Περὶ εὑρέσεως [Sp.]

Ἡ πρώτη καὶ καλλίστη τῶν προοιμίων εὕρεσις καλλίστης 1 καὶ πραγματικωτάτης εὑρέσεως τετύχηκε τῆς ἐκ τῶν ὑπολήψεων καλουμένης τῶν τε προσώπων καὶ τῶν πραγμάτων· ὅπως δὲ ταῦτα ἔχει, διελὼν ἐκθήσομαι καθʼ ἕκαστον ἐν μέρει. τεθείσης γάρτοι πάσης ὑποθέσεως ἀνασκοπεῖν ἄξιον πρῶτον τὸ πρᾶγμα τὸ γεγενημένον ὁποῖόν ἐστι, καὶ περὶ οὗ ἡ κρίσις ἢ τὸ βουλευτήριον συνέστηκεν· ἐν προβλήμασι γὰρ ἢ κρίνομεν ἢ βουλευόμεθα. δεῖ τοίνυν σκοπεῖν τὸ πρᾶγμα εἴτε καλόν ἐστιν εἴτε φαῦλον, εἶτα ἐξῆς τὰς περὶ τὸ πρόσωπον ὑπολήψεις ἑκάστου, τῶν δικαζόντων, τῶν κατηγορούντων, [*](P ═ PaPc) [*](V ═ VcAcBa) [*](1—2 de titulo cf. Praef. 3 περὶ προοιμίων· τόμος α΄ P, (om. τόμος α.΄) Ac; om. (προοιμίων titulo l. 2 add.) VcBa 4 προ- οιμίων om. V 5 εὕρεσις vix san.; Dox.: τινές … ‘ἡ … προ- οιμίων ὑπὸ (ὑπόθεσις?) καλλίστης καὶ πραγμιατικωτάτης εὑρέσεως (μεθόδου supr. Vδ) τετύχηκεν’ … ἕτεροι δὲ … ῾ ἡ …. προοι- μίων μέθοδος καλλίστης ὑποθέσεως τετύχηκεν’ κτλ. 6 πραγ- ματικωτ⌊άτης m.po.⌉ τετύχηκεν εὑρέσεως Pc 8 ἔχ⌊ει m.2⌉ Vc 10. 11 [τὸ γεγενημένον] Spengel; cf. 94, 6. 95, 2 11 καὶ om. VI | ⌊ἢ⌉ Vc; καὶ Vg)

Πρῶτον μὲν οὖν σκοπητέον τὸ πρᾶγμα ποταπόν ἐστι καὶ ποταπὸν ὑπείληπταί, χρηστὸν ἢ φαῦλον, καὶ τίνα γνώμην ἔχουσιν οἱ δικασταὶ περὶ αὐτοῦ, καὶ ὅπως διετέθησαν ἐπὶ τῷ πεπραγμένῳ. εἰ μὲν οὖν χρηστὸν εἴη, χαίρειν αὐτοὺς εἰκὸς καὶ γεγηθέναι· καὶ τὸ προοίμιον οὖν ἔσται τὸν τρόπον τοῦτον ῾ ὁρῶ μὲν ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες δικασταί, χαίροντας ἐπὶ τοῖς πεπραγμένοις καὶ χάριν [*](178) γινώσκοντας τῷ θεῷʼ, ὡς ἐπʼ ἐκείνου τοῦ προβλήματος· ἐβοήθησάν ποτε φυγάδες πολεμουμένῃ τῇ πατρίδι καὶ νίκην εἰργάσαντο, καὶ γράφει τις αὐτοὺς κατάγειν· τῷ μὲν θεῷ, ἄνδρες πολῖται, χάρις πολλὴ τῷ τὴν νίκην ἡμῖν κατὰ τῶν πολεμίων παρεσκευακότι καὶ τῆς παρούσης ἡδονῆς τὰς ἀφορμὰς ἐνδόντι· ἐπεὶ δὲ καὶ οἱ πολῖται μετά γε θεῶν γεγόνασιν ἡμῖν τῆς παρούσης θυμηδίας αἴτιοι, συμβουλεύσων παρελήλυθα κατάγειν αὐτοὺς καὶ ἀποδιδόναι τῇ πόλει, ἣν ἔσωσαν αὐτοί᾿ . τῆς δὲ κατὰ τὴν ἑρμηνείαν ἁπλότητος μὴ φροντίσῃς· διδασκαλικώτερον γὰρ ἐσπούδασα τὰς τέχνας ἀφηγήσασθαι, περιελὼν τὴν ἰσχὺν τοῦ λόγου καὶ γυμνὰ τιθεὶς [*](3. 4 δὲ καὶ πλείονα Ac 4 τούτων δὲ Le Md Oh Vx | ἕκαστ⌊ον⌉ Ba 6 cf. p. 93,8 | πρᾶγμα ⌊l—II⌉ Vc 8 αὐτοῦ ⌊VI—VII⌉ Pa 9 περὶ τ`ῶι πεπραγμένὼ (= τὸ πεπραγμένον ?) Ac 10 εἰκὸς αὐτοὺς VcBa 11 οὖν om. Ba | τοῦτον τὸν τρόπον V; τοιου- τότροπον Le | ὁρῶμεν PVcBa | ὑμᾶς post 12 δικασταί Ba 14 cf. 100, 16. 105, 16 15 αὐτ⌊οὺ ex ὸ⌉ς Pc 17 ⌊ὑ ex ἡ⌉μῖν Pa | ἐναν- τίων Pa 19 γε om. VcBa | θεῶν Md Vb; θεὸν PaAcBa; ⌊θεὸν⌉ Pc; τῶν θεῶν m. 1Vc 21 τῆ πόλει Ac; τὴν πόλιν VcBa, (ῆ et ει supr.) P | ἐσώσαντο αὐτοί VcAc)

Ἑξῆς τρεπτέον ἐπὶ τοὺς κατηγόρους καὶ τίνα τρόπον ἀπὸ τούτων εὑρίσκεται τὰ προοίμια· οἱ γὰρ κατηγοροῦντές τινος ὑπολήψεις ἔχουσι πολλάκις ἢ ἔχθρας ἢ φθόνου. τὸν μὲν οὖν φθόνον, εἴ τις ἐμφαίνοιτο τῷ [*](79) προβλήματι, διακρουσόμεθα· δεινὸν γὰρ βασκανίαν ὁμιολογεῖν καὶ ἐπίφθονον ἀεί. ἐμφαίνεται δὲ πολλάκις, ὅταν ἢ δόξη βασκαίνωμεν ἢ πλούτῳ, οἷον πρεσβεύων Αἰσχίνης παρὰ τὸν Φίλιππον ἐτραγῴδησε, νενίκηκεν, ἐστεφάνωται, καὶ κρίνεται παραπρεσβείας ὑπὸ Δημοσθένους· [*](4 ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς Ba | λέξωμεν Ac 7 λυπουμένους 9 κατὰ — νόμον Ba, m. 2P, cf. 125, 11; om. VcAc, m.1P; γρ ἀπ- ἐπτεινε τὸν ἑαυτοῦ (ἑαυτῆς Pc) υἱὸν κατὰ τὸν τῶν ἀκρίτων νόμιον καὶ κρίνεται P 10 ὁ πατὴρ post κρίνεται add. Vw, m.po.Pa 11 ἄνδρες om. Pc 15 εἰσὶν suppl m. 2Vc 18 εὑρίσκονται Ac | γὰρ om. VcBa 21 διακρουσώμεθα VcAc 23 ἢ πλού- τῳ om. Vn | δόξη ante οἷον supr. Vg)

Καὶ περὶ τοὺς ἀπολογουμένους ὑπέρ τινος ὑπόληψις εὑρίσκεται πολλάκις εὐνοίας ἢ κέρδους. τὸ μὲν οὖν [*](70) κέρδος ἀεὶ παραιτητέον καὶ τὸν μισθόν, πλὴν εἰ μὴ πιθανῶς λέγοιμεν μισθὸν ἔχειν παρὰ τῶν βοηθουμένων τὴν σωτηρίαν, οἷον ἐὰν ὑπὲρ ἀριστέων λέγωμεν ἢ ὑπὲρ τυραννοκτόνων ἢ καθάπαξ δημοσίᾳ τὴν πόλιν εὖ ποιησάντων· οἷον ἐπὶ τῶν τριάκοντα τυράννων ἐξετίθεσαν Ἀθηναῖοι τὰ γένη, Μεγαρεῖς ἀναιρούμενοι ἔτρεφον, παυσαμένης τῆς τυραννίδος ἥκουσιν ἀποδιδόντες τὰ γένη, καὶ γράφει τις τὸ κατὰ Μεγαρέων [*](181) ἀνῃρῆσθαι πινάκιον· ἄριστον γὰρ ἐνταῦθα διομολογήσασθαι μισθὸν ἔχειν τὴν τῶν φιλτάτων σωτηρίαν λέγοντα οὕτως μισθὸν μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρὰ Μεγαρέων αὐτός τε ὁμολογῶ μέγιστον εἰληφέναι τῶν παρόντων λόγων καὶ ὑμεῖς δʼ ἂν ὁμολογήσαιτε, τὴν σωτηρίαν τῶν φιλτάτωνʼ. ― Τὴν δὲ εὔνοιαν φανερῶς ἔστιν ὁμολογεῖν ἄνευ κέρδους, ὅταν ὑπὲρ τῶν δημοσίᾳ τὴν πόλιν εὐεργετησάντων λέγωμεν, οἷον μελλόντων μονομαχεῖν ἀδελφοῶν δύο κατὰ τὸν νόμον τὸν περὶ τῶν ἀριστέων περὶ τοῦ γέρως ἐξέλιπεν ὁ ἥλιος, καὶ γράφει τις λελύσθαι τὸν νόμον· οἷον ῾ φιλεῖν μὲν τοὺς ἀδελφοὺς οὐκ ἂν ἀρνηθείην ἔγωγε κοινοὺς σωτῆρας [*](1 καὶ suspect. | πρὸς (pro περὶ) Ac 2. 3 τὸ . . κέρδος Vc, v.l.P; τοῦ..κέρδους PAc, m.1Ba 3 καὶ Vc, v.l. P; ἐνστήσασθαι P, (κυρῶσαι καὶ m.po. supr.) Ba; om. Ac | μισθὸν, m. 2 ἀγῶνα supr., Pb 4 παρὰ om. Om 5 γρ τὴν τῶν φιλτάτων σωτη- ρίαν P 6 (δημοσία om.) τῆι πόλει, m.2 δημοσία τὴν πόλιν, Vc 7 εὐεργετησάντων Vt 10 cf. Thuc. 1, 139; Plut. Pericl. 30; cf. p. 106, 1 (ubi καθαιρεῖν; at ἀναιρεῖν etiam Diod. XII 39, 4) 18 οὖν om. Pc 15 ὁμολογήσητε VcBa, (αι) P; ὁμολογήσετε Ac 16 πάντες ante τὴν add. Ac, πάντως VcBa, εἰκότως Od 17 ἄνευ κέρδους suspecta 19 cf. Aps. l 2 p. 234, 15 Sp.-H. 20 τῶν om. Pc | cf. 116, 17 22 κοιν⌊οὺ ex ὸ⌉ς σωτηρ⌊Ι⌉ας Pa)

Περὶ δὲ τοὺς τὰ ἐγκλήματα ἔχοντας ἢ χρησταὶ ὑπολήψεις συνίστανται ἢ πονηραί. ἐὰν μὲν οὖν κατηγορῶμεν, τὰς φύσει προσούσας φαύλας βεβαιώσομεν, οἷον «τὴν μὲν ἀσέλγειαν, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ τὴν ὕβριν, πρὸς ἅπαντας ἀεὶ χρῆται Μειδίας, οὐδένα οὔθʼ ὑμῶν οὔτε τῶν ἄλλων πολιτῶν ἀγνοεῖν οἴομαι »· τὰς δὲ χρηστὰς προσούσας ὑπολήψεις διαλύσομεν, οἷον «τοὐκ ἀγνοῶ μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι τὸν Χαρίδημόν τινες εὐεργέτην οἴονται· ἐγὼ δὲ ἐάνπερ ἃ βούλομαί τε [*](182) καὶ οἶδα τούτῳ πεπραγμένα δυνηθῶ πρὸς ὑμᾶς εἰπεῖν, οἴομαι δείξειν οὐ μόνον οὐκ εὐεργέτην, ἀλλὰ καὶ κακονούστατον καὶ πολὺ τἀναντία ἢ προσῆκεν ὑπειλημιμένον». — Ἐὰν δὲ ἀπολογώμεθα, τοὐναντίον ποιήσομεν, τὰς μὲν χρηστὰς βεβαιοῦντες ὑπολήψεις, τὰς δὲ φαύλας διαλύοντες, οἷον δέκα νέοι τὴν τάξιν λιπόντες ἔφυγον, τῷ ἑνὶ ἀπαντήσασα ἡ μήτηρ ἀπέκτεινεν αὐτόν, οἱ ἐννέα στραφέντες ἠρίστευσαν, καὶ κρίνεται ἡ γυνὴ φόνου· ἐνταῦθα γὰρ μία μὲν ὑπόληψις περὶ τὴν [*](72) [*](2 ἀνεπίφθονοξ Pa 4 ἕνεκα P 5 λελύσθαι τῆι πόλει τὸν Vc, v.l.P, Dem 20, 1 | καὶ supr. Pa; δὲ καὶ Vb 11 φύ- σει⌊Ι⌉ Pc 12 Dem. 21, 1 13 πάντας 16 μὲν οὖν Ac, Dem. 23, 6 | ὦ ἄνδρες δικασταὶ P; om. Dem. 19 αὐτὸν m.2 supr. post δείξειν Vc 24 καὶ τῶ Vc)

Ἐμφαίνεται δὲ καὶ ἔξωθεν πρόσωπα, ὡς ἔφαμεν, πολεμίων μάλιστα πολλάκις, ἀφʼ ὧν οὕτω ληψόμεθα τὰ προοίμια ζητοῦντες ἐπὶ τῇ παρούσῃ κρίσει, τί ἂν βούλοιντο τέλος οἱ πολέμιοι γενέσθαι, λέγοντες οὕτως ὡς ἐν ἐκείνῳ τῷ προβλήματι· φυγάδες πολεμουμένῃ τῇ πατρίδι ἐβοήθησαν καὶ νίκην εἰργάσαντο, καὶ γράφει τις αὐτοὺς κατάγειν· ῾ τοῖς μὲν οὖν πολεμίοις διʼ εὐχῆς ἐστι μὴ καταδέξασθαι τοὺς πολίτας ἡμᾶς ἐνθάδε, ἵνα ὦμεν αὐτοῖς ληφθῆναι ῥᾴδιοι· ἡμᾶς δὲ οὐκ ἄξιον ποιεῖν, ἃ δοκεῖ τοῖς πολεμίοιςʼ.

Ταῦτά σοι περὶ τῶν ἐξ ὑπολήψεως προοιμίων πεπλήρωται, τοῦτον εὑρισκόμενα τὸν τρόπον ἁπανταχῇ.

Ἑξῆς λεκτέον περὶ τῶν ἐξ ὑποδιαιρέσεως προοιμίων 2 πάνυ παγκάλην καὶ ποικίλην ἐχόντων τὴν τέχνην. εὑρίσκεται δὲ καὶ ταῦτα ἀπὸ τῶν ἑξῆς μαθημάτων, οὐκ ἐν πᾶσι δὲ προβλήμασιν οὐδὲ πάντα ἐν πᾶσιν· εὔθικτα μὲν γάρ ἐστιν εὑρεθέντα καὶ δριμέα, πολλάκις δὲ φαίνεται τῶν ἐξ ὑπολήψεως ἡ ἀρετή, διότι πανταχῇ φαίγνετα.

Ἔστι δὲ τῶν ἐξ ὑποδιαιρέσεως εἴδη τρία, ὧν καὶ τὰ παραδείγματα θήσομεν. καὶ πρῶτον ἔστιν ὅτε δύο περαγμένων ἀδικημάτων, ὧν καὶ τὸ ἕτερον ἀναδέξασθαι δύναται κρίσιν, ὑποδιαιροῦντες ποιήσομεν προοίμιον οὕτως· οἷον κατέσκαψάν τινες πόλιν ἐν πολέμῳ καὶ ἐγεώργησαν αὐτήν, οὐκ ἀνῆκεν ἡ γῆ καρπούς, καὶ κρίνονται ἀσεβείας· ἐνταῦθα δύο ὄντων ἀδικημάτων ἰσοστασίων, τοῦ τε κατασκάψαι τὴν πόλιν καὶ τοῦ γεωργῆσαι, ποιήσομεν ἐξ ὑποδιαιρέσεως προοίμιον οὕτως ῾εἰ μὲν οὖν καὶ διὰ τὸ κατασκάψαι τὴν πόλιν ἔδοσαν αὐτοὶ δίκην, ὀρθῶς ἂν ἐγένετο· νῦν δὲ πολλῷ πλέον, ὅτε καὶ γεωργῆσαι διέγνωσαν ἣν κατέσκαψαν πόλινʼ. οὐ μέντοι ἡ ἑνὸς πράγματος εἰς λεπτὸν τομὴ προοίμιόν ἐστιν ἐξ ὑποδιαιρέσεως, ἀλλὰ τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἐξ ὑποδιαιρέσεως κατασκευή· οἷον ἔπεισεν ἐν λιμῷ [*](74) καὶ πολιορκίᾳ ῥήτωρ τὴν ἄχρηστον ἡλικίαν ἀποκτεῖναι, [*](4 καὶ supr. Vδ, om. We 5 εὔθικτα PVc; εὔθηκτα prae- ferunt Dox., schol. P (W VII 710, 8) 6 μὲν om. Pc | πλεονάκις Ald.; πλειστάκις m.po.Vc 6. 7 ⌊φαίνεται δὲ πολλάκις m.po.⌉ Pc | ἐμφαίνεται Ba 7 cf. 93, 5. 100, 23 7.8 φαλίεται P 9 ὑπο- ⌊διαιρέσεως m. po.⌉ Pc |τὰ om. VcBa 10. ad ὅτε mg.: γρ ἢ γὰρ δύο πεπραγμένων Pa, (ἤτοι) Pc 10.12 ὅτἂν . . . ποιήσωμεν Ac 11 καὶ om. Vc 14 τοὺς καρποὺς Ac; cf. 106, 6 15 δὲ δύο Pc | ὄντων τῶν Vδ 19 δίκας V 21 λεπτὸν: cf. p. 222, 24 Sp.)

Δεύτερον ἐξ ὑποδιαιρέσεως μάθημα οὕτως εὑρίσκεται, ἐν ᾧ ποιοῦμεν προοίμιον. ἐνίοτε τοῖς προσώποις καὶ πρὸ τῶν πραγμάτων ἴδιαι παρακολουθοῦσιν ὑπολήψεις, οἷον Αἰσχίνῃ, Δημοσθένει, δεύτεραι δὲ αἱ ἐπισυμβαίνουσαι ἀπὸ τῶν πραγμάτων. ὅταν οὖν εὕρωμεν [*](184) ἐν προβλήματι τὰς ὑπολήψεις ἑκατέρας περὶ τὸ ἓν πρόσωπον, τήν τε φύσει προσοῦσαν καὶ τὴν ἐπιγενομένην, ὑποδιαιροῦντες λέγομεν ὡς ἐν ἐκείνῳ τῷ προβλήματι· Δημάδης πρεσβεύσας παρὰ τὸν Φίλιππον, καὶ ἐρομένου ποταπαί εἰσιν αἱ Ἀθῆναι τοῦ Μακεδόνος, ἐπὶ τῆς τραπέζης αὐτὰς κατέγραψε καὶ ἐπανελθὼν ὕβρεως κρίνεται· οἷον ῾‘καὶ διὰ τὸν ἄλλον μὲν βίον, ὦ Ἀθηναῖοι, τὸν προσόντα Δημάδῃ καὶ τὴν προδοσίαν ἄξιον ἦν κολάσαι τοῦτον, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ διὰ τὰ νῦν αὐτῷ γεγενημένα, ἐξ ὧν αἰσχύνην ὁμοῦ καὶ ζημίαν περιῆψε τῇ πόλει’. γίνεται δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἰδιωτικῶν τοῦτο πολλάκις, ἂν ἔχωμεν ἢ μάγον ἢ τελώνην ἢ πορνοβοσκόν· οἷον πορνοβοσκὸς τὰ τῶν Μουσῶν ὀνόμιατα [*](75) ταῖς ἑταίραις τίθεται καὶ κρίνεται ἀσεβείας· λέγομεν [*](1 καὶ αἰτεῖ Ba 2 ἐνταῦθα δ⌊ὲ⌉ Pa 3 δὲ εἰ Ac, (εἰ supr.) Vc: οὖν εἰ PcBa; οὖν (δὲ εἰ supr.) Pa | λέγ⌊ο ex ε⌉ι Pa 5 οὖν add. ante λέγει PcAc, supr. Pa 8 ἐν ὧι PV; ἐν om. m.1Vδk; ὃ (om. ἐν) v.l.P | ἐνίοτε δὲ V 10 καὶ post αἰσχίνηι add. (m.1 ?) Vc | αἱ ἐπισυμβαίνουσαι AcBa, v.l.P; ἐπισυμβαίνουσιν (om. αἱ) PVc 11 πλασμάτων m. 1VcAc 18.14 ἐπιγινομένην V 15 τὸν om. Pc 16 [καὶ] Spengel 18. 19 ὦ ἄνδρες ἀθηναῖοι Ac 20 ἦν om. Pc 21 γινόμενα Pc)

Τρίτον ἐξ ὑποδιαιρέσεως μάθημα εἰς προοιμίων εὕρεσιν, ὃ καλεῖται τοῦ ἀθρόου πρὸς τὸ μέλλον ὑποδιαίρεσις· γίνεται δέ, ὅταν κακοῦ τινος τολμηθέντος λέγῃς δεῖν τὸν εἰργασμένον δοῦναι τιμωρίαν καὶ διὰ τὸ τετολμημένον καὶ ἵνα μὴ πάλιν τολμηθῇ. δεῖ δὲ τὸ τοῦ ἀθρόου πρὸς τὸ μέλλον ποιεῖν τότε, ὅταν ἢ τὸ μηδεπώποτε γεγονὸς τοῦτο συμβὰν παθεῖν πάλιν φυλαττώμεθα ἢ ὅταν τὸ αὐτὸ πράττηται πολλάκις. τὰ δὲ παραδείγματα σαφεστέραν ποιεῖ τὴν τέχνην· πολλοὶ τυραννοῦσιν ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένους, καὶ γράφει τις ἐλαύνειν τὸ γένος· ἐνταῦθα καλλίστην χώραν ἔχει τὸ προοίμιον, ἐὰν λέγωμεν οὕτω ῾ καὶ τῶν γεγενημένων μὲν εἵνεκα τυραννίδων καλῶς ἂν ἔχοι μισοῦντας τὸ γένος τῆς πόλεως ἐκβάλλειν τιμωροῦντας αὐτοὺς ὑπὲρ ὧν [*](185) ἐπάθομεν, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ τοῦ μέλλοντος πρόνοιαν ποιουμένους, ἵνα μὴ τοῖς ὁμοίοις περιπίπτωμεν ἀείʼ. καὶ πάλιν· ἐμίχθη τις ταριχευομένῳ σώματι, καὶ γράφει τις λελύσθαι τὸν τῆς ταριχείας νόμον· καὶ γὰρ ἐκεῖ δυνάμεθα λέγειν ῾ ἵνα μὴ πάλιν γένηταιʼ.

3 Τὰ ἐκ περιουσίας καλούμενα προοίμια ἰδίαν εὕρεσιν ἔχει ἐν ταῖς κατηγορίαις καὶ ἐν ταῖς ἀπολογίαις, σαφῆ δὲ αὐτὰ ἐν ἑκατέροις ποιήσω. ἐὰν γὰρ κατηγοροῦντές τινος φόνου δυνώμεθα λέγειν ὅτι ῾ ἠδυνάμην αὐτὸν καὶ δημοσίων ἀδικημάτων κρίνεινʼ, ἐκ περιουσίας ποιοῦμεν τὸ προοίμιον, κὰν δημοσίων ἀδικημάτων κρίνοντες δυνώμεθα λέγειν ὅτι ῾ ἠδυνάμην αὐτὸν καὶ ἀσεβείας κρίνεινʼ, ἐκ περιουσίας προοιμιαζόμεθα· οἷον ἀριστεύς ἄχειρ προσῆλθε στρατηγῷ δεόμενος τροφῶν, ὃ δὲ εἶπεν ἀχρήστους ἡ πόλις οὐ τρέφειʼ, κατὰ κρημνοῦ ὦσεν ἑαυτὸν ὁ ἀριστεύς, καὶ κρίνεται ὁ στρατηγὸς αἰτίας θανάτου· λέγομεν γὰρ ἐκ περιουσίας ὅτι ῾ ἠδυνάμην αὐτὸν καὶ δημοσίων ἀδικημάτων εἰσαγαγεῖν γραψάμενος, ὅτι κοινὸν εὐεργέτην τῆς πόλεως ἀπώλεσεν᾿. ἢ ἐκεῖνο τὸ πρόβλημα· ἡ ψύη μετὰ τὴν κατάλυσιν τοῦ Πεισιστράτου κρίνεται δημοσίων ἀδικημάτων· λέγομεν γὰρ ῾ ἠδυνάμην μὲν οὖν καὶ ἀσεβείας αὐτὴν γραψάμενος εἰς ὑμᾶς ἀγαγεῖν, ὅτι τὸ σχῆμα τῆς Ἀθηνᾶς ἀσεβῶς ὑπεκρίνατο. — Ἰστέον δέ, ὅτι μικροτέρου [*](77) κρίνοντας δεῖ λέγειν ὅτι ῾ καὶ μείζονος ἠδυνάμηνʼ, μὴ μέντοι μείζονος κρίνοντας λέγειν ὅτι καὶ τοῦ μικροτέρου ἠδυνάμηνʼ· ἄτεχνον γὰρ τὸ τοιοῦτον.

Ἐν δὲ ταῖς ἀπολογίαις εὐκαταληπτότερον τὸ ἐκ περιουσίας [*](2 εὕρεσιν, m. po ὑπόθεσιν, Vc 4 ἀυτὰ suppl. (m. 1 ?) Vc 10 τῶ στρα Ba 11 οὐ suppl. m. po. Pc 1 εἰσ- αγ⌊ω⌉γ⌊η⌉ν γραψά⌊σθαι⌉ Vc 16 ἢ ὡς V (cf. 113, 24) | ἡ φυλή m. 2 mg. Ba, v.l. Dox.; ἡ φύ⌊Ι⌉η Vc 18 γὰρ οὕτως ὅτι Ba | αὐ- τ⌊ὴ⌉ν Pa, (η m. 2 ex ο) Pc; δίκην v. .l.P; δίκην αὐτὴν VcBa; αὐ- τὴν καὶ ἀσεβείας δίκην Ac 20 ὑπεκρίνατο Vc 21 καὶ om. Vc Ac; καὶ τοῦ Ba)

Τὸ δὲ ἀπὸ καιροῦ καλούμενον προοίμιον ἄφατόν 4 τινα τὴν ὑπερβολὴν τῆς δυνάμεως ἔχει, ἐὰν εὑρεθῇ. ἔστι δὲ τοιοῦτον τῇ δυνάμει, ἐὰν δυνώμεθα τὴν ἀξίωσιν, ἣν εἰσφέρομεν, τρόπον τινὰ ἤδη δεῖξαι καὶ γεγενημένην. ἔστι δὲ αὐτοῦ τὸ τῆς ἰσχύος τοιοῦτον· οἷον ἐφυγαδεύθησάν τινες καὶ ἔκτισαν ἐπὶ τοῖς ὁρίοις τῆς πατρίδος ἑτέραν πόλιν, ἐν ᾤκουν, πολέμου ἐνστάντος ἐκείνοις, ὅθεν ἐξεβλήθησαν, ἐπανελθόντες ἐβοήθησαν αὐτοῖς, ·καὶ γράφει τις αὐτοὺς καταδέχεσθαι· λέγομεν γὰρ ῾ τὸ μὲν δοκεῖν ἐγὼ γράφω τὸ ψήφισμα τήμερον τοὺς πολίτας καταδέχεσθαι, τὸ δὲ ἀληθὲς ἤδη τούτους δεδέγμεθα, ὅτε συμμάχους ὄντας αὐτοὺς κατελθεῖν εἰάσαμεν᾿ . ἀλλὰ καὶ Μεγαρεῖς ἐπὶ τῶν τριάκοντα [*](78) τυράννων ἐκτιθέντων Ἀθηναίων τὰ γένη ἀναιρούμενοι ἔτρεφον αὐτά, καταλυθείσης τῆς τυραννίδος [*](8 ἐν (pro ἐπὶ) Ac 10 om. Vc. 14 καὶ om. Vc 15 αὐτοῦ ex τούτου Vc 16 ⌊τοῖς ὁρίοις, ex τοῦ ὄρους?⌉ Vc 18 cf. 94, 14 20. 21 τήμερον τὸ τοὺς Ba 22 τότε ὅτε ὡς συμμάχους Ba | αὐ- τοὺς ante ὄντας Vc, et ante ὄντας et post 23 εἰάσαμεν Pc 23 ἄλλο, sc. πρόβλημα, Sturm (potius καὶ ἄλλο) | p. 98, 7)

Τὸ δὲ ἐπὶ τῶν ἐπιπεπλεγμένων προβλημάτων οὐκ ἀναγκαῖον ἐνόμισα προσθεῖναι μάθημα· ἢ γὰρ καλόν ἐστι καὶ τῶν ἐξ ὑπολήψεως ὂν φαίνεται, ἢ προκατάστασις ὂν διηγηματικόν, οὐ προοίμιον εὑρίσκεται.

5 Σύγκειται δὲ πᾶν προοίμιον ἐκ προτάσεως, ἥτις ἐστὶν ἐκ τῶν μαθημάτων εὑρισκομένη τῶν προκειμένων, ἐξ ὧν δή τοι καὶ γίνεται, ἐκ κατασκευῆς, ἐξ ἀποδόσεως, ἥτις ἐστὶν ἀξίωσις, ἐκ βάσεως, ἣ συνάγει τὴν πρότασιν καὶ τὴν ἀπόδοσιν.

Ἐὰν μὲν οὖν θελήσωμεν πολιτικώτερον στῆσαι τὸ προοίμιον, εἰς τὴν ἀξίωσιν ψιλὴν αὐτὸ στήσομεν. ἐὰν δὲ προστιθῶμεν καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἀξιώσεως ἁπτόμενοι [*](1 ἥκουσιν Pa 1. 2 τὸ περὶ τῶν μεγαρέων καθαιρεῖν Ba 2 p. 101, 13 4 ἀσεβεῖς αὐτοὺς Pc | ἐπιδεῖξαι Vc Ac | τοῦ θεοῦ Ba 5. 6 ἀσεβεῖς εἰσίν Pc 9 ἐπὶ Pa, (?m. 1) Pc; κατὰ V, v.l. Pc, W VII 62, 30 11 cf. 109, 3 18 καὶ om. Vc, (m. 2 suppl.) Pa 〈sed in titulo marg. καὶ m. 1Pa〉; cf. 95, 17 14 συνίσταται Ba 15 πρῶτον μὲν ἐκ in lemmate Mr (lectionum l. 17 δεύτερον ἐκ . . τρίτον ἐξ . . 18 τέταρτον ἐκ unum testem Ma novi) 16 ἐκ ⌊II—III⌉ τῶν Pa 18 ἡ ἀξίωσις PaVcBa 20 ἐθελήσωμεν Pc Ac, (ο) Ba)

1 Διήγησίς ἐστι παντὸς μὲν προβλήματος αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, ἐξ οὗ συνέστηκεν ἡ ὑπόθεσις. καὶ διὰ τοῦτο [*](1 cf Pollux Naucrat. apud Philostr V. S. II 12. Aps. I 2 p. 261, 20 Sp. -H. 2 αὐτοῖς ante τὸν add. Ba, m. 2 suppl. Vc οὖν om. V 4 ἄλλον m.1, τῶν ἄλλων m. 2, Vc 8 ποιου- μένους post 9 εὐδοξίας Vc Ac 11 οὖν om. V | γρ καὶ στῆναι P 12 τῆς om. Ba 14 καὶ ἐὰν δὲ Ba, (καὶ om.) Vc | ἐθελή- σωμεν AcBa 15 τὰ Vc | cf. 107, 3 16 πανηγυρικὴ καὶ οὕ- τως Ba | ὃν P; οὓς V Dox.: γράφεται καὶ ῾ διʼ ὅντιναʼ, φόρον δῆλόν γε ὅτι 17 ἀπ⌊αι m. po.⌉δίαν Pa | subscr τέλος τοῦ αʹ τό- μου P; τόμος α΄ Vc; om. AcBa 18 τόμος βʹ περὶ εὑρέσεως PV 19 προκαταστάσεως AcBa | ἤγουν διηγήσεως om. V 18. 19 τό- μος β΄ περὶ διηγήσεως Mr 20 μέν ἐστι παντὸς Ba)

Ὡς ἐν κεφαλαίῳ μὲν οὖν εἰπεῖν πάσης διηγήσεως ἐν παντὶ προβλήματι ζητητέον τὰ πρεσβύτερα μέν, χρήσιμα δὲ τῇ ὑποκειμένῃ ἀξιώσει ἢ κρίσει, κἀκεῖθεν λαμβάνειν ἄξιον, καὶ προκαταστήσαντας ὡς προσήκει τὴν προδιήγησιν οὕτως εἰς αὐτὴν χωρῆσαι τὴν ἐμφαινομιένην ἐν αὐτῷ τῷ προβλήματι διήγησιν· ἄτεχνον γὰρ καὶ ἰδιωτικὸν τὸ τῆς διηγήσεως αὐτόθεν ἄρχεσθαι, ὅθεν καὶ τὸ πρόβλημα λέγει. ἀλλʼ ἐπεὶ τῶν προβλημάτων [*](82) εἴδη ποικίλα καὶ τῶν πραγμάτων αἱ ζητήσεις διάφοροι, ποικίλας καὶ τὰς εὑρέσεις παραδώσομεν, ὥστε τεθείσης ὑποθέσεως αὐτίκα εἰδέναι, ἐφʼ ὃ τρεπτέον ἐστὶν εἰς εὕρεσιν τῆς προκαταστάσεως τεχνικόν.

Οἱ περὶ μετοικίας βουλευόμενοι δυοῖν τούτοιν ἕνεκεν 2 θατέρου τὴν βουλὴν ἔχουσιν· ἢ γὰρ προσόντος [*](1 μὲν om. V 2 p. 119, 23 3 καὶ om. m. 1Pa 7 καὶ οὐχ ἡ αὐτὴ add. ante γίνεται Ac; Dox.: τινὲς ἐσφαλμένον ἐνόμισαν εἶναι τὸ παρὸν χωρίον· καὶ δεῖ (sic Vδ) μᾶλλον εἶπον οὕτως αὐτὸ ἀναγινώσκεσθαι καὶ εἴ τις εὕρεσις προκαταστάσεως καὶ οὐχὶ αὐ- τὴ γίνεταιʼ ἢ οὕτως καὶ εἰ ὁμοίως ἐν πᾶσι προβλήμασιν ἡ αὐτὴ εὕρεσις προκαταστάσεως γίνεται ἢ καθʼ ἕκαστον εἶδος ζητήματος ἰδία τιςʼ 11 προσῆκε 12 διήγησιν Pa 13 γὰρ om. m. 1Ac 15 λέγειν VcAc; λέγεται Va 15. 16 πρ|οβλημά m. po.⌉ των Pc 18 τῆς ὑποθέσεως Vc 19 τεχνικήν Vc; schol. P: ἐφʼ ὂ τεχνι- κὸν τρεπτέον ἐστί, δηλονότι θεώρημα κτλ. 20 τούτοις, i. e. τοῖς προβλήμασι; cf etiam 75, 1 ann. 21 μετοικεσίας Mr)

Εἰ μὲν οὖν ἀγαθοῦ τινος ἐπιλείποντος βουλευόμεθα μετοικεῖν, τὴν προκατάστασιν λέξομεν λαβόντες ἐντεῦθεν ῾ οἷ πρόγονοι τὰς πόλεις ἔκτισαν ἢ τὴν πόλιν ἐνταῦθα οὐδενὶ τῶν ἄλλων ἐπαρθέντες ἢ τούτῳ τῷ ἀγαθῷ. μέχρι μὲν οὖν πάγιον ἦν καὶ βέβαιον, εἰκότως ἐμένομεν· καὶ γὰρ ἀπελαύομεν τῶν ἀγαθῶν· ἐπεὶ δὲ οἴχεται, μετοικισθῆναι δίκαιονʼ. εἰ δὲ κακὸν ἐπιγένηταί [*](83) τι, λέξομεν τὴν προκατάστασιν ὡς ῾ οἷ πρόγονοι μηδεμιᾶς ἐλπίδος ἐμφαινομένης τοιούτου κακοῦ ἔκτισαν ἐνταυθοῖ τὴν πόλιν· εἰ γὰρ ᾔδεσαν, οὐκ ἂν ἔκτισανʼ. ὁ δὲ ἀξιῶν μένειν ὁμοίως καὶ αὐτὸς ἀναβήσεται ἐπὶ τὰς κτίσεις τῶν προγόνων, ὧν πρεσβύτερον οὐδέν, λέξει δὲ ἀγαθοῦ μέν τινος λείποντος ὡς ῾ οὐ διὰτο ἔκτισαν ἐνταυθοῖ τὴν πόλιν οἱ πρόγονοι οὐδὲ τούτῳ μόνῳ ἐπαρθέντες, ἀλλὰ καὶ ἄλλοις πολλοῖς, ὧν προσόντων οὐ δεῖ τὴν ἀπουσίαν τοῦ ἑνὸς ὁδύρεσθαιʼ. ἐὰν δὲ κακοῦ ἐπιγενομένου, λέξει ὅτι ῾ οὐχ ὡς ἀπαθῆ καὶ [*](2 οἷον suppl. m. 2Vc 4 προσεπιγινομένου PcV 5 ἀδοκή- του, γρ ἀπροσδοκή, P; ἀπροσδοκήτως Ac 6 cf. Thuc 3, 116 cf. p. 228, 14 Sp.; Aps. l 2 p. 255, 7 Sp. -H. 8 γρ΄ ἐπιλιπόντος P 10. 11 οἱ πρόγονοι τὴν πόλιν ἔκτισαν ἐνταῦθα? 14 ἐπιγίνεταί VcAc 16 ἐκφαινομένης Ac 18 εἰς VcAc 19 τῶν προγόνων om. V 20 ἐπιλιπόντος AcBa | οὐ om. Pc 24 ἐπιγινομένου VcAc | schol P: λείπει τὸ δημηγορῆ καὶ προσεπακουστέον)

Θῶμεν δὲ καὶ ἐπὶ παραδείγματος· βουλεύονται Αἰγύπτιοι μετοικεῖν τοῦ Νείλου μὴ ἐπαναβαίνοντος ἔτι· ἐρεῖς οὕτω ‘δοκῶ τοι καὶ τοὺς προγόνους οὐδενὶ τῶν ἄλλων ἐπαρθέντας τὴν Αἴγυπτον οἰκῆσαι, ἐπεὶ μήτε ὀρῶν ἀσφάλεια μήτε ποταμῶν ἄλλων κάλλος ἐν Αἰγύπτῳ φαίνεται μήτε πρὸς φυτείαν ἐπιτήδειος — οὔτε γάρ εἰσιν ἐλαῖαι παρʼ ἡμῖν οὔτε ἄμπελοι —, τῇ δὲ [*](191) τοῦ ποταμοῦ χαίροντας φορᾷ καὶ τῇ παραδόξῳ γεωργίᾳ’. ὁ δὲ ἀξιῶν μένειν ἐρεῖ ὡς ‘οὐ διὰ τὸν ποταμὸν μόνον οἱ πρόγονοι τὸν οἰκισμὸν ἐποιήσαντο τῆς Αἰγύπτου, ἀλλὰ πολλὰ αὐτῆς καὶ ἄλλα θαυμάσαντες, τὴν κρᾶσιν τὴν τῶν ἀέρων, τὸ τῶν πεδίων εὐήλατον, τὸ εἰς τὰ ἄλλα τῆς γῆς εὔφορον, τὴν τῆς θαλάσσης γειτνίασιν καὶ τὴν τοῦ ποταμοῦ πρὸς τὰ ἄλλα χρείαν, καὶ οὐ διὰ τὴν ἀρδείαν μόνον, ἣν καὶ αὐτὴν ἔχειν ἔστιν ἀνθρώποις γε οὖσι καὶ παρὰ τοῦ θεοῦ· οὐ γὰρ ἔξω που τῶν ὅρων οὐρανοῦ τὰς πόλεις ὑπετίθεσανʼ. — Καὶ πάλιν· ῥεῖ τὸ πῦρ ἐπὶ τὴν Κατάνην ἀπὸ τῆς Αἴτνης [*](84) καὶ βουλεύονται μετοικεῖν· ὁ μὲν ἀξιῶν μετοικεῖν ἐρεῖ τὸν τρόπον τοῦτον ‘οὐδὲ γὰρ τοὺς προγόνους μοι δοκῶ κτίσαι τὴν Κατάνην ὑπὸ τὴν Αἴτνην φέροντας, εἰ τοιαύτας ἔσεσθαι συμφορὰς προσεδόκησαν, ἀλλὰ νομίζοντας ἐν ὁρίοις στήσεσθαι τὸ πῦρ. μέχρι μὲν οὖν [*](3. 4 οἱ αἰγύπτιοι PaAcBa 5 ἐρεῖ οὕτως | τι Pa; μοι Sc (cf. l. 22) 6 εἰς τὴν αἴγυπτον κτίσαι Vc, (om. εἰς) Ba 7 mg. m.1 ἄλλον Pa, γρʹ καὶ ἄλλο Pc 8 ἐπιτήδειον Vc, (ut vid .) m.1 Ba 10 χαίροντας Sc; χαίροντες PV 11 νοτισμὸν? cf. l. 17 13 καὶ ἄλλα om. 14 τὴν om. V 16 alt. καὶ — 17 μόνον om. Pc 18 ἐν ἀνοις Pc 19 ὑπε⌊l-II⌉⌊τ⌉ίθεσαν Vc 20. 21 ἀπὸ τῆς αἴτνης om. VcAc 25 ὅροις Pc | οὖν om. Pc)

3 Αἱ δὲ τῶν νόμων εἰσφοραὶ μετὰ περιστάσεως καὶ αἱ λύσεις τῶν νόμων μετὰ περιστάσεως προδιηγήσεις ἕξουσι τοιαύτας καὶ λαμβανομένας οὕτως· ἐὰν μὲν λύωμεν τὸν νόμον, λέγοντες ὅτι τοῦτον ἐχρῆν μηδὲ γεγράφθαι [*](192) [*](85) τὸν νόμον τὴν ἀρχήνʼ· οὐδὲ γὰρ ἔστι τούτου τι πρεσβύτερον οὐδὲ τῇ ἀξιώσει μᾶλλον ἁρμόδιον τοῦ φάσκειν λελύσθαι τὸν νόμον τοῦ μηδὲ τὴν ἀρχὴν οὐτὸν γεγράφθαι. κατασκευασθήσεται δὲ προχωρῶν ὁ λόγος [*](2 μετοικιζόμεθα Ac, (ω) Vc, (ό) Pc 3 alt. τοὺς om. Vc 4 τὴν om. V 5 cf. Thuc. 3, 116 5. 6 φύσις πυρὸς ἐστὶν αὕτη (mg. σις αὕτη πυρὸς, m. 2?) Vc 6. 7 ἑστήκει PAc, (ει in ras.) Vc 7 οὐκ, om. ὡς, 10 τὸ πῦρ Vc 11 καὶ om. VcBa 12 add καὶ θέσεως ἢ διαθέσεως Pa, (er.) Pc; add. καὶ θέσεως ἢ διαλύσεως Va; add. (sic) περὶ νόμων θέσεως ἢ διαθέσεως Ac 13 et 14 αἱ ante μετὰ m. po. supr. Ac 15 ἃς λαμβάνομεν οὕτως? 17 τὸν νόμον post 16 ἐχρῆν Ac 17.18 τι τούτου Pc 18 τὸ (οῦ m.po.) Pa; τῶ ⌊m. 2⌉ Pc 19 δεῖν ante λελύσθαι add. Pe, εἰς τὸ add. mg. m. po. Pa | τοθ, sed ω er,, Pa; τὸ VcAc; ἢ τὸ Ba 20 δεῖν γεγράφθαι Pe)

Ἐὰν δὲ γράφωμεν νόμον καὶ εἰσφέρωμεν, ἡ προκατάστασις τῆς διηγήσεως γενήσεται ἡ αὐτή, οἷον ῾ τοῦτον ἐχρῆν πάλαι κεῖσθαι τὸν νόμον, ἐξ ἀρχῆς. οὐ γὰρ ἂν τούτου κειμένου ταῦτα ἡμᾶς συνέβη παθεῖν, ἃ πεπόνθαμεν μὴ κειμένου τοῦ 0νόμουʼ· οἷον Ἀλκιβιάδης μετὰ τὰ κατὰ Κύζικον εἰσφέρει νόμον μηδένα στρατηγὸν ἀπὸ στρατοπέδου ἀνακαλεῖσθαι· φήσει γὰρ ῾ τὸν νόμον τοῦτον ἐχρῆν πάλαι γεγράφθαι καὶ γεγενῆσθαι κύριον· οὐ γὰρ ἂν ἔβλαψε μὴ ἀνακαλουμένους ὑμᾶς Ἀλκιβιάδην ἐκ Σικελίας᾿ . ἢ ὡς ἐκεῖνο τὸ πρόβλημα· τοὺς μοιχοὺς χρήματα ἐκτιννύναι, πολλοὶ μοιχεύουσι [*](86) [*](3 γὰρ, supr. δὲ, P; δὲ Ac b μη⌊κέτι m. 2 supr.⌉ Vc 6 ἡμῶν Ac 8 μὴ, om. δὲ, Pc | τὴν ἀρχὴν om. V 10. 11 [καὶ τῶν τυμβεβηκότων]? (fort v. l. aberravit, quae ad l. 1 astcripta erat) 11 p. 112, 14 14 cf. 26, 14 | εἰσίν (om. μόνα) Dox. lI 554, 10 W. 15 16 ἡ κατάστασις Vc 16 γενήσεται τῆς διηγήσεως V | αὕτη m. 2 ex ἡ αὐτή Pc | οἷον om. V 17 τὸν νόμον κεῖσθαι Pc 21 φησὶ Ac 23 ἔβλαψε ex ἔβλεψα Pa | μὴ om. m.1Ac)

4 Ὁμοίως κἂν πολεμεῖν γράφωμέν τισιν ἢ καταλύειν πόλεμον, χρησόμεθα ταῖς προκαταστάσεσιν οὕτως· ἂν μὲν γράφωμεν πολεμεῖν τισιν, εἰς τὰ πρεσβύτερα τῶν ἐγκλημάτων ἀνατρέχοντες καὶ λέγοντες ὅτι τούτοις πάλαι ἐχρῆν πολεμεῖν· ἔχθροὶ γὰρ καὶ πρὸ τούτων τῶν ἀδικημάτων ἄλλα εἰς ἡμᾶς πολλὰ εἰργασμένοιʼ, εἶτα καταβαίνοντες εἰς τὰ νῦν γεγενημένα. τὰ μὲν γὰρ πρεσβύτερα τῶν ἀδικημάτων προκατάστασίς ἐστι τῆς διηγήσεως, ἃ δὲ νῦν διὰ τὸν πόλεμον γράφεις, ἡ διήγησις· οἷον ἔχρησεν ὁ θεὸς τῷ Κροίσῳ τοὺς ἀρίστους ἑλέσθαι τῶν Ἑλλήνων συμμάχους, εἵλετο Λακεδαιμονίους, καὶ συμβουλεύει τις Ἀθηναίοις Κύρῳ συμμαχεῖν ῾ εδει Κροίσῳ καὶ πάλαι πολεμεῖν· ἐξ οὗ γὰρ τὴν ἀρχὴν διεδέξατο παρὰ Ἀλυάττου τοῦ πατρός, καὶ τοῖς Ἕλλησιν [*](1 καταβιλλονται, Vc 2 γὰρ om. VcAc 4—7 sic Pa, (ἀρ- χῆθεν om.) Pc, (γράφεσθαι τὸν περὶ τῶν χρημιάτων νόμων; 5 ὅτι om.) Ba; ὅτι μήτʼ ἐκεῖνον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν νόμον ἀρχῆθεν . . . μοιχούς· καὶ ὅτι τοῦτον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν περὶ τῶν χρη- μάτων νόμον m.1 Vc; ὅτι μήτε ἐκεῖνον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν περὶ τῶν χρημάτων νόμον ἀρχῆθεν τὸν ἀξ. κτ. τ μοιχούς m. 1Ac 8 om. Ac 9 καὶ m.1Pa 12 ἀνατρέχοντες ante 11 εἰς V | τούτους Ac 14 πολλὰ om. Pc 16 ἐστι om. 17 δια supr. (m. 1?) Pa 18 cf. Herod. 1, 53 19 τῶν ἑλλήνων ἑλέσθαι Pc, cf. p 115, 6 20 καὶ om. Pc 21 οἷον ἔδει Vc 22 ἀλυάττου P; ἀλυάττεω)

Ἐὰν δὲ καταλύωμεν πόλεμον, ἡ προκατάστασις γενήσεται τῆς διηγήσεως ὅτι ῾ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐχρῆν κε- [*](V (-άτεω Ac); ex Herod. 1, 6, de eodem exemplo cf. Dion. Hal. De c. v. 4 II 1 p. 18 Us. | τοῦ τούτου πατρὸς Ac) [*](1 ἐπεβούλευσε V 2 γὰρ PV; δὲ Herod. ε ἕλληνες ἦσαν AcBa, Herod. ἦσαν ἕλληνες PVc 4 ἐστι Pc | καὶ ⌊πρὸ m.2 supr.⌉ διήγησις Vc 7 ὑμῶν m. 1Pa 10 ἔφη πόλεως Pa 11 καὶ ἐπανελθὼν Vc | γράφει ἐπανελθὼν Pc 13 ἡμῶν om Ba 15 delevi (ut p. 143, 4) | ὅθεν P: οὕτω V, v I.P; ἔνθεν v.l. Dox. 16 Thuc. 1, 27 | κενὰς Pa: ⌊ε m. po.⌉ Pc Vc Ba 17 ἡ om. (καὶ supr.?) Vc 18 ἂν εἴην Pa 20 strate;yesuai Vc; cf. l. 11 21 ἡ om. Ac; ⌊l⌉ Vc 22 τῆς διηγήσεως supr. (m 1?) Ac)

Ἐὰν δὲ ἀσεβείας κατηγορῶμέν τινος, πρὸ τοῦ κατηγορουμένου ἐγκλήματος τὰ πρεσβύτερα ζητοῦντες ἀδικήματα [*](89) προδιηγησόμεθα, καὶ εἴ τι ἀσεβὲς φθάνοι ἄλλο προειργασμένος. κἂν μὲν ἱστορίαν ἔχωμεν, ἀπʼ ἐκείνης ζητήσομεν· ἂν δὲ ἰδιωτικὸν ᾖ τὸ πρόβλημα, κατὰ παράλειψιν διασύροντες φήσομεν ῾ ἐγὼ τὸν μὲν ἄλλον βίον παραλιμπάνω λέγειν ὡς ἀσεβὴς καὶ ἐναγὴς καὶ κατὰ πάντα ἀποτρόπαιος, ὡς ἂν μὴ δοκοίην ἐνοχλεῖν ὑμᾶς μάτην, περὶ ὧν νῦν οὐ δικάζετε, περὶ τούτων ἀκούοντας, ἀλλὰ τὸ τελευταῖον αὐτῷ τολμηθὲν ἀσέβημα διέξειμι πρὸς ὑμᾶςʼ· οἷον μυούμενός τις ἐμάνη καὶ ἀσεβείας κρίνεται· ἡ αὐτὴ γὰρ προδιήγησις ἁρμόσει τῷ προβλήματι, εἶτα καταβησόμεθα εἰς τὴν διήγησιν ῾ ἐπειδὴ γὰρ ὁ καιρὸς ἐνέστη τῶν μυστηρίων καὶ ἔδει μυεῖσθαι καθαρούς εἰσιόντας εἰς τὸ ἀνάκτορον, τηνικάδε καὶ οὗτος οὔτε καθηράμενος ἀπὸ τῶν ἀσεβημάτων οὔτε ἁγνεύσας οὕτωʼ καὶ τὰ ἑξῆς. ἐν δὲ τοῖς ἀπὸ ἱστορίας οὕτω· κρίνονται Ἀθηναῖοι ἀσεβείας ἐπὶ Ποτιδαίᾳ· ὅτι Ἀθηναῖοι ἀρχῆθεν ἀσεβεῖς, καὶ ὅτι Λακεδαιμόνιοι διὰ τοῦτο πρὸς αὐτοὺς τὸν πόλεμον ἐξενηνόχασι, καὶ ὅτι πρῶτον μὲν τὸ Κυλώνειον ἄγος οὐκ [*](1 καὶ Vc | ἢ φόνου om. Ba 3. 4 ἀδικήματα Pa V; ἐγκλή- ματα Pc 4 προηγησόμεθα Pa 4. 5 φθάνοι . . προειργασμένος Ba, (φθάνει) Vδ; φθάνουσιν προειργασμένοι P Vc Ac 6 εἴη Pc 10 δοκιμάζετε Ac 11 τολμηθὲν αὐτῶι Ac | ἀδίκημα Ba 13 καὶ αὕτη (αὐτὴ Ac Ba) γὰρ ἡ Vδ; Dox.: τινὲς παρέλκειν ἐνόμισαν τὸν ῾ καί᾿ . . . ἔνιοι δὲ . . . ῾ καὶ τούτω γὰρ τῷ προβλή- ματι ἁρμόσει ἡ παροῦσα προδιήγησιςʼ 16. 17 τηνικαῦτα δὲ καὶ Vc 18 οὕτω om. Ba 19 cf. Aps. l 2 p. 230, 4 Sp. -H. | οἱ ἀθη- ναῖοι Ba 19. 20 ποτίδαιαν m. 1 Vc Ac 20 ⌊ἀθηναῖοι m. po.⌉ Vc | sq. Thuc. 1, 66. 126 cet. 21 τὸν supr. Vc; om. PAc)

Ἐὰν δὲ ἀπολογώμεθα, ἀνάπαλιν ποιήσομεν, εἴ τι πρεσβύτερον ἔχοιμεν τῆς κρίσεως βοηθοῦν ἡμῖν ἀπὸ ἱστορίας εὐσεβῶς πεπραγμένον, λέγοντες, εἰ δὲ ἰδιωτικὸν εἴη τὸ πρόβλημα, κατὰ παράλειψιν εἰσάγοντες, ὥσπερ ἐν ταῖς κατηγορίαις ἔφαμεν.

Ὁμοίως κἂν φόνου κατηγορῶμεν ἢ βίας ἢ τοιούτων ἀδικημάτων, τὸν αὐτὸν τρόπον τὰ πρεσβύτερα βίαια ζητήσομεν, εἰ ἔχοιμεν, ἀπὸ ἱστορίας, εἰ δὲ μή, κατὰ [*](196) παράλειψιν τιθέντες· καὶ ἐν ταῖς ἀπολογίαις ὁμοίως τὰς ἐπιεικείας ἢ ἀπὸ ἱστορίας βοηθούμενοι τιθέντες ἢ κατὰ παράλειψιν εἰσάγοντες. ποιοῦσι δὲ τὰς τοιαύτας προδιηγήσεις ἐπὶ μὲν τῶν πόλεων αἱ πράξεις, ἐπὶ δ τῶν ἀνδρῶν οἱ βίοι προχωροῦντες εἰς τὰς τῆς διηγήσεως χρείας.

6 Κἂν δημοσίων ἀδικημάτων κατηγορῶμεν, ἀπὸ τῶν πρεσβυτέρων ληψόμεθα· οἷον τριακόσιοι νύκτωρ τὰ δεσμὰ ῥήξαντες αἰχμάλωτοι ἀπὸ τῶν πολεμίων φυγόντες ἦλθον εἰς τὴν πατρίδα, νόμου κελεύοντος νύκτωρ μὴ ἀνοίγεσθαι τὰς πύλας οὐκ ἀνέῳξεν αὐτοῖς ὁ στρατηγὸς [*](2 τὰς ἑλληνίδας τὰς Pc 3 ἀνέσκαψαν, γρ ἀνέστησαν, Pc 6 εἴ τι, supr. ὅτι, Pa 8 τῆς ἱστορίας Ac | εὐσεβὲς Vc Ac 10 ὥσπερ καὶ Sc | p. 117, 6 12 βίαια om. Sc; βία, m. po. σ add., Pa 14 θέντες PV; correxi 15 βοηθούμενα m. 1Pc; βοη- θουμένας PaV; correxi 17 διηγήσεις m. 1Pa 18 χωροῦντες Vc 20 om. VcBa 22 cf. 121, 9 23 φεύγοντες Vc 25 θύ- πασ Ba)

Ἐὰν δὲ ἀπολογώμεθα· ῾ οὕτως ἐγὼ περὶ τὴν πόλιν εὔνους ἀρχῆθεν ἐγενόμην, ὥστε καὶ τοῦ πολέμου καταλαβόντος μᾶς τῆς ἐμῆς εὐνοίας ἔχοντες δείγματα πάντας παραλιπόντες τοὺς ἄλλους ἐμὲ στρατηγὸν ἐχειροτονήσατεʼ.

Τυραννοκτόνοι δὲ πάντες καὶ ἀριστεῖς ὁμοίως προδιηγήσεις ἕξουσι τοὺς βίους, ἀφʼ ὧν χωροῦμεν ἐπὶ τὰς διηγήσεις τῶν πραγμάτων, ἐφʼ οἷς αἱ κρίσεις.

Ταυτὶ μὲν οὖν περὶ τῶν προκαταστάσεων τῶν ἐν 7 ταῖς διηγήσεσι καὶ ὅθεν δεῖ ἀρχομένους μὴ ἀκεφάλως ἐμβάλλειν τοῖς πράγμασι. Ῥητέον δὲ ἑξῆς, τίσι πλατύνεται [*](2 καὶ ὁ κατήγορος; pergit I. 12 | τῶν πρεσβυτέρων Ba 3 στρα- τηγεῖν AcΒa, v.l.P, m. 2Vc; cf. I. 15. p. 121, 13 6 γὰρ (pro γοῦν) Ac 9 χωρήσ⌊ο⌉μεν Vc 11 λαθεῖν : exsp. φυγοῦσιν ἐπ- ανελθεῖν 12 ἀπολογώμεθα πρὸς αὐτὸν Ac 13 οὕτως etiam ante εὔνους P 14 ὑμᾶς πολλὰ τῆς ἐμῆς εὐνοίας Sc; ὑμᾶς τῆς εὐνοίας (m .2 πολλὰ et ἐμῆς supr.) Vc | παραδείγματα Pc 15 παρα- λιπόντ⌊ε ex α⌉ς Pa | στρατηγεῖν, m.1, P 18 χωρῶμεν Vc ἐφʼ αἷς ἡ κρίσις Ac 21 ταῦτα Ac Ba, m.2Vc 22 λέλεκται ante καὶ add. Vc)

Πρῶτον μὲν οὕτω μηκύνεται ἐξ ἑρμηνείας. ἔπειτα δὲ καὶ τὸ παραλειφθὲν ζητήσαντες λέξομεν κἀκεῖνο ἐν κώλοις ὅσοις ἂν δυνώμεθα, οἷον ῾ τόδε μὲν οὐκ ἐποίησα οὐδὲ εἰργασάμην, ἐκεῖνο δὲ οὐ διεπραξάμηνʼ.

Ἔπειτα μέντοι καὶ τοῦ πεπραγμένου τὴν αἰτίαν ζητήσομεν, καὶ ὅταν εὕρωμεν, ὅσοις ἄν δυνώμεθα κώλοις [*](1 μὲν om. | ὅτι post φαμεν add P 2 χρὴ m. po. ex χρῆ- ναι Pc 3 ἢ om Vc 7 cf. 119, 12 10 ὑμῶν Pc 10 11 ἀνασκοπῶ⌊ν m po.] Pc; ἀνασκοπῶν Pa; ἀνασκοπῶν 13. 14 μάλιστα om. Mr 14 γρ ἐν ταῖς γραφαῖς P; γρ καὶ συγγραφαῖς καὶ γραφαῖς Ba; ἔνια τῶν βιβλίων περιραφαῖςʼ ἔχει ἔνια δὲ ῾ συγγραφαῖςʼ· καὶ ἄλλα γραφαῖςʼ· ὁ μὲν οὖν ἐξηγητὴς ῾ περι- γραφαῖςʼ ἀναγνοὺς κτλ Dox. 15 16 mg. m. 1 εὐπορήσομεν Pa; ⌊Ι—ΙΙ⌉εὐπορ|οῦ m. po.⌉ μιεν Vc 18 οὖν οὕτως Ba 20 δυν|ώ m. po. ex ησό⌉μεθα Ba 21 δὲ οὐδὲ Ac 23 ἂν om. Vc)

Πλατύνουσι δὲ διήγησιν καὶ οἱ λογισμοί, εἰ πρὸ τῶν πράξεων λέγοιμεν βεβουλεῦσθαι, ὡς, εἰ μὲν τόδε ποιήσαιμι, τόδε ἀπαντήσεται, καὶ προστιθέναι τὰς αἰτίας· εἰ δὲ τόδε ἐργασαίμην, τόδε ἀπαντήσεται.

Καὶ παραδείγματος ἕνεκεν καὶ σαφηνείας τῶν θεωρημάτων [*](93) καὶ ἐπὶ προβλήματος λέξομεν· ἔστω δὲ ὁ στρατηγὸς ὁ μὴ ἀνοίξας τὰς πύλας. ἀπὸ τοῦ παραλειφθέντος πρῶτον ῾ ἡμεῖς γὰρ ἐνστάντος τοῦ πολέμου καὶ καταρραγείσης τῆς μάχης καὶ κινηθείσης ἡμῖν πρὸς τοὺς ἐχθροὺς φιλονεικίας ἄλλον μὲν οὐδένα τῶν πάντων στρατηγὸν ἐχειροτονήσαμεν οὐδὲ ἐπεστήσαμεν τοῖς πράγμασιν οὐδὲ τὸ στρατόπεδον ἐπιστεύσαμενʼ, εἶτα τὸ πραχθὲν ῾ τοῦτον δὲ στρατηγεῖν ἠξιώσαμεν καὶ τὸ ἀξίωμα τῆς πόλεως ἐπιστεύσαμεν καὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν ἔχειν καὶ τάττειν ὅπως ἐθελήσειεν ἐπετάξαμενʼ, εἶθʼ ἡ αἰτία ῾ οὐχ ὡς μὰ τὴν ἀλήθειαν προδώσοντος αὐτοῦ τὴν πόλιν καὶ τοὺς ἐχθροὺς ἀγαπήσοντος, ἀλλʼ ὡς εὐνοϊκῶς προστησομένου τῶν ἡμετέρων πραγμάτων. ὅ δὲ ταῦτα πιστευθεὶςʼ πάλιν ἐκ τῶν παραλειφθέντων οὔτε ἐστρατήγει καλῶς οὔτε ἐξηγεῖτο τῶν πραγμάτων σεμνῶςʼ· εἶθʼ ἡ αἰτία τοῦ παραλειφθέντος ῾ δύσνους γὰρ ἦν περὶ τὴν πόλιν καὶ ἄδικος πάνυ· ἀλλὰ καὶ αἴτιος ἡμῖν ἥττης ἐγένετο. ἐπεὶ δὲ ὁ θεὸς καλῶς ποιῶν καὶ κηδόμενος τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων καὶ ἐπανορθούμενος [*](1 οὕτω νοῦς V 8 οἱ Pc, (supr.) Pa; om V 6 τάδε ἀπαν- τήσεται Ba 7 ἕνεκα Ba | τῆς σαφηνείας V c 8 p. 118, 25 10 συστάντος Sturm 11 τῆς om. Ba 12 13 ἀπάντων Ac 17 θε- λήσειεν Vc Ba 18 αἰτία τοῦ πραχθέντος Ac, v. l P μὰ τὴν ἀθηνᾶν Ac 23 σεμνῶς Ba, m 2VcAc; om. Vc Ac; ὀρθῶς P 25 post ἐγένετο Vc m .1 mg. : ἣ διήγησις ἀυτmg. decurt.⌉)

Εἰ δὲ τρόπος ἐν διηγήσει τῶν πεπραγμένων πλατύνοιτο, διασκευάζεται τὸ πρόβλημα, οὐ διηγεῖται· αἰτία μὲν γὰρ διήγησιν, τρόπος δὲ διασκευὴν κατασκευάζει. τρόποι δὲ διηγήσεως τρεῖς, ἀπλοῦς, ἐγκατάσκευος, ἐνδιάσκευος. ὅταν μὲν οὖν ᾖ τὰ πράγματα πολλὰ καὶ ποικίλα καὶ ἱκανὰ καὶ βαρῇ τοὺς ἀντιδίκους, ἡμῖν δὲ βοηθῇ, ἁπλῇ χρησόμεθα τῇ διηγήσει· οὐ δεῖται γὰρ [*](1 ταύτης τὰ πταίσματα Ac 2 τοῖς πολίταις om. VcBa | ῥῆξαι τὰ δεσμιὰ τοὺς πολίτας Ac 3 ὑμιᾶς Vc | τῶν om. Pa 7 ἀπαν– τήσοι Vc 10 ἡμέτερα 〈πράγμιατα〉 ? cf. p. 121, 20. 26 | ὃ Pa, (er.) Pc; om. | προείλ⌊ε m po.⌉ Pc 13 ⌊λο m.po. ex παραλο⌉γισμούς Pc 13. 14 πλείοσι Ba 14 καὶ ποικίλοις om. Vc 15 πραττο– μένων Vc 16 οὐ PAc; καὶ οὐ Vc; οὐχ ἀπλῶς BaVδ; καὶ οὐχ ἁπλῶς Sc; Dox.: ἔν τισι τῶν βιβλίων οὐ τέθειται τὸ ‘οὐχ ἁπλῶς’ κτλ. 16. 17 γρ καὶ οὕτως (mo. καὶ οὕτως Pc)· αἰτία μὲν γὰρ διήγησιν ἐγκατάσκευον· τρόπος δὲ διήγησιν ἐνδιάσκευον (Pc hic queoque ἐγκατάσκευον) κατασκευάζει mg. P, cf. Dox. v.l.; cf. P. 123, 9 18 διηγήσεων V 19 ἦ post 20 ποικίλα Pc | ἱκανὰ ἢ καὶ Ac 20 βαρ⌊ῆ m.po.⌉ Vc)

Ἁπλῆ μὲν οὖν διήγησις παρὰ Δημοσθένει ἐν τῷ [*](95) Κατὰ Κόνωνος αἰκίας «τέξήλθομεν εἰς Πάνακτον ἔτος τουτὶ τρίτον. καὶ μεθʼ ἡμῶν ἐσκήνωσαν οί Κόνωνος υἱεῖς καὶ προσούρουν τε ἡμῖν καὶ τὰς ἀμίδας κατερρήγνυον»· οὐ γὰρ εἶχε μιᾶλλον δεινῶσαι τῷ λόγῳ ἢ τὰ πράγματα λέγων αὐτὰ ὁ ῥήτωρ ψιλά, ἂ ἔπραττον ἐκεῖνοι· γυμνὰ γάρτοι λεγόμενα πλέον ἰσχὑν ἔλαβεν, ἢ εἴ τις αὐτὰ ἐκόσμει λόγοις.

Ἐγκατάσκευος δέ ἐστιν ἡ Κατὰ Ἀριστοκράτους. φάσκων γὰρ λερρόνησον κινδυνεύειν τῇ πόλει τὰς αἰτίας [*](1 ὅταν Ba 2 ἡ om. Mr | τῷ om. Vc Ac 6 σφοδροτέρα Dox. 7 διασκευῶν Ba, (δι m.po in ras.) Pc 8 γάρτοι καὶ Vc 10 διήγησιν κατασκευάζει Vc; γρʹ καὶ οὕτως (om. καὶ οὕ- τως Pa) ὅτι αἰτία μὲν διήγήσιν ἐγκατάσκευον· τρόπος δὲ διήγησιν ἐνδιάσκευον κατασκευάζει mg. P, cf Dor. v.l.; cf p 122, 16 12 ἡ διήγησις Pa 13 Dem. 54, 3. 4 ||ἀρίσι mpo.]ωνος Pa 14 ἀρίστω- νος PV (κόνωνος m. 2VcBa, m.po P); Dox.: ἔν τισι τῶν βιβλίων ‘οἱ τοῦ κόνωνος υἱοὶ’ γέγραπται κτλ. | pr καὶ om. Ρ 16 ειν δηλῶ- σαι, ειν m.2, Vc | τὸν λόγον P, m. 2Vc 17 ὁ ῥήτωρ post ψιλὰ Pc, post 16 εἶχεν Ba 18 mg. πλείονα m.po.Ma | ἰσχύος Portus 19 λόγ Pa λόγοις Pc 20 δὲ διήγησίς ἐστιν Ba | ἡ vix san 21 τὴν πόλιν Vc)

Ἐνδιάσκευον δὲ ἐκεῖνο τὸ μέρος τῆς διηγήσεως ἐν τῷ Περὶ τῆς παραπρεσβείας παρὰ τῷ Δημοσθένει «θέαμα δεινόν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ ἐλεεινόν· ὅτε γὰρ νῦν ἐπορευόμεθα εἰς Δελφούς, ἐξ ἀνάγκης ἦν ὁρᾶν ταῦτα πάντα, οἰκίας κατεσκαμμένας, τείχη σεριῇρημένα, χώραν ἔρημον τῶν ἐν ἡλικίᾳ, γύναια δὲ καὶ παιδάρια ὀλίγα καὶ πρεσβύτας ἀνθρώπους οἰκτρούς».

Τὸ δὲ ἄριστον καὶ ἀναγκαιότατον εἰδέναι, ὅτι τῶν διηγήσεων αἱ μὲν πλεῖσται πᾶσιν ὑποπίπτουσι τοῖς τρόποις, ὥστε τινὰ μὲν αὐτῶν μέρη ἀπλᾶ εἶναι, τινὰ δὲ ἐγκατάσκευα, τινὰ δὲ ἐνδιάσκευα, ὡς φαίνεται ἡ διήγησις αὕτη παρὰ τῷ Δημοσθένει, μᾶλλον δὲ αἱ πλείους· τὸ μὲν γὰρ λέγειν ὑμεῖς τοῦτον ἐχειροτονήσατε πρεσβευτὴν οὐχ ὡς τῶν ἀποδωσομένων τὰ ὑμέτερα, ἀλλʼ ὡς τῶν φυλαξόντων τοὺς ἀλλουςʼ τῆς ἐγκατασκεύου μέρος ἐστί, τὸ δὲ λέγειν ‘ὁ δὲ τῇ πρώτῃ τῶν ἐκκλησιῶν πάντα εἰπὼν κατὰ ψιλοκράτους, τῇ δʼ ὑστεραίᾳ μεταβαλόμενος δῆλός ἐστι προδιδόναιʼ ἀπλῶς [*](1 ἅς m 2 ex ὡν Vc αἰτίας om Vc |ἐξ ὧν Pc V, v.l.Pa; δι᾿ ἅς Pa 2 ἔστι τοίνυν ὧ ἄ Ἀθ. τοῦτο, τὸ τελευτήσαντος Dem. 23, 8 7 ταύτης πεπλήρωται Pc 9 Dem. 19,65 | περὶ τῆς P om Vc; περὶ om. Ba (cf 127, 11. 23 cet.); τῆς om. Ac 10 δει- νὸν post ἀθηναῖοι Ac ἄνδρες om. Ba 17 τὰ (pro alt. τινὰ) Ve 18 τινὰ δὲ ἐνδιάσκευα om Pc |τινὰ Pa Ba; τὰ Vc Ac 20 cf. Dem. 19, 12 22 τῶν om Ba 23 τῶ Ba |λέγειν suspect. cf Dem. 19, 15 25 μεταβαλλόμενος V)

Ἀκμὴ δὲ διηγήσεως τριχῶς γίνεται, ἤτοι τοῦ πράγματος αὐτοῦ ἢ τῆς ἀξιώσεως ἢ τῆς αἰτίας τῆς ἀξιώσεως συνεχῶς διαφόροις κώλοις καὶ ποικίλοις λεγομένης, ἢ καὶ τῶν δύο ἢ καὶ τῶν τριῶν πολλάκις ὁμοίως παραλαμβανομένων· οὕτω γὰρ ἡ ἀκμὴ μείζων γίνεται [*](201) καὶ ποικίλη μᾶλλον, ἐὰν τὸ πρᾶγμα τρισὶ κώλοις ἤ τέτρασιν εἴπωμεν, ἐπὶ τέλει δὲ καὶ τὴν ἀξίωσιν καὶ τῆς ἀξιώσεως τὴν αἰτίαν. οἷον ἐνώπιόν τις τῆς μητρὸς ἀπέκτεινε τὸν υίὸν κατὰ τὸν τῶν ἀκρίτων νόμον, ἐξἐθανεν ἡ μήτηρ, καὶ κρίνεται ὁ πατὴρ αἰτίας θανάτου· ‘καὶ συλλαβὼν τὸν υίὸν ἔπαιεν, ἐτίτρωσκεν, ἐφόνευεν ὁμοῦ τῇ γυναικί, ὡς ἀλλοτρίους, ὡς ἐχθρούς, ὡς ἔκ τινος τῶν πολεμίων γεγονόταςʼ τὸ πρᾶγμα τοῦτο· εἶτα ἡ ἀξίωσις ‘τίς οὐκ ἀγανακτεῖ, τίς οὐκ ὀργίζεται, τίς οὐ χαλεπαίνει τοῖς γεγενημένοις; τίς οὐκ ἀπαιτεῖ τὴν προσήκουσαν τιμωρίανʼ, εἶτα ἡ αἰτία διʼ ὃν πεπλήρωται μιασμάτων ἡ οἰκία, διʼ ὅν ἄθεσμοι φόνοι, διʼ ὅν ἀσεβεῖς σφαγαί, διʼ ὅν γένος ὅλον ἔρριπται πεφονευμένον, παρʼ οὗ ἥκιστά τις ἂν προσεδόκησεν;ʼ

1 Τὸ τρίτον μοι σύνταγμια τουτὶ γέγονεν, ὦ κράτιστε Ἰούλιε Μᾶρκε, περὶ ὡν ἤδη σοι φθάνω καὶ διʼ ἐμαυτοῦ πολλάκις τεχνολογήσας, τοῦ κορυφαίου τῆς ῥητορικῆς μέρους· ἔστι δὲ ἥ τε τῶν κεφαλαίων εἰσαγωγὴ καὶ οἱ τρόποι τούτων καὶ διʼ ὅσων γίνονται, εἶτα περὶ τῶν λύσεων καὶ ἐξ ὅσων συνίστανται, εἶτα ἐπιχειρημάτων καὶ τῶν τόπων, ἐξ ὧν λαμβάνονται, εἶτα ἐργασιῶν, αἳ καθʼ ἕκαστον τῶν ἐπιχειρημάτων ἐκλαμβάνουσαι ἐργάζονται, καὶ μὴν καὶ τῶν ἐπὶ τούτοιςμημάτων ἐμοὶ παρευρεθέντων, ἀφʼ ὧν τὸ ἀκρότατον τῆς δριμύτητος καὶ παρὰ τοῖς ἀρχαίοις εὑρίσκεται· περαιτέρω δὲ τούτων προβαίνουσαν τὴν ρρητορικὴν οὐχ εὑρήκαμεν, ἀνακυκλουμένην δέ γε. πρὸ δὲ τούτων βραχέα μοι περὶ προκατασκευῆς εἰπεῖν ἔδοξεν.