Pneumatica
Hero of Alexandria
Hero of Alexandria, Pneumatica, Schmidt, Teubner, 1899
Ἀγγείου κατασκευὴ τοῦ λεγομένου δικαιομέτρου· τούτου δὲ πληρωθέντος ὑγροῦ, ὁσάκις ἐὰν καταστραφῇ, τὸ ἴσον ἐκρεῖ.
Ἔστω τι ἀγγεῖον τὸ ΑΒ διαπεφραγμένον τὸν τράχηλον τῷ ΑΒ διαφράγματι· πρὸς δὲ τῷ πυθμένι τοῦ ἀγγείου σφαιρίον ἔστω τὸ Γ χωροῦν τὸ μέτρον ὅσον βουλόμεθα ἀπορρέειν. διὰ δὲ τοῦ διαφράγματος καθείσθω σωληνάριον λεπτότατον τὸ ∠Κ συντετρημένον τῷ σφαιρίῳ· εἰς δὲ τὸ σφαιρίον τρημάτιον ἔστω τὸ ἐν τῷ κατωτάτω μέρει, ἀφ᾿ οὗ ἀνατείνεται σωληνάριον τὸ Ζ φέρον ὑπὸ τὸ ὡτίον τοῦ ἀγγείου [*](a 208, 11—212, 2 διὰ δὲ τοῦ διαφράγματος . . . τὸ σωληνάριον ═ b 208, 17 —212, 22 διὰ δὲ τοῦ διαφράγματος καθείσθω σωληνάριον λεπτὸν τὸ ∠Κ συντετρημένον τῷ σφαιρίῳ· εἰς δὲ τὸ σφαιρίον τρημάτιον ἔστω πρὸς τὸ κάτω μέρος, τὸ Ζ, ἀφ᾿ οὗ ἀνατεινέτω σωληνάριον τὸ ΖΗ συνημ- ) [*](6 ὁσάκι A ἐὰν ab: ἂν Paris 2512 7 ἐκρεῖ A1 b: ἐκρεῖσθαι A,G, T: ἐκρεῖ G2: effundit L 9 τῷ (ante ΑΒ) Tb:)
Εἰς ἔνια ἀγγεῖα διαφυσηθέντα ὕδωρ ἀναπιέζει οὕτως.
Διὰ τοῦ στόματος αὐτοῦ διωθεῖται σωλὴν ἀπέχων μὲν ἀπὸ τοῦ πυθμένος βραχύ, συνεστεγνωμένος δὲ τῷ στόματι καὶ εἰς λεπτὸν συνηγμένος στόμιον. ἐὰν οὖν καταλαβόμενοι τὸ εἰρημένον στόμιον τῷ δακτύλῳ ἐγχέωμεν διά τινος ὀπῆς ὑγρὸν καὶ μετὰ τὴν ἔγχυσιν διὰ τῆς αὐτῆς ὀπῆς ἐμφυσήσαντες κλειδίῳ ἀποκλείσωμεν τὴν ὀπὴν καὶ ἀνῶμεν τὸ τοῦ σωλῆνος στόμιον, ἀναπυτισθήσεται δι᾿ αὐτοῦ τὸ ὑγρὸν ὑπὸ τοῦ ἐμφυσηθέντος [*](196 extr.) θέντος καὶ πεπιλημένου ἀέρος.
[*](καταλαβόμενοι τὸ διαύγιον ἀναστρέψωμεν τὸ ἀγγεῖον, πληρωθήσεται τὸ σφαιρίον διὰ τοῦ Λ τρήματος καὶ τὸ ∠Ε σωληνάριον.)[*](5 παρὰ AT2b: περὶ A2GT1: iuata L 8 ἐστιν ἐλαχίστη tr. Tb)[*](10 ἀγγεῖα AGb: ἀγγεῖον T διαφυσηθέντα (-σιθ- AG) ab: f. 〈ἀέρος〉 ἐμφυσηθέντος. cf. lin. 18—19, sed v. etiam ll 15 (p. 242, 9) ἀναπιέζει ab: ἀναπιέζεται Μ2: comprinitur L 11 δὲ τοῦ T αὐτοῦ codd., per orificiun ipsum L: f. ἀγγείου, nisi forte sic legendun est: 〈 Ἔστω τι ἀγγεῖον〉 διὰ δὲ τοῦ στόματος αὐτοῦ κτέ 12 τῷ Tb: om. AG 14 οὖν bL: om. a)[*](5 σωλῆνος a: σωληναρίου bL 12 μὲν CP: om. BL)[*](18 ἀναποτισθήσσεται C: ἀναπτυτισθήσεται B 19 πεπιλη- μένου a: πιληθέντος b 20 τὸ ἀγγεῖον HCL: om. P)Ἐπί τινος βωμοῦ πυρὸς ἀνακαυθέντος ζῴδια καταφανήσεται χορεύοντα· οἱ γὰρ βωμοὶ διαφανεῖς, ἤτοι ὑάλινοι ἢ κεράτινοι, ἔσονται.
Διὰ τοῦ ἐπιπύρου καθίεται σωλὴν πρὸς μὲν τὴν βάσιν τοῦ βωμοῦ ἐν κνώδακι στρεφόμενος, πρὸς δὲ τὸ ἄνω μέρος συριγγίῳ συμφυεῖ ὄντι τῷ ἐπιπύρῳ. ἐχέτω δὲ καὶ ἐπικεκαμμένα σωληνάρια ὁ σωλὴν συντετρημένα καὶ συμφυῆ ἑαυτῷ κατὰ διάμετρον κείμενα ἀλλήλοις καὶ τὰς καμπὰς καὶ ἐναλλὰξ ἔχοντα. ἐχέτω δὲ ὁ σωλὴν καὶ τύμπανον συμφυές, ᾧ ἐπίκειται τὰ χορεύοντα ζῴδια. ἐξαφθείσης οὖν τῆς θυσίας θερμαινόμενος [*](Caput lII secundum b: Ἐπί τινος βωμοῦ πυρὸς ἀναφθέντος ζῴδιά τινα κυκλικῶς ἱστάμενα δοκεῖν χορεύειν.) [*](Ἔστω βωμὸς ὁ ΑΒΓ∠ καὶ ἐν αὐτῷ ἐπίπυρον τὸ ΕΖ· ἀπὸ δὲ τῆς κορυφῆς τοῦ ἐπιπύρου σωλὴν καθείσθω πρὸς τὴν βάσιν τοῦ βωμοῦ ὁ ΗΘ, οὗ τὸ πρὸς τῷ Θ μέρος ἐν κνώδακι στρεφέσθω. ἐχέτω δὲ ὁ σωλὴν οὗτος καὶ ἑτέρους σωλῆνας τέσσαρας ἐγκαρσίως κειμένους καὶ διαμετροῦντας ἀλλήλους, ἐν τῷ αὐτῷ μέρει δὲ συναπτομένους τῷ ἀπὸ τῆς κορυφῆς σωλῆνι τούτῳ· οἵτινες δὴ πλάγιοι σωλῆνες ἐχέτωσαν ἐπὶ τῶν ἄκρων ἐπικαμπάς, ὥστε τὸν ἕνα πρὸς τὸν ἕτερον στρέφεσθαι· ἐπὶ τούτων δὲ τῶν σωλήνων πρὸς τοῖς ἄκροις ἐπικείσθω κύκλος συμφυὴς αὐτοῖς ὁ ΚΛΜΝ, ἐφ᾿ οὖ) [*](1 De huius capitis in singulis codicibus loco v. prolegom.) [*](2—3 καταφανήσεται AG: καταφανίζεται T 5 non disting. codd. 7 f. 〈ἐν〉 συριγγίῳ συμφυεῖ M: συμφυῆ a (ῆ ex εἴ corr A) 10 καμπὰς M: om. a spatiis litterarum quinarum vel senarum vacuis relictis) [*](17 ηθ BL: κθ CP τῷ B: τὸ CP 18 δὲ om L) [*](19 τέσσαρας B: δ΄ CP 21 τούτῳ b: om L δὴ BC δὲ P: om. L)
Ἐκ διαλειμμάτων φωναὶ γίνονται ὀρνιθαρίων οὕτως.
Ἀγγεῖον ἔσται στεγνόν, δι᾿ οὗ χώνη διεῖται, ἧς ὁ καυλὸς ἀπέχει ἀπὸ τοῦ πυθμένος ὅσον ὕδατι διάρρυσιν. ὑπέρκειται δὲ τῆς χώνης ἀγγεῖον κοῖλον ἐν κνώδαξι στρεφόμενον τὰ βάρη εἰς τὸ ἄνω μέρος ἔχον, εἰς ὅ [*](στήσονται τὰ ζῴδια. ἔστω δὲ καὶ ἡ τοῦ βωμοῦ ὕλη διαφανής, ἢ ἐξ ὑέλου δηλαδὴ ἢ κεράτινος, πρὸς τὸ δι᾿ αὐτῆς φαίνεσθαι τὰ χορεύοντα ζῴδια. τούτων οὕτως κατεσκευασμένων ἐὰν ἀνάψωμεν ἐπὶ τοῦ ἐπιπύρου πῦρ, θερμαινόμενος ὁ ἐν τῷ σωλῆνι ἀὴρ χωρήσει καὶ διὰ τῶν ἀνακεκαλυμμένων σωλήων καὶ στρέψει αὐτόν, ἅμα δὲ καὶ τὸν κύκλον, ἐφ᾿ οὗ τὰ ζῴδια βέβηκε, καὶ δόξει ταῦτα χορεύειν.) [*](a 216, 6 — 218, 1 Ἐκ διαλειμμάτων . . . ἐπίρρυτον ὕδωρ ═ b 216, 19—218, 19 Ἐκ διαλειμμάτων φωναὶ ὀρνιθαρίων γίνονται οὕτως.) [*](Ἀγγεῖον ἔστω στεγνόν, δι᾿ οὗ χώνη καθεῖται, ἧς ὁ καυλὸς ἀπεχέτω ἀπὸ τοῦ πυθμένος, ὅσον ὕδατι διάρρυσιν εἶναι. ὑπερκείσθω δὲ τῆς χώνης ἀγγεῖον κοῖλον ἐν κνώδαξι) [*](2—3 〈σωληναρίων〉 inserui. cf. lin. 16, v. etiam II 11 p. 232, 1 7 ἔσται a: f. ἔστω χώνη G2 T: χῶνος AG1) [*](ὁ G2 T: om. AG1 8 ἀπέχει AG: ἀπέχων T 10 τὰ βάρη T: τὰ βάρυ AG: f. τὸ βαρὺ ἄνω a: κάτω Burneianus 81 in margine, quod Woodcroftio et Rochasio iniuria probatur) [*](12 aut ex yitro aut utique ex coniu L 13 f. τούτων 〈οὖν〉 οὕτως om. L 15 ἀνακεκαλυμμένων (-υμεν- P) b: coopertos L (═ συγκεκαλυμμένων): f. ἀνακεκαμμένων 21 δι᾿ οὖ . . . καθεῖται b: cui effusorium insideat L)
Καὶ ἄλλως δὲ ἐκ διαλειμμάτων ἦχοι γίνονται τόνδε τὸν τρόπον.
Ἀγγεῖόν ἐστι πλείονα ἔχον διαφράγματα πλάγια· ἐν δὲ ταῖς χώραις διαβῆταί εἰσι φέροντες εἰς τὰς ὑποκειμένας χώρας ἄνισοι ταῖς ἐπιρρύσεσιν· ἐν δὲ τῷ [*](στρεφόμενον τὰ βάρη εἰς τὸ ἄνω μέρος ἔχον, εἰς ὃ φέρεται ἀεὶ ὕδωρ ἐπίρρυτον.) [*](a 218, 15 —220, 21 Ἀγγεῖον . . . ἀποτελεῖ ═ b 218, 21— 220, 28: Ἀγγεῖον ἔστω πλείονα ἔχον διαφράγματα πλάγια, ἐν δὲ ταῖς χώραις διαβῆται φέροντες εἰς τὰς ὑποκειμένας χώρας, ἤγουν ἀπὸ μὲν τῆς πρώτης εἰς τὴν δευτέραν, ἀπὸ δὲ τῆς δευτέρας εἰς τὴν τρίτην καὶ ἀπὸ τῆς τρίτης εἰς τὴν τετάρτην) [*](3 βαρύλλιον AG 2 b: βαρύδιον T 1: βαρίδιον Amg. G 1 T2) [*](προσκείμενον AG b L: προκείμενον T 8 ἑκνωδάκιον A1, corr. A 2 11 καταστρέφεσθαι bL: καταφέρεσθαι a 15 f. ἔστω) [*](πλέονα T 17 sqq. de recensione a v. prolegom. adnot. ad fig. 49) [*](2 κεκνωδακισμένου B 3 γὰρ BCL: δὲ, sed γὰρ Supra scr. P 6 ἀποτελεῖν B 13 δὲ om. B)
Καὶ σφαῖραι δὲ ὀχοῦνται ἐπʼ ἀέρος οὕτως.
Lέβης ὕδωρ ἔχων ὑποκαίεται ἐπιπεφραγμένος τὸ στόμα· ἀπὸ δὲ τοῦ ἐπιφράγματος ἀνατείνεται σωλήν, οὗ ἐκ τοῦ ἄκρου ἡμισφαίριον κοῖλον συντέτρηται. ἐὰν οὖν κοῦφον σφαιρίον ἐμβάλωμεν εἰς τὸ ἡμισφαίριον, συμβήσεται τὴν ἐκ τοῦ λέβητος ἀτμίδα διὰ τοῦ σωλῆνος φερομένην ἀνακουφίζειν τὸ σφαιρίον εἰς τὸν ἀέρα, ὥστε ἐποχεῖσθαι.
Γίνεται δὲ καὶ σφαῖρα διαφανὴς ἔχουσα ἐντὸς ἑαυτῆς ἀέρα καὶ ὑγρὸν καὶ ἐντὸς αὑτῆς ἐν μέσῳ σφαιρίον εἰς ὑπόδειγμα τοῦ κόσμου.
Γίνεται γὰρ δύο ἡμισφαίρια ὑάλινα· τὸ δὲ ἓν αὐτῶν ἐπιφράσσεται λεπίδι χαλκῇ τρύπημα ἐχούσῃ ἐν μέσῳ στρογγύλον· τούτῳ δὲ σφαιρίον γίνεται ἔλαττον κοῦφον, καὶ ἐμβάλλεται τὸ σφαιρίον εἰς ὕδωρ ἐν τῷ ἑτέρῳ ἡμισφαιρίῳ. εἶτα προστίθεται τούτῳ τὸ διαπεφραγμένον ἡμισφαίριον, καὶ ποσοῦ ὑγροῦ ἐξαιρεθέντος ἐκ τοῦ ὕδατος καθέξει τὸ σφαιρίον ὁ ἐν μέσῳ τόπος. προστεθέντος οὖν τοῦ ἑτέρου ἡμισφαιρίου ἀποτελεῖται τὸ προκείμενον.
[*](4 στόμα AG: στόμιον T 8 εἰς τὸν ἀέρα om. Τ 1, add. Τ 2 9 ὑποχεῖσθαι T 10 caput distinguunt G T: non dist A(?)bL: interpolatum existimat Rochas p. 156 adnot. 12 αὐτῆς scripsi: αὐτῆς a 16 δὲ 〈ἁρμοστὸν〉 18 προτίθεται G 20 ὕδα- τος: f. ἡμισφαιρίου τῷ μέσῳ A 2 Τ 22 ἀποτελεῖται b L: ἀποτελεῖ a)[*](2 καὶ . . . οὕτως a: καὶ σφαῖραι δὲ ὀρχοῦνται διὰ κατα- σκευῆς τοιαύτης b 8 εἰς τὸν ἀέρα om. bL 9 ἐποχεῖσθαι:)Ἡ καλουμένη λιβὰς στάξει, ἡλίου ἐπιβαλόντος αὐτῇ.
Ἔστω βάσις στεγνὴ ἡ ΑΒΓ∠, διʼ ἧς χώνη διώσθω, ἧς ὁ καυλὸς ἀπεχέτω ἀπὸ τοῦ πυθμένος βραχὺ λίαν. ἔστω δὲ καὶ σφαιρίον τὸ ΕΖ, ἀφʼ οὖ σωλὴν φερέτω εἰς τὴν βάσιν ἀπέχων ἀπὸ τοῦ πυθμένος τοῦ ἀγγείου καὶ τοῦ τεύχους τοῦ σφαιρίου βραχύ. καμπύλος δὲ σίφων ἐναρμοσθεὶς εἰς τὸ σφαιρίον φερέτω εἰς τὴν χώνην, καὶ ἐμβεβλήσθω εἰς τὸ σφαιρίον ὕδωρ. ὅταν οὖν ὁ ἥλιος ἐπιβάλῃ τῷ σφαιρίῳ, θερμανθεὶς ὁ ἐν αὐτῷ ἀὴρ ἐκθλίψει τὸ ὑγρόν, ὃ δὴ διὰ τοῦ Η σίφωνος ἔξω ἐνεχθήσεται καὶ διὰ τῆς χώνης εἰς τὴν βάσιν χωρήσει. ὅταν δὲ ἐπισκιασθῇ, ἐκχωρήσαντος τοῦ ἀέρος διὰ τοῦ σφαιρίου ὁ σωλὴν ἀναλήψεται τὸ ὑγρὸν καὶ ἀναπληρώσει τὸν κενωθέντα τόπον· καὶ τοῦτο ἔσται, ὁσάκις ἂν ὁ ἥλιος ἐπιβάλῃ.
Θύρσον εἰς ὕδωρ χαλάσαντα ἦχον ἀποτελέσαι ἤτοι σύριγγος ἢ ὀρνέου τινός.
Ἔστω θύρσος ὁ ΑΒΓ∠ τρῆμα ἔχων κατὰ τὴν τοῦ κορύμβου κορυφὴν τὸ ∠· κοῖλος δὲ ἔστω ὁ κόρυμβος [*](2 ἐπιβαλόντος ABCG: ἐπιβάλλοντος PT 7 καὶ Ab: om G T) [*](9 f. ὕδωρ 〈διά τινος τρυπήματος, ὅ μετὰ τὴν ἔγχυσιν πάλιν ἀπεστεγνώσθω〉. cf. p 228, 3—4 12 ἔξω ἐνεχθήσεται AG 1 ἐξενεχθήσεται G 2 TbL 18 Θύρσον κατασκευάσαι, ὥστε χαλα σθέντα εἰς ὕδωρ ἦχον ἀποτελέσαι κτε Vindob. 120 21 ὁ om. T) [*](3 αβγ b 5 φερέσθω b 6 ἀπὸ om. b 10 ἐπιβάλῃ BC: ἐπιβάλλῃ P, ut lin. 16 13 τοῦ ἀέρος om. bL 14 ὁ σωλὴν: spherula L 18 χαλάσαντα: descendentem L)
Ζῳδίου ἐπὶ βάσεως ὄντος καὶ ἔχοντος ἐν τῷ στόματι σάλπιγγα, ἐὰν ἐμφυσήσωμεν, σαλπίσει.
Ἔστω βάσις στεγνὴ ἡ ΑΒΓ∠, ἐφʼ ἧς ἐφεστάτω ζῴδιον· ἐντὸς δὲ τῆς βάσεως ἡμισφαίριον ἔστω κοῖλον ἐπιπεφραγμένον τὸ ΕΖΗ ἔχον παρὰ τὸν πυθμένα τρυπημάτια· ἐκ δὲ τοῦ ἡμισφαιρίου ἀνατεινέτω σωλὴν [*](a 5—9 ὅταν οὖν . . . ἦχος ═ b 17—22: ἐὰν οὖν ἐμβαλόντες τὸ θυρσίον εἰς τὸ ὕδωρ θλίψωμεν εἰς τὸ κάτω, ὁ ἐν αὐτῷ ἀὴρ ἐκθλιβόμενος ὑπὸ τοῦ ὕδατος ἦχον ἀποτελέσει. καὶ ἐὰν μὲν ψιλὸν τὸ συρίγγιον, συρίσει μόνον· ἐὰν δὲ καὶ ὑδάτιόν τι ἐπάνω τοῦ διαφράγματος, καχλάζων ἔσται ὁ ἦχος.) [*](2 τὸ om. T 1 2—3 τῷ ΑΕ . . . στόμα om. Α 1, add. A 2 mg. (iterato κείμενον) 9 ὑπὲρ A 2: ὑπὸ A 2 G T ὁ ἠχος Vind. 120) [*](15 παρὰ A (═ π quod scripturae compendium saepe a libra- riis falso legitur), T 1: περὶ G T 2 bL) [*](1 καθάπερ στρόβιλος: ad coni simlitudinem L 3—5 τού- τῳ . . . διαφράγματι om. CP 16 ἀνατεινέσθω BL 21 τι om. P)
Λέβητος ὑποκαιομένου σφαιρίον πρὸς κνώδακα κινεῖσθαι.
Ἔστω λέβης ὑποκαιόμενος ἔχων ὕδωρ ὁ ΑΒ καὶ ἐπιπεφράχθω τὸ στόμιον τῷ Γ∠ πώματι· τούτῳ δὲ συντετρήσθω σωλὴν ἐπικαμπὴς ὁ ΕΖΗ, οὗ τὸ ἄκρον [*](a 2—11 κεχύσθω δὲ . . . ἀποτελέσει ═ b 18—26: καὶ κεχύσθω εἰς τὴν βάσιν ὑγρὸν διά τινος ὀπῆς, ἣ μετὰ τὴν ἔγχυσιν πάλιν ἐστεγνώσθω σμηρίσματί τινι. ἐὰν οὖν ἐμφυσήσωμεν εἰς τὸν κώδωνα τῆς σάλπιγγος, ὁ ἐξ ἡμῶν ἀὴρ ἐκθλίψει τὸ ἐν τῷ ἡμισφαιρίῳ ὕδωρ διὰ τῶν τρυπημάτων, ὃ προσαναβήσεται εἰς τὴν βάσιν μετεωριζόμενον. ὅταν δὲ παύσωμεν ἐμφυσῶντες, πάλιν ἐπαναστρέψει εἰς τὸ ἡμισφαίριον καὶ ἐκθλίψει τὸν ἀέρα. οὗτος δὲ διὰ τῆς γλωσσίδος ἐξερχόμενος τὸν τῆς σάλπιγγος ἦχον ἀποτελέσει.) [*](2 γλωσσίδα BM: γλωσσίδια aCP: lingulam L 7 μετά- βασιν G 2 μετεωριζόμενον G 2 Τ 1: μηξωριζόμενον AG 1 Τ 2) [*](13 πρὸς: f. περὶ. cf. 204, 12 15 ἔχων Tb: ἔχον AG) [*](17 ἐπικαμπὴς (-ῆς AG) a: ἐπικαμπτὸς b τὸ ἄκρον τὸ η bL) [*](22 τῶν CP: τινων BL 24 de παύω intrans. usurp. v. lex.)
Κρατῆρος ὄντος ἐπί τινος βάσεως καὶ κρουνὸν ἔχοντος ἀνεῳγότα μεταξὺ τοῦ ῥέειν παύσασθαι μὴ ὄντος ἁρμοστοῦ πώματος τοῦ κλείοντος τὸν κρουνόν.
Ἔστω κρατὴρ ὁ ΑΒ ἐπὶ βάσεως τῆς Γ. διὰ δὲ τοῦ πυθμένος τοῦ ἀγγείου καὶ τῆς βάσεως σωλὴν διώσθω ὁ ∠ΕΖ εἰς κρουνὸν ἀποδεδομένος. ἐπὶ δὲ τοῦ ὠτίου τοῦ κρατῆρος κανόνιον ἐφεστάτω τὸ ΗΘ πεπηγός, πρὸς ὅ κηλωνευέσθω ἕτερον τὸ Κ Λ περὶ περόνην τὴν Θ· ἐκ δὲ τοῦ Κ ἄκρου κανόνιον καθείσθω [*](203) ἕτερον τὸ Κ Μ περὶ μὲν τὸ Κ περόνῃ | κινούμενον· πρὸς δὲ τῷ Μ πυξίδα ἐχέτω τὴν ΝΞ βάρος ἔχουσαν καὶ δυναμένην περιβαίνειν περὶ τὸν ∠Ε Ζ σωλῆνα. ὅταν οὖν πλήρους ὄντος τοῦ κρατῆρος πιέσωμεν τὸ ἄκρον τοῦ κανόνος εἰς τὸ κάτω μέρος, ἀνενεχθήσεται ἡ ΝΞ πυξίς· ταύτης δὲ ἐπαρθείσης τὸ ἐν τῷ κρατῆρι ὕδωρ διὰ τοῦ ∠ΕΖ σωλῆνος ἔξω ἐνεχθήσεται· [*](1 σωληναρίων inserui ex bL στρέφειν σωληναρίων Μ 2) [*](2 τὴν Vindob 120, b: εἰς τὴν a σφαῖραν AG T 2, b: χώ- ραν T, ἐπὶ AG: καὶ ἐπὶ T ζωδίων AG 1 (ζοδ- G 1) T 2 ζωδαρίων G 2 T 1 12 καθείσθω Tb: καθίσθω AG 13 μὲν om T 1, add. T2 περόνη Tb: περόνην AG 14 τῶ BCT: τ AGP πυξίδα Tb. πυξίδια AG 18 νξ G 2 Tb: μξ AG 1 (μ ex ν corr. A)) [*](1 εἰς τὸ πῶμα om bL 2 καθάπερ . . . ζῳδίων om bL) [*](10 τοῦ κρατῆρος om bL 10—11 ἐφεστάτω πεπηγὸς τὸ ηθ tr. BC 11 πεπηγός om. P 14 ἐχέτω a: habeat L: ἔχον b) [*](19 διὰ . . . σωλῆνος om. L ἔξω ἐνεχθήσεται APL: ἐξ- ενεχθήσεται BC)
Ῥυτοῦ κατασκευή, ὥστε ἐπικειμένου ὑελίνου ἐπιθέματος καὶ ἐκρέοντος τοῦ ῥυτοῦ προσαναβαίνειν τῷ [*](204) ὑαλίνῳ καὶ ἀναβάλλεσθαι τὸ ὑγρόν.
Ἔστω ῥυτὸν τὸ ΑΒΓ ἐπιπεφραγμένον τῷ ∠Ε ἐπιφράγματι· ἐκ δὲ τοῦ ∠Ε δύο σωλῆνες φερέτωσαν οἱ ΖΗ, ΘΚ, ὧν ὁ μὲν ΖΗ εἰς τὸ ἐκτός, ὁ δὲ ΘΚ εἰς τὸ ἐντός. τούτους δὲ περιλαμβανέτω ὑέλινον ἐπίθεμα [*](a 1—6 ἐὰν δὲ ἀφῶμεν . . . ὁ κρουνός ═ b 16—19: 15 ἐὰν δὲ ἀφῶμεν τὸ Λ ἄκρον, καταχθήσεται ἡ πυξὶς καὶ περικείσεται τῷ ∠ΕΖ σωλῆνι καὶ ἐμφράξει αὐτόν, ὥστε μηκέτι ῥεῖν. ὅταν δὲ πάλιν πιέσωμεν τὸ Λ ἄκρον εἰς τὸ κάτω μέρος, ῥεύσει ὁ κρουνός.) [*](a 234, 11—236, 14 Ἔστω ῥυτὸν . . . τὸ ═ b 234, 21—236, 32: Ἔστω ῥυτὸν τὸ ΑΒΓ ἐπιπεφραγμένον τῷ ∠Ε ἐπίφράγματι· ἐκ δὲ τοῦ ∠Ε δύο σωλῆνες φερέτωσαν οἱ ΖΗ, ΘΚ, ὧν ὁ μὲν ΖΗ εἰς τὸ ἐκτὸς τοῦ πυθμένος τοῦ ῥυτοῦ, ὁ δὲ ΘΚ εἰς τὸ ἐντός. τούτους δὲ περιλαμβανέτω) [*](1 καταχθήσεται AG Τ2: κατενεχθήσεται Τ1 3 διαστέλλει AG Τ2: διασταίη Τ1: f. διαστελεῖ 9 ῥυτοῦ ab: ὑγροῦ Vind. 120) [*](10 f. ὑαλίνῳ 〈ἐπιθέματι〉 ὑγρὸν AG b: ὕδωρ T 11 ἐκ- πεφραγμένον T 12 δε ἐπιφράγματος Voss. 19 δύο om. 1 add. Τ2 φερέσθωσαν T1, corr. Τ2 13 οἱ T: ἡ AG 14 τὸ om. T f ἐντὸς 〈φερέτω〉 τούτους AG Τ2: τούτω T 1) [*](10 ὑελίνῳ b, Vind. 120 18 ῥεῖν BC: ῥεύσει P, υσει e corr. 24 f. ἐντὸς 〈φερέτω〉, deferatur L)
Ἔστι δὲ καὶ ἄλλο κατασκεύασμα, ἐν ᾧ ὑγρὸν ἀναφέρεται ἡρέμα καὶ μένει, ὥστε ἀεὶ προσαναβαῖνον ὁρᾶσθαι.
Ἔστω τις βάσις ἡ ΑΒ στεγνὴ πάντοθεν διάφραγμα ἔχουσα τὸ Γ∠, ὑέλινον δὲ ἐπίθεμα κυλινδρικὸν τὸ ΕΖ καὶ αὐτὸ στεγνὸν πάντοθεν· ἐν δὲ τῷ ΕΖ ἐπιθέματι σωλὴν ἔστω ὁ ΗΘ ἀπέχων ἀπὸ τῆς στέγης αὐτοῦ βραχύ, συντετρημένος δὲ τῷ Γ∠ διαφράγματι. ἕτερος δὲ σωλὴν ὁ Κ Λ συντετρήσθω μὲν τῷ ἐπιφράγματι τῆς βάσεως, ἀπεχέτω δὲ ἀπὸ τοῦ διαφράγματος βραχύ. ἔστω δὲ καὶ τῇ βάσει ἐκτὸς τοῦ ὑελίνου ἐπιθέματος ὀπὴ ἡ Μ, διʼ ἧς πληρωθήτω τὸ Α ∠ ἀγγεῖον. ἐχέτω δὲ καὶ ἡ ΑΒ βάσις κρουνὸν παῤ αὐτὸν τὸν πυθμένα, [*](a 238, 5—242, 7 Ἔστω τις βάσις . . . διὰ τῆς Μ ὀπῆς ═ b 238, 20—242, 27: Ἔστω τις βάσις ἡ ΑΒ στεγνὴ πάντοθεν διάφραγμα ἔχουσα τὸ Γ∠· ὑέλινον δὲ ἐπίθεμα ἔστω κυλινδρικὸν ἐπʼ αὐτῆς συνεστεγνωμένον αὐτῇ ἀσφαλῶς τὸ ΕΖ. ἐν δὲ τῷ EΖ ἐπιθέματι σωλὴν ἔστω ὁ ΗΘ ἀπέχων ἀπὸ τῆς στέγης αὐτοῦ βραχύ, συντετρημένος 〈δὲ〉 τῷ Γ∠ διαφράγματι. ἕτερος δὲ σωλὴν ὁ Κ Λ συντετρήσθω μὲν τῇ στέγῃ τῆς βάσεως, ἀπεχέτω δὲ ἀπὸ τοῦ διαφράγματος βραχύ. ἔστω δὲ καὶ τῇ βάσει ἐκτὸς τοῦ ὑελίνου ἐπιθέματος ὀπὴ ἡ Μ, διʼ ἧς πληρωθήσεται τὸ Α∠ ἀγγεῖον. ἐχέτω δὲ καὶ ἡ) [*](2 καὶ om. T 1, add T 2 7 τῷ A2G T: τὸ A 1 7—8 ἐπι- θέματι A2 G T1 : ἐπίθεμα A1 T 2 12 ἀπεχέτω T: ἀπέχων AG) [*](16 αδ G2 T: αβ AG 1)
Εἰς ἔνια ζῴδια ἐμφυσηθέντα διὰ τοῦ στόματος διʼ ἑτέρου τόπου ὕδωρ ἐκπυτίζει· οἷον ἐὰν Σατυρίσκος ἀσκὸν κατέχῃ, διὰ τοῦ ἀσκοῦ ἐκπυτισθήσεται.
Ἔστω βάσις στεγνὴ ἡ ΑΒΓ∠, ἐφʼ ἧς ἐπικείσθω τὸ ζῴδιον, καὶ διὰ τοῦ στόματος τοῦ ζῳδίου σωλὴν διώσθω ὁ ΕΖ συντετρημένος τῇ βάσει καὶ ἔχων ὑποκείμενον πλατυσμάτιον τὸ ΗΘ ἐπιφράσσον τὸ Ζ τρῆμα τοῦ σωλῆνος καὶ. ἀνεχόμενον ὑπὸ περονίων κωλυμάτια ἐχόντων πρὸς τὸ μηκέτι ἐκπίπτειν τὸ [*](206) πλατυσμάτιον. | ἕτερος δὲ σωλὴν ὁ ΚΛ διὰ τῆς βάσεως διώσθω, οὐ τὸ μὲν Κ ἄκρον προσκείσθω τῷ ---, διʼ οὗ βουλόμεθα τὸ ὕδωρ ἐκπυτίζεσθαι. τὸ δὲ Λ ἀπεχέτω [*](τὰ Α∠, ΓΒ, ΕΖ διαχωρήματα ἴσα εἶναι ἀλλήλοις, ὅπως εἰς ἄλληλα μεταχωρῇ ὅ τε ἀὴρ καὶ τὸ ὑγρόν. ὅταν δὲ κενωθῇ τὸ ΓΒ ἀγγεῖον καὶ διασταθῇ ἡ τοῦ ἀέρος συνέχεια, πάλιν κατενεχθήσεται ἐκ τοῦ ὑελίνου τὸ ὕδωρ εἰς τὸ Α∠ ἀγγεῖον, τοῦ ἀέρος μεταχωρήσαντος διὰ τοῦ κρουνοῦ καὶ τοῦ ΗΘ σωλῆνος εἰς τὸ ὑέλινον ἐπίθεμα· ὁ δὲ ἐν τῷ Α∠ ἀὴρ ἐκχωρήσει διὰ τῆς Μ ὀπῆς.) [*](3 διασταθῇ AG Τ 2 : σταθῇ T ἡ: ἡ διὰ Rochas 9 ἐμ- φυσηθέντα AGT2: διαφυσηθέντα Τ 1 19 προκείσθω G) [*](f. τῷ 〈τόπῳ〉. cf. lin. 10. p. 254, 6: τῷ στόματι τοῦ ἀσκοῦ Paris. 2512, Voss. 19 m. 2 20 βουλώμεθα T)
Ἔνια δὲ ἀγγεῖα κατʼ ἀρχὰς ἐγχυθέντος τοῦ ὑγροῦ ῥέει· διαλείμματος δὲ γενομένου οὐκέτι ῥέει ἐγχυνομένου τοῦ ὑγροῦ, ἄχρι διʼ ἡμίσους γένηται· καὶ τότε ἄρχεται ῥέειν· διαλείμματος δὲ γενομένου οὐκέτι ῥέει, ἄχρις ἄν πληρωθῇ.
Ἔστω γὰρ ἀγγεῖον τὸ ΑΒ ἔχον ἐν ἑαυτὸ τρεῖς καμπύλους σίφωνας τοὺς Γ ∠, Ε κεκρυμμένους ἐν τῇ γάστρᾳ, ὧν τὰ μὲν ἕτερα σκέλη πρὸς τῷ πυθμένι ἔστω τοῦ ἀγγείου, τὰ δὲ ἕτερα ἐκτὸς φερέτω εἰς κρουνοὺς διεσκευασμένα. τοῖς δὲ ἐκτὸς ἄκροις αὐτῶν προσκείσθω ἀγγεῖα τὰ Ζ, Η, Θ, ὧν οἱ πυθμένες ἀπεχέτωσαν ἀπὸ τῶν στομίων ὅσον ὕδατι διάρρυσιν. πάντα δὲ περιειλήφθωσαν ἑτέρῳ ἀγγείῳ καθάπερ βάσει [*](207) τῇ Κ ΛΜΝ κρουνὸν ἐχούσῃ τὸν Ξ. καὶ ὁ | μὲν Γ διαβήτης τὴν κυρτότητα ἐχέτω πρὸς αὐτῷ τῷ πυθμένι, ὁ δὲ ∠ πρὸς τῷ ἡμίσει τοῦ ὕψους τοῦ Α Β ἀγγείου, ὁ δὲ E παῤ αὐτὸν τὸν τράχηλον. ἐὰν οὖν ἐγχέωμεν ὕδωρ εἰς τὸ ΑΒ ἀγγεῖον, κατʼ ἀρχὰς μὲν ῥεύσει διὰ [*](1 ἤτοι AG T 2: om T1 καὶ ab: f ἢ 21 ἐγχέωμεν ἐχέτω μὲν T 1, corr. T 2) [*](1 ἤτοι om. bL 3 αὐτῶ b 6—7 ἐγχυνομένου τοῦ ὑγροῦ om. L 8 πάλιν ἄρχεται b (ἄρχεσθαι P): iterum in- cipiunt L 12 γάστρᾳ a: κοιλίᾳ τοῦ ἀγγείου bL 14 αὐτῶν om. CP 15 ἀγγεῖα a: ἀγγείδια bL 16 στομίων τῶν σωλή- νων b L 19 πυθμένι aL: πυθμένι τοῦ ἀγγείου b 20 ὁ δὲ . . . ἀγγείου om. P)
Σικύας κατασκευὴ τῆς ἄνευ πυρὸς ἐπισπωμένης.
Ἔστω σικύα ἡ Α ΒΓ, οἵα εἴθισται γίνεσθαι τῷ σχήματι, διάφραγμα μέσον ἔχουσα τὸ ∠ Ε διὰ δὲ τοῦ πυθμένος σμήρισμα διώσθω, οὗ ὁ μὲν ἐκτὸς αὐλίσκος ἔστω ὁ Ζ Η, ὁ δὲ ἐντος ὁ ΘΚ . οὗτοι δὲ ἐχέτωσαν κατάλληλα τρήματα τὰ Λ, Μ ἐκτὸς ὄντα τῆς σικύας· τὰ δὲ ἐντὸς αὐτῶν στόμια ἀνεῳγότα ἔστω· τοῦ δὲ Θ τὸ ἐκτὸς ἐπιπεφράχθω καὶ ἐπιτόνιονέχέτω. ἔστω δὲ καὶ ὑπὸ τὸ [*](208) διά |φραγμασμήρισμα τὸ ΝΞ ὅμοιον τῷ πρὸς τῷ πυθμένι εἰρημένῳ. τὰ μέντοι κατάλληλα τρήματα εἰς τὸ ἐντὸς τῆς δικύας μέρος ἔστω καὶ συντετρημένα τῷ ∠Ε διαφράγματι. τούτων δὴ κατασκευασθέντων ἐπιστρεφέσθω τὰ ἐπιτόνια τῶν σμηρισμάτων, ὥστε τὰ μὲν ἐν τῷ πυθμένι τρήματα κατάλληλα κεῖσθαι, τὰ δὲ ὑπὸ τὸ διάφραγμα παρηλλαχέναι καὶ ἀποκεκλεῖσθαι. τοῦ ∠Γ ἄρα ἀγγείου [*](a 250, 28—252,14 τοῦ ΔΓἄρα ἀγγείου... καλοῦμεν ═ b 25Ο, 30—252, 31: τοῦ ∠ ἄρα ἀγγείου πλήρους ὄντος)
Καὶ ὁ καλούμενος δὲ πυοῦλκος διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν ἐνεργεῖ.
Κατασκευάζεται γὰρ αὐλίσκος κοῖλος ἐπιμήκης ὁ [*](ἀέρος, δυνατόν ἐστι προσθέντα τῷ στόματι τὰ Λ, Μ σμηρίσματα ἐκμυζῆσαί τι μέρος τοῦ ἀέρος, εἶτα πάλιν ἐπιστρέψαντα τὸ ἐπιτόνιον καὶ ἀφελόντα τοῦ στόματος τὸ σμήρισμα ἔχειν ἠραιωμένον τὸν ἐν τῷ Γ∠ ἀγγείῳ ἀέρα. τοῦτο οὖν πλεονάκις ποιοῦμεν, μέχρις οὗ πολὺν ἐκμυζήσωμεν ἀέρα. ἔπειτα προσθέντες τῇ σαρκὶ τὴν σικύαν, ὡς ἔθος ἐστίν, ἀνοίγομεν τὰ ἐν τῷ Ν σμηρίσματι τρήματα διὰ τοῦ ἐπιτονίου. καὶ ἐξ ἀνάγκης εἰς τὸν τοῦ ἐν τῷ Γ∠ ἀγγείῳ ἀέρος τόπον μεταχωρήσει τι μέρος τοῦ ἐν τῷ Α∠Ε στομίῳ τῆς σικύας ἀέρος εἰς ἀναπλήρωσιν τοῦ κενωθέντος· εἰς δὲ τὸν κενούμενον τοῦ στομίου ἀέρα ἀντεπισπασθήσεται τῆς σαρκός τε μέρος καὶ ἡ περὶ τὴν σάρκα ὕλη διὰ τῶν ἀραιωμάτων τῆς σαρκός, ἃ δὴ πόρους ἀδήλους καλεῖν εἰώθασιν.) [*](6 ἐκμυζήσωμεν T: ἐκμυζήσομεν AG 12 ὑπὸ Haase in)
Ἀγγείου τινὸς ὄντος πλήρους οἴνου καὶ κρουνὸν ἔχοντος ῥέοντα, ὅταν ἐπιχέωμεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ κύαθον ὕδατος, οὐκέτι ῥυήσεται· ἐὰν δὲ ἕτερον κύαθον ἐπιχέωμεν, τότε ῥυήσεται καὶ αὐτὸς σὺν τῷ προτέρῳ κυάθῳ ἤτοι καὶ οἴ δύο κύαθοι τοῦ ὕδατος ἐξ ἑτέρων δύο κρουνῶν. καὶ μετὰ τὸ ἐκρεῦσαι τὸ ὕδωρ πάλιν ὁ οἶνος ἐκ τοῦ μέσου κρουνοῦ ῥυήσεται· καὶ τοῦτο ἔσται, ὁσάκις ἂν ἐπιχεόμενος ἐκρυῇ.
Ἔστω τι ἀγγεῖον τὸ ΑΒ ἔχον περὶ τὸν πυθμένα κρουνὸν τὸν Γ καὶ διαπεφράχθω τὸν τράχηλον τῷ ∠Ε διαφράγματι· ἐκ δὲ τοῦ διαφράγματος σωλὴν ἀνατεινέτω ὁ ΖΗ, περὶ ὄν ἕτερος περικείσθω ἀπέχων ἀπὸ τοῦ διαφράγματος ὅσον ὕδατι διάρρυσιν, καθάπερ ἐπὶ τῶν πνικτῶν διαβητῶν. διώσθω δὲ καὶ ἕτερος [*](a 2—9 Ἀγγείου τινὸς . . . ἐκρυῇ ═ b 17—24: Ἀγγείου ὄντος πλήρους οἴνου καὶ κρουνὸν ἔχοντος ῥέοντα, ὅταν ἐγχέωμεν ἐπὶ τὸν τράχηλον κύαθον ὕδατος, οὐκέτι ῥυήσεται· ἐὰν δὲ ἕτερον κύαθον ἐπιχέωμεν, τότε ῥυήσεται καὶ αὐτὸς σὺν τῷ προτέρῳ κυάθῳ ἤτοι ὁμοῦ καὶ οἱ δύο κύαθοι τοῦ ὕδατος ἐξ ἑτέρων δύο κρουνῶν. καὶ μετὰ τὸ ἐκρεῦσαι τὸ ὕδωρ πάλιν ὁ οἶνος ἐκ τοῦ μέσου κρουνοῦ ἄρξεται ῥέειν· καὶ τοῦτο γενήσεται, ὁσάκις ἂν προαιρώμεθα, ἔστʼ ἂν δηλονότι ὅλος ὁ οἶνος ἐκρυῇ.) [*](3 ἐπιχέωμεν AG T 2 : ἐγχέωμεν T1 . similiter lin. 5 4 αὐ- τοῦ A2 G T: om A 1 9 f. ὁσάκις ἂν 〈ὁ κύαθος〉 ἐπιχεόμενος. cf. p. 260, 3 ἐκρυῇ scripsi: ἐκρῇ AG: ἐκρεῖ T 10 περὶ: f. παρὰ. cf. 226, 15. 238, 18) [*](13 ἀνατεινέτω aB: ἀνατεινέσθω CP: extendatur L 14 διάρρυσιν εἶναι b 20 ἤτοι: hoc est (simul) L 21 κύαθοι om. P)
Ἀγγείου ὄντος πλήρους ἀκράτου καὶ κρουνὸν ἔχοντος ὁτὲ μὲν τὸν οἶνον ἐκρέειν, ὕδατος δὲ ἐγχυνομένου καθαρὸν τὸ ὕδωρ ἐκρεῖν, εἶτα πάλιν τὸν ἄκρατον· κἂν βούληταί τις, τοῦ ὕδατος ἐγχυνομένου κρᾶμα ῥυήσεται.
Ἔστω τι ἀγγεῖον τὸ ΑΒ διάφραγμα ἔχον περὶ τὸν τράχηλον τὸ Γ∠, διʼ οὗ καθείσθω σωλὴν ὁ ΕΖ ἔξω τοῦ πυθμένος φέρων, ὅς ἔσται κρουνός. ἐχέτω δὲ ὁ ΕΖ σωλὴν τρυπημάτιον ἐντὸς τοῦ ἀγγείου παρὰ τὸν πυθμένα τὸ Η. ἔστω δὲ καὶ διαύγιον ὑπὸ τὸν τράχηλον τὸ Θ. ἐὰν οὖν καταλαβόμενοι τὸν κρουνὸν τὸν Ζ ἐγχέωμεν τὸν οἶνον, χωρήσει εἰς τὸ κύτος, τοῦ ἀέρος ἐκχωροῦντος διὰ τοῦ Θ διαυγίου. ἐὰν δὲ [*](211) καταλαβόμενοι τὸ διαύγιον ἀφῶμεν τὸν κρουνόν, οὐ ῥυήσεται, εἰ μὴ μόνον τὸ ἐναπολειφθὲν ἐν τῷ ΖΕ σωλῆνι. ἐὰν οὖν ἐπεγχέωμεν ὕδωρ, καθαρὸν ῥυήσεται, [*](τὸν Γ κρουνὸν ῥέειν. καὶ τοῦτο ἔσται, ὁσάκις ἂν ἐπεγχέωμεν τοὺς κυάθους.) [*](3 ἐπεγχέωμεν AG: ἐπιχέωμεν T 7 ἐκρρέειν (sic) T) [*](f. εἶτα . . . ἄκρατον post ῥυήσεται (9) tr. 8 βούληται Tb: βούλεται AG 13 τρυπημάτιον T1 : τρυμάτιον AG T, 16 ζ AG T 2: θ T 1) [*](7 τὸν ἄκρατον: mixtum L 8 δέ τις b (δὲ om L) 10 τι om bL 11 τὸ aB: τὸν CP καθείσθω aBL: κείσθω CP) [*](σωλὴν om. L 12 ὃς ἔσται κρουνός a: καὶ ποιῶν κρουνὸν)