Scholia in Iliadem

72. ἴσας δʼ ὑσμίνῃ κεφαλὰς ἔχον] ἀντὶ τοῦ ἰσοκέφαλος ἦν αὐτοῖς ἡ μάχη. §. θαυμαστῶς τέως ἰσορροποῦσιν Ἕλληνες καὶταῦτα ἀπὸ δυστυχίας ὄντες, μετʼ οὐ πολὺ δὲ καὶ περιέσονται τῶν Τρώων.

ἴσας δʼ ὑσμίνο] χωρὶς τοῦ ι γράφει ὁ Ἀρίσταρχος, ἵν ᾖ ἡ ὑσμίνη τῶν Ἕλλήνων τε καὶ τῶν Τρώων ἰσοκέφαλος ἦν, οἷον ἀμφο- τέροις ἰσοκέφαλος ἦν ἡ μάχῃ.

οἱ δὲ λύκοι ὥς] πρὸς τὸ πρόθυμον καὶ κατὰ τὸ πλῆθος δραστικόν· ὁ γὰρ λέων μόνος ἀγωνίζεται.

76. οἷσιν ἐνὶ μεγάροισι] οὐδὲ ὁρᾶν ὑπομένοντες τὴν μάχην διὰ τὸ ἐληλάσθαι ὑπὸ Διός.

78. πάντες δʼ ῇτιόωντο] οἱ Ἑλληνικοί, ὅτι εἰ μὴ ἐπεκούρει Τρωσὶν ἐνίκησαν ἂν οἱ Ἕλληνες. §. τούτους δὲ Ζηνόδοτος οὐκ οἶδεν, Ἀρι- [*](A=) στοφάνης δὲ ἀθετεῖ.

84. ἱερὸν ἤμαρ] ἕως ὥρας ἕκτης, ἕως μεσημβρίας, ὅτε θυσίαι [*](B–) γίνονται καὶ τὰ πρακτικὰ πάντα. “ κνέφας” δὲ “ἱερόν” (194)· καὶ γάρ φησι “μακάρων τοι νύκτες ἔασιν” (Hesiod. Opp. 730).

86. ἦμος δὲ δρυτόμος] ἄκρως τὸν καιρὸν ἐδήλωσεν, ἀπὸ τῶν [*](AB=) κατειθισμένων καὶ πᾶσι γνωρίμων τὴν δήλωσιν ποιησάμενος· οὔπω γὰρ ἦν ὥραις μετρητὴ ἡ ἡμέρα. ὁρᾶται δὲ ἡ ἀρετὴ τῶν Ἑλλήνων, ὅτι οὐδὲ τῷ καιρῷ παραχαροῦσι τῷ πάντα τὰ σώματα διαλύειν 〈ἐκ〉 τῶν ἔργων πεφυκότι.

*ἧμος δὲ δρυτόμος] ὅτε ὁ δρυτόμος ἐπὶ τὸ ἑωθινὸν ἔρχεται ἄριστον. [*](A+) ώπλίσ〈σ〉ατο δεῖπνον] τὸ ἑωθινὸν ἄριστον· εὐθέως γὰρ μετὰ τὸν [*](B-) ὄρθρον αὔξην λαμβανούσης τῆς ἡμέρας ὁ ὑλοτόμος ἐπὶ τὸ ἑωθινὸν ἄριστον ἔρχεται. ὅτι γὰρ τὸν ἑωθινὸν καιρὸν δηλοῖ, σαφὲς ἐξ ὧν κατὰ τὴν Πατρόκλειάν φησιν “ὄφρα μὲν ἠέλιος μέσον οὐρανὸν— τόφρα μάλʼ ἀμφοτέρων βέλεʼ ἥπτετο” (Il. 16. 777).

87. *ἐκορέσσατο χεῖρας] ἀντὶ τοῦ ἔκαμεν.

89. σίτου τε γλυκεροῖο] διδαχὴ μετὰ τοὺς πόνους ἐμφορεῖσθαι [*](B-) σιτίων πρὸς τὸ εὐόρεκτον, ὡς καὶ ωκράτης πολλὰ περιπατήσας ἑσπέρας πρὸς τὸν ἐρόμενον “τί τηνικάδε, ὦ Σώκρατες;” ὄψον ζητεῖν ἔφη (cf. Athen. IV 157e).

90. τῆμος σφῇ ἀρετῇ] ώσεὶ λέγοι, ὅτι κεκοπωμένοι μὲν τοῖς [*](B=) σώμασιν, ἀντιτασσόμενοι δὲ 〈τῷ κόπῳ〉 ταῖς ψυχικαῖς ἀρεταῖς.

ῥήξαντο φάλαγγας —ἐν δʼ Ἀγαμέμνων—ἕλε (δʼ) ἄνδρα] ἐν [*](B–) κεφαλαίοις εἰπὼν ὡς ἀνῆρηνται, τὸ πῶς ἐπάγει κατὰ μέρος· διὰ δὲ τοῦ φόνου τοῦ δευτέρου ἐδήλωσε καὶ περὶ τοῦ πρώτου· εἰπὼν γὰρ ὡς ἐξ ἵππων κατεπάλμενος ἀνήρηται δηλοῖ, ὡς ὁ πρῶτος ἐπιβεβηκώς τῷ δίφρῳ πεφόνευται· σύνδυο οὖν ἀναιροῦνται, ὡς κἀν τῇ Διομήδους ἀριστείᾳ (Il. 5. 159).

91. κεκλόμενοι ἑτάροισι] διδάσκει ὡς κἀν τοῖς δεινοῖς τὸ φιλάλ- [*](B-) ληλον σώζειν ἡμᾶς πέφυκεν. τοιοῦτοι δὲ οί Ἕλληνες “ἐν θυμῷ μεμαῶτες ἀλεξέμεν ἀλλήλοισιν” (Il. 3. 9).

ἐκ δʼ Ἀγαμέμνων πρῶτος] ἀποτυχῶν γὰρ Ἀχιλλέως λαμπρὸς [*](B=) εἶναι θέλει ἢ εὐκλεῶς ἀποθανεῖν.

94. *ὅ γε] ὁ Ὀιλεύς. 95. *τὸν δέ] τὸν Ὀιλέα.

τὸν δʼ ἰθὺς μεμαῶτα] δῆλον ὡς φερόμενον ὑπὲρ τοῦ ἀδελφοῦ· καὶ βοηθῶν φονεύε〈τα〉ι.

μετώπιον—νύξʼ, οὐδὲ στεφάνη — σχέθε] ὅπου ἐπὶ ἀνοχῆς ἐστιν ἡ μάχη, εὑρίσκομεν περιφυλάσσοντας καὶ τὰ γυμνά, “ᾖ ῥ’ ἴδε γυμνω- θέντα” (Il. 12. 389) καὶ ἄλλα πολλά· ὅπου δὲ ὀξυλαβ〈ε〉ίας χρεία, πρὸς τὸ ἀνώσασθαι μόνον αἱ πληγαί.

μετώπιον] τὸ μεταξὺ τῶν ὠπῶν ἐπάνω τῆς ῥινός, ὡς “μεταμάζιον” (Il. 5. 19).

98. πεπάλακτο] διεβρέχετο· “παλάσσετο δʼ αἵματι θώρηξ” (Il.5. 100) καὶ “λύθρῳ-παλάσσετο χεῖρας” (Il. 20. 503). φησὶν οὖν τὸν ἐγκέφαλον ἐμπεπλῆσθαιτοῦ αἵματοςʼ σφιγγομένουγὰρ τοῦ δόρατος ὑπὸ τοῦ ὀστέου ἔξω προελθεῖν εἴργεται τὸ αἷμα, ἔσω δὲ ἐπισυνάγεται, καθά- περ ἐπὶ τῶν βληθέντων λίθῳ, ὅταν συντριβῇ μὲν τὰ ὀστᾶ, μὴ διαιρεθῇ δὲ ἡ ἐπιφάνεια, ἐντὸς χεῖται τὸ αἷμα τῆς ἔξω φορᾶς εἰργόμενον.

πεπάλακτο] γράφεται “ κεκίνητο·” ἀλλʼ οὐκ εἰκὸς συνδεδεμένον τῷ ὀστέῳ τὸ δόρυ κινεῖν τὸν ἐγκέφαλον.

100. στήθεσι παμφαίνοντας] οὐ συνάπτει έικάνωρ, ἀλλὰ τὸ “παμφαίνοντας” δηλοῦν φησι τὸ νέον αὐτῶν. Πῖρς δὲ ‘τὰ στήθη περιφαίνοντας.ʼ οἳ δὲ ὅλον “ στήθεσι παμφαίνοντας—χιτῶνας.”

101. βῆ ῥ’ Ἶσον τε] Ποσ〈ε〉ίδιππος “Βήρισον” ὑφ’ ὅν Ἡρω- διανὸς νοεῖ διαλελυμένως τὸ “βῆ ῥʼ Ἶσον〉,” Ζηνόδοτος δὲ χωρὶς τοῦ ῥ’ “βῆ Ἶσον τε.”

102. *φιλοτέχνως ἐδήλωσε διὰ τοῦ ἑξῆς στίχου, πότερος ἦν ὁ νόθος. ∗τὸ “ἄμφω” τῶν ἑξῆς ἐστιν.

103. *ἐόντας] Ἀριστοφάνης “ἐοντε.”

ὁ μὲν νόθος ἡνιόχευεν] σημειωτέον, ὅτι πρὸς τὸ πρῶτον ὑπήντησε “νόθον καὶ γνήσιον” (102), εἶτα “ὁ μὲν νόθος.ʼ

104. ὥ ποτʼ Ἀχιλλεὺς Ἴδης ἐν κνημοῖσι] καὶ ἐν τούτοις ἡ ποικιλία ὁρᾶται, ὡς καὶ περὶ Λυκάονος (Il. 21. 35)· ἐφʼ ἑκάστου οὖν ἢ γένος ἢ τύχην ἢ σχῆμα πτώματος δηλῶν ποικίλλει τὸ ὑποκείμενον.

Ζηνόδοτος γράφει “ὅν ποτʼ·” ἀλλʼ ἐλέγχεται ἐκ τοῦ “καὶ γάρ σφε” (111).

105. δίδη μόσχοισι λύγοισιν] οὐκ ἀπίθανος ἡ μεταφορὰ ἀπὸ [*](B=) τῶν ἀπαλῶν ἔτι βοῶν ἐπὶ τὰ τρυφερὰ τῶν φυτῶν ἀγομένη.

106. *τὸ “ἐπʼ ὄεσσι” τῶν ἑξῆς ἐστιν.

110. σπερχόμενος δὲ—ἐσύλα τεύχεα—γινώσκων] εἰώθασιν ἐπι- [*](A= B–) σαρκάζειν τοῖς ἐπισήμοις τῶν φονευομένων, ὡς Ὀθρυονεῖ (Il. 13. 374). νῦν οὖν, ἐπείπερ ὀξύς ἐστιν ὁ καιρός, ἄμφω δηλοῖ, καὶ ὡς ἐγίγνωσκεν αὐτούς, καὶ ὡς ὁ καιρὸς οὐκ εἴα λαλεῖν.

113. ὡς δὲ λέων ἐλάφοιο] ἐμφερεστάτη ἡ παραβολή. νεβροὶ γὰρ [*](B=) οἱ νέοι ἱριαμίδαι, μήτηρ οἱ Τρῶες, προθυμίᾳ μὲν ὑπερέχοντες 〈ἐς〉 τοὺς νεκροὺς καὶκηδεμονίφ,κατεπτηχότες δέ. πιθανῶς δὲ οὐκ ἐπʼ ἄλλων τοῦτο παρέλαβεν, ἀλλ’ ἐπὶτῶν Πριάμου παίδων,ἐφ οἷς είκὸς τὴν προθυ- μίαν τῆς τιμωρίας σφοδροτέραν μέν, ἀδύνατον δὲ τοῖς Τρωσὶν ὑπάρχειν.

ὡς δὲ λέων] εἰς τὸ δυνατὸν καὶ βασιλικὸν τοῦ Ἀγαμέμνονος ὁ λέων [*](B=) παρείληπται· ἡ δὲ παραβολὴ πρὸς τὸ μὴ δύνασθαι τῇ ἐκείνων ἀναιρέσει βοηθῆσαί τινα τῶν Τρώων.

∗ Ἀριστοτέλης β΄ φησὶ τίκτειν τὴν ἔλαφον( H. A.I p. 578b 15).