Pneumatica

Κατασκευάζεται δὲ καὶ ἀγγεῖον, ὃ ἐφʼ ὅσον μὲν ἐπιχέεις τὸ ὑγρὸν δέχεται, ἐὰν δὲ διαλίπτῃς, οὐκέτι δέχεται. γίνεται δὲ τὸν τρόπον τοῦτον.

Ἔστω τὸ ἀγγεῖον τὸ ΑΒ διαπεφραγμένον τὸν [*](6 παρὰ δὲ Τ 8 καταληψόμεθα G2 Tb: καταλήψομεν AG1 10 ἀέρος om. T1, add. T2 13 εἰς om. T1, add. T2 20 τοῦτον: τοσοῦτον T 21 τὸ ἀγγεῖον: f. τι ἀγγεῖον. cf. p. 164, 17) [*](2 διάρρυσιν εἶναι b 5—6 τὸ αβ (αβγ CP) ἀγγεῖον καὶ διαύγιον tr. bL 6 παρὰ a: παρʼ αὐτὸ bL 7 οὖν om. P 18 ἄλλο ἀγγεῖον bL 21 τὸ (ante ἀγγεῖον) om. b 21—168, 1 τὸν τράχηλον om. bL)

τράχηλον τῷ Γ∠ διαφράγματι. διὰ δὲ τοῦ διαφράγματος καθείσθω σωλὴν ὁ ΕΖ ἀπέχων μὲν ἀπὸ τοῦ πυθμένος βραχύ, ὑπερέχων δὲ τοῦ διαφράγματος, ὥστε μικρὸν ἀπέχειν τοῦ χείλους τοῦ ἀγγείου. περὶ δὲ τοῦτον περικείσθω ἕτερος ὁ ΗΘ ἀπέχων ἀπὸ τοῦ διαφράγματος ὅσον ὕδατι διάρρυσιν καὶ ἀπὸ τοῦ ΕΖ σωλῆνος. ἐπιπεφράχθω δὲ ὁ ΗΘ σωλὴν τὸ ἄνω μέρος [*](190) λεπιδίῳ. ἐχέτω δὲ τὸ ἀγγεῖον καὶ διαύγιον | τὸ Κ φέρον εἰς τὸ κύτος. ὅταν οὖν ἐγχέωμεν τὸ ὑγρὸν διὰ τοῦ τραχήλου, συμβήσεται χωρεῖν αὐτὸ διά τε τοῦ ΗΘ σωλῆνος καὶ διὰ τοῦ Κ εἰς τὸ κύτος, τοῦ ἀέρος ἐκχωροῦντος διὰ τοῦ Κ διαυγίου. ἐὰν οὖν διαλίπωμεν καὶ κενωθῇ ὁ τοῦ ἀγγείου τράχηλος, ὁ ἀὴρ διαστήσει τὴν συνεχειαν, ὥστε τὸ ἐνὸν ἐν τᾷ ΗΘ σωλῆνι ὑγρὸν καταρραγὲν πεσεῖται ἐπὶ τὸ διάφραγμα. ἔστω γὰρ τὸ εὗρος τὸ περὶ τὸν ΗΘ σωλῆνα μέγα, ὥστε τῷ βάρει καταπεσεῖται τὸ ὑγρόν. ἐπεγχυθέντος δὲ ἑτέρου ὑγροῦ ὁ ἐναποληφθεὶς ἐν τῷ ΕΖ σωλῆνι ἀὴρ καὶ ἐν τῷ ΗΘ οὐκ ἐάσει παρεισελθεῖν τὸ ὑγρόν, ἀλλʼ ὑπὲρ τὸ χεῖλος τοῦ ἀγγείου ὑπερχυθήσεται.

[*](1 τῷ BCG2 T: τὸ AG1 3 ὑπερέχον G 5 ἕτερος σωλὴν G2)[*](6 καὶ om. T f 〈ἀπώτερον〉 ἀπὸ 6—7 ἀπὸ τοῦ Ε σωλῆνος: ἔστω γὰρ τὸ εὖρος τοῦ ΗΘ σωλῆνος μέγα, ὥστε τῷ. βάρει καταπεσεῖται τὸ ὑγρόν inserit et infra lin. 15—17 ἔστω . . . ὑγρόν delet Rochas 8 καὶ om. Τ 16 ηθ G Τ: κθ Ab)[*](18 ἐναποληφθεὶς AG b: ἐναπολειφθεὶς Τ εζ AG: om. Τ)[*](2 κείσθω CP 4 ἀπέχειν a: κάτωθεν εἶναι bL 6 διάρρυσιν εἶναι b 12 οὖν a: δὲ bL 16 γὰρ a: δὲ bL)[*](μέγα a: ἀξιόλογον b, condigna L 17 καταπεσεῖσθαι b)[*](18 τοῦ ἑτέρου B ηζ BC: ξ P: e z L)

Κατασκευάζεται δὲ καὶ Σατυρίσκος ἐπί τινος βάσεως ἀσκὸν ἐν ταῖς χερσὶ κατέχων, ᾦ προσπαράκειται λουτηρίδιον, καὶ ἐγχυθέντος εἰς αὐτὸ ὑγροῦ, ὥστεπληρωθῆναι, ἐπιρρεύσει διὰ τοῦ ἀσκοῦ ὕδωρ εἰς τὸ λουτηρίδιον καὶ οὐχ ὑπερχυθήσεται, ἄχρις οὗ πᾶν τὸ διὰ τοῦ ἀσκοῦ ὕδωρ κενωθῇ. ἔστι δὲ ἡκατασκευὴ τοιαύτη.

Ἔστωτις βάσις ἡ ΑΒ στεγνὴ πάντοθεν, ἤτοι κυλινδρικὴ ἢ ὀκτάγωνος εὐπρεπείας ἕνεκα, διαπεφραγμένη τῷ Γ∠ διαφράγματι. διὰ δὲ τοῦ διαφράγματος ἀνατεινέσθω σωλὴν ὁ ΕΖ συντετρημένος [*](a 170, 21—174, 9 Ἔστω τις . . . παραμένειν ═ b 170, 28—174, 25: Ἔστω τις βάσις ἡ ΑΒ στεγνὴ πάντοθεν, στερεὰ παραλληλεπίπεδος, διαπεφραγμένη τῷ Γ∠ διαφράγματι. ἐπὶ δὲ ταύτης τῆς βάσεως ἑστάτω ὁ Σατυρίσκος. καὶ διὰ τοῦ διαφράγματος ἀνατεινέσθω σωλὴν ὁ ΕΖ συντετρη-)

τῷ διαφράγματι, ἀπέχων δὲ τῆς στέγης βραχύ. διὰ δὲ τῆς στέγης διώσθω σωλὴν ὁ ΗΘ ὑπερέχων μὲν εἰς τὸ ἄνω μέρος βραχὺ καὶ ἔχων λουτηρίδιον ἐπικείμενον, ἀπέχων δὲ ἀπὸ τοῦ πυθμένος τοῦ ἀγγείου ὅσον ὕδατι διάρρυσιν, συνεστεγνωμένος δὲ τῇ στέγῃ τοῦ ἀγγείου καὶ τῷ διαφράγματι. ἕτερος δὲ ὁμοίως διώσθω διὰ τῆς [*](191) στέγης ὁ Κ ΛΜ ἀπέχων μὲν ἀπὸ τοῦ διαφράγμα | τος βραχύ, συνεστεγνωμένος δὲ τῇ στέγῃ καὶ φέρων τὴν ἐξ αὐτοῦ ῥύσιν εἰς τὸ λουτηρίδιον, ὃ δὴ πρόσκειται τῷ ΗΘ σωλῆνι συντετρημένον αὐτῷ. πεπληρώσθω οὖν τὸ Α∠ ἀγγεῖον ὑγροῦ διά τινος ὀπῆς τῆς Ν, ἥτις μετὰ τὴν ἔγχυσιν ἐσπεγνώσθω. ἐὰν οὖν ἐγχέωμεν εἰς τὸ λουτηρίδιον ὑγρόν, χωρήσει διὰ τοῦ ΗΘ σωλῆνος εἰς τὸ ΒΓ ἀγγεῖον, τοῦ ἐν αὐτῷ ἀέρος χωροῦντος διὰ τοῦ ΕΖ σωλῆνος, ὃς χωρήσας εἰς τὸ Α∠ ἀγγεῖον ἐκθλίψει [*](μένος τῷ διαφράγματι, ἀπέχων δὲ τῆς στέγης βραχύ. διὰ δὲ τῆς στέγης διώσθω σωλὴν ὁ ΗΘ ὑπερέχων μὲν εἰς τὸ ἄνω βραχὺ καὶ ἔχων λουτηρίδιον ἐπικείμενον ὑπὸ τὸ στόμιον τοῦ ἀσκοῦ, ὃν κατέχει ὁ Σατυρίσκος, ἀπέχων δὲ ἀπὸ τοῦ πυθμένος τοῦ ἀγγείου, ὅσον ὕδατι διάρρυσιν εἶναι, συνεστεγνωμένος δὲ τῇ στέγῃ τοῦ ἀγγείου καὶ τῷ διαφράγματι. ἕτερος δὲ ὁμοίως διώσθω σωλὴν διὰ τῆς στέγης ὁ Κ ΛΜ ἀπέχων μὲν ἀπὸ τοῦ διαφράγματος βραχύ, συνεστεγνωμένος δὲ τῇ στέγῃ καὶ φέρων τὴν ἐξ ἑαυτοῦ ῥύσιν εἰς τὸν ἀσκόν, οὗ τὸ στόμιον εἰς τὸ λουτηρίδιον εἰσέρχεται, καθάπερ εἴπομεν. τούτων οὕτω κατεσκευασμένων πεπληρώσθω πρῶτον τὸ Α∠ ἀγγεῖον ὑγροῦ διά τινος ὀπῆς τῆς Ξ, ἥτις μετὰ τὴν ἔγχυσιν ἐστεγνώσθω. ἐὰν οὖν ἐγχέωμεν εἰς τὸ λουτηρίδιον ὑγρόν, χωρήσει διὰ τοῦ ΗΘ σωλῆνος εἰς τὸ ΓΒ ἀγγεῖον, τοῦ ἐν αὐτῷ ἀέρος ἐκχωροῦντος διὰ τοῦ ΕΖ σωλῆνος, ὃς χωρήσας εἰς τὸ Α∠ ἀγγεῖον ἐκθλίψει τὸ ἐν αὐτῷ) [*](6 τῷ AG: τὸ Τ ὁμοίως AG Τ2: om. Τ1 9 αὐτοῦ scripsi: αὐτοῦ a 11 ν Amg. Τ: ζ A1 G 15 χωρήσει Τ) τὸ ἐν αὐτῷ ὑγρὸν διὰ τοῦ Κ ΛΜ σωλῆνος εἰς τὸ λουτηρίδιον. τοῦτο δὲ πάλιν φερόμενον εἰς τὸ ΒΓ ἀγγεῖον ἐκθλίψει ὁμοίως τὸν ἐν αὐτῷ ἀέρα, ὅς δὴ πάλιν τὸ ἐν τῷ Α∠ ἀγγείῳ ὕδωρ ἐκθλίψει εἰς τὸ λουτηρίδιον. καὶ τοῦτο ἔσται, ἄχρις ἂν κενωθῇ τὸ ἐν τῷ Α∠ ἀγγείῳ ὕδωρ. δεήσει δὲ τὸν ΜΛΚ σωλῆνα διὰ τοῦ στόματος τοῦ ἀσκοῦ εἶναι καὶ λεπτὸν παντάπασιν ὑπάρχειν ἕνεκα τοῦ τὴν ἐπῖδειξιν ἐπὶ πλείονα. χρόνον παραμένειν.

Ναΐσκου κατασκευή, ὥστε θυσίας γινομένης τὰς θύρας αὐτομάτως ἀνοίγεσθαι, σβεσθείσης δὲ τῆς θυσίας πάλιν κλείεσθαι.

Ἔστω ὁ προειρημένος ναΐσκος ἐπὶ βάσεως τῆς ΑΒΓ∠, ἐφʼ ἧς ἐπικείσθω βωμίσκος ὁ Ε∠ διὰ δὲ τοῦ βωμίσκου διώσθω σωλὴν ὁ ΗΖ, οὖ τὸ μὲν Ζ [*](ὑγρὸν διὰ τοῦ ΚΛΜ σωλῆνος. καὶ πρῶτον μὲν πληρωθήσεται ὁ ἀσκὸς ὕδατος. εἶτα ἐκχυθήσεται εἰς τὸ λουτηρίδιον. τὸ δὲ ἐγχεθὲν ἐν αὐτῷ ὕδωρ φερόμενον πάλιν εἰς τὸ ΓΒ ἀγγεῖον ἐκθλίψει ὁμοίως τὸν ἐν αὐτῷ ἀέρα, ὃς δὴ πάλιν τὸ ἐν τῷ Α∠ ἀγγείῳ ὕδωρ ἐκθλίψει εἰς τὸν ἀσκὸν καὶ εἰς τὸ λουτηρίδιον. καὶ τοῦτο ἀεὶ γενήσεται, ἄχρις ἂν κενωθῇ τὸ ἐν τῷ Α∠ ἀγγείῳ ὕδωρ. δεήσει δὲ τὸν Κ ΛΜ σωλῆνα λεπτότατον παντάπασιν ὑπάρχειν ἕνεκα τοῦ τὴν ἐπίδειξιν ἐπὶ πλείονα χρόνον παραμένειν.) [*](2 βγ AG: αβ Τ 4 ἐθλίψει Τ1: ἐκθλίβει AG: ἐθλίβει T2) [*](6 λμ Τ 8 ἕνεκεν Τ 11 θυσίας γινομένης (γενομένης G1) AG1: πυρὸς ἀναπτομένου G2 b L: πυρὸς ἁπτομένου Τ 12 σβε- σθείσης δὲ τῆς θυσίας A1: σβεσθέντος δὲ τοῦ πυρὸς A2 G Tb) [*](15 f. 〈καὶ〉 βωμίσκος 18 f. εἶτα 〈τὸ ὕδωρ〉)

στόμιον ἐντὸς ἔστω τοῦ βωμίσκου, τὸ δὲ Η ἐν σφαίρᾳ τινὶ περιειλήφθω τῇ Θ ἀπέχον ἀπὸ τοῦ κέντρου αὐτῆς βραχύ. συνεστεγνώσθω δὲ καὶ ἡ σφαῖρα τῷ Η Ζ σωλῆνι. ἔστω δὲ καὶ ἐν τῇ σφαίρᾳ καμπύλος σίφων ὁ Κ ΛΜ. οἱ δὲ στροφεῖς τῶν θυρῶν παρεκτετάσθωσαν εἰς τὸ κάτω μέρος καὶ στρεφέσθωσαν ἐν κνωδακίοις οὖσιν ἐν τῇ ΑΒΓ∠ βάσει εὐλύτως. ἐκ δὲ [*](192) τῶν στροφέων | ἁλυσείδια εἰς ἓν ἀποδεθέντα διὰ τροχίλου ἀποδεδέσθω εἰς ἀγγεῖον κοῖλον τὸ ΝΞ κρεμάμένον· ἕτερα δὲ ἁλυσείδια ἐπειληθέντα πρὸς τοὺς στροφεῖς τὰ ἐναντία τοῖς πρότερον εἰς ἓν ἀποδεθέντα διὰ τροχίλου εἰς βάρος μολιβοῦν ἀποδεδέσθω, διʼ οὗ καταρρέποντος ἀποκεκλεισμέναι ἔσονται αἰ θύραι. ὁ δὲ Κ ΛΜ σίφων τὸ ἐκτὸς σκέλος ἐχέτω φέρον εἰς τὸ κρεμαστὸν ἀγγεῖον. ἐμβεβλήσθω δὲ διά τινος τρυπήματος τοῦ Π ὕδωρ εἰς τὴν σφαῖραν, ὥστε διʼ ἡμίσους γενέσθαι, ὃ μετὰ τὴν ἔγχυσιν ἐστεγνώσθω. συμβήσεται οὖν τοῦ πυρὸς θυμιαθέντος θερμαινόμενον τὸν ἐν τῷ βωμίσκῳ ἀέρα χεῖσθαι εἰς πλείονα τόπον. οὗτος δὲ διὰ τοῦ ΗΖ σωλῆνος εἰς τὴν σφαῖραν χωρῶν ἐκθλίψει τὸ ἐν αὐτῇ ὑγρὸν διὰ τοῦ Κ ΛΜ σίφωνος εἰς τὸ κρεμαστὸν ἀγγεῖον, ὃ δὴ καταβαρῆσαν ἐπισπάσεται τὰ ἁλυσείδια καὶ ἀνοίξει τὰς θύρας. πάλιν δὴ σβεθλίψει σθέντος τοῦ πυρὸς ὁ μὲν λεπτυνθεὶς ἀὴρ ἐκχωρήσει διὰ τῶν ἀραιωμάτων τοῦ τεύχους τῆς σφαίρας. ὁ δὲ καμπύλος σίφων ἐπισπάσεται τὸ ὑγρὸν τὸ ἐκ τοῦ κρεμαστοῦ ἀγγείου, ὥστε ἀναπληρῶσαι τὸν τῶν ἐκκριθέντων ἀραιωμάτων τόπον. ἔσται γὰρ αὐτοῦ τὸ ἄκρον βαπτιζόμενον εἰς τὸ ἐν τῷ κρεμαστῷ ἀγγείῳ ὕδωρ. κουφισθέντος δὲ τοῦ ἀγγείου πάλιν τὸ ἐκκρεμάμενον βάρος καταρρέψαν κλείσει τὰς θύρας. ἔνιοι δὲ ἀντὶ ὕδατος ὑδραργύρῳ χρῶνται, ἐπειδήπερ βαρύτερός ἐστι τοῦ ὕδατος καὶ εὐκόπως ὑπὸ τῆς θερμότητος λύεται.

Ἔστι δὲ καὶ ἄλλως θυσίας γινομένης τὰς θύρας ἀνοίγεσθαι.

[*](Caput XXXIX secundum b: Ἔστι δὲ καὶ ἄλλως πυρὸς ἀναπτομένου τὰς θύρας ἀνοίγεσθαι.)

Ἔστω πάλιν ναΐσκος ἐπί τινος βάσεως τῆς ΑΒΓ∠, [*](193) ἐφ᾿ ἧς ἔστω βωμὸς ὁ Ε. διὰ | δὲ τοῦ βωμοῦ σωλὴν ἔστω ὁ ΖΗΘ. ἀποδεδόσθω δὲ εἰς ἀσκωμάτιον τὸ Κ στεγνὸν πάντοθεν, ᾧ ἐπικείσθω βαρύλλιον τὸ Λ, ἐξ οὗ ἀλυσείδιον διὰ τροχίλου ἀποδεδέσθω εἰς τὰ περὶ τοὺς στροφεῖς ἁλυσείδια, ὥστε ἐπτυγμένου τοῦ ἀσκώματος κατακρατεῖν τὸ Λ βάρος καὶ κλείειν τὰς θύρας, ἐπιτεθέντος δὲ τοῦ πυρὸς ἀνοίγειν· πάλιν γὰρ θερμαινόμενος ὁ ἐν τῷ βωμίσκῳ ἀὴρ χεθεὶς χωρήσει διὰ τοῦ ΖΗΘ σωλῆνος εἰς τὸ ἀσκωμάτιον καὶ ἐπαρεῖ αὐτὸ σὺν τῷ Λ βάρει, καὶ ἀνοιχθήσονται αἱ θύραι. ἤτοι γὰρ αὗται δι᾿ ἑαυτῶν αὐτομάτως ἀνοιχθήσονται, [*](Ἔστω πάλιν ναΐσκος ἐπί τινος βάσεως τῆς ΑΒΓ∠, ἐφ᾿ ἧς ἔστω βωμὸς ὁ Ε ∠. διὰ δὲ τοῦ βωμοῦ σωλὴν ἔστω ὁ ΖΗΘ καὶ ἀποδεδέσθω οὗτος εἰς ἀσκὸν τὸν Κ στεγνὸν πάντοθεν, ᾧ ἐπικείσθω βαρύλλιον τὸ Λ, ἐξ οὗ ἁλυσείδιον διὰ τροχίλου ἀποδεδέσθω εἰς τὰ περὶ τοὺς στροφεῖς ἁλυσείδια. ὥστε ἐπτυγμένου μὲν τοῦ ἀσκοῦ κατακρατεῖν τὸ Λ βάρος καὶ κλείειν τὰς θύρας, ἀναφθέντος δέ τοῦ πυρὸς ἀνοίγεσθαι· πάλιν γὰρ θερμαινόμενος ὁ ἐν τῷ βωμίσκῳ ἀὴρ χεθεὶς χωρήσει διὰ τοῦ ΖΗΘ σωλῆνος εἰς τὸν ἀσκὸν καὶ ἐπαρεῖ αὐτὸν σὺν τῷ Λ βάρει, καὶ ἀνοιχθήσονται αἱ θύραι. πάλιν δὲ σβεσθέντος τοῦ πυρὸς καὶ ἐκχωρήσαντος τοῦ ἐν τῷ) [*](3 ἀποδεδόσθω AG Τ2: ἀποδεδέσθω Τ1 τὸ Κ post πάν- τοθεν habet Τ1, sed delet, suo loco ponit Τ2 4 στεγνὸν ὂν Vindob. 120 ᾧ ἐπικείσθω om. AG1, add. G2 βαρύλλιον AG: βαρύδιον Τ 5 ἀποδεδόσθω Vindob. 120 9 χεθεὶς a (χυθεὶς Coisl. 158, Neapol ) v. supra p. 174, 19 et infra lin. 20) [*](11 —182, 1 αἱ θύραι . . . ἀνοιχθήσονται om. Τ1, add. 2) [*](12 αὐταὶ H. Schoene) [*](15 ἀποδεδέσθω bL: f. ἀποδεδόσθω 16 βαρύδιον CP. (pondus) plumbeum add. L (secund Ambros. 38) 18 μὲν B: μετὰ C: om. P 19 f. 〈τὰς θύρας〉 ἀνοίγεσθαι 23 ἐγχω- ρήσαντος B)

καθάπερ καὶ αἱ τῶν βαλανείων θύραι αὐτομάτως κλείονται, ἢ ἕξουσί τι ἀντισηκοῦν βάρος τὸ ἀνοῖγον αὐτάς. σβεσθείσης δὲ τῆς θυσίας καὶ ἐκχωροῦντος τοῦ ἐν τῷ ἀσκωματίῳ εἰσελθόντος ἀέρος, τὸ Λ βάρος καταφερόμενον σὺν τῷ ἀσκώματι ἐπισπάσεται καὶ κλείσει τὰς θύρας.