In XII Prophetas

ἝKΑΣTΟΣ τῶν ἁγίων προφητῶν ἐπί τινι χρησίμῳ καὶ [*](a) ἀναγκαίῳ παρελαμβάνετο πράγματι κατὰ καιροὺς τοῖς θείοις ὑπηρετήσων νεύμασι, καὶ τὰς ἄνωθεν εἰς ἀνθρώπους διαπορθμεύσων φωνάς. καὶ οἱ μὲν ἐκδεδιττόμενοι πλημμελοῦντα τὸν Ἰσραὴλ, τὰς ἐσομένας αὐτοῖς προαπήγγελλον συμφορὰς, καὶ εἰ μὴ δρᾶν ἕλοιντο τὰ θυμήρη Θεῷ, δεινοῖς καὶ ἀφύκτοις περιπεσεῖσθαι κακοῖς ἠπείλουν ἀναφανδόν· οἱ [*](b) ο δὲ καὶ αὐτὰ τὰ συμβεβηκότα παραφέροντες εἰς μέσον, καὶ τοῖς πεπονθόσιν ἐπιστυγνάζοντες, ἀνέπειθον εὐφυῶς διαβιῶναι ἐθέλειν ἐπεικέστερον, οὕτω τε λοιπὸν ἐκκρούεσθαι τὴν ὀργήν· οἱ δὲ πεπονθότα τὸν Ἰσραὴλ εἰς ἐλπίδα βόσκουσιν ἀγαθὴν, καὶ διακεῖσθαι παρεσκεύαζον, ὅτι πεπραχότες ἀθλίως ἐπί γε ταῖς σφῶν ἁμαρτίαις, εὐημερήσουσι πάλιν ἀνενεγκόντων αὐτοῖς τῶν πραγμάτων εἰς τὸ ἀπ’ ἀρχῆς, ἐλέῳ τε καὶ χάριτι καὶ δυνάμει Θεοῦ τοῦ τὰ πάντα εὐ- [*](Codices B.D. ι. Sic B.D. τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Κυρίλλου ἀρχιεπισκόπου ἀλεξανδρείας ἐξήγησις ὑπομνηματικὴ εἰς τὸν Ηροφήτην Ναούμ Edd. 2. Sic B.D. 4 πράγματι παρελαμβάνετο inverso ordine D. κατὰ] + τοὺς Edd. κατὰ καιρὸν (pro καιροὺς) post ὑπηρετήσων transp. D. 5. ἐπ’ pro εἰς D. 7. αὐτοῖς] αὐτῷ Edd. προοπήγγειλε iid. προαπήγγελον D. 8. ἄρα ἂν pro δρᾶν Edd. 9. ἀφύκτοις] ἀπείροις D. ΙΙ. διαβιῶναι Β. διαβιοῦν D. Edd. 12. ἀποκρούεσθαι D. 13. βόσκουσιν εἰς ἐλπίδα inverso ordine D. 16. ἀνενεγκόντων] ἀνενεχθέντων D. Statim αὐτοῖς Β. αὐγῶν Edd. Neutrum habet D. 17. τὰ assumptum ex D. )

Ἐπειδὴ γὰρ ἥλω τῶν Ἰουδαίων ἡ χώρα, καὶ εἰς τὴν Περσῶν τε καὶ Μηδῶν ἐξεκομίσθησαν δορίληπτοι γεγονότες οἱ ταῖς ἐκτόποις ἀποστασίαις καταλυπήσαντες τὸν ἀεὶ προεστηκότα καὶ ὑπεραθλοῦντα Θεὸν καὶ ἀμείνους ἀποφαίνοντα τῶν ἀνθεστηκότων αὐτοὺς, οἱ μὲν ἤδη τοῦτο πεπονθότες, τοῖς τῆς αἰχμαλωσίας ἐνισχημένοι κακοῖς καὶ δύσοιστον ἔχοντες [*](b) ἀθλιότητα διετέλουν· οἱ δὲ δὴ μόλις ἰσχύσαντες ἔξω βρόχων γενέσθαι, καὶ τὴν τῶν Βαβυλωνίων διαφυγεῖν ἀγριότητα, ἐν ἀκαταλήκτοις ἦσαν δείμασι καὶ ἐν ὑποψίᾳ πολλῇ, μὴ ἄρα πὼς καὶ αὐτοὶ τοῖς ἴσοις κακοῖς ἢ τοῖς ἔτι χείροσι περιπέσωσιν, ἐπιμηνίσαντος αὐτοῖς τοῦ πάντα ἰσχύοντος Θεοῦ, ἀνέντος τε οὔπω τὴν ἀγανάκτησιν· εἰς τοῦτο δὲ ἤδη δειμάτων ἤεσαν, ὡς ἐν ταῖς τῶν ὁμόρων ἐθνῶν κατασκίδνασθαι χώραις, μονονουχί τε θητεύειν ἑτέροις, καὶ τούτοις ἀλλογενέσι καὶ εἰδωλολάτραις. οὐκ ἀζήμιον δὲ ἦν τὸ χρῆμα αὐτοῖς· ἐμάν- [*](c) θανον γὰρ τοῖς ἐκείνων ἔθεσι διαζῆν, καὶ παρ’ οἷς ἃν εὑρεθεῖεν ἕκαστοι, τὸ αὐτῶν ποιεῖσθαι σέβας ἐν τάξει Θεοῦ. διὰ τοῦτο καὶ αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ἐμπεπρησμένων τῶν Ἱεροσολύμων κατὰ καιροὺς διὰ χειρὸς τοῦ Ναβουχοδονόσορ, Hier. τοῖς διασεσωσμένοις ἐπέταττε μὴ καταβαίνειν εἰς Αἴγυπτον, [*](Hier. xiix. 10 sqq) ἱζήσαντας δὲ μᾶλλον οἴκοι τῆς πατρῴας ἔχεσθαι λατρείας, ἐπικούρου ’ντὸς αὐτοῦ. ἵνα τοίνυν τὴν τοῦ ἐπανήξειν κατὰ καιροὺς ἔχοντες ἐλπίδα, μὴ λίαν ἄθυμοι διατελοῖεν οἱ ἐξ [*](1. περ ἄν om. D. Statim βούλεται D. 2. πραγματείας Β. Edd. cf. e προφητείας D. Statim τὸν σκοπὸν εὑρήσομεν inverso ordine D. 4. εἰς τὴν Περσῶν τε καὶ Μήδων ἐξεκομἰσθ.] ἀπεκομίσθησαν εἰς τὴν περσῶν κοὶ μηδῶν D. Statitn δορύληπτοι Edd. 7. ἀποφαίνοντα] ἐμφαίνοντα iid. 8. αὐτοῖς D. 9. δύσοιστον] δεινὴν D. 10 ἰσχύσαντες] ἴσχυσαν τὸ Edd. γενέσθαι βροτῶν (sic corr. e βρόχων) pro βρόχων γενέσθαι D. II. τῶν assumptum ex B.D. ματαιότητα διαφ. pro διαφ. ἀγριότ. D. 12. μὴ ὄρα] εἰ μὴ ἔτι Edd. 14. ἐπιμηνύσαντος (sic) D. 17. δὲ pro τε D. τούτοις D. τότε Β. τοῦτο Edd. 20. ποιcισθαι σέβας ἐν τάξει D. σέβας ἐν τάξει π. Edd. 23. ἐπέταττε τοῖς διασεσ. inverso ordine D. 24. οἴκοι δὲ μ. ἱζ́ησ. inverso ordine D. 25. του] αὐτοῦ καὶ Edd. 26. καιρὸν D. ἔχοντας Edd. ἄθυμοι D. ῥᾴθυμοι Edd.)

Θεὸς ζηλωτὴς καὶ ἐκδικῶν Κύριος, ἐκδικῶν Κύριος μετά θυμοῦ, [*](c) ἐκδικῶ Κύριος Τοὺς ὑπενατίους αὐτοῦ, καὶ ἐξαίρων αὐτὸς τοὺς ἐχθροὺς αὐτοῦ. Κύριος μακρόθυμος καὶ μεγάλη ἠ ἰσχὺς αὐτοῦ, καὶ ἀθῳῶν οὐκ ἀθῳώσει.

Βαθὺς ὁ λόγος, καὶ οὐχ ἕτοιμος ἑλεῖν, πλὴν ὅτι μόνοις τοῖς ἐθέλουσι περιαθρεῖν εὖ μάλα τὰ ἐν αὐτῷ. καὶ εἰ μὲν νοοῖτο γεγονὼς ὡς πρός γε τοὺς Ἰουδαίους, ἐπιπλήξει μετρίᾳ κεκερασμένην ἐπιεικῶς εὑρήσομεν τὴν παράκλησιν. εἰ δὲ δή τις οἴοιτο κατὰ τῆς Νινευΐ γενέσθαι καὶ λέγεσθαι, πρὸς [*](d) ἕτερόν τι τετράψεται τῶν θεωρημάτων ὁ νοῦς, καὶ τοῖς πεπονθόσι τὴν δήωσιν τοῦ καὶ αὖθις ἀνασφῆλαι δίδωσί τε καὶ ἐμπεδοῖ τὰς ἐλπίδας. τῆς οὖν ἐπ’ ἀμφοῖν ἐννοίας τὸν σκοπὸν 1 ὡς ἔνι ἐμφανῆ καταστήσομεν. ἀπολακτίσαντες γὰρ Ἰουδαῖοι τὴν εἰς Θεὸν ἀγάπησιν, καὶ τῆς εἰς αὐτὸν εὐσεβείας τὸ γνήσιον δι’ οὐδενὸς παντελῶς ποιούμενοι λόγου, κατέθορον εἰς πολυθεΐαν καὶ ἀλλόκοτον πλάνησιν καὶ τὴν ἔξω νόμου ζωὴν, ἀνεδείμαντό τε βωμοὺς, ἔστησαν τεμένη τοῖς ἔργοις τῶν [*](e) ἰδίων χειρῶν, τελετὰς καὶ θυσίας προσῆγον, τῇ Ἀστάρτῃ, τῷ Χαμῶς, τῷ Βεελφεγὼρ, ταῖς δαμάλεσι ταῖς χρυσαῖς, καὶ τὸ ἔτι τούτων ἀλογώτερον, αὐταῖς ἀνέθεσαν ᾠδὰς τὰς χαριστηρίους. [*](Exod. xxxii. 4.)τηρίους, ἔφασκον γὰρ ἐξ ἀποπληξίας οἱ δείλαιοι “ Οὗτοι “ οἱ θεοί σου Ἰσραὴλ, οἵτινες ἀνήγαγόν σε ἐκ γῆς Αἶ’. [*](1. τὸ B.b. τοῦ D. Edd. 2. ἀναγνωσμάτων B.D.b. ἀναγνωσκόντων Pont. ἀναγινωσκόντων Aub. 4. καὶ deest in D. ἐκδ. κύριος alt. om. Β. (ℵ Alex.) 5. ἐκδικῶν κύριος om. D. 7. ἀθῳῶν ὀθῷον 1). Edd. (Vat. ℵ) ἀθοων (Alex. XII, ω suprascripto.) 8. μόνοις] μόνον Edd. 10. γε assumptum ex B.D. 12. δή om. D. 14 δήωσιν D. δήλωσιν Β. ἅλωσιν Edd. τε om. D. 15. τῆς] τὰς Edd. καὶ τῆς pro τῆς οὖν D. 16. ὡς ἒνι Β. ὡς ἂν Edd. Neutrum habel D. καταστήσωμεν Edd. invitis B.D. οἱ pro γὰρ D. 17. τὸ γνήσιον assumptum ex D. Statim δι’ οὐδ’. παντ’. π. λόγου π. λ. παντ’. Edd.] D. Edd. οὐδένα π. λόγον παντ’. Β. 19. καὶ prius] + εἰς D. 20. τε assumptum ex D. ἐστήσαντο D. 23. τούτοις D. 25. Ἰσραὴλ om. D.)

Εἷλον μὲν γὰρ ‘ Ασσύριοι τὴν τῶν Ἰουδαίων χώραν, κατανεύοντος Θεοῦ τὸ νικᾶν αὐτοῖς, διάτοι τὸ πλείστοις ὅσοις [*](e) ἐνέχεσθαι πλημμελήμασι τοὺς ἐξ Ἰσραήλ. οἱ δὲ ἦσαν ἀνήμεροί τε καὶ ἀλαζόνες καὶ ἄγροικον ἔχοντες παντελῶς τὴν φρένα, κατέληγον δὲ οὐδαμῶς καὶ αὐτὴν τὴν τοῦ Θεοῦ δόξαν μονονουχὶ καταπαίοντες σκληραῖς τε καὶ ἐπαράτοις φωναῖς. ᾤοντο γὰρ ὅτι νενικήκασι καὶ οὐχ ἑκόντος αὐτοῦ, 1 καὶ ὁμοῦ τοῖς Ἰουδαίοις τὴν ἐπαμύνουσαν αὐτοῖς πεπλεο- [*](4. Reg. xviii. 28. sqq.) νεκτήκασι χεῖρα. καὶ γοῦν ὁ Ῥαψάκης παλιμφήμοις ἐχρῆτο φωναῖς, τοῖς ἐν τῳ τείχει τῶν Ἰεροσολύμων ἐκείνα λέγων, [*](478 Α. a) ἃ μόναις ἃν πρέποι ταῖς τῶν οὐκ εἰδότων τὸν φύσει καὶ ἀληθῶς Θεὸν ἀνοσίαις ἀθυροστομίαις. ἀλλ’ ἐκτέτικεν εὐθὺς τῆς ἀλαζονείας τὰς δίκας. πλὴν ᾑρηκότες τὰς ἐν τῇ Σαμαρείᾳ πόλεις οἱ ἀμφὶ τὸν Σαλμανασὰρ, καὶ ἑτέρας δὲ [*](Ib. 34 ssq.) ταύταις προσκατεμπρήσαντες, κατηλαζονεύοντο τῶν ἑαλωκότων, καὶ τῆς θείας δόξης κατεθρασύνοντο. παραμυθεῖται δὴ οὖν ὁ Προφήτης ἀλύοντας τοὺς δήμους τῶν Ἰουδαίων οὐ μετρίως, καὶ ὅτι πάντη τε καὶ πάντως τοῖς αὐτοὺς πεπολεἒσθ’ [*](4 ὃτε τινῶν invcrso ordine D. 5. μακρὰν Edd. 6. ὡς assumptum ex B.D. Statim ἀπεσκληκότας D. ὁ λόγος ἓξει τε inverso ordine D. 10. διότοι τὸ] διὰ τοῦ Edd. II. ἐνίσχεσθαι D. 12. καὶ prius assumptum ex B.D. ἀγροίκην Edd. 13. μονονουχὶ καὶ αὐτοῦ (sic) τὴν τ. Θ. δόξον inverso ordine D. 17. καὶ pro ὁ D. ἐχρήσατο Edd. invitis B.D. 19. ἂν πρέποι D. πρέπει Edd. 20. ἀληθῆ iid. ἀνοσίαις Oin. 1). 21. πλὴν D. Edd. πάλιν Β. 23. προσκατεμπρήσαντες Β. συγκαταπρήσ. D. προσκαταπρήσαντες Edd. 25. οὐ μέτρ’. τῶν Ἰουδ. τοὺς δήμους inverso ordine D. 26. τε πάντη pro πάντη τε D. πεπολ. αὐτοῖς pro αὐτοὺς πεπ. D.)

Τὸ ’δε γε Θεὸς ζηλωτὴς καὶ τὰ ἐφεξῆς, ἁρμόσειεν ἂν εἰ- κότως καὶ τοῖς οὐκ ἐθέλουσι τὴν ἐπιεικῆ καὶ φιλόθεον ἰέναι d τρίβον, ἀπονενευκόσι δὲ μᾶλλον ἐπὶ τὸ βιοῦν ἑλέσθαι σαρκικῶς. ὅτι γὰρ ἐκδικήσει, κολάσεσιν ὑποφέρων καὶ ποιναῖς ὑποτιθεὶς τὸν ἐξήνιόν τε καὶ ἀλιτήριον, πῶς ἔστιν ἀμφιβαλεῖν, εἴπερ ἀληθές ἐστιν ὅτι “ Τοὺς πάντας ἡμᾶς δεῖ φανερω- [*](2 Cor. v. 10.) “ θῆναι ἐμπροσθὲν τοῦ βήματος τοῦ Χριστου, ἵνα κομίσηται “ ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν εἴτε ἀγαθὸν “ εἴτε φαῦλον.’’

Οὐδὲν δὲ ἧττον ὁ λόγος πῥέποι ἃν εἰκότως καὶ τοῖς Ἰουδαυίων [*](e) καθηγηταὶς, τοῖς γραμματεῦσι λέγω καὶ Φαρισαίοις, οἳ τὴν εἰς Χριστὸν παρωθούμενοι πίστιν, σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ ἑτέρους διολλύντες ἡλίσκοντο. πεφρονήκασι γὰρ ἐχθρὰ, καὶ πεπολεμήκασι τῆ μετὰ σαρκὸς οἰκονομίᾳ τοῦ Μονογενοῦς, [*](S. Luc. xi. 52) ἔλαβόν τε τὴν κλεῖδα τῆς γνώσεως, καθά φησιν αὐτὸς, καὶ οὔτε εἰσῆλθον αὐτοὶ, οὔτε μὴν ἑτέρους συγκεχωρήκασιν εἰσελθεῖν. οὐκοῦν εἰ καί ἐστι μικρόθυμος, ἀλλ’ οὖν ἀθῳῶν οὐκ ὰθῳῶσει τοὺς τῇ ἀληθεῖ πίστει πεπολεμὴκοτᾷς.

Κὐριος ἑ συντελείᾳ κω ἔ συσσεισμῷ ἡ ὁδὸς αὐτου, κοὶ ωεφέλαι κοντορτὸς ποδῶν αὐτοῦ.

Μέλλων ὁ Προφήτης τῆς Νινευΐ τὴν ἅλωσιν εἰς παράκλησιν τῶν πεπονθότων προαναφωνεῖν, καὶ ὅτι κατασεισθήσεται παρὰ Θεοῦ καταδηλοῦν τοῖς ἠδικημένοις, προαφηγῆται χρησίμως τὸ τῆς θείας φύσεως παναλκὲς, καὶ ὅτι πᾶν ὁτιοῦν κατορθοῦν ἑλομένη τὸ ἀντιστατοῦν οὐδὲν, πάντα δὲ μᾶλλον ἕψεται ῥᾳδίως, καὶ ἰσχύσει τὸ αὐτῇ δοκοῦν, κἂν εἴτι τῶν b ἐπιγείων πραγμάτων ἡμῖν τε καὶ τοῖς καθ’ ἡμᾶς δυσκατόρθωτον εἶναι δοκῇ. ᾤοντο μὲν γὰρ οἱ Ἰουδαῖοι δυσαλωτάτους ἔσεσθαι τοὺς Βαβυλωνίους, καὶ ἄμαχον οὕτως χεῖρα λαχεῖν, ὡς μηδ’ ἃν εἰ βούλοιτο Θεὸς, ἀτονῆσαι πρὸς ἐχθρούς. ἐκάλει γὰρ οἶμαι δυσθυμίας εἰς τοῦτο αὐτοὺς τὰ κατὰ πάσης αὐτῶν τῆς χώρας ὠμῶς τε καὶ ἀνημέρως παρ’ ἐκείνων τετολμημένα. ἵνα τοίνυν εἰδεῖεν, ὡς κείσονται μὲν ἀκονιτὶ κατεξανιστάντος αὐτοῖς τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ, ἁλώσονται δὲ, [*](1. ὁ λ. post ἀν’ transp. D. 6. καὶ οὒτε Β. οὔτε δὲ D. οὒτε 7. αὐτοὶ εἰσῆλθον inveiso ordine R. 8. ἀθῳῶν assumptuin ex Β. ἀθῷον D. 9. τῇ ἀληθείᾳ pro τῇ ἀληθεῖ πίστει D. 10. Κύριος pro καὶ piius D. 12. τῆς assumptum ex B.D. 14. ἠδικημένοις] ἠδικηκόσι Edd. 16. ἑλομένῃ] ἕλοιτο iid. ἀστατοῦν (sic) iid. 18. πραγμάτων om. D. 19., οἱ om. Β. δυσαλωτότους D. δυσαλώτους Edd. 22. οἶμοι deest in D. κατὰ πόσης αὐτῶν τῆς κώρας B.D. πάση αὐτῶν τῇ χώρᾳ Edd. 25. κατεξαναστόντος iid. τοῦ Θεοῦ τὴν ὀργὴν inverso ordine D.)

Εἰ δὲ δὴ προσήκοι καὶ τὸν ἀπόρρητον νοῦν τῶν προκειμένων [*](e) ἐκβασανίσαι, ἐκεῖνο εἰπεῖν οἰήσομαι δεῖν, ὅτι τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας τὴν ὁδὸν, ἤγουν τὴν ἐκπλήρωσιν ἐν συντελείᾳ καὶ ἐν συσσεισμῷ πεποιῆσθαί φαμεν τὸν Μονογενῆ Λόγον τοῦ Θεοῦ. ἐπειδὴ γὰρ γέγονε καθ’ ἡμᾶς, συντετέλεκε καὶ συνέσεισεν “ ἀρχάς τε καὶ ἐξουσίας καὶ τοὺς κοσμο [*](Eph. vi. 12.) [*](1. Κύριος pro καὶ alt. D. (ut supra.) –4. Haec καὶ νεφέλαι — ὡς ἐν συσσεισμῷ accessenint ex D. 5. δυσδιόφ. κομιδῇ hoc ordine D. 6. κονιορτοῦ δίκην ἱπτάμεναι D. δίκην ἐγειρόμενοι κονιορτοῦ Β. δίκ’. αἰνιττόμεναι κονιορτοῦ Edd. καταπυκ. τὸν οὐp. inverso ordine D. 8. ἀναφ. αὐτοὺς inverso ordine D. ἀνθρώπου Edd. 10. πεπόρευται] + ὁ D. 11. ἐξαναστὰς Edd. Statim καὶ assumptum ex D. 12. ἀσχέτοις ὑετοῖς inverso ordine D. 13. πρὸς ὅλην εὐκόλως hoc ordine Β. 14. τοὺς ἐν αὐτῇ B.D. ἐν αὐτῷ Edd. 16. νεφέλαι κονιορτὸς] νεφελαῖον κονιορτὸν iid. 17. τε om. Β. invitis D. b. 19. καταπυκάζην ( = καταπυκάζειν) b. invito D. 21. προσήκοι D. προσήκει Edd. νοῦν post ἐκβᾶσ’. transp. D. 23. ὃδον] εἴσοδον Edd. 25. τοῦ Θεοῦ Λόγον inverso ordine D. )

Ἀπολῶ θαλάσσῃ καὶ ζηραίνων αὐτἡν, καὶ πάντας τοὺς ποταμούς [*](b) ἐξερηῶν.

Ἐξ ὧν ᾔδεσάν τε καὶ πεπείραντο τὸν τῆς διηγήσεως λόγον διατεκταίνει, ἀποστήσας αὐτὸν τῶν ἄγαν ἀρχαιοτέρων. ὅτε γὰρ τῆς Αἰγυπτίων ἀνοσιότητος καὶ τῆς ἀφορήτου πλεονεξίας τὸν Ἰσρὴλ ἐξεκόμιζεν ὁ προασπίζων Θεὸς, διεβίβασε μὲν διὰ μέσης θαλάσσης αὐτοὺς, ἐκέλευε δὲ βαδίζειν ὡς ἐπὶ [*](Exod. xv. 8.) ξηρᾶς· “ ἐπάγη γὰρ ὡσεὶ τεῖχος τὰ ὓδατα,” κατὰ τὸ γεγραμμένον. οὐκοῦν ἠπείλησε μὲν τῇ θαλάσσῃ, καὶ βάσιμος ἦν οἷά τις ζηρά. εἰ δὲ δή τις βούλοιτο ταῖς περὶ τούτων ἐννοίαις τὰ [*](Supra ver. 3. c) πρῶτα συνείρειν, φημὶ δὴ τό “ κύριος ἐν συντελείᾳ καὶ ἐν “ συσσεισμῷ ἡ ὁδὸς αὐτοῦ, ” τὰ εἰκότα καὶ οὕτω φρονήσει. μονονουχὶ γὰρ συντελέσας τε καὶ συσσείσας τὴν Αἰγυπτίων, ὁ τῶν ὅλων κύριος διὰ τῶν ἐν αὐτῇ γεγονότων σημείων καὶ τοῦ θανάτου τῶν πρωτοτόκων· διολώλασι γὰρ ἐν μιᾷ νυκτὶ, [*](2 ἀποσοβήσας ἰσχύος hoc ordine D. ἴσχ’. ὀπὸς. B. ἴσχ’. κατασοβήσος Edd. 3. αὐτὸν τὸν θάνατον pro αὐτὸ τοῦ θαν. τὸ κράτος Edd. 5, βαδίζοντος] βαδίσματος D. Statiin προανίπταται D. προανίσταται Edd. 9. τὸν πεπείρανται ex B. D. 10. κατάρδοντα Edd. 13. ᾔδεισάν τε καὶ πεπείρανται D. τῆς] + ἐπὶ σφᾶς Edd. repugnantibus B.D. Statim ὑφηγήσεως D. Post h. V. διατεκτ. λόγον inverso ordine D. 14. αὐτοὺς pro οὐτὸν D. 16. ἐξεκόμιζε τὸν Ἰσραὴλ inverso ordine D. 17. ἐκέ.λευε habet D. ἐκέλευσε e suo Mogne. 19. μὲν assumptum ex D. 22. οὕτω 1), Edd. οὗτος Β. 23. τε om. D. Αἴγυπτον pro Αἰγυπτίων D. 25. τῶν deest in Edd.)

Ἔφη τι τοιοῦτον καὶ ὁ μακάριος Δαυείδ. ψάλλει γὰρ ὧδε “ Ὁ Θεὸς ἐν τῷ ἐκπορεύεσθαί σε ἐνώπιον τοῦ λαοῦ [*](d Ps. lxvii. 8, 9.) “ σου, ἐν τῷ διαβαίνειν σε ἐν τῇ ἐρήμῳ, γῆ ἐσείσθη, καὶ “ γὰρ οἱ οὐρανοὶ ενσταξαν.’’ γῆν δὲ σεσεισμένην, καθάπερ ἐγῷμαι, τὴν Αἰγυπτίων φησίν. ὅτι δὲ καὶ νεφέλη κατεκρέματο, προβαδίζουσα τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ, ἀσυμφανὲς μὲν οὐδενί, πιστώσεται δὲ καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος, τοὺς τοῦ Ισραὴλ πατέρας βεβαπτίσθαι λέγων ἅπαντας “ ἐν τῇ νεφέλῃ [*](1 Cor x. 2.) “ καὶ ἐν τῆ θαλάσσῃ.”

Προσεπήγαγε δὲ ὁ Προφήτης τῷ ξηραίνεσθαι τὴν θάλασσαν, καὶ τὸ ἐρημοῦσθιιι τοὺς ποταμοὺς, εἰς ἀνάμνησιν ἀναφέρων [*](e) ἑτέρου θαύματος. ὅτε γὰρ εἰς τὴν τῆς ἐπαγγελίας εἰσεκομίζοντο γῆν, Ἰησοῦ μετὰ Μωυσέα προεστηκότος, τότε κατὰ χώραν ἔστη πάλιν ὁ Ἰορδάνησ, τὴν τῶν ναμάτων καταφορὰν [*](Jos. iii. 16.) ἀρρήτοις νεύμασι καὶ δεσμοῖς ἀνακόπτοντος του πάντα τσχυοντος Θεοῦ. ἀξιοῖ δὲ ταῦτα τοῦ μεγίστου θαύματος καὶ ὁ μακάριος Δαυεὶδ, οὕτως λέγων “ Δεῦτε καὶ ἴδετε τὰ ἔργα τοῦ [*](Ps. lxv. 5, 6.) “ Θεοῦ, ὡς φοβερὸς ἐν βουλαῖς ὑπὲρ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων· • ὁ μεταστρέφων τὴν θάλασσαν εἰς ξηρὰν, ἐν ποταμῷ διε- ” λεύσονται ποδί. ποδὶ γὰρ πάλιν τὸν Ἰορδάνην διέβησαν. [*](a 481 Α.) εἰ δὲ δὴ καὶ πάντας λέγοι ξηραίνεσθαι τοὺς ποταμοὺς τὸ ἐφ’ ἑνὶ γεγονὸς ὅτι καὶ πᾶσι συμβήσεται Θεοῦ κατανεύοντος, διακεῖσθαι κελεύει.

Δοκεῖ ’δε τισι καὶ καθ’ ἕτερόν τινα τρόπον τῷ τῶν προκειμένων προσφέρεσθαι νῷ. εἰ γὰρ ἕλοιτο, φησὶν, ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης τὴν κατὰ τῆς Νινευϊ ποιεῖσθαι καταδρομὴν, ποιήσεται δὴ πάντως ἐν συντελείᾳ καὶ ἐν συσσεισμῶ· συντελέσει γὰρ αὐτὴν καὶ καταδονήσει ῥᾳδίως· πλατεῖαν δὲ οὖσαν, b καὶ οἷον θαλάσσης δίκην τοῖς ἄλλοις ἔθνεσι τοὺς πολέμους ἐπικυμαίνουσαν, ἀμελλητὶ καταξηρανεῖ. κἂν εἰ ἀνέρχοιντο, φησὶν, ὡς χείμαρροι τὰ παρ’ αὐτῆς ἔ, πάντη τε καὶ πάντως ἐρημωθήσονται. θάλασσαν δὲ καὶ ποταμοὺς ἐπικλύζοντάς τε καὶ καταπνίγοντας , οὐδὲν ἧττον εἶναί φαμεν τὰς πονηρὰς καὶ ἀντικειμένας δυνάμεις, καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τὸν σατανᾶν. ἀλλ’ ὅλην αὐτῶν τὴν δύναμιν κατεξήρανεν ὁ Χριστὸς, καὶ ἄμαχον οὖσαν πάλαι, τοῖς τῶν σεβομένων αὐτὸν ὑπέστρωσε ποσίν.

Ὠλιγώφθη ἡ Βασανπιτις κὼ ὁ κάρημηλος, κω τὰ ἐξανθοῦντα τοῦ Λιβάνου ἐξέλιπε. τὰ ὂρη ἐσείσθησαν ἀπ’ αὀτοῦ, κω οἱ βουνοὶ ἐσαλεύθησαν, κω ἀνεστἀλη ἡ γῆ ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ ἡ σύμπασα, καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες έν αὐτῇ.

Καὶ δι’ ἑτέρων εὐθὺς ἀποδείξεων ὁ λόγος ἔρχεται, τῇ θείᾳ φύσει τὸ παναλκές τε καὶ ἄμαχον εἰς ἐξουσίαν ἐπιμαρτυρῶν. χώρα μὲν γὰρ ἡ Βασανῖτις ἐστιν εὐθαλής τε καὶ πίειρα· Κάρμηλος d δὲ καὶ Αίβανος, τὸ μὲν τῆς Φοινίκης, τὸ δὲ τῆς Ἰουδαίας ὄρος, εὐδενδρότατα δὲ ἄμφω, καὶ ἀμφιλαφέσι κομῶντα δρυμοῖς. ἀλλὰ ταυτὶ δὴ πάντα, τήν τε Βασανῖίν φημι, [*](2. ἕλοιτο] ἔθε D. 4. δὲ Migne. 5. καταδονήσει ῥᾳδίως· πλοτεῖαν δὲ D.b. ῥᾳδίως καταδονήσει πλατεῖαν Edd. 7. κἀν εἰ ἀνέρχοιντο b. κἂν εἰ ἔρχοιντο D. κἂν εἰσέρχοιντο εἰσέρχοιτο Edd.) Β. Edd. 8. κατ’ pro παρ’ Edd. invitis omnibus. αὐτοῖς b. 9. ἐρημωθήσονται Β. b. ἐρημωθήσενται (sic) Β.] ἐρημωθήσεται D. Edd. 10. καταπνίγοντας 1). κατnκλύζ. Edd. εἶναί φαμεν τὰς πονηρὰς hoc ordine D. εἶναι post πον. transp. iid. 15. ὠλιγώθη] + γὰρ D. 16. ἐσείσθησαν] ἐσείσθη F. (36 al.) statim ὑπ’ D. (XII sed ὄπ suprascr. 42, 153.) 19. ἑτέρων] + ῥημάτων καὶ (oinittens εὐθὺς) D. Statim καταδείξεων Edd. invitis B.D. 21. τε assumtum ex B.D. 22. τε pro δὲ D. τὸ μὲν τῆς Φοινίκης, τὸ δὲ τῆς Ἰουδαίας B.D. Φοινίκης et ’Iουδiιας inter se transp. Edd. 23. κομῶνται προ κομῶντα iid.)

Εἶτα, πῶς οὐκ ἃν ἁλοίη Θεοῦ κατανεύοντος ἡ διαβόητος Νινευΐ ; πρὸς δὲ δὴ τῇ Βασανίτιδι καὶ τῷ Καρμηλῳ, καὶ τὰ ἐξανθοῦντα τοῦ Λιβάνου ἐξέλιπε. Λίβανος μὲν οὖν, ὡς ἔφην, ὄρος τῆς Φοινίκης ἐστιν, ἀπ’ αὐτοῦ δὲ σημαίνει τὴν ὑπ’ αὐτῷ τε κειμένην καὶ περὶ αὐτὸ σύμπασαν χώραν. ἐξανθοῦντας δὴ οὖν τοῦ Λιβανίου τοὺς Δαμάσκου καὶ Φοινίκης βεβασιλευκότας φησὶ [*](a 482 A.) κατὰ καιροὺς, οἱ καὶ ὑπὸ χεῖρας δέδονται τῶν υἱῶν Ἰσραήλ· νενίκηνται γὰρ καὶ αὐτοὶ κατὰ καιροὺς, καίτοι πλείστην ὅσην ἔχοντες χεῖρα, δειναῖς τε καὶ δυσαντήτοις ἐπικουρίαις ἀναφυσώμενοι. εὑρήσομεν δὲ τὰ τῶν βασιλειῶν ἐπερχόμενοι βιβλία πεπορθημένην κατὰ καιροὺς τὴν Δαμασκηνῶν βασιλείαν, [*](2 Reg. vii. 6; 4 Reg. xiv. 28.) διὰ τῶν ἐκ φυλῆς Ἰούδα βεβασιλευκότων. εξέλιπον δὴ οὖν τὼ ἐξανθοῦντα τοῦ Λιβάνου, τουτέστιν, ἐξῄρηνται [*](b) καὶ ἀπολώλασι πλειστάκις καὶ αὐτὰ τῆς Φοινίκης ἤγουν τοῦ Λιβάνου, τὰ ἐξαίρετα, τουτέστιν, οἱ τῶν ἐκεῖσε κρατοῦντες πραγμάτων.

Καὶ τί ταῦτα λέγω, φησὶν, ὅτε καὶ μάλα ῥᾳδίως, Θεοῦ γε θέλοντος, κατασεισθεῖεν ἂν καὶ αὐτὰ τὰ ὄρη ὂρη οἱ βουνοὶ μεταστήσονται καὶ συμπασα δὲ η γῆ μέτα τῶν εωοικουντων [*](1. δὲ Β. δὴ D. Edd. 2. ἀμαχώτατα pro μαχιμ. D. 3. ἐξῄρηνται] ἐξήρανται Edd. 4. καὶ κεκλ.] κεκληρ. γὰρ D. 5. λέγοι Β. λε’ D. λέγει Edd. 11. δὴ orn. D. 13. ἐστὶ τῆς φοινίκης inverso ordine D. ἐπ’ pro ὑπ’ Edd. αὐτὸ D. Statim τε assumptum ex D. 14. ἐξανθοῦντας] ἐξανθοῦντα Edd. 19. ἀναφυσσώμενοι Β. 20. πεπορθημένην (sic) Edd. ante Migne. 23. τῆς Φοινίκης ἤγουν]. ἃ τῆς Φοινίκης ἦν Edd. 24. ἐκεῖσε] ἐκεῖ Β. 20. ῥᾳδίως et γε om. D. 28. μεταστήσοντα D. σολευθήσονται Β. ἐπαναστήσονται Edd. Statim καὶ assumptum ex B.D.)

Ὡς γὰρ ἤδη προεῖπεν “Ἐν συσσεισμῷ ἡ ὁδὸς αὐτοῦ.’’ ὅτι δὲ οὐδὲν ἡ σύμπασα γῆ, καὶ ὀλίγου παντελῶς ἀξιωθεῖεν ἂν λόγου τὰ ἐν αὐτὴ, τὴν θείαν τε καὶ ἀπόρρητον εἴ τις [*](d) ἕλοιτο δόξαν ἀναμετρεῖν, ἐπιμαρτυρήσει λέγων ὁ προφήτης [*](Es. xl. 15—18.) ‘Ησαΐας “ Εἰ πάντα τὰ ἔθνη ὡς σταγὼν ἀπὸ κάδδου, καὶ “ ὡς ῥοπὴ ζυγοῦ ἐλογίσθησαν, καὶ ὡς σίελος λογισθήσονται· “ ὁ δὲ Λίβανος οὐχ ἱκανὸς εἰς καῦσιν, καὶ πάντα τὰ τετρά- “ πόδα οὐχ ἱκανὰ εἰς ὁλοκάρπωσιν, καὶ πάντα τὰ ἔθνη ὡς “ οὐδέν εἰσι, καὶ εἰς οὐδὲν ἐλογίσθησαν· τίνι ὡμοιώσατε “ Κύριον, καὶ τίνι ὡμοιώματι ὡμοιώσατε αὐτόν ;