Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
πολλῶν οὖν ἑκάστοτε τοιούτων λεγομένων, ἐπεί ποτε ἑσπέρα κατελάμβανεν ἡμᾶς, ὃ μέν τις ἔλεγεν ‘παῖ, λυχνίον᾽, ὃ δὲ λυχνέα, ὃ δὲ λοφνίδα, οὕτω καλεῖσθαι φάσκων τὴν ἐκ τοῦ φλοιοῦ λαμπάδα, ὃ δὲ πανόν, ἄλλος δὲ φανόν, ὃ δὲ λυχνοῦχον, ὃ δὲ λύχνον, καὶ
v.3.p.549
δίμυξον δὲ λύχνον ἕτερος, ἄλλος δὲ ἑλάνην, ὃ δέ τις ἑλάνας, τὰς λαμπάδας οὕτω φάσκων καλεῖσθαι παρὰ τὴν ἕλην· οὕτω δ’ εἰπεῖν Νεάνθην ἐν αʹ τῶν περὶ Ἄτταλον Ἱστοριῶν (FHG III 4)· καὶ ἄλλος ὅ τι δή ποτε, ὡς τάραχον γίνεσθαι οὐ τὸν τυχόντα τῶν ἐπὶ τούτοις πίστεων παρὰ πάντων λεγομένων. Σιληνὸν μὲν γάρ τις τὸν γλωσσογράφον ἔφασκεν Ἀθηναίους λέγειν τὰς λαμπάδας φανούς. Τιμαχίδας δὲ ὁ Ῥόδιος δέλετρον τὸν φανὸν καλεῖσθαι, οἷον, φησίν, οἱ νυκτερευόμενοι τῶν νέων ἔχουσιν ... οὓς οὗτοι ἑλάνας καλοῦσιν. Ἀμερίας δὲ γράβιον τὸν φανόν. Σέλευκος δὲ οὕτως ἐξηγεῖται ταύτην τὴν λέξιν· ‘γράβιόν ἐστιν τὸ πρίνινον ἢ δρύινον ξύλον, ὃ περιεθλασμένον καὶ κατεσχισμένον ἐξάπτεσθαι καὶ φαίνειν τοῖς ὁδοιποροῦσιν. Θεοδωρίδας γοῦν ὁ Συρακόσιος ἐν Κενταύροις διθυράμβῳ φησίν (anth. Bergk. p. 521)· οἷον ἀπὸ .... λαμπάδων. μνημονεύει δὲ γραβίων καὶ Στράττις ἐν Φοινίσσαις (I 726 K).
- πίσσα δ’ ἀπὸ γραβίων ἔσταζεν,
ὅτι δὲ λυχνοῦχοι οἱ νῦν καλούμενοι φανοὶ ὠνομάζοντο Ἀριστοφάνης ἐν Αἰολοσίκωνι παρίστησιν (ib. 394)·
ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ Νιόβῳ προειπὼν λυχνοῦχον (ib. 463)
- καὶ διαστίλβονθ’ ὁρῶμεν,
- ὥσπερ ἐν κενῷ λυχνούχῳ,
- πάντα τῆς ἐξωμίδος.
v.3.p.550
οἴμοι κακόδαιμον, φησίν, ὁ λυχνοῦχος ἡμῖν οἴχεται. εἶτ᾽ ἐπιφέρει·
ἐν δὲ τοῖς ἑξῆς καὶ λυχνίδιον αὐτὸν καλεῖ διὰ τούτων·
- καὶ πῶς ὑπερβὰς τὸν λυχνοῦχον οἴχεται
- κἄλαθέ σε;
Πλάτων δ’ ἐν Νυκτὶ Μακρᾷ (ib. 624)·
- ἀλλ’ ὥσπερ ὁ λύχνος
- ὁμοιότατα κάθευδ’ ἐπὶ τοῦ λυχνιδίου.
Φερεκράτης Δουλοδιδασκάλῳ (ib. 156)·
- ἕξουσιν οἱ πομπεῖς λυχνούχους δηλαδή.
Ἄλεξις δ’ Ἐκκηρυττομένῳ (II 332 K)·
- ἄνυσόν ποτ’ ἐξελθών, κρότος γὰρ γίγνεται,
- καὶ τὸν λυχνοῦχον ἔκφερ’ ἐνθεὶς τὸν λύχνον.
Εὐμήδης δ’ ἐν Σφαττομένῳ (III 377 K) προειπών·
- ὥστ’ ἐξελὼν ἐκ τοῦ λυχνούχου τὸν λύχνον
- μικροῦ κατακαύσας ἔλαθ’ ἑαυτόν, ὑπὸ μάλης
- τῇ γαστρὶ μᾶλλον τοῦ δέοντος προσαγαγών.
ἐπιφέρει·
- ἡγοῦ μέν· ἢν δὲ . υ̣κνον εἰς τὸ πρόσθ’ ἰδὼν
- ......... ατο . ϋμένιδι ........ ς,
Ἐπικράτης δ’ ἐν Τριόδοντι ἢ Ῥωποπώλῃ προειπών (II 285 K)·
- .... λυχνούχῳ ... κο..........
v.3.p.551
ἐπιφέρει·
- λαβὲ τριόδοντα καὶ λυχνοῦχον,
Ἄλεξις Μίδωνι (ib. 351)·
- ἐγὼ δὲ δεξιᾷ γε τόνδ’ ἔχω τινά,
- σιδηρότευκτον ἐναλίων θηρῶν βέλος,
- κερατίνου τε φωσφόρου λύχνου σέλας.
- ὁ πρῶτος εὑρὼν μετὰ λυχνούχου περιπατεῖν
- τῆς νυκτὸς ἦν τις κηδεμὼν τῶν δακτύλων.