Catena In Epistulam II Ad Thessalonicenses (Typus Parisinus)

Ε1ΠΩΝ ἐν τῇ προτέρᾳ Ἐπιστολῇ ὅτι εὐχόμεθα νύκτα καὶ ἡμέραν ἰδεῖν ὑμᾶς, καὶ ὅτι οὐ στέγομεν, ἀλλ’ ἐν Ἀθήναις κατε- λείφθημεν μόνοι, καὶ ὅτι ἔπεμψα Τιμόθεον, διὰ πάντων τούτων τὸν πόθον αὐτοῦ δηλοῖ ὃν ε7χεν, ὥστε παραγενέσθαι πρὸς αὐτούς. ἐπεὶ οὖν οὐκ ἔφθασεν ἴσως ἀπελθεῖν καὶ καταρτίσαι τὰ ὑστερή- ὑστερήματα τῆς πίστεως αὐτῶν, τούτου χάριν τὴν δευτέραν προστίθησιν Ἐπιστολήν· τὸ ἐλλειφθὲν ἀπὸ τῆς παρουσίας διὰ τῶν πραγμάτων ἀναπληρῶν· ὅτι γὰρ οὐκ ἀπῆλθεν, ἐκεῖθέν ἐστι στοχάσασθαι· γράφων γάρ φησιν, " ἐρωτῶμεν δὲ ὑμᾶς ὑπὲρ τῆς παρουσίας τοῦ " Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ·’’ καὶ γὰρ ἐν τῇ προτέρᾳ Επμ στολῇ ἔλεγεν, ’* ὅτι περὶ δὲ τῶν χρόνων καὶ καιρῶν οὐ χρείαν " ἔχετε γράφεσθαι ὑμῖν,’’ ὥστε εἰ παρεγένετο, οὐδὲν ἃν ἐδεήθη γράψαι· ἐπειδὴ δὲ τὸ ζήτημα ὑπερετέθη, τούτου χάριν ταύ- τὴν προστίθησι τὴν Ἐπιστολὴν, καθάπερ ἐν τῇ πρὸς Τιμόθεον φησὶν, " ὅτι ἀνατρέπουσι τὴν τίνων πίστιν, λέγοντες ἀνάστασιν ’* ἤδη γεγονέναι,’’ ἵνα μηδὲν μέγα λοιπὸν, μηδὲ λαμπρὸν ἐλπμ́ σαντες οἱ πιστοὶ ἀπαγορεύωσι πρὸς τοὺς πόνους· ἐπειδὴ γὰρ ἡ ἐλπὶς αὐτοὺς διεβάσταζε, καὶ οὐκ ἠφίει πρὸς τὰ παρόντα ἐνδοῦ- ’ναι, καὶ καθάπερ τινὰ ἄγκυραν ἀποκόψαι βουλόμενος ὁ διάβολος, ἐπειδὴ οὐκ ἴσχυσε πεῖσαι, ὅτι ψευδῆ τὰ μέλλοντα, ἑτέραν ἦλθεν ὁδὸν, καὶ καθεὶς ἀνθρώπους τινὰς λυμεῶνας, ἐπεχείρει τοὺς πειθο- μένους ἀπατᾷν, ὅτι τὰ μεγάλα ἐκεῖνα τὰ λαμπρὰ πέρας εἴληφε. τότε μὲν οὖν ἔλεγον ἐκεῖνοι τὴν ἀνάστασιν ἤδη γεγονέναι· νῦν δὲ ἔλεγον ὅτι ἐνέστηκεν ἡ κρίσις καὶ ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἵνα καὶ τὸν Χριστὸν αὐτὸν ψεύδει ὑποβάλωσι, καὶ δείξαντες ὡς οὐκέτι λοιπὸν ἀντιλσις οὔτε δικαστήριον καὶ κόλασις καὶ τιμω- ρία τοῖς κακῶς αὐτοῖς πεποιηκόσιν, ἐκείνους τε θρασυτέρους ἐργά-

Διὰ τοῦτο πᾶσαν αὐτοῖς ἀποτειχίζων ἔφοδον, φησὶ, “ μὴ “ θορυβεῖσθε, μήτε διὰ πνεύματος, μήτε διὰ λόγου, μήτε δι “ ἐπιστολῆς ὡς δι’ ἡμῶν·’’ “ διὰ πνεύματος,’’ φησὶ, τοὺς ψευδοπροφήτας αἰνιττόμενος· πόθεν οὖν εἰσόμεθα, φησί; διὰ τοῦτο προσέθηκεν “ ὁ ἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύλου,’’ ὁ ἐστι σημεῖον ἐν πάσῃ Ἐπιστολῇ, οὕτως γράφων· “ ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν “ Ἰησοῦ Χριστοῦ μετὰ πάντων ὑμῶν,’’ οὐ τοῦτό φησιν, ὅτι τοῦτο σημεῖον, τοῦτο γὰρ εἰκὸς καὶ ἄλλους μιμήσασθαι, ἀλλ’ ὅτι τὸν ἀσπασμὸν τῇ ἐμῇ χειρὶ γράφω, καθάπερ καὶ νῦν ἐφ’ ἡμῶν ἐστιν· ἀπὸ γὰρ τῆς ὑπογραφῆς δῆλα γίνεται τὰ γράμματα τῶν πεμπόντων. παρακαλεῖ δὲ αὐτοὺς σφόδρα τεταριχευμένους ὑπὸ τῶν κακῶν, ἀπό τε τῶν παρόντων ἐγκωμιάζων, ἀπό τε τῶν μελλόντων, καὶ τῆς κολάσεως καὶ τῆς ἀνταποδόσεως τῶν κακῶν τῶν ἡτοιμασμένων αὐτοὺς προτρέπων· καὶ σαφέστερον ἐπεξέρχεται τῷ τόπῳ, τὸν μὲν καιρὸν οὐκ ἀποκάμπτων, τὸ δὲ τοῦ καιροῦ σημεῖον, τὸν Ἀντίχριστον δηλῶν, μάλιστα γὰρ τότε πληροφορεῖται ψυχὴ ἀσθενὴς, οὐκ ἂν ἁπλῶς, ἀλλ’ ἐὰν μάθῃ τι πλέον.

Καὶ ὁ Χριστὸς δὲ πολλὴν ὑπὲρ τούτου ποιεῖ φροντίδα, καὶ καθισθεὶς ἐν τῷ ὄρει πάντα μετὰ ἀκριβείας διαλέγεται τοῖς μαθηταῖς τὰ περὶ τῆς συντελείας. διὰ τί; ἵνα μὴ ἔχωσι χώραν οἱ τοὺς ἀντιχρίστους εἰσάγοντες καὶ ψευδοχρίστους, καὶ πολλὰ τίθησι καὶ αὐτὸς σημεῖα, ἓν μὲν καὶ μέγιστον λέγων, “ ὅταν “ κηρυχθῇ εἰς πάντα τὰ ἔθνη τὸ Εὐαγγέλιον·’’ καὶ ἕτερον δὲ, ὥστε μὴ πλανᾶσθαι περὶ τῆς παρουσίας αὐτοῦ, “ ὡς ἀστραπὴ,’’ φησὶν, “ ἥξει,’’ οὐκ ἐν γωνίᾳ τινὶ κρυπτομένη, ἀλλὰ πανταχοῦ λάμπουσα οὐ δεῖται τοῦ μηνύοντος, οὕτως ἔσται φαιδρὰ, ὥσπερ οὐδὲ ἡ ἀστραπὴ δεῖται τοῦ μηνύοντος. εἶπε δέ που καὶ περὶ τοῦ Ἀντιχρίστου, ἡνίκα ἔλεγεν, “ ἐγὼ ἦλθον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός “ μου, καὶ οὐκ ἐδέξασθέ με, ἐὰν ἄλλος ἔλθῃ ἐν τῷ ὀνόματι τῷ “ ἰδίω, ἐκεῖνον λήψεσθε,’’ καὶ τὰς ἐπαλλήλους δὲ καὶ ἀφάτους συμφορὰς τεκμήρια εἶναι ἔλεγε, καὶ “ ὅτι Ἠλίαν δεῖ ἐλθεῖν.’’

Ἠπόρουν μὲν οὖν τότε οἱ Θεσσαλονικεῖς· ἡμῖν δὲ χρησίμη γέγονεν ἡ ἐκείνων ἀπορία· οὐ γὰρ πρὸς ἐκείνους μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς ἡμᾶς ταῦτα χρήσιμα, ἵνα τῶν παιδικῶν καὶ τῶν ληρημάτων καὶ τῶν γραωδίων ἀπαλλαγῶμεν· ἣ οὐκ ἠκούσατε πολλάκις ἐν παισὶν ὄντες, καὶ περὶ τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἀντιχρίστου πολλὰ λεγόντων τινῶν, καὶ περὶ τοῦ κάμπτειν τὰ γόνατα; ἔτι γὰρ ἁπαλαῖς οὔσαις ταῖς διανοίαις ταῖς ἡμετέραις, ταῦτα ἐγκατασπείρει ὁ διάβολος, ἵνα ἡμῖν τὸ δόγμα συναυξηθῇ. οὐκ ἃν οὖν ταῦτα παρῆκεν ὁ Παῦλος περὶ τοῦ Ἀντιχρίστου διαλεγόμενος, εἴ γε χρήσιμα ἦν, μηδὲ ταῦτα ζητῶμεν οὐ γὰρ οὕτως ἥξει κλίνων τὰ γόνατα, ἀλλ’ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον θεὸν ἣ σέβασμα, ὥστε αὐτὸν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ὡς Θεὸν καθίσαι, ἀποδεικνύντα ἑαυτὸν ὅτι ἔστι Θεός. καθάπερ γὰρ ὁ διάβολος ἐξ ἀπονοίας ἔπεσεν, οὕτω καὶ ὁ ἐνεργούμενος εἰς αὐτὸν εἰς ἀπόνοιαν ἀλειφόμενος.

α᾿ Εὐχαριστία ὑπὲρ τῆς τῶν Θεσσαλονικέων πίστεως καὶ καὶ ὑπομονῆς ἐπὶ τιμῇ αὐτῶν, καὶ κολάσει τῶν θλιβόντων· καὶ εὐχὴ ὑπὲρ τελειώσεως αὐτῶν ἐνδόξου ἐπὶ δόξῃ Χριστοῦ.

β᾿. Περὶ τέλους, ὅτι μετὰ Ἀντίχριστον τὸν πεμπόμενον ἐπὶ Ἰουδαίων ἀπιστησάντων Χριστῷ.

γ΄. Εὐχαριστία περὶ τῆς κλήσεως.

δ΄. Παράκλησις εὐχῆς ὑπὲρ αὐτοῦ καὶ τοῦ ἔργου.

ε΄. Προτροπὴ ἐργασίας καὶ παραιτήσεως τῶν ἀργῶν καὶ περιέργων.

ς΄. Εὐχὴ περὶ εἰρήνης τῆς παρὰ Θεοῦ.

Παυλοσ καὶ Σιλουανὸς καὶ Τιμόθεος, τῆ Θεσσαλονικέων, ἐν Θεῷ πατρὶ ἡμῶν καὶ Κυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ, χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Εἰ τὸ παρ’ ἀνθρώποις χάριτος τυχεῖν μέγα, τὸ παρὰ Θεῷ χάριν εὑρεῖν πόσον ἂν γένοιτο; διὰ τοῦτο προτίθησιν αὐτοῦ τῆς ἐπιστολῆς, καὶ τοῦτο ἐπεύχεται, εἰδὼς ὅτι ἃν τοῦτο ᾖ, οὐδὲν ἔσται λοιπὸν τῶν ἀνιαρῶν, ἀλλ’ ὅσα ἂν ᾖ δυσχερῆ, πάντα λυθήσεται. οἶδεν οὖν ὁ μακάριος οὗτος, ὅση τοῦ Θεοῦ ἡ χάρις, καὶ διὰ τοῦτο ταύτην αὐτοῖς ἐπεύχεται, καὶ ἕτερον δέ τι κατασκευάζει, βουλόμενος αὐτοὺς πρὸς τὰ μέλλοντα τῆς Ἐπιστολῆς εὐγνώμονας καταστῆσαι, ἵνα κἂν ἐπιτιμᾷ, κἂν ἐπιπλήττῃ, μὴ ἀποπηδῶσι· διὰ τοῦτο ὑπομιμνήσκει αὐτοὺς πρὸ πάντων τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, λεαίνων αὐτῶν τὴν καρδίαν, ἵνα κἂν θλίψις ᾖ, ἀναμιμνησκόμενοι τῆς χάριτος ἀφ’ ἧς ἐσώθησαν ἐκ τῶν μειζόνων ἐν τοῖς ἐλάττοσι, μὴ ἀπογιγνώσκωσι, ἀλλ’ ἐκεῖθεν ἔχωσι τὴν παραμυθίαν, καθάπερ καὶ ἀλλαχοῦ γράφων ἔλεγεν· “ εἰ γὰρ ἐχθροὶ ὄντες κατηλλάγημεν “ τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ, πολλῷ μᾶλλον καταλ- “ λαγέντες σωθησόμεθα ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ.’’

Εὐχαριστία ὑπὲρ τῆς τῶν Θεσσαλονικέων πίστεως καὶ ἀγάπης κοὶ ὑπομονῆς ἐπὶ τιμῇ αὐτῶν καὶ κολάσει τῶν θλιβόντων, καὶ εὐχὴ ὑπὲρ τελειώσεως αὐτῶν ἐνδόξου ἐπὶ δόξη Χριστοῦ.

Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. εὐχαριστεῖν ὀφείλομεν τῷ Θεῷ πάντοτε περὶ ὑμῶν, ἀδελφοὶ, καθὼς ἄξιόν ἐστιν.

Πἀλιν ταπεινοφροσύνης σημεῖον πολλῆς· ἐδίδου γὰρ αὐτοῖς λογίζεσθαι καὶ ἐννοεῖν, ὅτι εἰ οἱ ἄλλοι ὑπὲρ τῶν ἡμετέρων κατορθωμάτων οὐχ ἡμᾶς πρῶτον θαυμάζουσιν, ἀλλὰ τὸν Θεὸν, πολλῷ μᾶλλον καὶ ἡμεῖς· ἄλλως δὲ καὶ ἐπαίρει αὐτῶν τὰ φρονήματα, ὅτι τοιαῦτα πάσχουσιν, οὐ θρήνων ἄξια, ἀλλ’ εὐχαριστίας τῆς εἰς τὸν Θεόν.

Ὅτι ὑπεραυξάνει ἢ πίστις ὑμῶν, καὶ πλεονάζει ἡ ἀγάπη ἑνὸς ἑκάστου πάντων ὑμῶν εἰς ἀλλήλους.

Καὶ πῶς ἔνι πίστιν αὐξῆσαι, φησί; τουτέστιν, ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς πάσχωμέν τι δεινόν· μέγα μὲν οὖν καὶ τὸ ἐστηρίχθαι, καὶ ὑπὸ τῶν λογισμῶν μὴ παραφέρεσθαι· ὅταν δὲ ἄνεμοι προσαράσσουσιν, ὅταν ὑετοὶ καταρρήγνυνται, ὅταν αἴρηται πανταχόθεν χαλεπὸς ὁ χειμὼν, ὅταν ἐπάλληλα τὰ κύματα ᾖ, εἶτα μὴ παρασαλευώμεθα, οὐδενὸς ἑτέρου τεκμήριόν ἐστιν, ἀλλ’ ἢ τοῦ ὑπεραυξηθῆναι καὶ ὑψηλοτέραν γενέσθαι. συμβάλλεται δὲ πρὸς τὰς θλίψεις καὶ τὸ συμπεφράχθαι, καὶ τὸ ἀλλήλων ἔχεσθαι· διὰ τοῦτό φησὶ, “ καὶ “ πλεονάζει ἡ ἀγάπη ἑνὸς ἑκάστου ὑμῶν εἰς ἀλλήλους,’’ τουτέστν, ὅτι ἰσόρροπός τίς ἐστι καὶ μετὰ δικαιοσύνης ἡ ἀγάπη, τῷ μὴ μόνον ἀγαπᾶν, ἀλλὰ καὶ ἀγαπᾶσθαι.

Καὶ εἰς πάντας ἐκτεταμένη, ὥστε ἡμᾶς αὐτοὺς ἐν ὑμῖν καυχᾶσθαι ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τοῦ Θεοῦ.

Εἰ τοίνυν ἡμεῖς ἐφ’ ὑμῖν εὐχαριστῶμεν Θεῷ, καὶ καυχώμεθα παρὰ ἀνθρώποις, πολλῷ μᾶλλον ὑμᾶς ἐπὶ τοῖς ὑμετέροις χρὴ καλοῖς τοῦτο ποιεῖν.

Ὑπὲρ τῆς ὑπομονῆς ὑμῶν καὶ πίστεως.

Ἡ ὑπομονὴ ἀπὸ χρόνου φαίνεται πολλοῦ· οὐχ ἁπλῶς δέ φησιν,

Εἰς τὸ καταξιωθῆναι ὑμᾶς τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὑπὲρ ἧς καὶ πάσχετε.

Οὐκ ἄρα οὖν ἀπὸ τοῦ δυνατωτέρους εἶναι τοὺς ἀδικοῦντας τοῦτο γίνεται, ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ δεῖν οὕτως εἰς τὴν βασιλείαν εἰσιέναι· “ διὰ πολλῶν γὰρ θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν ‘ τοῦ Θεοῦ.

Εἴπερ δίκαιον παρὰ Θεῷ, ἀνταποδοῦναι τοῖς θλίβουσιν ὑμᾶς θλῖψιν, καὶ ὑμῖν τοῖς θλιβομένοις ἄνεσιν μεθ’ ἡμῶν, ἐν τῆ ἀποκαλύψει τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἀπ’ οὐρανοῦ, μετ’ ἀγγέλων δυνάμεως αὐτοῦ.

Τὸ “εἴπερ” ἐνταῦθα ἀντὶ του ἔπειπερ κεῖται, ὅπερ ἔπι τῶν σφόδρα ὡμολογημένων καὶ ἡμεῖς τίθεμεν, καὶ ἀναντιρρήτων, ἀντὶ τοῦ ὅτι σφόδρα δίκαιον· ὡσανεὶ ἔλεγεν, εἰ μέλει τῷ Θεῷ τῶν πραγμάτων, φροντίζει ὁ Θεός· καὶ οὐ τίθησιν ἀπὸ οἰκείας γνώμης ἐπὶ τῶν ὡμολογημένων, ἵνα ἐκείνους ἀναγκάσῃ εἰπεῖν· μάλιστα γὰρ αἱ τοιαῦται ψῆφοι ἀναμφίλεκτοί εἰσιν, ὡς καὶ αὐτῶν ἐκείνων εἰδότων ὅτι δίκαιόν ἐστιν. εἰ γὰρ παρὰ ἀνθρώποις τοῦτο δίκαιον, πολλῷ μᾶλλον παρὰ Θεῷ· “ ἀνταποδοῦναι,’’ φησὶ, “ τοῖς θλί- “ βουσιν ὑμᾶς θλῖψιν, καὶ ὑμῖν τοῖς θλιβομένοις ἄνεσιν.’’ Τί οὖν; ἴση ἡ ἀνταπόδοσις ; οὐδαμῶς· ἀλλ’ ὅρα διὰ τῶν ἑξῆς, πῶς δείκνυσι σφοδροτέραν οὖσαν καὶ τὴν ἄνεσιν πολλῷ μείζονα.

Μεθ’ ἡμῶν ἐν τῇ ἀποκαλύψει τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἀπ’ οὐράνου.

Ἴδου καὶ ἕτερα παράκλησις, τὸ καὶ αὐτοὺς κοινωνοὺς ἔχειν τῶν θλίψεων, καὶ ἐν τῆ ἀποδόσει κοινωνούς· τοῖς μυρία κατορθωκόσι μείζονα, συνάπτει αὐτοὺς ἐν τοῖς στεφάνοις· εἶτα καὶ τὸν καιρὸν

Ἐν πυρὶ φλογὸς, διδόντος ἐκδίκησιν τοῖς μὴ εἰδόσι Θεὸν, καὶ τοῖς μὴ ὑπακούουσι τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ.

Εἰ οἱ τῷ Εὐαγγελίῳ μὴ ὑπακούσαντες διδόασι τιμωρίαν, οἱ μετὰ τοῦ μὴ ὑπακοῦσαι καὶ θλίβοντες ὑμᾶς τι πείσονται; ὥστε εἰ καὶ μὴ δι’ ὑμᾶς, δι’ ἑαυτὸν γοῦν ἀνάγκη τιμωρήσασθαι αὐτούς. τοῦτο μὲν οὑν ὑπὲρ πληροφορίας εἴρηται, ὅτι πάντως αὐτοὺς κολασθῆναι δεῖ· τὸ δὲ πρότερον πάλιν, ὑπὲρ τοῦ καὶ αὐτοὺς τετιμῆσθαι, ὅτι δι’ ὑμᾶς ταῦτα πάσχουσι. τὸ μὲν γὰρ πιστεῦσαι ὑπὲρ τῆς τιμωρίας αὐτοὺς ποιεῖ· τὸ δὲ ἡσθῆναι ὅτι ὑπὲρ τῶν εἰς αὐτοὺς γεγενημένων ταύτα πάσχουσι· ταύτα εἴρηται μὲν πρὸς ἐκείνους, ἁρμόζει δὲ καὶ ἡμῖν. ὅταν οὖν ἐν θλίψεσιν ὦμεν, ταῦτα λογιζώμεθα, μὴ τῇ ἑτέρων τιμωρίᾳ χαίρωμεν ὡς ἐκδικούμενοι, ἀλλ’ ὡς αὐτοὶ τοιαύτης ἀπηλλαγμένοι κολάσεως καὶ τιμωρίας.

Οἵτινες δίκην τίσουσιν, ὄλεθρον αἰώνιον, ἀπὸ προσώπου τοῦ Κυρίου καὶ ἀπὸ τῆς δόξης τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ὅταν ἔλθῃ ἐνδοξασθῆναι ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, καὶ θαυμασθῆναι ἐν τοῖς πιστεύσασιν.

Ὅτι οὐκέτι πρόσκαιρος ἡ γέεννα, ἄκουσον τοῦ Παύλου λέγοντος νῦν περὶ τῶν μὴ εἰδότων τὸν Θεὸν, μηδὲ πιστευόντων τῷ εὐαγγελίῳ, ὅτι “ δίκην τίσουσιν, ὄλεθρον αἰώνιον·’’ τὸ αἰώνιον τοίνυν πῶς πρόσκαιρον; “ ἀπὸ προσώπου,’’ φησὶ, “ τοῦ Κυρίου·’’ τὸ εὔκολον ἐνταῦθα βούλεται εἰπεῖν· ἐπειδὴ γὰρ μέγα ἐφύσων τότε, οὐ δεῖ, φησὶ, πολλῆς ἐργωδίας, ἀλλ’ ἀρκεῖ παραγενέσθαι καὶ ὀφθῆναι τὸν Θεὸν, καὶ πάντες ἐν κολάσει καὶ τιμωρίᾳ γίνονται· ἡ παρουσία οὖν αὐτοῦ τοῖς μὲν φῶς, τοῖς δὲ τιμωρία.

Καὶ ἀπὸ τῆς δόξης τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ὅταν ἔλθῃ ἐνδοξασθῆναι ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ.

Θεὸς ἐνδοξάζεται; ναί· ἐν πᾶσι, φησὶ, τοῖς ἁγίοις. ὅταν γὰρ

Καὶ θαυμασθῆναι ἐν πᾶσι τοῖς πιστεύσασι.

τουτέστι διὰ τῶν πιστευόντων. ἰδοὺ πάλιν τὸ “ ἐν διὰ ἐστί δι’ ἐκείνων γὰρ θαυμαστὸς ἐπιδείκνυται, ὅταν τοὺς οἰκτροὺς τοὺς ταλαιπώρους καὶ μυρία παθόντας δεινὰ καὶ πιστεύσαντας, εἰς τοσαύτην ἄγει λαμπρότητα. δείκνυται αὐτοῦ ἡ ἰσχὺς τότε, ὅτι εἰ καὶ ἐνταῦθα δοκοῦσιν ἐγκαταλελεῖφθαι, ἀλλ’ ὅμως ἐκεῖ πολλῆς ἀπολαύσουσι τῆς δόξης· τότε μάλιστα πᾶσα ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ δείκνυται καὶ ἰσχύς· πῶς; “ ὅτι ἐπιστεύθη, φησὶ, τὸ μαρτύριον “ ἡμῶν ἐφ’ ὑμᾶς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, εἰς ὃ καὶ προσευχόμεθα “ πάντοτε περὶ ὑμῶν·’’ τουτέστιν, ὅταν παράγωνται εἰς μέσον οἱ μυρία παθόντες δεινὰ, ὥστε ἐκστῆναι τῆς πίστεως, καὶ μὴ ἐνδόντες, ἀλλὰ πιστεύσαντες, δοξάζεται ὁ Θεός. τότε δείκνυται καὶ τούτων ἡ δόξα. διὰ τοῦτό φησι, τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ δείκνυνται οἱ πιστεύσαντες.

Ἄλλοσ φησί· τὸ “ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ’’ πρὸς τὸ “ καὶ θαυμα- “ σθῆναι ἐν πᾶσι τοῖς πιστεύσασιν’’ ἀποδ̀οοτέον, ἵνα ᾖ διὰ μέσου κείμενον τὸ “ ὅτι ἐπιστεύθη τὸ μαρτύριον ἡμῶν ἐφ’ ὑμᾶς,’’ τελεύταῖον ὂν τῆ τῆς ἐννοίας ἀκολουθίᾳ. βούλεται γὰρ εἰπεῖν, ὅτι κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν ἐπίδοξος καὶ θαυμαστὸς ἐν τοῖς πεπιστευκόσι φανήσεται διὰ τῶν περὶ αὐτῶν ἀγαθῶν, ὧν δὴ καὶ ὑμεῖς ἀπελαύσατε, ἅτε δὴ τὴν διδασκαλίαν ἡμῶν παραδεξάμενοι a.

Εἰς ὃ καὶ προσευχόμεθα πάντοτε περὶ ὑμῶν, ἵνα ὑμᾶς ἀξιώσῃ τῆς κλήσεως ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ πληρώση πᾶσαν εὐδοκίαν ἀγαθωσύνης, καὶ ἔργον πίστεως ἐν δυνάμει.

“Ἵνα ὑμᾶς ἀξιώσῃ τῆς κλήσεως·’’ οὐ γὰρ ἐκλήθησαν· διὰ τοῦτο ἐπήγαγε, “ καὶ πληρώσῃ πᾶσαν εὐδοκίαν ἀγαθωσύνης,’’ τουτέστιν ἀρέσκειαν, πληροφορίαν· ἵνα τὸ πίσμα τοῦ Θεοῦ γένηται, “ καὶ [*](a Hoc Schol. videtur esse Origenis.)

Ὅπως ἐνδοξασθῇ τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ ἐν ὑμῖν, καὶ ὑμεῖς ἐν αὐτῷ, κατὰ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Εἶπεν ἐκεῖ δόξαν, εἶπε καὶ ἐνταῦθα· εἶπεν ὅτι αὐτοὶ δοξάζονται ὥστε καυχᾶσθαι· εἶπεν ὃ πολλῷ πλέον ἦν, ὅτι καὶ τὸν Θεὸν δοξάζουσιν· εἶπεν ὅτι ἀπολήψονται τὴν δόξαν ἐκείνην, ἀλλὰ καὶ ἐνταῦθά φησι· τοῦ γὰρ δεσπότου δοξαζομένου, καὶ οἱ δοῦλοι δοξάζονται· οἱ γὰρ τὸν δεσπότην δοξάζοντες πολλῷ μᾶλλον αὐτοὶ δοξάζονται, καὶ τούτῳ αὐτῷ, καὶ χωρὶς τούτου. δόξα γὰρ ὄντως ἡ θλίψις ἡ διὰ Χριστὸν, καὶ πανταχοῦ δόξαν τὸ πρᾶγμα καλεῖ· εἶτα πάλιν δεικνὺς, ὅτι καὶ τοῦτο αὐτὸ τοῦ Θεοῦ ἐστι, φησὶ, “ κατὰ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ “ ἡμῶν καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ,’’ τουτέστι ταύτην τὴν χάριν αὐτὸς ἡμῖν ἔδωκεν, ἵνα δοξάζηται ἐν ἡμῖν καὶ δοξάζῃ ἡμᾶς ἐν αὐτῷ. πῶς δοξάζεται ἐν ἡμῖν; ὅτι οὐδὲν αὐτοῦ προτιμῶμεν. πῶς δοξαζόμεθα ἐν αὐτῷ; ὅτι δύναμιν εἰλήφαμεν παρ’ αὐτοῦ, ὥστε μὴ ἐνδιδόναι τοῖς ἐπαγομένοις δεινοῖς.

Περὶ τέλους, ὅτι μετὰ Ἀντίχριστον τὸν πεμπόμενον ἐπὶ ἐλέγχῳ Ἰουδαίων, ἀπιστησάντων Χριστῷ.

Ἐρωτῶμεν δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοὶ, περὶ τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ ἡμῶν ἐπισυναγωγῆς ἐπ᾿ αὐτὸν, εἰς τὸ μὴ ταχέως σαλευθῆναι ὑμᾶς ἀπὸ τῆς νόος.

Πότε μὲν ἔσται ἀνάστασις, οὐκ εἴρηκεν, ὅτι δὲ νῦν οὐκ ἔσται, εἴρηκε, “ καὶ ἡμῶν,’ φησὶν, “ ἐπισυναγωγῆς ἐπ’ αὐτόν.’’ οὐ μικρὸν καὶ τοῦτο σημεῖον· ὅρα πῶς πάλιν ἡ παραίνεσις μετ’ ἐγκωμίων καὶ προτροπῆς τῷ πάντως μεθ᾿ ἡμῶν αὐτὸν φαίνεσθαι καὶ τοὺς ἁγίους πάντας· “ περὶ τῆς ἀναστάσεως,’’ φησὶ, “ καὶ τῆς ἐπι- “ συναγωγῆς φησὶ, τῆς ἡμῶν, ὁμοῦ γὰρ ταῦτα ἔσται, ἐπαίρει τὴν διάνοιαν αὐτῶν.

Εἰς τὸ μὴ σαλεύεσθαι ταχέως ὑμᾶς μήτε θροεῖσθαι, μήτε διὰ πνεύματος, μήτε διὰ λόγου, μήτε δι’ ἐπιοστολῆς, ὡς δι’ ἡμῶν, ὡς ὅτι ἐνέστηκεν ἡ ἥμερα τοῦ Κυρίου, μή τις ὑμᾶς ἐξαπατήσῃ κατὰ μηδένα τρόπον.

Θεοδώρου. Ὅτι περὶ τῆς Χριστοῦ παρουσίας καὶ τῆς ἡμῶν ἐπ’ αὐτὸν ἐκείνης ἐπισυναγωγῆς, μὴ πείθεσθε τοῖς βουλομένοις ἀπατᾷν ὑμᾶς, ὡς ἃν ἐγγύθεν παρόντος ἐκείνου τοῦ καιροῦ· ἀλλ’ εἴτε ὡς ἀπὸ πνευματικῆς ἐνεργείας λέγειν τις ἐπαγγέλλεται, εἴτε ὡς ἀπὸ λόγου ἣ ἐπιστολῆς ἡμετέρας τοῦτο μαθὼν, μὴ πείσεσθε.

Ὅτι ἐὰν μὴ ἔλθῃ ἢ ἀποστασία πρῶτον καὶ ἀποκαλυφθῇ ὁ ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας, ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ὁ ἀντικείμενος, καὶ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον Θεὸν ἢ σέβασμα, ὥστε αὐτὸν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ὡς Θεὸν καθίσαι, ἀποδεικνύντα ἑαυτὸν, ὅτι ἔστι Θεός.

Ἰωάννου. Περὶ τοῦ Ἀντιχρόστου ἐνταῦθα διαλέγεται, καὶ μέγα ἀποκαλύπτει μυστήριον. αὐτὸν καλεῖ ἀποστασίαν, ὡς πολλοὺς μέλλοντα ἀπολλύναι καὶ ἀφιστᾷν, “ ὥστε,’’ φησὶ, “ σκαν- “ δαλισθῆναι εἰ δυνατὸν καὶ τοὺς ἐκλεκτούς.’’ καὶ ἄνθρωπον δὲ ἁμαρτίας αὐτὸν καλεῖ, μυρία γὰρ ἐργάσεται, καὶ παρασκευάσει ἑτέρους ἐργάσασθαι δεινά· καὶ υἱὸν δὲ τῆς ἀπωλείας φησὶν αὐτὸν, διὰ τὸ καὶ αὐτὸν ἀπόλλυσθαι. τίς δὲ οὗτός ἐστιν; ἄνθρωπός τις πᾶσαν τοῦ Σατανᾶ δεχόμενος τὴν ἐνέργειαν, καὶ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον Θεὸν ἢ σέβασμα. οὐ γὰρ εἰς εἰδωλολατρείαν ἄξει ἐκεῖνος, ἀλλ’ ἀντίθεος τις ἔσται· πάντας καταλύσει τοὺς θεοὺς, καὶ κελεύσει προσκυνεῖν αὐτὸν ἀντὶ τοῦ Θεοῦ, καὶ καθευδήσεται εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, οὐ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις, ἀλλὰ καθ ἑκάστην ἐκκλησίαν, ἀποδεικνύντα, φησὶν, ἑαυτόν. οὐκ εἶπε λέγοντα, ἀλλὰ πειρώμενον ἀποδεικνύναι· καὶ γὰρ ἔργα μεγάλα ἐργάσεται, καὶ σημεῖα ἐπιδείξεται θαυμαστὰ τοῖς ἐξ αὐτῶν πλανωμένοις· “ οὐ μνημονεύετε,’’ φησὶν, “ ὅτι ἔτι ὢν πρὸς ὑμᾶς ταῦτα “ ἔλεγον ὑμῖν;” ὁρᾷς ὅτι ἀναγκαῖον συνεχῶς ταῦτα λέγει καὶ ἐπαντλεῖ τοῖς αὐτοῖς ῥήμασιν; ἰδοὺ γὰρ καὶ παρόντος ἤκουσαν ταῦτα λέγοντος, καὶ πάλιν ἐδεήθησαν ὑπομνήσεως.

Θεοδώρου. Διὰ τούτου δείκνυσιν ὅτι τὴν εἰδωλολατρείαν, ἣν

Καὶ νῦν τὸ κατέχον οἴδατε, εἰς τὸ ἀποκαλυφθῆναι αὐτὸν ἐν τῷ ἑαυτοῦ καιρῷ. τὸ γὰρ μυστήριον ἤδη ἐνεργεῖται τῆς ἀνομίας, μόνον ὁ κατέχων ἄρτι, ἕως ἐκ μέσου καὶ τότε ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος, ὃν ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ, καὶ καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ· οὗ ἐστιν ἡ παρουσία κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ.

Τί δήποτέ ἐστι τὸ κατέχον ἀποκαλυφθῆναι αὐτόν; τουτέστι τὸ κωλῦον· οἱ μὲν τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν φασὶν, οἱ δὲ τὴν Ῥωμαϊκὴν ἀρχὴν, οἷς ἐγὼ μάλιστα τίθεμαι· διὰ τί; ὅτι εἰ τὸ Πνεῦμα ἐβούλετο εἰπεῖν, οὐκ ἃν εἶπεν ἀσαφῶς, ἀλλὰ φανερῶς, ὅτι καὶ νῦν αὐτὸν κατέχει ἡ τοῦ Πνεύματος χάρις, τουτέστι, τὰ χαρίσματα· ἄλλως τε ἔδει ἤδη παραγενέσθαι, εἴγε ἔμελλε τῶν χαρισμάτων ἐκλειπόντων παραγίνεσθαι, καὶ γὰρ πάλαι ἐκλέλοιπεν· ἐπειδὴ δὲ περὶ τῆς Ῥωμαίων ἀρχῆς τοῦτό φησιν, εἰκότως ἠνίξατο καὶ συνεσκιασμένως· οὐδὲ γὰρ ἐβούλετο περιττὰς ἔχθρας

Ὅταν οὖν ἡ ἀρχὴ ἡ Ῥωμαϊκὴ ἐκ μέσου γένηται, τότε ἐκεῖνος ἥξει· καὶ εἰκότως· ἕως γὰρ ἃν ὁ ταύτης ᾖ τῆς ἀρχῆς φόβος, οὐδεὶς ταχέως ὑπεραρθήσεται· ὅταν δὲ αὕτη καταλυθῇ, ἐπιθήσεται τῇ ἀναρχίᾳ, καὶ τὴν τῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν τοῦ Θεοῦ ἐπιχειρήσει ἁρπάσαι ἀρχήν. ὥσπερ γὰρ αἱ πρὸ τούτου κατελύθησαν βασιλεῖαι, οἷον ἡ Μηδῶν ὑπὸ Βαβυλωνίων, ἡ Βαβυλωνίων ὑπὸ Περσῶν, ἡ Περσῶν ὑπὸ Μακεδόνων, ἡ Μακεδόνων ὑπὸ Ῥωμαίων, οὕτω καὶ αὕτη ὑπὸ Ἀντιχρίστου, κἀκεῖνος ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ, καὶ οὐκέτι καθέξει. καὶ ταῦτα μετὰ πολλῆς τῆς σαφηνείας ὁ Δανιὴλ ἡμῖν παρακατατίθεται. “ καὶ τότε,’’ φησὶν, “ ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος.’’ καὶ τι μετὰ ταῦτα ; ἐγγὺς ἡ παραμυθία, “ ὂν ὁ Κύριος ἀνελεῖ τῷ πνεύματι “ τοῦ στόματος αὐτοῦ, καὶ καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρου- “ σίας αὐτοῦ, οὗ ἐστιν ἡ παρουσία, κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ.’

Καθάπερ γὰρ πῦρ ἐπελθὸν τὰ μικρὰ ζωΰφια καὶ πρὸ τῆς παρουσίας αὐτῆς πόρρωθεν ὄντα ναρκᾷν ποιεῖ καὶ ἀναλίσκει, οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς τοῦτον· τῷ ἐπιτάγματι μόνῳ καὶ τῇ παρουσία ἀρκεῖ παρεῖ· ’ναι αὐτὸν, καὶ πάντα ταῦτα ἀπώλεσε· στήσει τὴν ἀπάτην καὶ φανεὶς μόνον. εἶτα τίς ἐστιν οὕτος, “ οὑ ἐστι μὴ παρουσία κατ’ “ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾷ, ἐν πάσῃ δυνάμει,’’ φησὶ, ” καὶ σημείοις “ καὶ τέρασι ψεύδους.’’ ταῦτα προεῖπεν, ἵνα μὴ ἀπατηθῶσιν οἱ τότε, τουτέστιν, πᾶσαν ἐπιδείξεται δύναμιν, ἀλλ’ οὐδὲν ἀληθὲς, ἀλλὰ πρὸς ἀπάτην· “ καὶ τέρασι,’’ φησὶ, “ ψεύδους,’’ ἤτοι διεψευσμένα, ἣ εἰς ψεῦδος ἄγουσιν.

Σευηριανὸσ δὲ “ τὸ κατέχον,’’ φησὶ, τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χάριν.

Θεόδωροσ δὲ, ὁμοίως τῷ μακαρίῳ Ἰωάννῃ ταύτην οὐ

Καὶ τότε ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος.

Προσεκτέον ὅτι ἀποκάλυψιν τοῦ Ἀντιχρίστου ἐκάλεσε τὴν φανέρωσιν, ἔν τε τοῖς ἀνωτέροις “ ἀποκαλυφθῇ ὁ ἄνθρωπος’’ εἰπὼν, κἀνταῦθα “ ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος,’’ ὡς ἃν τοῦ διαβόλου πάντοτε μὲν ἀπὸ τῆς τοῦ Κυρίου παρουσίας μελετῶντος αὐτὸ ἐπὶ τῇ τῶν ἀνθρώπων βλάβῃ, καὶ ἤδη γε αὐτὸ καὶ ποιήσαντος ἃν, εἰ μὴ κατὰ τὴν ἀπόρρητον αὐτοῦ βουλὴν κατεῖχεν αὐτὸν ὁ Θεός· ἐργασαμένου δὲ τότε καὶ οἴσοντος γε εἰς φανερὸν τὸ πάλαι δοκοῦν αὐτῷ, ὅταν συγχωρηθῇ τὴν οἰκείαν γνώμην ἐκβαλεῖν εἰς ἔργον. “ ὃν ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ.’’ ἐκείνου, φησὶ, τοιαῦτα διαπραττομένου κατὰ τῆς οἰκουμένης, καὶ πάντας ἀνθρώπους ἀφιστῶντος τῆς εὐσεβείας, ἐξαίφνης ἀπ’ οὐρανῶν φανεὶς ὁ Χριστὸς, καὶ μόνον ἐπιβοήσας, παύσει τῆς ἐργασίας, ὅλον αὐτὸν ἀναλώσας· τοῦτο γὰρ λέγει· τὸ “ τῷ πνεύματι τοῦ “ στόματος αὐτοῦ,’’ ἀντὶ τοῦ τῇ φωνῇ, ἀπὸ τοῦ παρ’ ἡμῖν αὐτὸ εἰρηκὼς, ἐπειδὴ ἡμεῖς τῷ πνεύματι συνεργῷ κεχρήμεθα πρὸς τὴν ἔναρθρον λαλιάν.

Σευηριανόσ τοῦτό ἐστι τὸ “ καὶ πνεύματι διὰ χειλέων “ λεῖ ἀσεβῆ,’’ ὅπερ Ἡσαΐας φησί· μνημονεύσας γὰρ τοῦ ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαὶ, ἐπήγαγε, “ καὶ πατάξει τὴν γῆν τῷ λόγῳ τοῦ στό- “ ματος αὐτοῦ, καὶ πνεύματι διὰ χειλέων ἀνελεῖ ἀσεβῆ.’’ τὸ δὲ πατάσσειν τὴν γῆν προεῖπε διὰ τοῦ ὑστέρου τῶν προφητῶν· εἰρηκὼς γὰρ “ ἀνατελεῖ ὑμῖν τοῖς φοβουμένοις με ἥλιος δικαιοσύνης·’’ καὶ μετ’ ὀλίγα· “ ἰδοὺ ἀποστέλλω ὑμῖν Ἠλίαν τὸν Θεσβίτην· τελευταῖον ἐπήγαγε λόγον τὸ “ μὴ ἐλθὼν πατάξω τὴν γῆν ἄρδην.’’ “ καὶ καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ.’’ ζωὴν ἡμῶν εἰπε τὸν Χριστὸν ὁ Ἀπόστολος καὶ ἐπήγαγεν, “ ὅταν ἡ ζωὴ “ ὑμῶν φανερωθῇ·’’ ζωῆς οὖν οὐρανόθεν φανερουμένης ἀδύνατον μὴ καταργηθῆναι τὸν τοῦ θανάτου πρόξενον, “ οὗ ἐστιν ἡ παρουσία “ κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ.’’ τοῦτο ὤφειλε πεῖσαι τοὺς Ἀρειανοὺς, ὅτι ὅλον ἄνθρωπον ἀνέλαβεν ὁ Θεὸς Λόγος· κατὰ γὰρ μίμησιν τῆς δικαιοσύνης καὶ τῆς ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίας ἔρχεται ὁ Σατανᾶς καὶ ἐνεργήσει ἐν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐν πάσῃ ἀπάτῃ ἀδικίας ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις. τι οὖν συνεχώρησεν ὁ Θεὸς τοῦτο γενέσθαι; καὶ τί τὸ κέρδος τῆς αὐτοῦ παρουσίας, εἰ ἐπὶ λύμῃ τῆς ἡμετέρας γίνεται γενεᾶς; ἄκουε λέγοντος αὐτοῦ, ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις ἰσχύσει, οἳ εἰ καὶ μὴ παρεγένετο ἐκεῖνος, οὐκ ἃν ἐπείσθησαν· τι οὖν τὸ κέρδος; ὅτι αὐτοὶ οὗτοι οἱ ἀπολλύμενοι ἐπιστομισθήσονται· πῶς; ὅτι εἰ καὶ μὴ ἦλθεν ἐκεῖνος, οὐκ ἃν ἐπίστευσαν τῷ Χριστῷ· ἔρχεται οὖν, ἐλέγξων αὐτούς· ἵνα γὰρ μὴ μέλλωσι λέγειν, ὅτι ἐπειδὴ Θεὸν ἑαυτὸν ἔλεγεν ὁ Χριστὸς, καὶ τοι γε οὐδαμοῦ εἶπεν φανερῶς, πλὴν ἀλλ’ ἐπειδὴ μετὰ ταῦτα ἐκήρυξαν, οὐκ ἐπιστεύσαμεν, ἐπειδὴ ἠκούσαμεν ταύτην αὐτῶν τὴν πρόφασιν ὁ Ἀντίχριστος ἀναιρήσει· ὅταν γὰρ ἔλθῃ ἐκεῖνος, οὐδὲν ἐπιτάττων ὑγιὲς, ἀλλὰ πάντα παράνομα, καὶ ἀπὸ σημείων μόνον ψευδῶν πιστεύηται, ἀπορράψει τὸ στόμα αὐτοῖς· εἰ γὰρ τῷ Χριστῷ οὐ πιστεύεις, πολλῷ μᾶλλον οὐκ ἐχρῆν τῷ Ἀντιχρίστῳ πιστεῦσαι· ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἔλεγε παρὰ τοῦ Πατρὸς πεπέμφθαι, οὗτος δὲ τοὐναντίον· διὰ τοῦτο ἔλεγεν ὁ Χριστὸς, “ ἐγὼ ἦλθον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς “ μου, καὶ οὐκ ἐδέξασθέ με, ἐὰν ἄλλος ἔλθῃ ἐν τῷ ὀνόματι τῷ “ ἰδίω, ἐκεῖνον λήψεσθε.’’

Ἀνθ’ ὧν γὰρ τὴν ἀγάπην τῆς ἀληθείας οὐκ ἐδέ- ξαντο εἰς τὸ σωθῆναι αὐτοὺς, διὰ τοῦτο πέμπει αὐτοῖς ὁ Θεὸς ἐνέργειαν πλάνης, εἰς τὸ πιστεῦσαι αὐτοὺς τῷ ψεύδει· ἵνα κριθῶσι πάντες οἱ μὴ πιστεύσαντες τῆ ἀληθείᾳ, ἀλλ’ εὐδοκήσαντες ἐν τῇ ἀδικίᾳ.

“Ἱνα κριθῶσι,’’ φησὶν, εἶπεν, ἀντὶ τοῦ οὐχ ἵνα κολασθῶσι· καὶ γὰρ πρὸ τούτου ἔμελλον κολάζεσθαι, ἀλλ’ ἵνα κατακριθῶσι, τουτέστιν, ἐπὶ τοῦ δικαστηρίου τοῦ φοβεροῦ, εἰς τὸ εἶναι αὐτούς ἀναπολογήτους , “ οἱ μὴ πιστεύσαντες τῇ ἀληθείᾳ, ἀλλ’ εὐδοκή- “ σαντες ἐν τῇ ἀδικίᾳ.’’ ἀγάπην ἀληθείας τὸν Χριστὸν καλεῖ· “ ἀνθ’ ὣν γὰρ,” φησι, “τὴν ἀγάπην τῆς ἀληθείας οὐκ ἐδέξαντο. ἀμφότερα γὰρ ἦν, καὶ δι’ ἀμφότερα παρεγένετο, καὶ ἀγαπῶν τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ὑπὲρ ἀληθῶν πραγμάτων, “ ἀλλ’ εὐδοκήσαντες,’’ φησὶν, “ ἐν τῇ ἀδικίᾳ·’’ ἐπὶ γὰρ λύμῃ τῶν ἀνθρώπων ἦλθεν, ἀδικήσων αὐτούς· ἀλλὰ μὴ δείσῃς, ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις ἕξει τὴν ἰσχύν· καὶ γὰρ καὶ ὁ Ἡλίας ἥξει τότε, τοὺς πιστοὺς ἀσφαλιζόμενος· καὶ τοῦτο ὁ Χριστός φησιν· “ Ἡλίας μὲν ἔρχεται, καὶ ἀποκα- “ ταστήσει πάντα.’’ “ ἐν δυνάμει καὶ πνεύματι Ἡλίου·” διὰ εἴρηται. οὔτε γὰρ σημεῖα εἰργάσατο καθάπερ Ἠλίας, οὔτε θαύματα· “ Ἰωάννης μὲν γὰρ ἐποίησε σημεῖον οὐδέν· πάντα δὲ ὅσα “ εἶπεν Ἰωάννης περὶ τούτου, ἀληθῆ ἦν·’’ πῶς οὖν “ ἐν πνεύματι “ καὶ δυνάμει Ἡλίου “ τουτέστι, τὴν αὐτὴν ἀναλήψεται διακονίαν, καθάπερ οὗτος πρόδρομος τῆς προτέρας παρουσίας, οὕτω κἀκεῖνος πρόδρομος τῆς ἐνδόξου καὶ δευτέρας αὐτοῦ παρουσίας· καὶ εἰς τοῦτο φυλάττεται.

Θεόσωροσ δέ φησιν εἰς τὸ “ διὰ τοῦτο πέμψει αὐτοῖς ὁ Θεὸς “ ἐνέργειαν πλάνης,’’ τὴν συγχώρησιν δηλονότι, ὡς ἔργον τῷ Θεῷ περιῆψεν· βούλεται γὰρ εἰπεῖν, ὅτι μὴ μείναντες ἐπὶ τῆς ἀληθείας θείας προσέξουσι τῇ πλάνῃ καὶ πιστεύσουσι τῷ ψεύδει, δικαίαν δεχόμενοι τὴν τιμωρίαν, ὑπὲρ ὧν καταλιπόντες τὴν ἀλήθειαν, πρὸς τὴν ἀδικίαν ἔκλιναν, ἵνα εἴπῃ τοῦ διαβόλου τὴν προσκύνησιν, ἀδικίαν αὐτὴν καλέσας, ὡς οὐ δικαίως γινομένην παρὰ τῶν ποιούντων.

Εὐχαριστία περὶ τῆς κλήσεως.

Ἡμεῖς δὲ ὀφείλομεν εὐχαριστεῖν τῷ Θεῷ πάντοτε περὶ ὑμῶν, ἀδελφοὶ ἠγαπημένοι ὑπὸ Κυρίου, ὅτι εἵλετο ὑμᾶς ὁ Θεὸς, ἀπ’ ἀρχῆς εἰς σωτηρίαν ἐν ἁγιασμῷ πνεύ- μάτος καὶ πίστει ἀληθείας.

Ιωάννου. Πῶς εἰς σωτηρίαν ἁγιάσας ἡμᾶς διὰ τοῦ Πνεύματος ; ταῦτα γὰρ ἡμῶν ἐστι τὰ συνεκτικὰ τῆς σωτηρίας, οὐδαμοῦ ἀπὸ ἔργων, οὐδὲ ἀπὸ κατορθωμάτων, ἀλλὰ διὰ πίστεως ἀληθείας· ἰδοὺ τὸ “ ἐν’’ πάλιν διά ἐστι· καὶ “ δι’ ἁγιασμοῦ “ Πνεύματος,’ φησίν.

Εἰς ὃ ἐκάλεσεν ἡμᾶς διὰ τοῦ εὐαγγελίου ἡμῶν, εἰς περιποίησιν δόξης τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Οὐ μικρὸν καὶ τοῦτο· ἑαυτοῦ δόξαν τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν ἡγεῖται ὁ Χριστός· δόξα γὰρ τοῦ φιλανθρώπου τὸ πολλοὺς εἶναι τοὺς σωζομένους· ἄρα μέγας ὁ κόσμος ἡμῶν, εἰ οὕτως ἐφίεται τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ Πνεῦμα τὸἍγιον. διὰ τί οὐ πρότερον εἶπε τὴν πίστιν ; ὅτι καὶ μετὰ τὸν ἁγιασμὸν πολλῆς αὐτῆς ἔτι δεόμεθα, ὥστε μὴ παρασαλευθῆναι· ὅρα πῶς οὐδὲν αὐτῶν δείκνυσιν ὂν, ἀλλὰ τὸ πᾶν τοῦ Θεοῦ. “ εἰς ὃ ἐκάλεσεν ὑμᾶς,’’ φησὶ, “ διὰ “ τοῦ εὐαγγελίου ἡμῶν, εἰς περιποίησιν δόξης τοῦ Κυρίου ἡμῶν “ Ἰησοῦ Χριστοῦ.’’

Ἄρα οὖν, ἀδελφοὶ, στήκετε καὶ κρατεῖτε τὰς παραδόσεις ἃς ἐδιδάχθητε, εἴτε διὰ λόγου, εἴτε δι’ ἐπιστολῆς ἤμων.

Ἐντεῦθεν δῆλον ὅτι οὐ πάντα δι’ ἐπιστολῆς παρεδίδοσαν, ἀλλὰ καὶ ἀγράφως, ὁμοίως δὲ καὶ ταῦτα κἀκεῖνά ἐστιν ἀξιόπιστα.

Αὐτὸς δὲ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, καὶ ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἡμῶν, ὁ ἀγαπήσας ἡμᾶς καὶ δοὺς παράκλησιν αἰώνιον καὶ ἐλπίδα ἀγαθὴν ἐν χάριτι, παρακα-

Πἀλιν εὐχὴ μετὰ τὴν παραίνεσιν· τοῦτο γάρ ἐστιν ὄντως βοηθεῖν. ποῦ δὲ νῦν εἰσιν οἱ τὸν Υἱὸν ἐλαττοῦντες, ἐπειδὴ μετὰ τὸν Πατέρα ἐν τῇ χάριτι τοῦ λουτροῦ ὀνομάζεται ; ἰδοὺ γὰρ ἐνταῦθα τοὐναντίον ἐστίν. “ ὁ ἀγαπήσας ἡμᾶς,’’ φησὶ, “ καὶ δοὺς παρά “ κλῆσιν αἰώνιον·” ποίαν δὴ ταύτην ; τὴν ἐλπίδα τῶν μελλόντων. ὅρα πῶς ἐν τάξει εὐχῆς διανίστησιν αὐτῶν τὴν διάνοιαν, τὰ τῆς κηδεμονίας τοῦ Θεοῦ τῆς ἀφάτου τιθεὶς ἐνέχυρα καὶ τεκμήρια. “ παρακαλέσαι ὑμῶν τὰς καρδίας, ἐν παντὶ ἔργῳ καὶ λόγῳ ἀγαθῷ,’’ τουτέστι, διὰ παντὸς ἔργου καὶ λόγου ἀγαθοῦ· Χριστιανῶν γὰρ αὕτη ἡ παράκλησις, τὸ ποιῆσαι τι χρηστὸν καὶ Θεῷ δοκοῦν. ἐγὼ τοίνυν, φησὶν, εἶπον· τὸ δὲ πᾶν τοῦ Θεοῦ ἐστι· στηρίξαι, βεβαιῶσαι, ὥστε μὴ σαλεύεσθαι, μηδὲ παρακλίνεσθαι· καὶ γὰρ καὶ ἡμῶν καὶ αὐτοῦ τοῦτό ἐστιν, ὥστε καὶ δογμάτων ἕνεκεν καὶ πρά- ξέων ἐστηρίχθαι· ψυχὴ γὰρ παρασαλεύεται, ὅταν μὴ πεπιστευκυῖα ᾖ, ὅτι ἔπι τι χρηστὸν ἅπαν τὸ τέλος.

Παράκλησις εὐχῆς ὑπὲρ αὐτοῦ καὶ τοῦ ἔργου.

Tὸ λοιπὸν, προσεύχεσθε, ἀδελφοὶ, περὶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τρέχῃ καὶ δοξάζηται, καθὼς καὶ πρὸς ὑμᾶς.

Οὐχ ἵνα μὴ κινδυνεύσῃ, εἰς τοῦτο γὰρ ἔκειτο, ἀλλ’ ἵνα ὁ λόγος τοῦ Κυρίου “ τρέχῃ καὶ δοξάζηται, καθὼς καὶ πρὸς ὑμᾶς.’’ καὶ μετ’ ἐγκωμίων ἡ αἴτησις, “ ἵνα ῥυσθῶμεν ἀπὸ τῶν ἀτόπων καὶ “ πονηρῶν ἀνθρώπων· οὐ γὰρ πάντων ἡ πίστις.’’ οὐ τοῦτο δηλοῦντός ἐστι τοὺς αὐτοῦ κινδύνους, ἀλλὰ περὶ τῶν ἀνθισταμένων καὶ μαχομένων τοῖς δόγμασι λέγει, καὶ ἐμποδιζόντων τῷ λόγῳ, οἷος ἦν Ἀλέξανδρος ὁ χαλκεύς· τοῦτο γὰρ ᾐνίξατο εἰπὼν, “ οὐ γὰρ πάντων “ ἡ πίστις,’’ τουτέστι, εἰσὶ τοιοῦτοι οἷς δέδοται, ὡς ἃν περὶ κλή- ῥοῦ ἔλεγε πατρικοῦ, ὅτι οὐ πάντων ἐστὶ τὸ στρατεύεσθαι ἐν τοῖς βασιλείοις· ἅμα δὲ καὶ διανίστησιν αὐτοὺς ἤδη τοσαύτην ἔχοντας

Πιστὸς ’δε ἐστιν ὁ Κύριος, ὃς στηρίξει ὑμᾶς καὶ φυ- λάξει ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. πεποίθαμεν δὲ ἐν Κυρίῳ ἐφ’ ὑμᾶς, ὅτι ἃ παραγγέλλομεν καὶ ποιεῖτε καὶ ποιήσετε. ὁ δὲ Θεὸς κατευθύναι ὑμῶν τὰς καρδίας εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν ὑπομονὴν τοῦ Χριστοῦ.

Μεγάλα δύναται ἡ εὐχὴ ὑπὲρ ἡμῶν, ὅταν καὶ ἡμεῖς ἐργαζώμεθα. διὰ τοῦτο καὶ Παῦλος εὐχόμενος ὑπὲρ αὐτῶν, καὶ πάλιν τὸ ἀξιόπιστον θεὶς ἀπὸ τῆς ἐπαγγελίας, φησὶν, “ ποστὸς δέ ἐστιν ὁ Κύριος ὃς “ στηρίξει ὑμᾶς καὶ φυλάξει ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.’’ εἰ γὰρ εἵλετο ὑμᾶς εἰς σωτηρίαν, οὐ ψεύδεται, οὐδὲ ἀφίησιν ἀπολέσθαι, ἵνα μὴ διὰ τούτων εἰς ῥᾳθυμίαν ἀγάγῃ, καὶ τὸ πᾶν νομίσαντες εἶναι τοῦ Θεοῦ καθεύδωσιν. ὅρα πῶς καὶ τὴν ἀπ’ αὐτῶν συνεργίαν ἀπαιτεῖ λέγων· “ πεποίθαμεν δὲ ἐν Κυρίῳ ἐφ’ ὑμᾶς, ὅτι ἃ παραγγέλλομεν, καὶ “ ποιεῖτε καὶ ποιήσετε·’’ καλῶς δὲ καὶ τὸ “ πεποίθαμεν ἐν Κυρίῳ’’ τέθεικε, τουτέστι, τῇ φιλανθρωπίᾳ αὐτοῦ πιστεύομεν. πάλιν αὐτοὺς καθαιρεῖ τὸ πᾶν ἀναρτῶν ἐκεῖ· προσέθηκε δὲ καὶ τὸ “ ἐφ’ ὑμᾶς, “ ὅτι ἃ παρηγγείλαμεν ποιεῖτε καὶ ποιήσετε·’’ ἐγκωμιάζει δὲ πάλιν αὐτοὺς, καὶ εὔχεται τὴν κηδεμονίαν αὐτοῦ δεικνύς· ἐπειδὴ γὰρ μέλλει ἐμβαίνειν εἰς ἐπιτίμησιν, τούτοις αὐτῶν προλεαίνει τὰςδιανοιας· “ ὁ δὲ Κύριος κατευθύναι ὑμῶν,’’ φησὶ, “ τὰς καρποντα “ δίας εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ·’’ πολλὰ γάρ εἰσι τὰ παρεκτρέποντα τῆς ἀγάπης· “ καὶ εἰς τὴν ὑπομονὴν, φησὶ, τοῦ Χριστοῦ, ἵνα ὑπομείνωμεν ὡς ἐκεῖνος ὑπέμεινεν, ἢ ἵνα ἐκεῖνα πράττωμεν, ἣ καὶ ἵνα μεθ’ ὑπομονῆς ἀναμείνωμεν αὐτὸν, τουτέστιν, ἐμπαράσκευοι ὦμεν. ἐπειδὴ γὰρ πολλὰ ἐπηγγείλατο, καὶ αὐτὸς ἔρχεται κρίναι ζῶντας καὶ νεκροὺς, ἵνα ἀναμένωμεν αὐτὸν καὶ ὑπομένωμεν, ἔνθα δὲ ἂν ὑπομονὴν λέγῃ, πάντως θλῖψιν αἰνίττεται· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ ἀγαπᾷν τὸν Θεὸν καὶ ὑπομένειν.

Προτροπὴ ἐργασίας καὶ παραιτήσεως τῶν ὀργῶν καὶ περιέργων.

Παραγγέλλομεν δὲ ὑμῖν, ἀδελφοὶ, ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, στέλλεσθαι ὑμᾶς ἀπὸ παντὸς ἀδελφοῦ ἀτάκτως περιπατοῦντος, καὶ μὴ τὴν παράδοσιν ἣν παρέλαβεν παρ’ ἡμῶν.

Τουτέστιν, οὐχ ἡμεῖς ταῦτα λέγομεν, ἀλλ’ ὁ Χριστός· “ ἐν “ ὀνόματι γάρ’ φησὶ, “ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,’’ ἀντὶ τοῦ διὰ τοῦ Χριστοῦ, τὸ φοβερὸν τῆς παραγγελίας δεικνύς· οὐκ ἄρα ὁ Χριστὸς προσέταξεν ἀργεῖν οὐδαμοῦ· “ στέλλεσθαι ὑμᾶς, “ φησὶν, ἀπὸ παντὸς ἀδελφοῦ·’’ μή μοι τὸν πλούσιον εἴπῃς, μή μοι τὸν πένητα, μή μοι τὸν ἅγιον· τοῦτο ἀταξίας ἐστί· “ περι- “ πατοῦντος,’’ φησὶ, “ τουτέστι βιοῦντος· “ καὶ μὴ κατὰ τὴν “ παράδοσιν ἣν παρέλαβε παρ’ ἡμῶν·’’ παράδοσιν, τὴν διὰ τῶν ἔργων, φησὶ, καὶ κυρίως ἀεὶ ταύτην λέγει παράδοσιν.

Αὐτοὶ γὰρ οἴδατε πῶς δεῖ μιμεῖσθαι ἡμᾶς, ὅτι οὐκ ἠτακτήσαμεν ἐν ὑμῖν· οὐδὲ δωρεὰν ἄρτον ἐφάγομεν πάρα τινος.

Καί τοι εἰ καὶ ἔφαγον, οὐκ ἦν δωρεάν· “ ἄξιος γάρ’ φησὶν, “ ὁ ἐργάτης τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ.’’

Αλλ᾿ ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, νύκτα καὶ ἡμέραν ἐργαζόμενοι, πρὸς τὸ μὴ ἐπιβαρῆσαι τινὰ ὑμῶν· οὐχ ὅτι οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν, ἀλλ’ ἵνα ἑαυτοὺς τύπον δῶμεν ὑμῖν, εἰς τὸ μιμεῖσθαι ἡμᾶς. καὶ γὰρ ὅτε ἦμεν πρὸς ὑμᾶς, τοῦτο παρηγγέλλομεν ὑμῖν, ὅτι εἴ τις οὐ θέλει ἐργάζεσθαι, μηδὲ ἐσθιέτω.

Ὅρα πῶς ἐν μὲν τῇ προτέρᾳ Ἐπιστολῇ προσηνέστερον πῶς περὶ τούτων διαλέγεται, ὡς ὅταν λέγῃ, “ παρακαλοῦμεν δὲ ὑμᾶς, ἀδελ- “ φοὶ, περισσεύειν μᾶλλον ἢ φιλοτιμεῖσθαι,“ καὶ οὐδαμοῦ παραγγελλομεν, οὐδὲ ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπερ ἦν φοβερὸν καὶ κίνδυνον ἔχον, ἀλλὰ “ περισσεύειν καὶ φιλοτι-

Ἀκούομεν γὰρ τινὰς περιπατοῦντας ἐν ὑμῖν ἀτάκτως, μηδὲν ἐργαζομένους, ἀλλὰ περιεργαζομένους.

τοῦτο ἐνταῦθα, ἐκεῖ δὲ ἐν τῇ προτέρᾳ, “ ἵνα εὐσχημόνως,’’ φησὶ, “ περιπατῆτε πρὸς τοὺς ἔξω·’’ τίνος ἕνεκεν ; ἴσως οὐδὲν οὐδέπω τοιοῦτον ἦν, καὶ γὰρ καὶ ἀλλαχοῦ παραινῶν ἔλεγε· “ μα- “ Κάριον μᾶλλόν ἐστι διδόναι ἢ λαμβάνειν·’’ τὸ δὲ “ εὐσχημόνως “ περιπατεῖτε,’’ οὐ περὶ ἀταξίας ἐστί· διὸ καὶ ἐπήγαγεν, “ ἵνα “ μηδενὸς χρείαν ἔχητε,” ἐνταῦθα δὲ καὶ ἑτέραν ἀνάγκην τίθησιν, ὥστε τὸ καλὸν ποιεῖν καὶ ἀγαθὸν πρὸς πάντας· προιὼν γὰρ, φησὶ, “ μὴ ἐκκακήσητε τὸ καλὸν ποιοῦντες’’ πάντως γὰρ τὸν ἀργοῦντα καὶ δυνάμενον ἐργάζεσθαι ἀνάγκη περίεργον εἶναι· ἡ δὲ ἐλεημοσύνη ἐκείνοις δέδοται μόνοις τοῖς οὐκ ἰσχύουσιν ἐκ τῆς τῶν χειρῶν ἐργασίας ἐπαρκέσαι ἑαυτοῖς ἢ τοῖς διδάσκουσι, καὶ τὸ πᾶν ἀπη- σχολημένοις εἰς τὸν τῆς διδασκαλίας λόγον· τὸ δὲ εὔχεσθαι καὶ νηστεύειν ἀργοῦντα οὐκ ἔστιν ἔργον χειρῶν· ἐργασίαν γὰρ ἐνταῦθά φησι τὴν διὰ τῶν χειρῶν.

τοῖς δὲ τοιούτοις παραγγέλλομεν καὶ παρακαλοῦμεν ἐν Κυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ.

Ἐπειδὴ σφόδρα καθήψατο, προσηνέστερον ποιῆσαι βουλόμενος τὸν λόγον, ἐπήγαγε, “ διὰ τοῦ Κυρίου·’’ πάλιν τὸ ἀξιόπιστον καὶ φοβερόν.

Ἵνα μεθ’ ἡσυχίας ἐργαζόμενοι, τὸν ἑαυτῶν ἄρτον ἐσθί- ωσιν.

Ἀμφότερα ἀπαιτεῖ, καὶ τὸ ἐν ἡσυχίᾳ εἶναι, καὶ τὸ ἐργάζεσθαι· “ τὸν ἑαυτῶν ἄρτον,’’ φησὶν, “ ἐσθίωσιν,” μὴ τὸν ἀλλότριον.

Ὑμεῖς δὲ, ἀδελφοὶ, μὴ ἐκκακήσητε τὸ καλὸν ποι- ουντες.

Ὅρα πῶς εὐθέως κατεκλάσθη τὰ σπλάγχνα τὰ πατρικά· οὐκ ἴσχυσε περαιτέρω τὴν ἐπιτίμησιν προσαγαγεῖν, ἀλλὰ πάλιν αύτοὺς ἠλέησε, καὶ ὅρα μεθ᾿ ὅσης συνέσεως· οὐκ εἶπε, πλὴν συγγινώσκετε ἑαυτοῖς ἕως ἃν διορθώσωνται, ἀλλὰ τί ; ὑμεῖς δὲ τὸ καλὸν ποιοῦντες, μὴ ἐκκακήσητε· στέλλεσθε μὲν, φησὶν, ἀπ’ αὐτῶν, καὶ ἐπιτιμᾶτε αὐτοῖς, μὴ μὴν περιίδητε λιμῷ διαφθαρέντας· τίς οὖν, φησὶν, ἔχων τὴν παρ’ ἡμῶν ἀφθονίαν ἐπιμένῃ ἀργῶν, ἐπὶ τούτου φάρμακον προσηνὲς, φησὶν, ὅτι στέλλεσθε ἀπ’ αὐτοῦ, τουτέστι, μὴ μεταδίδοτε αὐτῷ παρρησίας, ἐνδείκνυσθε ὅτι ὀργίζεσθε, οὐ μικρὸν τοῦτο· τοιαύτη γὰρ ἡ πρὸς τὸν ἀδελφὸν γίνεται ἐπιτίμησις, εἴ γε ὄντως διορθῶσαι βουλόμεθα, οὐκ ἀγνοοῦμεν τοὺς τρόπους τῆς ἐπιτιμήσεως· εἰπὲ γάρ μοι, εἰ σαρκικὸν εἶχες ἀδελφὸν, ἆρα ἃν περιεῖδες αὐτὸν λιμῷ τηκόμενον ; οὐκ ἔγωγε οἰμαι, ἀλλ’ ἴσως καὶ ἐρρύθμισας αὐτόν.

Εἰ δέ τις οὐχ ὑπακούει τῷ λόγῳ ἡμῶν διὰ τῆς ἐπι- στολῆς.

Οὐκ εἶπεν ὁ παρακούων ἐμοῦ παρακούει, ἀλλὰ “ τοῦτον σημει- “ οὐ μικρὰ παίδευσις αὕτη· “μὴσυναμίγνυσθε αὐτῷ· εἰτα δείσας, μὴ τοῦτο αὐτὸ ἐκκόψῃ αὐτὸν τῆς ἀδελφότητος, ἐπήγαγε,

Καὶ μὴ ὡς ἐχθρὸν ἡγεῖσθε, ἀλλὰ νουθετεῖτε ἀδελφόν.

Διὰ τούτου δεικνὺς ἀμφότερα, ὅτι καὶ μεγάλην ὥρισε κατ’ αὐτοῦ τιμωρίαν, τὸ τῆς παρρησίας αὐτὸν ἀπεστερῆσθαι· εἰ γὰρ καὶ τὸ εἶναι μετὰ πολλῶν λαμβάνοντα αἰσχύνης ἄξιον, ὅταν καὶ ἐπιτιμῶντες παρέχοιεν καὶ στέλλονται, πόσου ὀνείδους τοῦτο ;

Εὐχή περὶ εἰρήνης τῆς παρὰ Θεοῦ.

Αὐτὸς δὲ ὁ Κύριος τῆς εἰρήνης δῴη ὑμῖν τὴν εἰρήνην διὰ παντὸς ἐν παντὶ τρόπῳ.

Ἐπειδὴ γὰρ ἀπὸ τούτων εἰκὸς μάχας γίνεσθαι, ἐκείνων τε τραχυτέρων γινομένων, τούτων τε οὐκέτι ὁμοίως τοῖς τοιούτοις παρεχόντων, εἰκότως τοῦτο ἐπηύξατο νῦν· τί δέ ἐστι “ ἐν παντί “

Ὁ Κύριος μετὰ πάντων ὑμῶν. ὁ ἀσπασμὸς τῆ ἐμῇ χειρὶ Παύλου· ὅ ἐστι σημεῖον ἐν πάση ἐπιστολῇ· οὕτως γράφω· ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πάντων ὑμῶν. ἀμήν.

τοῦτο λέγει γράφειν ἐν πάσῃ ἐπιστολὴ, ὥστε μηδενὶ ἐξεῖναι παραποιεῖν αὐτὰς, τῆς ὑπογραφῆς ὥσπερ τεκμηρίου κειμένου μεγάλου. ἀσπασμὸν δὲ καλεῖ τὴν εὐχὴν, δεικνὺς ὅτι πάντα πνευματικὰ ἔπραττον τότε, καὶ ὅτε ἀσπάσασθαι ἔδει, μετὰ κέρδους τὸ πρᾶγμα ἦν, καὶ εὐχὴ ἦν, οὐχ ἁπλῶς φιλίας σύμβολον· ἀπὸ τούτου ἤρχετο καὶ εἰς αὐτὸ ἔληγε, περιφράττων τειχίοις μεγάλοις τὰ λεγόμενα ἑκατέρωθεν.

* τριὰς * μονὰς * ἐλέησον *

τῶν εἰς τὴν πρὸς Θεσσαλονικεῖς Ἐπιστολὴν β' ἐξηγητικῶν ἐκλογῶν τόμος α΄

ἣ Ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ] ἐπειδὴ καὶ οἱ ἱερεῖς ἄγγελοι καλοῦνται, διὰ τοῦτο ἐπήγαγεν “ ἐξ οὐρανοῦ.’’

Ρ. 7 20 B. εἰ γὰρ ἐβουλόμην. mox ἃν εἰχόμην.

721 C. ἣ προέκοπτον ἐν τ. πορθ. D. προέκοπτον μέν.

Ib. διὰ κενοδοξίαν—πῶς ἄρτι νῦν—ὑπὸ Χρ. παρελ.

722 Α. μητρὸς αὐτοῦ, om. αὐτ’.

725 C. ἀσφαλῶς λαλεῖ.—πῶς ἃν ἔμαθον.—ἀδελφὸν αὐτὸν τοῦ Κυρ. καλεῖ. D. καὶ γὰρ καὶ ἐκινδ.

724 B. ἐπῄνουν με ἣ ἐδόξαζον.

725 B. περιτομὴν κωλύοι. D. ἀποκαλ. φησὶν τοῦ Χρ.

726 Α. τουτέστιν ἀκρόβυστος ὁ Τῖτος.

727 B. ἐπὶ λοίμη. C. τίς δὲ αὐτοῦ ἡ ἀληθ.

728 Α. ἀπὸ δὲ τῶν δοκ. — οἷον εἴτε εὐαρ. — ἐρυθριάσῃ. B. ἄνω παραγέγραπται, ἐν τῷ πεντηκοστῷ ὀγδόῳ ἀριθμῷ.—κατὰ τοῦτο δέ μοι φησίν.—ἣ ἀφείλαντο.

729 D. ἑαυτοῖς ἐποιήσαντο.

730 D. τὸν διδάσκαλον αὐτῶν.

731 B. τῶν ἐκ περιτομψ πιστῶν. Schol. quod inc. ὡς εἴγε τὸ ἀληθὲς ŒŒcumenio tribuit Cod.—C. ἐναγαγόντος.

732 Α. οἶδας δέ τι παρ. Hoc Schol. teste Cod. est. B. δεδοικὼς αὐτοὺς, om. αὐτ.—ἀλλ᾿ ἵνα μὴ σκανδ.—ἵνα μὴ ἡ οἶκον. D. ταύτῃ καὶ τὸ οὐκ ὀρθ.

733 Α. μονονότι οὐ φανερῶς. τοῦτο γὰρ παρασκευάζει. B. ἵνα δείξῃ.—ἀντὶ τοῦ ἄνωθεν τοῦτο καὶ ἐκ προγόνων ὄντες.

734 Α. πῶς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγήν. D. τοῦ εὐαγγελίου.

735 Α. φυλάξω τὸν νομ.

736 B. ἀποδείξας. ἀλλὰ παρὰ Χριστοῦ δεδ. — σύγκρισιν— ποιούμενος διδάσκει.

737 Α. Θεοδωρήτου. πνεῦμα τὴν χάριν ἐκάλεσεν. B. ἐστιν ἐργαζ. δὺν. ποιεῖ ; ἢ διὰ τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν ; εὔδη- λον ὅτι διὰ ταύτην.

καθὼς Ἀβραὰμ ἐπίστευσεν τῷ Θεῷ] μάλιστα μὲν, φησὶν ἐξ ὧν ἐπετελέσατε σημείων. D. καὶ ταύτῃ μάλιστα om. μάλ’.

739 Α. ἡ δικαιοῦσα. — Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν] οὐκ ἐκ τῶν ἐντολῶν ἐξηγόρασεν ἡμᾶς, οὐδὲ ἐκ τῶν δικαιωμάτων· ἀλλ’ ἐκ τοῦ νόμου ἐξηγόρασεν ἡμᾶς· ἵνα ἡμᾶς ἐλευθερώσῃ ἀπὸ τοῦ νόμου, καὶ μὴ ὦμεν ὑποκείμενοι περιτομῇ καὶ σαββάτοις καὶ τοῖς ἄλλοις ἃ οὐκ ἔστιν ἐντολὴ ἀλλὰ νόμος.

740 D. νῦν καὶ ἀπὸ ’ν. — ἀνοήτους ἄνω καλ’. — ὅρα τί θέλεται διὰ τοῦ ὑποδ. τῆς διαθ. κατασκ.

ὁ μετὰ ἔτη τετρακόσια] ΙΩΛ́ΝΝΩΥ. ὅπως ἀριθμοῦνται οἱ χρόνοι ἀρχόμενοι ἀπὸ οἐ ἔτους Ἀβραὰμ ἕως ρ΄ ἔτη κε . τοῦ Ἰσαὰκ ἔτη ξ . τοῦ Ἰακὼβ ἔτη γα . τοῦ Ιωσὼφ ἔτη ρι . τῆς ἐν Αἰγύπτῳ παροικίας ἔτη ρμδ . ὅμου ἔτη υλ.

742 B. ὅτι καὶ πρώην τὸν νόμον. C. ἀλλ’ ἑνὶ μόνῳ ἐμεσ. — οἷος ὁ Μώσης. D. τῇ πρὸς ἑκάτερα.

744 B. προεκάθηρεν. B. τὸ ἐνευλογτͅθήσονται.

745 B. ΟI’ΚΩΥMΕΝ1́οΥ. Ἐδήλωσεν ὅτι ἄνωθεν· προοδοποιῶν δηλαδὴ om. δῆλ’. C. τῇ ἀφέσει προσδραμεῖν. — καὶ τὰ ὑπ’ ἐκείνου.

746 C. τὸ ἓν εἶναι ἔχομεν.

747 B. ἐγκρατὴς εἶναι—διὰ τὸ εἶναι πάλιν νήπιοι. C. ὑπο- τεταγμενα

738 Α. Οἰκουμενίου. Ἐν τάξει τῶν ἐπιτρόπων καὶ μῶν· — οὐκ οὑν ὡς οἴμαι·

749 Α. ἀπελάβομεν. D. τὸν Θεὸν εὕρατε.

Ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα] Ὅρα ὅτι κοινὸν Πατρὸς καὶ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα.

Ὥστε οὐκέτι ει’͂ δοῦλος] οὕτω γὰρ ὑπὸ νόμον ἐγένετο ὅτι καὶ

750 Α. ἀλλ’ αὐτὸς ὑμᾶς ἐν πλάνῃ. B. καὶ ἄστρον λαμπρότερον; C. γεγένηται κόπος.

751 B. ἐπεδείξασθε, διεπτύσατέ μου.

οὐδὲ ἐξεπτύσατε] οὐ διεπτύσατε φησὶν, ὁρῶντές με τοιαῦτα πάσχοντα·

τίς οὖν ἢν ὁ μακαρισμὸς ὑμῶν ;] τὸ τίς ἀντὶ τοῦ ποῦ τέθεικεν. ποῦ οὐν τὰ ζηλωτὰ τῆς πίστεως κατορθώματα.

752 B. ὥστε ἐκβάλαι. D. γεννήσεως ἐνδεᾶ.

Οἰκουμενίου. Οὐκ ἐπ’ ἀγαθῷ in marg.

753 C. Θεοδωρίτου. τῶν μὲν τὴν ἐκτροπήν. haec in marg.

Γέγραπται γὰρ ὅτι Ἀβραὰμ δύο υἱοὺς ἔσχεν] Ὡραῖόν τι κατασκευάζει· εἰ βούλεσθε, φησὶ, τοῦ νόμου ἔχεσθαι, ἀπόστητε ἀπό τε τοῦ νόμου, οὕτως γὰρ αὐτῷ πεισθήσεσθε· τοῦτο ὁ νόμος φησὶν αὐτός.—ὅρα δὲ αὐτοῦ τὴν

754 C. ὁ δὲ σαάκ. D. τοῦτο γάρ ἐστιν ἀλληγορία. ἀντὶ του καὶ ἑτέρως νοουμ.

755 B. τοῦ νόμου τίκτειν. C. ἅπτεται, γειτνιᾷ.

756. τὴν ἐποψίαν τοῦ Θεοῦ.

758 D. οἱ τοιοῦτοι ἐπιτιθέασιν—ἀνάγκην ἔχει.

759 Α. ἐκ χάριτος μὲν σώζεσθαι. ἡγήσασθαι τὴν πρὸ τῆς πίστ’.

760 C. Θεολορίυου. εἴθε καὶ τέλεον hoc Sch. in marg.

761 Α. καὶ ταῖς σαρκικαῖς ἔπιθ’. καὶ τρέψητέ φησιν, εἰς τὸ δοῦναι τουτέστιν χώραν ταῖς τῆς σαρκὸς ἐπιθυμίαις.—ἐλαφρότερόν τε. B. πληροῦτε τὸν νόμον.

Ἡ γὰρ σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος] Ἰωάννου. Οἰδεν σάρκα καλεῖν οὐ τὴν τοῦ σώματος φύσιν ἀλλὰ τὴν πονηρὰν προαίρεσιν· ὡς ὅταν λέγῃ “ ὑμεῖς οὐκ ἔστε ἐν σαρκὶ ἀλλ’ ἐν πνεύματι· καὶ πάλιν “ οἵδε ἐν σαρκὶ ὄντες Θεῷ ἀρέσαι “ οὐ δύνανται.’’ σάρκα ἐνταῦθα τὸν λογισμὸν τὸν γεώδη καλῶν τὸν ῥάθυμον καὶ ἠμελημένον. τοῦτο δὲ οὐ σώματος κατηγορία, ἀλλὰ ῥαθύμου ψυχῆς ἔγκλημα. ὄργανον γάρ ἐστιν ἡ σάρξ. εἰ δὲ ἀπὸ τῆς προσηγορίας διαβάλλειν ἐπιχειρεῖς, ὄρα σοι καὶ τῆς

762 D. πνεῦμα δὲ καλεῖ.—ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες.

οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν] Κυρίλλου. Νοητῷ θανατῷ δηλονότι παραδεδώκασι διὰ τὸ μὴ ἀνέχεσθαι κατὰ σάρκα

764 D. κατὰ τοῦτο γίνεται πλήρωσις—ἥτις ἐστι πληρωτικὴ του νόμου.

765 C κἂν ἀξιάγαστον εὕρῃς.

766 D. Οἰκουμενίου. Ἐπὶ μὲν τῶν αἰσθητῶν σπερμάτων.

767 Α. τῆς ἀγαθῆς ἐργασίας. D. καὶ περιτετμη- περιτετμημενους.

768 B. οὐ χαλεπόν τι ἀπηύξ. D. ὁ ὁρῶν Θεόν.—ἢ ἀφαιρεῖν.

ΕΡ. AD ΕΡΗΕS.

Ed. Vol. II. p. I. B. τὸ “ διὰ’’ ἐνταῦθα ἐπὶ Πατρὸς εἴρηται.

Ρ. 2 Α. ὅτι κοσμ. ἀνθρ. καὶ πιστοὺς ἁγίους προσαγ.

4 Α. εὔλογ’. ἡμᾶς Θεὸς καὶ Πατήρ. θ. καὶ Π. om. Cod. B. ἐξείλετο ἡμᾶς φ.

5 Α. ἐπιθυμήσει γάρ φησιν.

6 B. ἀνακεφαλαιώσασθαι] Οἰκουμενίου. τὴν σύντομον τῶν πραγμάτων μεταβολὴν ἀνακεφαλαίωσιν καλεῖ. διὰ γὰρ τῆς κατὰ τὸν δεσπότην Χριστὸν οἰκονομίας, καὶ τῶν ἀνθρώπων ἡ φύσις ἀνίσταται καὶ τὴν ἀφθαρσίαν ἐνδύεται, καὶ ἡ ὁρωμένη κτίσις τῆς φθορᾶς ἐλευθερουμένη, τεύξεται τῆς ἀφθαρσίας, καὶ τῶν ἀοράτων οἱ δῆμοι ἐν εὐφροσύνῃ διατελέσουσιν, ἐπειδὴ ἀπέδρα ὀδύνη καὶ λύπη καὶ στεναγμός. hæc in marg.

ἐν αὐτῷ] πάλιν τὸ ἐν αὐτῶ, τουτέστιν δι’ αὐτοῦ.

7 Α. μάλιστα δεδόξασται ὁ Θ.

οὐ παύομαι εὐχαριστῶν] τοῦτο δὲ ἐποίει οὐ μόνον πρὸς αὐτοὺς ἀλλὰ καὶ πρὸς πάντας τοὺς ἑαυτοῦ μαθητάς.

9 C. καλεῖ καὶ υἱὸν δημιουρ.

11 D. μετὰ σάρκωσιν.

12 Α. τῇ δυνάμει.

13 Α. καθεὶς ἡμῶν.

14 B. Οἰκουμενίου. Σαφῶς ἡμᾶς ἐδίδαξεν. hæc in C. ἐν ἀερίοις διατρίβειν. D. In marg. Οἰκουμενίου. Ἰωάννου. Κυρίλλου. καὶ ἄρχων μέν φησιν.

15 Α. παρεδεχόμεθα. B. Οἰκουμενίου. Ὡσεὶ εἶπεν, καὶ σωματικῶς.

17 Α. οὐκ ἐπειδὴ ἐβούλετο.

18 D. τοῦτο οὖν ἦν φ.

20 Α. ἀλλ’ ἐκείνους καὶ ἡμᾶς ζεύξας εἰς τὴν ἑαυτοῦ πίστιν ἦγ’. C. ἣ τῇ πίστει ἧς αὐτὸς εἶπεν.

21 D. καὶ πάροικοι τῶν ἁγίων.

23 C. καὶ τὸ πηρῶσαι. D. ἣ δι’ ὀλίγου.

26 B. Γενναδίου. Οὐδὲ γὰρ αἱ ἀόρατοι δυνάμεις ἤνεσαν τὸ μυστήριον. Hoc Schol. in marg.

—λαος αὐτοῦ Ἰακὼβ. D. οὕτως ὁ Νύσης εἰς τὰ ἄσματα τῶν ἀσμάτων.

27 C. οὕτως ὑμᾶς ἠγάπ.

28 C. ὅσδε ἐκ τοῦδε.

31 B. παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα, ἡμῖν εἴη· διὰ τὴν σάρκα νοῶν.

32 Α. τὴν ἅλ’. τὴν Π. ὡς δι’ αὐτῆς δὺς. D. καὶ πάντα σύνεχον·

33 D. π. κληρονομίαν ἐπηγγείλατο.

34 Α. πόθεν ὁ δεῖνα μὲν μ. ὁ δεῖνα δὲ ἐλ.—μάλιστα ἐνῆγε— εἰ δωρεά ἐστι τὸ π. B. αὐτὸς ἐμμετρήσας. D. ἀντιδέδωκε τ. χάριν.—ἀκριβέστερον αἱ εὖθ’.

35 C. Οἰκουμενίου. Καὶ γὰρ καὶ γυμνῇ πάλαι τ. θεοτ.

36 B. τὸ φορτίον· τίς οὖν φθονήσειεν τῷ μεῖζον ἔχοντι φορτίον; ταῦτα δέ φ.—ποῦ οὖν Χρ. φθ. τῶν ἁγίων ἣ τῶν πιστῶν;

37 Α. δείκνυσι πάλαι τοῦτο πάθ’. αὐτ’.

38 Α. Οἰκουμενίου. Ὅρα τί κἀγὼ ἐνόμισα· οὔτε γὰρ ἐνόησα τὸ τοῦ μακαρίου Ἰωάννου ἔξει νοῆσαι.

39 B. καλῶς δὲ προστέθεικε ἐν ἀγάπῃ.

ἀπηλγηκότες] ἀπελπίσαντες in marg.

40 D. πρὸς εὕρεσιν τοῦ καλοῦ, εἰς τὸν παράνομον βίον ἐξωκείλαντες κ.

41 D. τὴν φύσιν ἐκάλεσεν.

παλαιὸν ἄνθρωπον] Ἰωάννησ τὰς ἀθεμίτους πράξεις. Hoc in marg.

42 Α. ἀποξεούσης.

43 Α. ὡς λέγοι τις.

44 B. Οἰκουμενίου. Ὥσπερ γὰρ δήλους ποιῶν ἡμᾶς.

46 C. εἶναι σπουδαίους. D. ὑφέστηκεν ὁ δ.

47 B. βίον· νῦν δὲ διὰ τοῦ Χριστοῦ φῶς γεγόνατε· φῶς λέγων τὸν ἐν ἀρετῇ καὶ ἐπιγνώσει Θεοῦ βίον. μὴ τοίνυν.

49 Α. ἐν ἁμαρτίαις ἄνθρωπον. B. καὶ πρὸ τῶν ὕμ’. D. ἄλλως αὐτῷ ἐπιλάμψῃ ὁ Χρ.

50 B. πλὴν τῶν διὰ τὸ κὴρ.

53 D. καὶ προσκολληθήσεται] Ὅτι γάρ ἐστι σὰρξ τοῦ ἀνδρὸς ἡ γυνὴ ἄκουε τοῦ Ἀδὰμ λέγοντος· “ τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν “ ὀστέων μου καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου.’’

55 C. ὡς παιδίοις νηπίως διαλέγεται.

56 Α. περὶ τροφῶν καὶ περὶ ἐνδύματος. B. “ ὅτι καὶ ὑμῶν “ αὐτῶν ὁ Κύριός ἐστιν ἐν οὐρανοῖς.’’

57 Α. πάντα διορθῶσαι. B. καὶ ἐγρηγόρσεως. D. ἡ δὲ ἀντίλεξις ἰδιωτικῶς.

58 Α. λαμπροὶ τοῖς τροπαίοις. B. Οἰκουμενίου.

59 C. περιφρ. εἰρηκώς.—ὧσπέρ ἐστι διὰ ρημ.

60 Α. καλῶς τὸ “ ἐν ἀνοίξει.’’

Epistolae ad Philip. major pars Comment. manca est in Cod. B. inc. ad Ed. Ρ. 100 Α. τὸ δὲ στοιχεῖν οἷον ἀρκεῖσθαι. C. μὴ πλεῖον ἣ ἔλαττον.

101 B. κακῶς φ. καὶ ἑτέρως ἤπερ ἐγώ.

102 C. καὶ τοῦτο ἡμῶν τὸ σῶμα, ποτὲ σῶμα δόξης ἦν.

103 C. κατὰ τὴν ἐνέργειαν τοῦ δύνασθαι αὐτὸν καὶ ὑποτάξαι αὐτῷ τὰ πάντα] ταύτην τὴν παραγραφὴν οὐκ ἔγραψα, πρὸς γὰρ τὸ ἀνωφελῆ εἶναι, καὶ αἱρετικοῦ ὑπῆρχεν.

104 C. Οἰκουμενίου. Ἐκ τούτου τινὲς ὑπενόησαν. D. ἔνθα ἀνατέθραπτο. εὐδόκιμος δέ τις ἦν.—σύμπραττε αὐτάς.

105 Α. ὅπερ μέγιστον ὂν εἶπεν ὁ Χριστός. C. πάλιν φησὶν ἐρῶ χ.—συμβαίνουσα αὐτῷ χαρά ἐστιν. D. ἐκπεπολεμῶσθαι.

107 B. Θεοῦ δὲ ὄντως μεθ’ ἡμῶν. D. ἐπειδὴ οἱ ἰδόντες.

108 C. πρὸς τὸ ὑμῶν συμφ. ταῦτα εἶπον.

111 Α. τὰ κεχρεωστημένα. C. πλούσιος γάρ ἐστι, καὶ πολλὰ δοῦναι.

116 B. ἡ λεγομένη νῦν Χώνα om. cod.—ἐν Χριστῷ τὸ φησὶν ἅγιοι.

117 C προστῇ αὐτοῖς ὁ λόγος.

119 Α. ὁ ἀξίως τοῦ Θεοῦ, ἐνάρετον πολιτ. βιῶν. B. τὸν Υἱὸν δεῖ νομίζειν.—καὶ καταλλάκτην. D. ἐχαρίσατο τὸ ἱκανούς.— καλῶς δὲ κλῆρον εἶπεν.

120 Α. τέως ἐν σκότει. D. γεννηθεὶς συναΐδιος.

121 Α. τῇ Γενέσει τῆς η. τῆς η om. Cod.—λέγει ἐπὶ καὶ π. B. ὥσπερ καθέν. C. καὶ γενόμενα διατηρεῖ.

122 B. εἴ τι ἦν ὁ Υἱὸς ὅλος ἐκεῖ ᾤκησεν. οὐχὶ ἐνέργειά τις ἀλλ’ οὐσία. D. εἰρήνευσεν ἡμᾶς δι’ ἑαυτοῦ.—διὰ τοῦ αἵματος αυτου εκχ·

123 Α. ἀπεχθανομένων ἡμῖν.

124 Α. τὰ τῶν ἐχθρῶν πρ.

125 C. ταῦτα ἐγὼ ἀναπληρῶ.

127 C. τῷ Χρ. ἀνατίθησιν—ὡς Θεοῦ ἐνεργοῦντος.

126 B. ἵνα ἀξιόπιστος Κήρυξ ὦ.

128 B. ἵνα μὴ τῆς αὐτῶν ῥαθ. D. αὕτη δὲ ἡ ἀντιδιαστολή. —καὶ γὰρ καὶ τῇ σαρκὶ ἀπ’.

129 Α. βέβαιον καὶ σταθερόν. et mox καὶ τὸ σταθερὸν ἔχ’. D. ὁ ἐκ τῆς πίστεως φ.

130 A. ἐν τοῖς ἀφ’. φασὶν ἐκλείψεσιν. C. μετὰ τοῦ πατρὸς ἢν ἅπας.

Οἰκουμενίου. Καὶ πῶς ἔνεστι καὶ ἐν τῇ σαρκὶ οὐσιωδῶς κατοικεῖν. B. οὐχ εἵργεται. καταφωτίζειν τὸ πᾶν. C. καὶ ὁ Δαβὶδ “ ἔπεσεν πῦρ.’’ D. καὶ οἰκείας αὐτοῦ.

133 Α. τοῦ ἐναμάρτου βίου.—Οἰκουμενίου. Ὅρα δέ ποτε μὲν Πνεύματος. D. ποιήσωμεν καὶ ἀκουσώμεθα, ἣ ὅτι τὴν ὄφ’. C. ἐπαυξηθείσας.

134 C. τῆσδε ἣ τῶνδε. D. Ἰωάννου. τὸ δὲ σῶμα Χριστοῦ οἱ μὲν οὕτως στίζουσι.

136 C. λόγον ἔχει φησὶ πιθανολογίας οὐ πράγματα.

137 Α. οἱ εὑρόμενοι ἄνθρωποι.

139 A. ἁμ. τῶν κάτω καὶ πλ. χαρακ. B. πράγμασιν τοῖς τῆς ζ. ἡμ.—προσωπολ. παρ’ αὐτῷ.

143 A. ἤδη σοι ἀποστερεῖ τῶν ὀφειλομένων—μήτε νωχελ. D. πῶς δὲ τοῦτό ἐστι, δηλονότι.

145 C. αὐτὸν συνέστησεν.—ἑστάναι ἀτελεῖς.

146 C. αὐτῷ ὑποτάττει. D. τῇ αὐτῇ κεχρ. σπ.

τὴν ἐκ Λαοδικείας] τὴν πρὸς Τιμόθεον πρώτην λέγει. hoc in marg.

EP. AD THESSALONICENSES PRIMA.

152 A. ἥτις πλ. σημαντικὴ καθέστηκεν. B. ὅρα ἐνταῦθα τὸ ἐν ἔπι π. κεῖμ’.

153 D. καὶ ἐξ ὧν ἐκεῖνοι.—ὑπερέπτησαν ἄπ’.

154 A. πρῶτον πίστ’. C. τοσαύτην ἐπίδειξιν ἔκ τε τῆς πίστεως καὶ ἀθλήσεως. D. ἃ γὰρ ἡμᾶς ἐχρῆν.

156 Α. ἐμβάλλειν ἐθαρ.—ἀνθρώπων λαλεῖν μελ. B. ἐνεπίσττευσεν ἡμῖν. D, ὃ τῶν ἀπατώντων ἴδιόν ἐστιν τοῦ μὲν δίχα κολακείας λελαληκέναι· καὶ ὑμεῖς φησὶ μάρτυρες. ὅτι δὲ οὐ προφάσει πλεονεξίας ὡς ἐπ’ ἐλπίδι τοῦ λαλεῖν, τί φησιν; “ ὁ “ Θεὸς μάρτυς ὁ τὰς καρδίας εἰδὼς καὶ τοὺς διαλογισμούς.’’

157 D. τὰ ἑαυτῆς τρέφει παιδία.—τουτέστι σπουδάζοντες.

158 D. πολλὰ γὰρ αὐτὸν κατεμ.—τοὺς ἐπὰν. ἡμῖν πειρ.

159 B. ἁλλὰ παραλαβόντες λόγον ἀκοῆς. C. ὁ Χριστὸς ἐφθέγξατο. D. μετὰ φόβου καὶ πρόσ’.

160 C. ὡς τῶν Ἰουδαϊκῶν συναγωγῶν εἰ καὶ ἐν Θεῷ οὐσῶν οὐ μὴν καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὁ δὲ ἀρνούμενος. D. ἀνεῖλον μὴ γὰρ καὶ ὡν τὰς βίβλους μετεχειρίζοντο—ἐπεφύησαν.—καὶ τῇ πάντων ἐμποδίζουσι σωτηρίᾳ.

161 D. ὅσον τὸ ἐκδικεῖσθαι.

162 D. Θεοδωρήτου. Ἐπέσχον τὴν προθυμίαν φησιν, οἱ ἐπάλληλοι πειρασμοί. Hoc Schol. in marg.

163 A. Τί λέγεις, ὦ μακάριε Παῦλε; ὁ Σατανᾶς ἐκκόπτει; ναί· οὐ γὰρ Θεοῦ ἔργον ἦν· ἐπὶ μὲν γὰρ Ῥωμαίων τοῦτό φησιν· ὅτι ὁ Θεὸς ἐκώλυσεν· καὶ ἀλλαχοῦ φησιν, ὁ Λουκᾶς ὅτι τὸ Πνεῦμα διεκώλυσεν αὐτοὺς ἐλθεῖν εἰς τὴν Ἀσίαν· καὶ ἐπὶ Κορινθίων, “ τοῦ Πνεύματος ἔργον ἐγένετο τὸ μὴ ἐλθεῖν με·” ἐνταῦθα δὲ μόνον τοῦ Σατανᾶ. (In marg. τίνα δὲ λέγει νῦν ἐκκοπὴν τοῦ Σατανᾶ Σατανᾶ;) πειρασμούς τινας ἀπροσδοκήτους καὶ ἐφόδους· γενομένης γὰρ αὐτῷ ἐπιβουλῆς ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων ἐν τῇ Ἑλλάδι τρεῖς μῆνας δέσμιος, τοῦτο καλεῖ ἐκκοπήν. D. διὰ πειρασμοῦ.

164 B. καὶ ταράττεσθαι ἀπὸ μετ. C. μελλουσῶν αὐτῷ θλίψεων. εἰ προεῖπες.

165 A. ὁ ἄρρητα ἅκ. ῥῆμ’. Α. ἀλλ’ ὃ μεῖζον ἦν εὐαγγελ. D. ἐπὶ δὲ τῶν ἐστηριγμένων μὲν ἐν τῇ π. μικρὸν δέ τι πρὸς δ.

167 A. ὅτι ἐνέλειπεν αὐτοῖς.

168 A. Τίς γὰρ ὁ στηρίξαι φησι ἐν ἀγάπῃ τὰς καρδίας αὐτῶν ἔχων ἔμπροσθεν τοῦ Πατρὸς ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ Υἱοῦ ; δηλονότι τὸ Πνεῦμα. τίς δὲ εὔχεται ἑτέρῳ πλὴν Θεῷ ; “ τὰς εὐχάς “ μου,’’ γάρ φησι “ τῷ Κυρίῳ ἀποδώσω.’’ οὕτως ὁ μακάριος Βασίλειος ἐν τοῖς πρὸς Ἀμφιλόχιον. C. καὶ ἀπιέναι εἶχεν.

171 Α. εἰς πάντας ἀγάπης. B. “ ἔσονται’’ γὰρ εἶπεν πάντες. C. Οἰκουμενίου. Διὰ τοῦτο οὐ χρείαν ἔχομεν.—καὶ μεταδιδόναι συμβουλεύει.

173 D. ζῶντες τὰς ψυχάς.

174 A. οὐ μὴ προλάβωσιν τοὺς τελ. D. πρῶτοι ἐγερθήσονται· ἄτε γὰρ αἴρεσθαι ἐν νεφέλαις μέλλοντες καὶ πρῶτοι ἀναστ.

175 A. δυσχερέστερον ἐγ.—ἐν τῷ τοῦ Θεοῦ σχήματι.

177 Α. ὅτι πάντως. B. ταῦτα δὲ ἁρμόζει καὶ ἐπὶ τῆς—καὶ ἐπὶ ἑκάστου τελευτῆς. C. αἰφνίδια γάρ. D. ταύτην εἰς μέσον ἧξεν.

178 Α. καὶ αὐτὸς οὐκ ἅδ’. B. ἡ ἡμέρα ὑμῖν. C. ἡμᾶς οὐ δεῖ καθ’. D. ἄνω εἶπεν διεγρηγορέναι.

179 C. ταῦτα δὲ ἡμῖν κτητέα φησι τὰ ὅπλα. D. ἐλπ. χρηστὴν ὅτι ὡς υἱοὺς ἐκτήσατο.

180 B. ἡγεῖσθε αὐτούς.

180 C. εἰρηνεύετε ἐν ἑαυτοῖς] Τίνος χάριν ἔγραψεν τὸ “ εἰρη- “ νεύετε ἐν ἑαυτοῖς ” οὐ γὰρ μάχεται τις ὅλως, οὐδὲ στασιάζει πρὸς ἑαυτόν· τί οὖν ἐστὶν εἰπεῖν πρὸς τοῦτο ; παντὶ που δῆλόν ἐστιν, ὡς οὐχ ἁπλοῦς ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος, ψυχῆς δὲ καὶ σώματος σύγκειται. “ ἡ οὖν σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος,’’ ὡς αὐτός φησιν ὁ Ἀπόστολος, “ τὸ δὲ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκὸς’’ ἥ τε στάσις καὶ πόλεμος ἐστὶν ἡμῖν. ὃ καὶ τῷ μεγάλῳ δοκεῖ λέγοντι, “ νῦν ὥσπερ ἐπὶ τρυ [τάν] ἦς ἑστάναι νόμιζε ψυχὴν, ἔν]θεν ὑπὸ Ἀγγέλων, κἀκεῖθεν ὑπὸ δαιμόνων διελκομένην· τίσιν δώσεις τὴν ῥοπὴν τῆς καρδίας ; [ἢ] γάρ σοι νικήσει σαρκὸς [ἢ] ἁγιασμὸς πνεύματος. καὶ ὁ μέγας [καὶ σ] σ]οφώτατος ἐν μάρτυσιν ἅγιος * * ράτος οὑτωσὶ πὼς τῷ ἁγίῳ Νικολάῳ. “ οἴ- “ δάμεν τὸν ἀκατάλλακτον τῆς ψυχῆς ἡμῶν καὶ τοῦ σώματος διη- “ νεκῆ πόλεμον.’’ ὃς οὖν δώσει τῇ ψυχῇ νουνεχῶς τὸ κατὰ σώματος κράτος καὶ τὸν ἡγεμόνα λογισμὸν ἐπιστήσει κύριον ταῖς αἰσθήσεσιν αὐτοῦ εὐθεῖαν κρίνει τὴν κρίσιν τῷ χείρονι ὑποταγὴν του κρείττονος οὐ διδούς. ὥς που τῶν ἠθικῶν αὐτοῦ λόγων ἔφη ὁ οὐρανοφάντωρ Βασίλειος. εἰ ἀληθῶς φησιν “ ἆρα δικαιοσύνην λα- “ βεῖτε, εὐθείας κρίνετε υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων, καὶ οὐδεμίαν ἀνομίαν “ ἐργάζεσθε ἐν τῇ γῇ·” ἀδικίας αἱ χεῖρες ὑμῶν συμπλέκουσιν·’’ ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Χριστὸς ἡ αὐτοσοφία ἐν τῷ ἁγίῳ εὐαγγελίῳ εἶπεν, “ εἰρηνεύετε καὶ ἔχετε ἐν ἑαυτοῖς ἅλας, καὶ ταπεινοφρονοῦντες ἀνυψώθητε b.

180 D. τοὺς παρὰ τὴν τάξιν τοῦ Θεοῦ—ὡς ἐκλύτους παραμυθεῖσθε.

181 Α. καὶ τοὺς ἄγαν ἀκ.—καὶ ἀγαθοῖς αὐτὸν ἀμ’. C. πρὸς τὸ συμφ. οἰκονομεῖ.

182 Α. πάντας λοιπὸν μ. D. ὅλους δι’ ὅλου.—σωθησώμεθα. ἣν παρεγράψαμεν.

183 B. καὶ τοῦ ἐντεῦθεν ἀσπ.—ὅπου δὲ χάρις Θεοῦ.

187 A. μὴ οὖσα ἐν Πατρὶ καὶ ὒ. ὡς αἱ τῶν Ἐλ. αἱ τῶν Ἰουδαίων. B. οἶδεν ὅπως μέγα.

188 C. ὑπέρ τε ὧν πασχ.

189 A. ἀλοίετε καὶ ἀδημ.

190 B. ἢ ὅτι ὡς τῶν Ἀγγ.—περὶ ἧς ὁ Δαβίδ. C. κολ. ὁ Θ. τοὺς θλίβοντας αὐτ’. D. ἅμα ἐπιφανεῖ αὐτοῦ.

191 A. κριτὴν κάθες. θεωρουσῶν ὅσων αὐτ’ ἀξ.

Οἰκουμενίου. Τὸ ἐνδοξασθῆναι κατὰ δύο νοεῖται. C. Οἰκουμενίου. Θαυμασθήσεται δὲ ὁ Θεὸς διὰ τὴν μαρτυρίαν ἤμων·

193 A. φάσκοντες ἐφεστάναι. B. συνέλῃ τοὺς ψευδοπρ.— διὰ γὰρ τούτου ἐλάλουν. C. δηλούσας.

194 B. διὰ τὸ ἀπολλύειν—καὶ ἑαυτὸν ἀπολ.

195 D. οὐ διὰ δειλίαν εἶπεν. in Schol. μονονοὺ κατέχων.

196. ὑπὸ τοῦ ἡμετέρου δεσπότου Χριστοῦ. In Gennadii Schol. τῆς τοῦ Θεοῦ προθεσμίας.

Ὃν ὁ Κύριος ἀναλώσει]

Εἰρηναίου. Ὃν ὁ Κύριος ἀνελεῖ τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ, καὶ τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ καταργήσει. οὗ ἐστιν ἡ παρουσία κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ. οὐ γὰρ τὴν παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ λέγει κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ γίνεσθαι, ἀλλὰ τὴν παρουσίαν τοῦ ἀνόμου ὃν Ἀντίχριστον λέγομεν b.

196 D. τοὺς ὀφθαλμοὺς πλανᾶν.

197 Α. οὐκ ἐδέξαντο εἰς τὸ σωθῆναι αὐτούς.—ἔρχεται ἄλλος

ἐν τῶ ἰδίω ὂν. καὶ δέξ’. αὐτόν. C. τὸ μον. δεῖ σέβειν παρεγγυᾷ. D. ἰσχύσει μόνοις.—πολλοὶ ζητοῦσι τί δηπ. ὁ Ἀντ’. ἐρχ.

199 Α. εἰ μὴ ἡγήσατο ἡ χ. τοῦ Πνεύματος. B. Χριστῷ μὲν πίστ’·

201 Α. ἀλλ’ ἐν Κυρίῳ προσέθηκεν—εὔχεται ὁ Ἀπόστολος. ποῖος γὰρ Κύριος παρὰ τὸ Πνεῦμα. B. ὑπομονὴν δέ φ. ἣ ἵνα ὑπομείνωμεν καθὼς ὁ Χριστὸς, ἢ ἵνα τὸν Χριστὸν ὑπομείνωμεν, τουτέστιν ἵνα ἐμπαράσκευοι.

202 Α. παραγγέλλομεν ὑμῖν μέσου ὄντος. C. καὶ ἑαυτὸν διέτρεφεν.—πῶς δεῖ βιοῦν. D. καὶ ὅσα ὅμοια.

203 B. ἐν σώματι δὲ διορθοῦται.

εἰ δέ τις οὐχ ὑπακούει] ἔτι περὶ τῶν ἀργῶν ὁ λόγος αὐτῷ, ἁρμόζει δὲ καὶ περὶ ἑτέρων ἁμαρτανόντων λέγεσθαι. C. μὴ ἐκκακήσητε ἀγαθοποιοῦντες.—μὴ ὡς ἐχθρὸν δὲ ὀργιζ.

204 A. τικτομένας τῶν πάσχ’. ἐν παντὶ τρόπῳ φησιν, ὥστε μηδ’. ἵνα μὴ παραποιῆται τὰ γρ. γρ. —B. εἰ μὴ ἔχῃ τοῦτο.

Ε COD. BODL. ROE 16. EPIST. AD GAL.

732 Α. Ed. Œcum. Οἰκουμενίου. Οἶδές τι παραγέγραπται διὰ Κηφᾶν.

ἡμεῖς φύσει Ἰουδαῖοι] Οἰκουμενίου. Ὅτι εὐκαίρως ἐποίησεν λεχθῆναι ἔμπροσθεν τῶν Ἰουδαίων· τὸ “ ἡμεῖς φύσει Ἰουδαῖοι καὶ “ οὐκ ἐξ ἐθνῶν ἁμαρτωλοί· εἰδότες ὅτι οὐ δικαιοῦται ἄνθρωπος ἐξ “ ἔργων νόμου, ἐὰν μὴ διὰ πίστεως Ἰησοῦ Χριστοῦ· καὶ ἡμεῖς εἰς “ Χριστὸν ἐπιστεύσαμεν· ἵνα δικαιωθῶμεν ἐκ πίστεως Χριστοῦ “ καὶ οὐχ ἐξ ἔργων νόμου.’’ διὰ τὸ λεχθῆναι οὖν ταῦτα ἔμπροσθεν πάντων, γέγονεν ἡ κατὰ πρόσωπον ἀντίστασις· ἐπεὶ οὐκ ἐχρῆν εἴπερ ἄρα τι σφάλμα ἦν καθ’ ἰδίαν ἐγκαλέσαι καὶ διορθώσασθαι, τοῦ Κυρίου μάλιστα λέγοντος, “ ἐὰν ἁμαρτήσῃ τι ὁ ἀδελφός σου,

736 C. Θεοδωρήτου. Οὕτω γὰρ ἐπιστεύσατε ὡς αὐτὸν τοῦ Χριστοῦ σταυρὸν θεασάμενοι.

745 D. ἐλθούσης δὲ τῆς πίστεως] Γενναδίου. Οὐ τοίνυν ἐνδεχόμενον οὐδ’ εὔλογον ἐπ’ ἀναιρέσει τῶν εὐλογῶν δεδόσθαι φάναι τον νόμον.

Θεοδωρήτου. Διήλεγξεν ἡ θεία γραφὴ καὶ τοὺς πρὸ νόμου καὶ τοὺς ἐν νόμῳ. hoc Schol. exstat Ρ. 744 D. Œcum.

748 Α. Schol. quod Gennadio assignat Ed. Œcumenio tribuit Codex.

750 Α. τοῦ ἐν ἁγίοις Κνρίλλου ἐν βιβλίῳ ἕκτῳ τῆς πεντεκαιδεκάτης τῆς ἐν Πνεύματι λατρείας στοιχεῖα κόσμου τὰ μόρια του παντὸς κόσμου λέγει.

753 B. ἰδοὺ γὰρ φανερῶς πιστοῖς γράφων λέγει ταῦτα. ὁ ἐν ἁγίοις Κύριλλος ἐν βιβλίῳ γ τῶν παραλειπομένων τῆς ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ πραγματείας φησὶν οὕτως, “ τέκνιά μου οὓς “ πάλιν ὠδῖνα ἄχρις ἃν οἱ μεγάλοι κ. ὑπ.’’

ΕΡ. AD ΕΡΗΕS. T. ΙΙ. p. 5.

Ὁ Θεὸς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ Πατὴρ τῆς δόξης] Οἰκουμενίου. Ὁ ἐν ἁγίοις Γρηγόριος ἐν τῷ περὶ Υἱοῦ λόγῳ, ὡς νομίζω τὰ δύο εἰς τὸν Χριστὸν ἐδέξατο· πατέρα μὲν τοῦ λόγου Θεὸν δὲ τοῦ προσλήμματος· ἵνα ἐκ θεότητος ἐν μιᾷ φύσει δείξῃ τὸν Ἐμμανουήλ.

13 D. Οἰκουμενίου. Ἢ ἀπολελυμένως νόησον, ὅτι ἐν τῷ νῦν φησὶ κόσμῳ.

18 D. Οἰκουμενίου. Καὶ ξένοι φησὶ τῆς διαθήκης τοῦ νόμου η τῆς πρ. αὐτ’· ἐπ’·

30 D. Οἰκουμενίου. Καὶ ἵνα φησὶν γνῶτε τὴν ὑπερβάλλουσαν π. ἀνθρ.

Οἰκουμενίου. τῷ δὲ δυναμένῳ Θεῷ.

35 C. Οἰκουμενίου. Καὶ γὰρ καὶ γυμνῇ πάλαι τῇ θεότητι. εἰς μίαν ὑπῆρξεν φύσιν. in marg. γρ. ὑπόστασιν.

38 A. Οἰκουμενίου. Ὅρα τί κἀγὼ ἐνόμισα οὔτε γὰρ ἐχώρησα τὰ τοῦ μακαρίου Ἰωάννου ἔξει νόησαι.

44 Α. Οἰκουμενίου. Ὥσπερ γὰρ δήλους ποιῶν ἡμᾶς, ὅτι ἐσμὲν Θεοῦ λαός.

51 Α. Οἰκουμενίου. ὁ γὰρ οἶνος πρὸς εὐφροσύνην.

52 A. Οὀκουμενίου. Τὸ ἅπαν πλῆθος.

57 D. Οἰκουμενίου. Πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας τουτεστιν.

58 D. Οἰκουμενίου. Δύνῃ δὲ ὡς πρὸς τὸν Xp. ν.

60 B. Οἰκουμενίου. Ἢ εὐαγγελίζομαι· ὑπὲρ οὗ εὐαγγελίου πρεσβ.

ΕΡ. AD PHILIPPENES.

66 B. Οἰκουμενίου. Καθὼς ἃν μνησθῶ.

73 A. Οἰκουμενίου. Ὅρα ταπείνωσιν, ἀπὸ μυρ. C. Οἰκουμενίου. Καὶ κατὰ ἄλλο δὲ νοήσῃς τὸ ἀναγκαιότερον ὅτι τὸ προσάγειν Χριστῷ διὰ τῆς πίστεως πλείονας πλεῖον αὐτὸν οἰκείου (sic) τῷ Χριστῷ. Οἰκουμενίου. Καὶ τοῦτο θαρρῶν τὸ εἰναι ἀναγκαιοτεραν τὴν ἐν σαρκὶ προσμονην.

78 D. Οἰκουμενίου. Εἰ καὶ περὶ τοῦ δόγματος λέγει.

96 C. Οἰκουμενίου. Εἰ γὰρ φησὶν, ἀντιπαράθη (sic) τις.

101 C. Οἰκουμενίου. Καλῶς τὸ τέλος τέλος ἀπ’.

EP. AD COLOSSENSES.

141 B. Οἰκουμενίου. Καὶ τῷ δι’ αὐτοῦ καὶ τῷ σὺν αὐτῷ καλῶς λεγ. D. Οἰκουμενίου. Δίχα τῶν εἰς ἀσ.

ΕΡ. AD THESSALONICENSES I.

152 C. Οἰκουμενίου. Ἢ ἔργον πίστεως φησί.

161 A. Οἰκουμενίου. Ταῦτα δὲ καὶ πάλιν ἐπὶ τῶν προφ.

164 B. Οἰκουμενίου. Ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν τὰς οὐρὰς ταρασσοντων κύνων.

166 D. Οἰκουμενίου. Εἰκότως ἔμπροσθεν τοῦ Θεοῦ χαίρομεν.

ΕΡ. AD THESSAL. II.

188 C. Οἰκουμενίου. Ἢ ὅτι τοῦτο γάρ φησιν.

190 B. Οἰκουμενίου. Ὡσεὶ εἶπεν, μετὰ τῶν Ἀγγέλων.

191 D. Οἰκουμενίου. Ἐν γὰρ τῇ τότε ἡμέρᾳ.

196 A. In Schol. Gennadii. τῆς τοῦ Θεοῦ προθεσμίας.

Οἰκουμενίου. Ἢ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα.

οὗ ἐστιν ἡ παρουσία] Σευηριανοῦ. Οὗ ἐστιν ἡ παρουσία κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ. hoc Schol. Irenæo tribuit Cod. B.