πλάττεις, ὁμοίως εἰ δὲ πρὶν ἢ γενέσθαι τὸ κακὸν ἔγνωμεν, ὅτι ἔσται, οὐκ ἂν ἐφιλοτιμησάμεθα κωλῦσαι; δεινὸν δὲ μέλλον μὲν γίνεσθαι κωλύειν, γενόμενον δὲ μὴ τιμωρεῖσθαι. καὶ ἐφεξῆς τούτῳ τῷ σχήματι τῆς ζητήσεως χρώμενος πολυτρόπως εὑρήσεις τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους καταστῆσαι.

Tὰ δὲ πλαστὰ χώραν ἔχει μετὰ τὴν ἀθρόαν εἰσβολὴν τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους, χώραν δὲ ἔχει καὶ ἐν ταῖς ἐργασίαις ταῖς ἀπὸ παραδείγματος, εἰ λέγοιμεν ἐπὶ τῷ πράγματι τῷ καλῶς πραχθέντι ἢ κακῶς τὸ πλαστὸν ἐπιφέροντες· οἷον οὐ δεῖ ἐχθρῷ ἐπιτάττοντι πείθεσθαιʼ, τοῦτο τὸ ἐπιχείρημά ἐστιν· ἡ ἐργασία ἐκ [*](2 ἂν ἧ Ac | καὶ τὸ μὲν P: τὸ μὲν γὰρ v, v l.Pa, (γὰρ om.) v .I.Pc 4 εἴτἐπʼAc 5 αἰτοίης Ac,m 2Vc. v IP πλάττξ Pa,(m 2supr.) Vc 6 εἶτα δὲ εἰ P: εἰ δὲ V: cf. Arist. Rhet. B 23 p 1397b 28: Ἰφι- κράτης ἐν τῇ πρὸς Ἁρμόδιον ὅτι εἰ πρὶν ποιῆσαι ἠξίουν τῆς εἰκόνος τυχεῖν ἐὰν ποιήσω, ἔδοτε ἄν· ποιήσαντι δʼ ἀρʼ οὐ δώσετε; μὴ τοί- νυν κτλ 6. 7 τὴν δωρεάν 8 ποιήσειν Pa (πείσειν coniec- tum propter Herm 59, 19) | δὲ om Ac 10 πεποιηκότι Pa 12 γε- νέσθαι P ποιῆσαι V 13 γενέσθαι P 15 χρώμενος Pa Ac, (ς m 2 ex ν) Vc Ba; om Pc 16 m.po. κατασκευάσαι supr. Ba 20 πράγματι Vδ; παραδείγματι P | τὸ om. V 22. 160,1 ἐκ παραδείγματος om V, v.l.P)

παραδείγματος ‘οὐδὲ γὰρ οἱ πατέρες ἡμῶν ἐπείσθησαν τῷ ᾶέρξῃ γῆν αἰτοῦντι καὶ ὕδωρ, ἀλλʼ ἐξελθόντις [*](134) πολλὰ καὶ καλὰ ἔπραξανʼ· εἶτα πλαστὸν φέρε ‘εἰ δὲ τότε συνεβούλευέ τις δοῦναι γῆν καὶ ὕδωρ, οὐκ ἂν κατελεύσθη; ἐγὼ μὲν οἶμαιʼ. ἐπὶ δὲ τῷ κακῶς οἷον ‘οὐ δεῖ πιστεύειν Θιλίππῳ χαριζομένῳ· ἀπατεὼν γάρ ἐστινʼ εἶτα ἐργασία ἐκ παραδείγματος οὐδὲ γὰρ τοῖς Ὀλυνθίοις συνήνεγκε πεισθεῖσιν αὐτῷ, ἀλλὰ Ποτίδαιαν λαβόντες ἅπαντα προσαπώλεσανʼ· εἶτα πλαστὸν φέρε ‘εἰ δὲ τότε, ὅτε τὴν Ποτίδαιαν ἐλάμβανον, εἶπέ τις αὐτοῖς θεόθεν, ὅτι προσαπολοῦσι καὶ τὴν λυνθον, ἆρα ἂν ἐδέξαντο; οὐκ ἔστιν εἰπεῖνʼ.

Ἔτι παραπειρᾶσθαι δεῖ τὰ πλαστὰ καὶ ἀπὸ τῶν ἐναντίων ζητεῖν πλάττειν, καὶ τοῦτο μυριάκις εὑρίσκεται· οἷον εἰ μὲν ἐπʼ ἀγαθῷ αἰτοίης γέρας, λέγε ‘εἰ δὲ [*](227) κακόν τι ἐπεποιήκειν, οὐκ ἂν τιμωρίαν ἔδωκα;ʼ ὡς ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ Πρὸς Αεπτίνην· διεξελθὼν γὰρ τὰς πράξεις τοῦ Χαβρίου λέγει ἐκ τοῦ ἐναντίου πλάττων ‘ἀλλʼ εἰ μὲν μίαν ἀπώλεσε ναῦν, περὶ θανάτου ἂν ἐκινδύνευσεʼ· τοῦτο μέντοι καὶ διπλῆν ἔχει τὴν τῆς πλάσεως θεωρίαν, ἀπὸ γὰρ τοῦ ἐναντίου γενάμεεον τῷ μικροτέρῳ συμπλέκεται ἢ ἐάν τινα κελεύῃς δοῦναι τιμωρίαν ἐπʼ ἀδικήματι· ἔνεστι γὰρ λέγειν εἰ ἅ ἔβλαψεν εὐηργέτηκε, δωρεὰς ἂν ἔλαβε· δράσας δὲ κακῶς [*](2 γρ ἀπαιτοῦντι P 4 συνεβούλευσε (om. τις) Μr 5 ἐπὶ δὲ V ἢ ἐπὶ κακῶς πραχθέντι Ac; cf. schol. P: ἐπακουστέον τῶ (scr. τὸ) πραχθέντι 7 ἐργασία post παραδείγματος Vc Ba; om Ac 10 τὴν om Vc Ba Mr 11 θεόθεν om Vc Bs 15 καὶ αἰ- τοίης 16 καὶ κακόν Vc 19 cf. Dem 20, 79 θάνατον P 20 ἂν om. Pc ἐκινδύνευε Ac, (σ er.) c μὲν (om. τοι) 21 γι- νόμενον Vc Ba 22 κελεύοις P |ἢ respicit ad l. 15 εἰ μὲν 23 ἔεστι, ξ m 2, Vc 24 εὐεργέτησεν Vc)

οὐ κολασθήσεται;ʼ παντὸς δὲ τοῦ λεγομένου ζήτει τὸ ἐναντίον καὶ πολλάκις εὑρήσεις τοῦτο παρʼ ὅλον τοῦ πλαστοῦ τὸν λόγον, μεμνημένος ὅτι ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ [*](135) ἢ ἀθρόον τὸ πραχθὲν ὡς οὐ γενόμενον πλάττεται ἢ τὸ ἐναντίον αὐτοῦ· οἷον ἐπὶ τυραννοκτόνου ‘εἰ δὲ πρὶν ἢ ἀποκτεῖναι ἐπηγγελλόμηνʼ, τοῦτο τοῦ ἀθρόου πλάσμα ὡς μὴ γενομένου, καὶ ἄλλο ἐκ τοῦ ἐναντίου εἰ δὲ μὴ κατώρθωσα ἀλλὰ ἐλήφθην, τί ἂν ἔπαθον;ʼ καὶ εἰ Δημοσθένην αἰτοίη Cίλιππος ἤ τι τοιοῦτον, διάπλασον ἐκ τοῦ ἐναντίου εἰ δὲ ὑμεῖς ἐβούλεσθε λαβεῖν τι τῶν Θιλίππου, πότε ἂν συνεχώρησεν ὑμῖν;ʼ

Εῖ δὲ καὶ εὐτελέστερόν τι συνεχώρει ἡ φύσις, οὐκ ἂν ὥκνησα διὰ τὸ σαφέστερον. σὺ δὲ παράπεμπε τῷ νῷ τὰς θεωρίας τῷ ῥητορικῷ σου κοσμῶν λόγῳ τὴν τέχνην. ἴσθι μέντοι, ὡς τοῖς ἀρχαίοις ἐντυγχάνοντες καὶ μάλιστα τῷ καθηγεμόνι μυρία καλὰ εὑρίσκομεν· ὅσα δὲ πρὸς τὸ κατεπεῖγον τῆς ὑπαγορεύσεως ἐπιτρέχει τῇ ψυχῇ, δίδωμι.

Δυσχερῆ λύσιν ἔχει τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους τῆς 12 πραγματικῆς. εὕρηται οὖν καὶ μέθοδος πρὸς ταῦτα, [*](228) ὥστε τῷ λύοντι τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους εὐπορίαν [*](136) εἶναι, καὶ τοῦτο τὸ μάθημα σαφέστατα ἐκθήσομαι. ἐὰν [*](8 τὸ om. VcBa 5 οἶον οἴ τυραννοκτόνοι V cf 159, 6 e ἢ om. ἐπηγγειλάμην Pc | πλάσις V 7 ἐχ P ἀπὸ V 8 cf 157, 1 9 δίπλασον Ac 10 ἐβουλεύεσθε Ac 11 συνεχώρησεν ἂν V ὑμῖν om. Vc Ba 12 τι om. 12. 13 non expedio; Sturm: quodsi natura rei argumentum aliquod leve Supμeditet, non ve- rerer illo uti, ut res ἐθuderet manfestior 14 λόγωι κοσμῶν v 16 μάλιστά γε | εὐρίdνομεν, m 2 supr., Vc 19 titulum add. P: περὶ τῶν ἀπαρχῆς ἄχρι τέλους τῆς πραγματικῆς; om nec no- rat Anon. IIl 111, 5 Sp | τὰ post τέλους add Ac. v.l.P 20 μέθ- οδος καὶ πρὸς ταῦτα Vc Ba; καὶ πρὸς ταῦτα μέθοδος Ac 21 τὸ λύον v.I.P)

μὲν τὸ πρᾶγμα παρʼ ἡμῶν γεγονὸς καὶ ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν εἰς τὴν ἡμετέραν βλάβην εἰσαγόμενον, οὕτως αὐτὸ λύσομεν· ζητοῦντες τῶν ἀντιθετικῶν στάσεων τὰ λυσιτελοῦντα ἡμῖν θήσομεν, ὥσπερ ποιοῦμεν καὶ ἐν τῇ ἀντιλήψει, πολλάκις δὲ θήσομεν καὶ τῶν ἄλλων στάσεων τὰ συντελοῦντα εἰς τὴν ἡμετέραν ώφέλειαν. καὶ μεταληπτικὰ δὲ ἐἀν ἔχῃ τὸ κεφάλαιον τοῦ πλαττομένου, θήσομεν ἔσθʼ ὅτε καὶ οὕτω λύσομεν ὅτι οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς τὸ γενόμενον. καὶ μάλιστα ἐὰν ἐκ φύσεως ὴ τι γενόμενον καὶ διὰ τοῦτο ἀξιῶμέν τι γενέσθαι, ὁ ἐνιστάμενος ἐρεῖ ὅτι οὐ διʼ ἡμᾶς γίγνεται ἀλλὰ διὰ τὴν αὐτοῦ φύσινʹ. οἷον ῥεῖ ἀπὸ τῆς Αἴτνης ἐπὶ τὴν Κατάνην συνεχῶς τὸ πῦρ, καὶ συμβουλεύει τις αὐτοῖς μετοικίζεσθαι· τοῦτο τοίνυν λέξει ὁ φεύγειν συμβουλεύων ὅτι κινδυνεύομεν ἐπιόντος ἡμῖν τοῦ πυρὸς καὶ ἀπαίρωμεν ἐνθένδεʼ ἀπαντήσομεν οὖν οὕτως οὐ δηʼ ἡμᾶς ῥεῖ τὸ πῦρ ἀλλὰ διὰ τὴν αὐτοῦ φύσινʼ.

13 Ἡ δὲ τάξις τῶν ἐπιχειρημάτων διπλῆ. εἰ γὰρ τύχοι τὰ μὲν αὐτῶν ἀποδεικτικὰ εἶναι πολιτικῆς ἑρμηνείας μόνης δεόμενα, τὰ δὲ πανηγυρικά, τηρήσεις τὰ πανηγυρικὰ τελευταῖα πρὸς τὸ δοκεῖν αὔξειν προχωοροῦντα [*](1 ἧ Ac, m 2Vc; εἴη PVc Ba 3 αὐτὰ Vc Ba 4 καὶ ποιοῦμεν Vc Bc 6 λυσιτελοῦντα Pc Ac 8 δὲ καὶ Ba, ?m.1 Vc 9 γινό- μενον Ac 10 τι PAc: τὸ oBa γιγνόμενον c, (γιν- Ac ἀξιοῦ- μεν PcBa, (ῶ m 2) Vc 11 οἷον ὅτι Ac 12 cf 110, 6 13 αὐ- τοὺς Pc 14 τοίνυν P; εἰ Ac; om Vc Ba φεύγων Ac 10 ἀπαί- ρομεν Vc Ba, (ο ex ω) Pa. (ω ex ο) Pc |οὖν om. V 18 cf. 164, 10 ann. 10 δὲ PAc Pπ; om Vc Ba |διάταξις Ac 20 δει- κτικὰ m. 1Ba 21 μόνης om. PAc Mr 22 δοκοῦν Pc |παραχω- ροῦντα Pc)

τὸν λόγον ἐπὶ τὸ ἀκμαιότερον, ἵνα τὰ τῆς τέχνης κατʼ οἰκείαν τάξιν προχωοροῦντα δόξαν ἀκμῆς τῷ λέγοντι παράσχῃ ὡς ὑπὸ τῆς ἐν τῷ λέγειν θερμότητος ἐπὶ τὸ ἀκμαιότερον προαγομένῳ· ἄλλως τε δὲ καὶ ἡδίων τοῖς ἀκούουσιν ὁ ἀπὸ τῶν ἀποδεικτικῶν ἐπὶ τὰ πανηγυρικώτερα χωρῶν, οὐχ ὁ ἀπὸ τῶν πανηγυρικῶν ἐπὶ τὰ ἀποδεικτικά.

[*](229)

Αὕτη μὲν ἰδέα πρώτη. δευτέρα δὲ ἐκείνης σοφωτέρα ἰδόντα τὰ ἐπιχειρήματα, ὁπόσα ἐστὶ καὶ οἷα, τὸ προκλητικώτερον τοῦ ἐξῆς κεφαλαίου τελευταῖον τιθέναι, ἵνα, ἐκ τῆς ἀνάγκης τοῦ ἐπιχειρήματος ἀνισταμένου τοῦ κεφαλαίου τοῦ ἐφεξῆς, ὕφος ἕν ὁ λόγος γένηται καὶ σῶμα, μὴ διασπώμενος ἐν ταῖς ὑποφοραῖς, ἀλλὰ αὐτὸς αὐτοῦ δοκῶν ἔχεσθαι καὶ ἀνίστασθαι διʼ αὐτοῦ· ὥσπερ οὖν ἴσμεν καὶ ἐν ταῖς ἀντιλήψεσι τὸ ἀντιπαραστατικὸν μετὰ τὴν ἔνστασιν τελευταῖον τιθέμενον, ἐπειδὴ ἐγερτικόν ἐστι τοῦ ὅρου, οἷον ‘ἐξῆν ἀποκτεῖναι τὸν υἱόν’, ἡ ἔνστασις οὐκ ἐξῆν· εἰ δὲ καὶ ἐξῆν, οὐκ ἐπὶ τῷ αἴτιον γενέσθαι σε τῇ μητρὶ θανάτουʼ, ἵνα εὐθέως ὁ ὄρος ἀπαντήσῃ, τί τὸ αἴτιόν ἐστι θανάτου γενέσθαι. εἰ γὰρ καὶ ἀντιπαράστασίς ἐστιν ἡ ἀπαντήσασα οὐκ ἐπιχείρημα, ὅμως εἰς παραδείγματος λόγον [*](4 προσαγομένωι Vc Ba | τε PAc Mr; om. VcBa, v. l.P 5. 6 πανηγυρικώτατα Vc Ba, (τερα m.1 supr.) Pa 8 πρώτη p; μία V, v.I.P 12 τοῦ v.l. Dox.; τὸ V κατὰ τὸ P ὕφος, ἕν P, m. 2Vc, m.po Ba; ὑφἕν Ac; ὑφʼ ἑνὸς Ba, (ut vid) Vc: cf. Dox. τριχῶς δὲ εὖρον τὴν γραφὴν ἐν τοῖς βιβλίοις· τὰ μὲν . . . ‘κεφαλαίου, τὸ ἐφεξῆς, ἕν ὕφος ὁ λόγος’ . . . τὰ δὲ . . . ‘κεφαλαίου κατὰ τὸ ἐφsξῆς, ὕφος ἕν λόγος’ . . . ἕτερα δὲ . . . ‘κεφαλαίου τοῦ ἐφεξῆς, ἓν ὕφος ὁ λόγος’ κτλ 13 καὶ V, cf. v.l.Dox.; om.P | διασπώ- μενον Ac, (σ m.1 supr.) Vc 15 cf. 136, 20 sq. 18 ἡ ἔνστασις P: ἢ (om. ἔνστασις) AcB a, (ut vid.) Vc; εἶτα Sc | ἐξῆν· εἶτα· εἰ Ac; fort. ἐξῆνʼ· 〈εἶτα ἡ ἀντιπαράστασις〉 ‘εἰ δὲ...’)

[*](138) θήκαμεν, ὅτι χρὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἐπιχειρημάτων οὕτω τιθέναι τελευταῖον τὸ τοῦ μέλλοντος κεφαλαίου προκλητικόν· ἐπεὶ καὶ ἡ ἔνστασις καὶ ἡ ἀντιπαράστασις τὸν αὐτὸν ἔχουσι λόγον, οὐκ ἀεὶ τῆς ἐνστάσεως ἢ τῆς ἀντιπαραστάσεως πρώτης τιθεμένης, ἀλλʼ ἐναλλἀξ τοῦτο πασχούσης ἑκάστης, ὅν τρόπον φαμὲν δεῖν ἀνασκοπεῖν καὶ ἐπὶ τῶν ἐπιχειρημάτων· καὶ γὰρ τούτων ἑκάστη ἢ διὰ τὸ ἀκμαιότερον δευτέρα τεθήσεται ἢ διὰ τὴν τοῦ μέλλοντος κεφαλαίου προσδοκίαν.

14 Ὅρος καὶ ἀνθορισμὸς καὶ συλλογισμὸς καὶ λύσις τοῦ συλλογισμοῦ τέσσαρα μέν ἐστιν ὀνόματα, τῇ δὲ δυνάμει δύο· ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν συλλογισμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναται, ὅ τε τὸν ἀνθορισμὸν καὶ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοῦ τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα [*](4 alt. τῆς om. Vc Ba 8 ἢ om.VcBa cf 138,10 10 Dox :τινὲς πρὸ τοῦ περὶ τάξεως ἐπιχειρημάτων (p. 162, 18) ἀνέγνων τὸ περὶ ὅρου κτλ 13 ὁ post καὶ supr. m 2Ba |Dox.: διάφορον .. τὴν γραφὴν εὖρον . . τὰ μὲν . . . ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν συλλογισμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύ- ναταιʼ· τὰ δὲ οὕτως ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν ἀνθορι- σμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμιασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναταιʼ . . . τὰ δὲ . . ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ ὁ τὸν ἀνθορισμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναται· ὅ τε τὸν συλλογισμὸν καὶ ὁ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμιοῦ τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναταιʼ . . . ὁ μέντοι ἐξη- γητὴς οὕτως ἀνέγνω τὸ παρὸν ῥητὸν ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν συλλογισμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκά- τερα δύναται ὅ τε τὸν ἀνθορισμὸν καὶ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοὶ τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναταιʼ. μήπω γοῦν ἄμεινον οὕτως ἔχειν τὴν γραφὴν ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοῦ τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασιν ἑκάτερα κατασκευάζειν δύναταιʼ κτλ 14 κατασκευάσαι 15 ὁ post καὶ add. Ac, m .2Ba 16 κατασκευάζειν V, v.l.P; om. P)

[*](230) δύναται. τέχνη δὲ θαυμασία παρʼ ἡμῖν εὕρηται πρὸς τὸ μήτε πεφύρθαι τὸν λόγον μήτε ἄπορον εἶναι διῃρημένης τῆς διανοίας, ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἐπιχειρημάτων, ἕνα ὅ τε τὸν ὅρον μελετῶν καὶ ὁ τὸν ἀνθορισμὸν ἀντιτιθεὶς τούτῳ τὰ πρὸ τοῦ πράγματος εἰωθότα συμβαίνειν [*](139) λέγωσι, καὶ ὁ μὲν τὸν ὅρον κατασκευάζων οὕτω ζητῇ τόδε πρὸ τοῦ πράγματος ἔδει γενέσθαι, οὐ γέγονενʼ, ὁ δὲ τὸν ἀνθορισμὸν κατασκευάζων ἵνα οὕτω λέγῃ ἔδει τόδε γενέσθαι πρὸ τοῦ πράγματος, γέγονεʼ. ταῦτα μὲν ἀπὸ τῶν πρὸ τοῦ πράγματος· οἶον μαινόμενος ἀπέκτεινε τύραννον, σωφρονήσας αἰτεῖ τὸ γέρας, ἐνίσταταί τις αὐτῷ ‘οὐ τοῦτό ἐστι τυραννοκτονίαʼ. ὅ δέ φησι τοῦτό ἔστι τυραννοκτονία· ἔδει ἀνελθεῖν εἰς τὴν ἀκρόπολιν, ἀνῆλθον· ἔδει ἀποκτεῖναι, πεφόνευκαʼ, ταῦτα πρὸ τοῦ πράγματος. ὁ δὲ τὸν ἀνθορισμὸν κατασκευάζων ἐρεῖ οὕτως ἔδει βουλεύσασθαι πρῶτον τὸν μέλλοντα τυραννοκτονεῖν, σὺ μαινόμενος οὐκ ἐβουλεύσω· σωφρονούντων γὰρ ἔργον ἐστίνʼ, ὥστε τῶν ὀφειλόντων τι πρὸ τοῦ πράγματος γενέσθαι παρὰ τοῦ τυραννοκτόνου λείπει· ‘ἔδόει εἰδέναι τὸν τυραννοκτόνον, τί ποιεῖ, σὺ δὲ οὐκ ᾐόεις᾿. ὁ δὲ συλλογισμὸς ἀπὸ τῶν ἐπισυμβαινόντων τῷ πράγματι ἐπικατασκευασθήσεται, οἷον οὐδὲν διαφέρει, εἴτε ἐμαινόμην εἴτε ἐσωφρόνουν· [*](1 δύνανται Ac | a nobis Laurentius, apud nos Sturm (at cf. Sturmii commentarium) 3 τῆς om. καὶ om. | τῶν P; om. V, v .I.P ὁ om. Po 7 ζητεῖ V, (ῆ supr) Pa |οὐ PAc; oω. Vc Ba; καὶ Sc; Doxr.: ἔπταισται . . . ἡ γραφή· προσθετέον γὰρ τῷ γέγονεʼ τὴν οὔʼ ἄρνησιν κτλ ; cf 59, 16 sq. 9 οὐ γέγονε Pac, (οὐ in ras.; m po Ba; οὐ om. Pc Ac; Doz.: ἀφαιρετέον τοῦ γέγονεʼ τὴν ‘οὔʼ ἄρνησιν κτλ. 10 ἀπὸ τῶν om Vc Ba πρὸ om. Pc 14 τὴν om V 15 ἀνθορισμὸν ; ὅρον P; Dox.: ἔπταισται ἡ γραφή ἀντὶ τοῦ ἔχειν γὰρ ‘ὁ δὲ τὸν ὅρον κατα- σκευάζων ἐρεῖ οὕτωςʼ ἔχει ὁ δὲ τὸν ἀνθορισμὸν κατασκευάζωνʼ κτλ 16 δεῖ VcAc, m .1Ba |βουλεύεσθαι Ac) ἂ γὰρ ὡς σωφρονοῦντος ἀποκτείναντος ἐμοῦ ἐπισυνέβη ἂν ἀγαθά, ταῦτα καὶ νῦν γέγονεν· ἔδει τὸν τύραννον ἀνῃρῆσθαι, ἀνήρηται· ἔδει ἐλευθερίαν γενέσθαι, γέγονεν· ἔδει μηδένα εἶναι ἐπὶ τῆς ἀκροπόλεως, οὐδεὶς ἔστινʼ. ὁμοίως καὶ ὁ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοῦ ἔχων ἐκ τῶν μετὰ ταῦτα συμβαινόντων, εἴ τι μὴ ἐπιγέγονε, [*](140) λαμβάνων ὡς ἐπιχείρημα φήσει ὅτι πολὑ διαφέρει· ἂ γὰρ ἂν ἐπισυνέβη σωφρονοῦντός σου κτείναντος, ταῦτα οὐ γέγονε νῦν μαινομένου ἀποκτείναντος· οἶον ὁ σωφρονῶν ἀποκτείνας εὐθέως τιμᾶται, σὺ δὲ μετὰ τὸν [*](231) φόνον ἐθεραπεύου ἰατροῖς ὑποκείμενος καὶ μάγοιςʼ ὥστε τῇ μὲν δυνάμει τὰ αὐτὰ εἶναι κἀκεῖνα, οἷα τὰ ἐνθάδε, μόνῃ δὲ τῇ διαστάσει τῶν χρόνων διαφέρειν. ἐξ οὗ συμβαίνει μὴ διαμαρτεῖν τὰς δριμύτητας πρός τε εὐπορίαν τοῦ ἐπιχειροῦντος καὶ πρὸς διάκρισιν τῶν τε ἄνω κεφαλαίων καὶ τῶν ἐφεξῆς, ὡς ἂν μὴ τοῖς αὐτοῖς περιπίπτωμεν τῷ τὰς αὐτὰς δυνάμεις ἔχειν ἑκάτερα.

15 Διασκευὴ δὲ τοῦ προβλήματος ἡ διατύπωσίς ἐστι τοῦ πράγματος, ὥσπερ ἐν ποιητικῇ ἡ καθʼ ἕκαστον [*](1 ἐμοῦ καὶ ἀπ P 8 ἐπισυνέβη ἂν σου suppl.m po Pc ἀπο- κτείναντος Ac,m 1 Pc 10 σώφρων Vc Ba 13 τοῦ χρόνου add. mpo schol. P (W VI 790 ann.): ...τῇ δὲ διαστάσει μόνον τῶν χρόνων δια et insequens scholion: ‘μόνῃ δὲ τῇ διαστάσει τοῦ χρόνου διαφʼ . . ἐξ οὖτινος χρόνου συμβαίνει ἰσχυρὰς εἶναι τὰς ἐργασίας τῶν κεφαλαίων 17 αὐτὰς om Pc 20 ἡ διασκευὴ Pa PπAc |δὲ om Ac διασκευὴ δέ ἐστιν ἐν προβλήματι ἡ διατύ- πωσις τοῦ Vc Ba; γρʹ καὶ οὕτως· ἡ διασκευὴ τοῦ πράγματος ἡ διατύπωσίς ἐστι· καὶ οὕτω γρʹ ἡ διασκευή ἐστιν ἐν προβλήματι ἡ διατύπωσις τοῦ πράγματος mg. 21 καθάπερ Ac)

τῶν γενομένων ἀφήγησίς τε καὶ διατύπωσις, διὰ μὲν τῶν πεπραγμιένων τοῦ διασκευάζοντος ὀφείλοντος πλατῦναι τὸ πρᾶγμα μόνον, οὐ μέντοι γε οὔτε αἰτίαις οὔτε λογισμοῖς τοσοῦτον οὔτε ἄλλῳ τινὶ ἐπιχειρήματι, ἀλλὰ μόνῳ τῷ τρόπῳ. διασκευάζεται μὲν γὰρ πάντως ἕν τι τῶν τῆς περιστάσεως, καὶ ὅ τι δἂν ἐκείνων ᾖ, [*](141) τῷ τρόπῳ πάντως πλατύνεται, καὶ μετὰ τοῦ τρόπου καὶ προσωποποιίαις καὶ οἶα εἰκὸς ἧν τελεῖσθαι ἐφʼ ἑκάστου τῶν πραττομένων καὶ λεχθῆναι δυναμένων παρὰ τῶν ἐμφαινομένων προσώπων ἐν τῇ διατυπώσει. ἔξεστι δὲ τὸν διασκευάζοντα πιθανῶς τολμᾶν καὶ λέγειν, ὅσα εἰκὸς ἐπισυμβαίνειν εἴωθε τοῖς πράγμασι παράδοξα ἢ θαυμαστά, καὶ ταῦτα λαμβάνοντα ἐκ τοῦ εἰκότος· ὄ γὰρ ἂν δυνηθῇ ποτε ἐπισυμβῆναι τοιούτῳ πράγματι, λέγειν ἔξεστιν, ὡς ἐπισυνέβη καὶ τότε, πᾶν δὲ τὸ παρὰ τὸ εἰκὸς ἢ λεχθῆναι ἢ πραχθῆναι λεγόμενον εἰς κακόζηλον ἐξάγει τὴν διασκευήν.

Γίνεται δὲ ἡ διατύπωσις τοῦ πράγματος ἢ ἐκ τῶν παρελθόντων ἢ ἐκ τῶν παρόντων ἢ ἀπὸ τῶν μελλόντων, [*](232) ἢ οἷα πάλαι ἐγένετο ἢ ὁποῖα νυνὶ γίνεται ἢ ὁποῖα κατὰ τὸ μέλλον γενήσεται, ἡμῶν καὶ ταῦτα διατυπούντων. συνελόντι δὲ εἰπεῖν ἡ διασκευὴ ποιητικῆς ἔχει [*](1 γινομένων Pa τε Pc Ac; τις Vc Ba, (τε supr ) Pa, cf.168, 2 5 πλατύνεται post τρόπω add. Ac 6 δʼ om Sc 7 πάντως AC. v .l.P; om. PVc Ba 8 οἷα|l] Pc τελεῖσθαι om. 9 10 γρ καὶ οἶα εἰκὸς ἦν ἐφοʼ ἑκάστω τῶν πραττομένων καὶ λεχθῆναι δυνα- μένων ἕξει παρὰ τῶν κτλ. P; eadem in lemmate (at δυναμένων ἐξ αἰτίας τῶν, om. παρὰ) Mr 10 ἑξει ante παρὰ add V, cf v .l.P 11 τὸν om. |καὶ post λέγειν Vc Ba 12 εἰκὸς suspect. 13 λαμβάνοντα m.2 ex ο]ς, m.2 ειν supr., Vc 16 ἢ λεχθῆναι ἢ om (ἢ λεχθὲν ἢ πραχθὲν m 2 supr.) Vc | (ἢ om.; λεχθέν ἢ πραχ- θὲν ἢ λεχθῆναι ἢ m.2 supr.) πραχθῆναι m.2] λεγόμενον Ba πεπράχθαι Vc |cf. 202, 4 18 ἡ — πράγματος post 19 μελλόν- των V 20 ὁποῖα . . ὁποῖα Ac; ποῖα ... ποῖα Vc Ba 22 συν- ελόντι , (τα m.1 supr ) Pa; συνελόντα Pc)

φιλοτιμίαν· οὐδὲν γὰρ ἕτερον ἡ ποιητικὴ ἔχει πλὴν ἑκάστου τῶν γενομένων ἀφήγησίν τινα καὶ διατύπωσιν.

Χρὴ δὲ τὸν μέλλοντα μελετᾶν οἰκονομεῖν εἰδέναι. εἰ [*](142) μὲν γὰρ εὑρίσκοιτο διήγησις καὶ ἐκ τῶν παρελθόντων καὶ ἐκ τῶν μελλόντων ἢ ἀπὸ τῶν παρόντων μόνων ἢ καὶ τῶν δύο καιρῶν ἢ καὶ τῶν τριῶν, ἔξεστι τὸν παρελθόντα ἀπολαβόντα ἐν τῇ διηγήσει ἐνδιασκεύως ἀποπληρῶσαι τὸ ἄνω μέρος, οὐ μέλλοντα ἐνοχλήσειν τοῖς κάτω μέρεσι τοῖς αὐτοῖς διὰ τὴν τῶν μελλόντων διατύπωσιν. εἰ δὲ εἴη τὸ πρᾶγμα ὀφεῖλον διασκευασθῆναι καὶ ἄνω καὶ κάτω ἐν ταῖς διηγήσεσι, μνήμην αὐτοῦ ποιησόμεθα κατασκευάζοντες ταῖς αἰτίας, αἷς ἔφαμεν τὴν διήγησιν κατασκευάζεσθαι, τοὺς δὲ τρόπους αὐτοὺς τῇ διασκευῇ φυλάξομεν. ἐὰν δὲ παντάπασιν ἦ ἄπορον εἰς διατύπωσιν τὸ πρᾶγμα, τότε μεταχείρισίς ἐστιν οἰκονομίας ἀρίστη τὸ μηδὲ ἐν τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους γενομένους ἀποχρήσασθαι ταῖς ὑποδιαιρέσεσιν, ἀλλʼ ἀθρόως εἰπόντες τὸ πρᾶγμα ἐκεῖ καὶ πλάσαντίς τινα πλαστὰ καὶ ἐπὶ ἀθρόῳ τῷ πράγματι ἐπειπόντες τὰς καθʼ ἕκαστον ὑποδιαιρέσεις τοῖς ἐπιοῦσιμεν τῇ κατασκευῇ χρώμενοι ἐνταῦθα ἀντὶ τῆς διασκευῆς, καὶ τοὺς ὑπομερισμούς, οὕς ἐμέλλομεν ἐν τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ποιεῖν ὡς κατασκευάζοντες, τούτους [*](1 cf. 166, 21 4 καὶ — 5 μελλόντων ante διήγησις ; ego Po- tius post 6 καιρῶν transposuerim 5 alt. τῶν om. Vc Ba μόνων Pc, m 2Vc; μόνον , (ων supr.) Pa 6 pr. καὶ PAc; ἐκ Vc Ba alt. καὶ om. W 7 ἔν τισι διηγήμασιν Mδr 8 ἐνοχλεῖν Ba 10 τὸ πρᾶγμα τὸ Ac 11 αὐτοῦ μνήμην 12 τοῖς τρόποις οἷς Vc Ba | ἔφἂμεν P | 122,15 sqq. αὐτοὺς PAc; τούτους Vc Ba 15. 16 Dox.: τινὲς . . . ‘οἰκονομία μεταχειρίσεως ἀρίστης τὸ. 17 γενομένοbς Pa 18 ἐκεῖ τὸ πρᾶγμα Mr 19 καὶ om. 20 et p. 169, 1 φυλάξωμεν Vc Ba 22 ἐν om VcBa)

φυλάξομεν τῇ διασκευῇ ὡς διατυποῦντες, μόνῃ τῇ τῶν κώλων ἁρμονίᾳ χρώμενοι διαφερούσῃ — ἄλλα γάρ ἐστι κατασκευαζόντων κῶλα καὶ ἄλλα διασκευαζόντων — προσέτι δὲ καὶ τὰς περὶ τὴν κατασκευὴν περιόδους ἀφαιροῦντες· ἀλλότριον γὰρ περίοδος διασκευῆς. [*](143) ὅθεν γίνεται καὶ ἡ τῶν προσωποποιιῶν εὐπορία· εἰ γὰρ καὶ ἀποροίη τὸ πρᾶγμα διασκευῆς ἀθρόως, ὁ ὑπομερισμὸς [*](233) προσωποποιίας οὐκ ἀπορεῖ. — Χρὴ δὲ εἰδέ — ναί, ὅτι καὶ πᾶς ὑπομερισμὸς τὰ αὐτὰ λέγει τῇ διασκευῇ ἀνεμποδίστως· δεῖ γὰρ πάντως ἐκ τῆς ὑποδιαιρέσεως εἰς τὸ πρᾶγμα αὐτὸ ἐπανελθεῖν, ἀλλὰ καὶ καθʼ ἑκάστην ὑποδιαίρεσιν τοῦτο ποιεῖν ἀνεπαχθές ἐστιν ἀεί.

Ταυτολογεῖ δὲ διασκευῇ καὶ ἡ τῶν καλουμένων χωρίων ἀγωγή, καὶ ἐκείνη ἀνεπιλήπτως. ἀνάγκη γὰρ ἀπὸ τοῦ παραδείγματος ἢ τοῦ μυθικοῦ ἢ τοῦ ἱστορικοῦ μεταβαίνοντα εἰς τὸ ἰδιον πρᾶγμα τὸ αὐτὸ λέγειν πολλάκις· οἷον ὡς ἐπὶ παραδείγματος τοῦτο ἐπιδεῖν τινα σαφέστερον, ἐπίπρασκεν Ἀλέξανδρος τούς Θηβαίων αἰχμαλώτους, πριάμενοι Δακεδαιμόνιοι τριακοσίους κατεσφαξαν ἐπὶ τὸ ἐν Δεύκτροις τρόπαιον καὶ κρίνονται τῶν εἰς τοὺς Ἐλληνας ἀδικημάτων. ἐὰν γὰρ διασκευάζοντες λέγωμεν τριακοσίους ἐθύσατε ὡς ἱερεῖα ὠμῶς καὶ ἀνηλεῶς τοῖς βωμοῖς ὡς σφάγιαʼ, ταῦτα πάλιν διασκευάσομεν, καὶ ἐν ταῖς διατυπώσεσιν αὐταῖς ὡς [*](1 τυποῦντες Pa 2 χρησάμενοι Vc Ba 3 κῶλα post διασκευα- ζόντων V 7 schol P (W VI 802, 3): δεῖ προσυπακούειν τὸ ἐπιφερόμενον κτλ.; Dox .: λείπει, φησὶν ὁ ἐξηγητής, τὸ ἐπιφερό- μιενον κτλ 13 διασκευὴ ; Dor : ὁ μὲν οὖν ἐξηγητὴς ταυτολο- γεῖ δὲ διασκευῇ καὶ ἡ . . . ἀγωγήʼ . . τὰ δὲ ἀκριβέστερα τῶν βι- βλίων ταυτολογεῖ] δὲ διασκευὴ τῇ . . . ἀγωγῇʼ 15 pr ἢ om Vc Ba 15 16 ἐπαναβαίνοντα Vc Ba 21 γὰρ om. Ac 24 αὐ- ταῖς om VcBa)

ἔφαμεν λέγοντες ὡς προσῆκον δεδακρυμένους, θρηνοῦντας, ἐστεφανωμένους, καὶ οἶα ἐποίουν περιπτυσσόμενοι ἀλλήλους καὶ οἷα ἔλεγον ἱκετεύοντες καὶ ὀδυρόμενοι· μέχρι τούτων ἡ διατύπωσις ἡ ἀπὸ τοῦ πράγματος. ἐὰν [*](144) δὲ ἐπεισάγειν ἐθέλῃς χωρίον ἀπὸ ἑνὸς ὀνόματος, λήῃ πρόφασιν ἱστοριῶν, ὡς ἐνταῦθα τριακοσίους ἐθύσατε, διεφθείρατε τὸν ἀριθμὸν ὑμῶν τὸν ἐπαινούμενον τῶν τριακοσίων τῇ τούτων τελευτῇʼ· μετὰ γὰρ τὸ εἰπεῖν ὡς ἀνηλεῶς ἀπεκτείνατεʼ καὶ διασκευάσαι δύνασαι εἰπεῖν ὅτι ἀπέθανον ὑμῶν καὶ ἐν Θυραίᾳ τριακόσιοι, ἀλλὰ πολέμου νόμῳ· ὑμεῖς δὲ ἱερείων νόμῳ τούτους κατεσφάξατεʼ καὶ πάλιν ἄλλο χωρίον ἀπέκτεινεν ὑμῶν καὶ βασιλεὺς τριακοσίους ἐν Πύλαις, ἀλλʼ οὐκ ἔθυσεν· ὑμεῖς δὲ παρεστήσασθε τριακοσίους ἱερεῖα τοῖς βωμοῖςʼ καὶ πάλιν ἐπὶ τὴν διασκευὴν χωρήσομεν, εἰ τύχοι παρά [*](234) δειγμα, κἂν Κλέωνος μνημονεύσῃς τὸ περὶ Πύλον καὶ φακτηρίαν χωρίον ἐπεισάγων, κἀκεῖθεν ἐπαναδραμεῖν εἰς τὴν διασκευὴν δύνασαι πάλιν ἀνεμποδίστως.