In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Περιξώσασθε καὶ κόπτεσθε οἱ ἱερεῖς;, θρηνεῖτε οἱ λειτουργοῦντες [*](13) τῶ θυσιαστηρίῳ· εἰσέλθετε, ὑπνώσατε ἐν σάκκοις λειτουργοῦντες Θεῷ· ὅτι ἀπέσχεν ἐξ οἴκου θεοῦ ἡμῶν Θύμα καὶ σπονδή.

Αἴρει μὲν ὥσπερ καὶ διὰ τούτων ὑψοῦ τὰ συμβεβηκότα, [*](a 209 Α.) καὶ ἐν ἀφορήτοις ποιεῖται δείμασι, πλείστης μὲν ὅσης δεῖσθαι λιτῆς τὸ πρᾶγμα δηλῶν, διά γε τοῦ χρῆναι καὶ αὐτοὺς κατοιμώζειν τοὺς ἱερέας. πλὴν ἔχει τι καὶ εὐτεχνὲς ὁ λόγος. ἐπειδὴ γὰρ τοῖς τῶν εἰδώλων τεμένεσιν ἀβουλότατα προσιζήσαντες, καίτοι Θεοῦ καταπαίοντος ἐξ ὀργῆς, ἐζήτουν ἐκεῖ- θεν τὰς ἐπικουρίας, ἀπονέμει χρησίμως ὁ τῶν ὅλων Θεὸς [*](1. καὶ assumpturn ex Β. δὴ alt. om. Β. 2. μετακομίζειν Edd. 3. ἄμπελον] + καὶ iid. 8. τὴν ἀρετὴν τρέφων ἐν ἑαυτῷ inv. ord. iid. 11. τὴν assumptum ex Β. 13. Haec ταῖς ἐπιεικείαις accesserunt ex B. 14. ἀγαθῶν pro χάρισμ’. iid. Θεόν accessit ex B. 16. τῷ assumptum ex B. F. (42.) 17. ἀπέσχεν B. in Es. 315 e. ἀπέσχηκεν Edd. (A.V. c.) ἐξ] ἐκ τοῦ Β. ἡμῶν Β. (20. al.) ὑμῶν Edd. (A.V. al.) Glaph. 385 b. (Mss. 2.) In Es. 1. C. 19. ὕψι Edd. 21. πρᾶγμα] χρῆμα lid. 22. ἱερεῖς iid. 25. τὰς ἐπικ. ἐζήτουν ἐκεῖθεν inv. ord. iid.)

306
τοῖς ἰδίοις ἱερουργοῖς τὸ καθηγεῖσθαι λιτῆς, καὶ προεστάναι [*](b) τληπαθῶς τῶν εἰς μετάγνωσιν σπουδασμάτων, ἵν εἰδεῖεν οἱ πεπλημμεληκότες, ὡς εἰ μὴ Θεῷ μᾶλλον ἕλοιντο τὰ φίλα ζητεῖν, καὶ αὐτῷ προσάγοιεν τὰς λιτὰς, οὐκ ἂν διακρούσαιντο τὴν ὀργήν. χρῆναι δὴ οὖν ἔφη τοὺς ἱερατεύοντας, μονονουχὶ καὶ δανείζειν τοῖς ἄλλοις τοὺς ἐπὶ ταῖς λιταῖς πόνους, κοπετόν τε καὶ θρῆνον καὶ σάκκου περιβολὴν, δι’ οὗ σημαίνεται τρυφῆς τε καὶ ἀναπαύλης ἀπόθεσις, σκληραγωγία τε καὶ πόνος, καὶ ζωῆς ἁγιοπρεποῦς ὀρθὴ καὶ ἀμώμητος ἐπιτήδευσις. εἶτα [*](c) τοῦ πόνου τὴν αἰτίαν ἐναργῆ καθιστὰς, ἀπεσχηκεναι φησὶν ἐξ οἴκου Θεοῦ θυσίαν καὶ σπονδήν· δριμὺς ὁ λόγος· οὐ γὰρ ἐνηνέχθαι πρὸς τὸ μεῖον, ἤγουν ἠλαττῶσθαί φησι θυσίαι ἰαὶ σπονδὴν, ἀπεσχηκεναιι δὲ μᾶλλον, ὅπερ ἐστὶ παντελοῦς ἀνατροπῆς σημαντικόν. δεινὸν δὲ τὸ χρῆμα καὶ δυσαχθὲς ἀληθῶς τοῖς λαῶν προεστηκόσιν, εἰ κατὰ μηδένα τρόπον παρὰ τῶν ὑπεζευγμένων θεραπεύοιτο Θεός.

[*](14)

Ἀγιάσατε νηστείαν, κηρύξατε θεραπείαν, συναγάγετε πρεσβυτέρους, [*](d) πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴν γῆς εἰς οἶκον θεοῦ ἡμῶν, καὶ [*](15) κεκράξατε πρὸς Κύριον ἐντενῶς, οἴμοι, οἴμοι, εἰς ὑμέραν.

Tίνα δὴ τρόπον προσήκει ποιεῖσθαι τὸ πένθος αὐτοὺς, διατρανοῖ πάλιν, καὶ εἰσηγητὴς αὐτοῖς σοφὸς φαίνεται τῆς εἰς μετάγνωσιν ὁδοῦ, καὶ τὰ δι’ ὧν ἂν γένοιτο πρᾷός τε καὶ εὐμενὴς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς, καταδεικνύει σαφῶς. τοῦτο δὴ [*](1. λιταῖς Edd. τληπ. προεστ. inv. ord. iid. 3. πεπλημμεληκότες] πεπληγότες iid. Θεὸν iid. ante Micfne. 6. ἐπὶ B. b. ἐν Edd, κοπετόν] κωκυτόν iid. 8. τε assumptuin ex B. b. ἀναπαύσεως pro ἀναπαύλης Β. τε alt. assumptum ex b. 11. Θεοῦ B. Κυρίου Edd. 12. ἐνηνέχθαι post μεῖον transp. iid. invitis B. b. γοῦν assumptum ex B. 13. παντελοῦς b. παντελῶς Edd. 16. πορὰ] ὑπὸ Edd. invitis B. b. 18. τοὺς assumptuin ex B. (51. al.) τὴν assumptum ex B. (22. al.) ἡμῶν Β. (26. al.) ὑμῶν Edd. 19. κεκράξατε Edd. κράξατε Β. (23, 185.) sed cf. Pasch. Hom. viii. 107 e. οἴμοι οἴμοι] + οἶμοι Edd. invito Β. (42, 49, 106) cf. in Es. 315 e. 20. αὐτοὺς ποιεῖσθαι πρ. τὸ πένθος inverso ordine Edd. 21. ὑφηγητὴς iid. Statim αὐτοῖς σόφ’. boc ordine Β. 22. τε assnraptum ex B. 23. ὁ τῶν ὅλων Θεὸς om. Β. καταδείκνυσι Edd. σοφῶς assuniptum cx Β.)

307
ἦν, οἶμαι, καὶ ἀνακόψαι θέλοντος τὴν ὀργὴν, καὶ ἀφανίσαι τὸ λυποῦν, καὶ περιστεῖλαι τὸ βλάπτον, ἐπιδοῦναί τε πάλιν [*](e) αὐτοῖς τὸ εὐημερεῖν, καὶ διαχεῖσθαι τοῖς ἀγαθοῖς. ἔφη τοίνυν ὅτι, ἁγιάστε νηστέίαν, τουτέστιν, ὡς ἐν ἀναθήματος ποιεῖσθε τάξει, καὶ ὡς ἐν θυσίας τρόπῳ τὴν πάναγνον ἀληθῶς καὶ ἀμώμητον νηστείαν. οὐ γὰρ δὴ προσήκει ταῖς μὲν ἀσιτίαις κατατήκεσθαι τὸ σαρκίον, δρᾶν δὲ δὴ αὐτοὺς νενηστευκότας τὰ ἐφ’ οἷς ἂν εἰκότως παροτρύνοιτο Θεός. εἰ γὰρ μέλλοιμεν ἐν καιρῷ νηστείας τῶν ἰδίων οὐκ ἀποπαύεσθαι θελημάτων, ὑπονύττειν δὲ τοὺς ὑποχειρίους “Εἰς κρίσιν τε καὶ μάχας, [*](Es. lviii. 4.) “τύπτειν τε πυγμαῖς ταπεινὸν κατὰ τὸ γεγραμμένον, οὔπω [*](a 210 A.) νενηστεύκαμεν ἁγίως τε καὶ καθαρῶς· πόνων δὲ ζημίας ὑπομενοῦμεν εἰκότως Θεοῦ διακεκραγότος “Οὐχὶ ταύτην τὴν [*](Ib. 5.) “ νηστείαν ἐγὼ ἐξελεξάμην λέγει Κύριος.” δεῖ δὴ οὖν ἀποσχέσθαι φαυλότητος, ἕπεσθαί τε, καὶ μάλα νεανικῶς, τοῖς τοῦ νομοθέτου δόγμασιν, ἀπευθύνοντας τὴν καρδίαν πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἄρες κοντῶν αὐτῷ, καὶ τὸν τῆς διανοίας ὑποφέροντας αὐχένα, ψάλλοντάς τε καὶ λέγοντας “ Ἴδε τὴν [*](Ps. xxiv. 18.) “ταπείνωσίν μου καὶ τὸν κόπον μου, καὶ ἄφες πάσας τὰς [*](b) “ἁμαρτίας μου·” καὶ μὴν πρὸς τῷδε κἀκεῖνο τὸ προφητικόν “Ἰδοὺ οἵδε ἡμεῖς ἐσόμεθά σοι, ὅτι σὺ κύριος ὁ Θεὸς [*](Hier. iii. 22.) “ἡμῶν εἶ.’’ παράστασις γὰρ ἥδε πνευματικὴ καὶ θυσία καθαρὰ καὶ ἁνδάνουσα τῷ Θεῷ “ὑπὲρ μόσχον νέον,’’ ὑπὲρ [*](Ps. lxviii. 32.) ἀμνον ἐκ ποιμνίων, ὑπὲρ ἔριφον ἐξ αἰγῶν, ὑπὲρ σεμίδαλιν καὶ λιβανωτόν. πνευματικαῖς “ γὰρ θυσίαις εὐαρεστεῖται [*](Heb xiii. 16.) “Θεός.’’ ἁγιάζοντες δὲ τὴν νηστειαν, κηρύξω μὲν θεραπείαν, τουτέστι, τὴν τῶν θείων θελημάτων ἐκπλήρωσιν, ἧ δὴ καὶ [*](4. ὅτι assumptum ex Β. 5. θυσίας] εὐσεβείας Β. τὴν] + ὡς Edd. invitis Β. b. Statim ἁληθῶς πανάγιον pro πόναγνον ἀληθῶς Edd. invitis Β. b. 7. δὴ assumptum ex B.b. 8. εἰκότως accessit ex B. 10 ὑπονύπτειν (sic) Edd. ante Migne. II. γένος pro γεγραμμένον iid. 12. ἁγίως τε κοὶ καθαρῶς] ὡς δεῖ iid. 13. ὑπομένομεν iid. ante Migne. οὐ γὰρ pro οὐχὶ iid. 14. ἐγὼ om. B. (A.V.) λέγει κύριος assuinpta ex B. (XII.) 16. ἐπευθύνοντας τὴν κ. hoc ordine Β. 20. μου assumptutn ex Β. μὴν] μὲν Edd. ante Migne. 22. Haec θυσία καθαρὰ καὶ accesseriint ex Β. 23—308. 3. ὑπὲρ μόσχον νέον — λόγους om. Β. 26, 27. Haec δὲ—ἐκπλήρωσιν ἱν reperiuntiir in b. 26. κηρύξωμεν] κηρύξατε b.)
308
πρεπόντως παρέποιτο ἃν τὸ εὐθὺ, τὸ εὐάγωγον τοῦ τρόπου, [*](c) τὸ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν ἕτοιμον τῶν εἰς εὐσεβείας λόγους· ἐπιτελέσομεν δὲ τῆς θεραπείας τοὺς τρόπους, συνειλεγμένων ἐν ἐκκλησίαις τῶν ἐκ γερουσίας, συνδεδραμηκότων δὲ καὶ ἁπάντων τῶν κατοικουντων τὴν γῆν, κλαόντων τε καὶ μάλα συντόνως εἰς ὅλην ἡμέραν, καὶ ἀραρότως διακειμένων, ὅτι πάντη τε καὶ πάντως ἐλεήσει Θεός· ἔστι γὰρ Exod. xxxiv. 6. “Μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινὸς,” “Ἐξαίρων Mich.vii. 18 10 “ἀνομίας καὶ ὑπερβαίνων ἀδικίας καὶ οὐ συνέχων εἰς μαρ- [*](d) “τύριον ὀργὴν αὐτοῦ, κατὰ τὸ γεγραμμένον, ὅτι θελητὴς “ἐλέους ἐστί.’’

Ὅτι ἐγγὺς ἡ ἡμέρα τοῦ κυρίον, καὶ ὡc ταλαιπωρία ἐκ ταλαιπωρίας [*](16) ρίας ἥξει. κατέναντι τῶν ὀφθαλμῶν ὑμῶν βρώματα ἐξωλοθρεύθη, ἐξηράνθη καὶ ἐξ οἴκου Θεοῦ ἡμῶν εὐφροσύνη χαρά.

Ημεραν κυροῦ φησὶ, καθ’ ἣν ἃν γένοιτο πληροῦσθαι τὰ ἐξ ὀργῆς, ἢ τῆς ἀκρίδος αὐτοῖς ἐπενηνεγμένης καὶ δαπανώσης [*](e) τὰ ἐν ἀγροῖς καὶ εἰς λιμοῦ καὶ ἐνδείας πεμπούσης δείματα, καὶ αὐτὴν ἐντιθείσης τοῦ θανάτου τὴν πτοίαν, ἤγουν τῶν Βαβυλωνίων καταφθειρόντων ἅπαντα, πόλεσί τε καὶ κώμαις ἐπιφυομένων, ἄλλο τε ἐπ’ ἄλλῳ προσεργαζομένων κακὸν, καὶ ταλαιπωρίαν ἐκ ταλαιπωρίας προσεπιρριπτούντων ἀεὶ τοῖς ἐνοικοῦσι τὴν γῆν, ὡς μηδ’ ὅσον εἰπεῖν ἀναπνεῦσαι δύνασθαι βραχὺ, καί τι διὰ μέσου γενέσθαι χρηστὸν, ἐφ’ [*](3. ἐπιτελέσωμεν Edd. τοὺς τρ. τῆς θεραπείας inv. ord. iid. 4. ἐκκλησίᾳ iid. 5. δὲ assumptum ex Β. ἁπάντων] πόντων iid. κλαιόντων iid. 7. Haec πάντη τε καὶ accesserunt ex Β. Statim πάντων iid. ἐλεεῖ iid, 9. μαρτυρίαν iid. 10. γένος pro γεγραμμένον iid. 12. τοῦ assumptum ex B. ὡς om. F. (68.) 13. ἐξολοθρεύθη Aub. 14. Assumpta ἐξηράνθη ex B., καὶ ex B. (22.al.) [Pro ἐξηράνθη, dant ἐξήρθη 49. et (omittentes ἐξωλοθρεύθη,) 22, 86, 238. Cf. infra 211 a. c. d.] ἡμῶν Β. (26, 36, 49, 51, 106, 153) ὑμῶν Edd. 16. ἂν γένοιτο Β. b. ἔδει Edd. 17. δαπανώσης τὰ ἐν ἀγροῖς] τὰ ἐν ἀγρῷ δαπανώσης iid. 19. πτόαν iid. 21. ἐμφυομ. iid. 22. ἐπιῤῥιπτόντων Β. 23. τοῖς assumptuin ex Β. ἀνανεῦσαι Β.)

309
ὧνπερ ἦν εἰκὸς καλ’ γοῦν ἀπὸ μέρους καὶ μετρίαν ἔχειν δύνασθαί τὴν παραψυχὴν τοὺς τῆ συχνότητι τῶν κακῶν λοιπὸν ἀφορήτως ἐντετηγμένους. ἐπειδὴ δὲ πεπαινομένων ἤδη τῶν καρπῶν, καὶ τὸν ἀμῶντα λοιπὸν μονονουχὶ καλούντων [*](a 211 Α.) ἐφ’ ἑαυτοῖς τῶν ληίων, βότρυός τε καταπερκάζοντος καὶ τὸ ἐκθλίβεσθαι γλιχομένου, γέγονέ που τάχα τῆς ἀκρίδος ἡ ἐμβολὴ, βρώματά φησιν ἐξωλοθρεύθη ἐξ αὐτῶν, οἷον ἡρπασμένων τῶν ἐν ὄψει γεγενημένων, παρακειμένων δὲ ὥσπερ αὐτοῖς, καὶ ἑτοιμοτάτην ἐχόντων τὴν ἀπόλαυσιν· ἐξῆρθαι δὲ διαβεβαιοῦται πάλιν κα) ἐξ οἴκου κυρίου τήν τε εὐφροσύνην καὶ τὴν χαράν. ἔθυον γὰρ, ταῖς ἐξ ἀγρῶν εὐκαρπίαις ἐπαγαλλόμενοι, καὶ τοὺς τῆς εὐφροσύνης [*](b) ἐπετήδευον τρόπους ἀνατιθέντες τὰ χαριστήρια διάτοι τὸ περιχεῖσθαι πλουσίως τοῖς ἐκ γῆς ἀγαθοῖς.

Εὑρήσομεν δὲ τοιοῦτόν τι πεπονθότας καὶ αὐτοὺς μάλιστα δὴ τοὺς εἰς χριστὸν πεπαρῳνηκότας. γέγονε μὲν γὰρ αὐτοῖς ἐν ὀφθαλμοῖς ἤδη πὼς ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς “ Ὁ ἐκ τοῦ [*](S. Joan. vi. 33.) “ οὐρανοῦ καταβὰς καὶ ζωὴν διδοὺς τῷ κόσμῳ,’’ “ὁ κόκκος [*](Ib. xii. 24.) “ τοῦ σίτου ὁ πεσὼν εἰς τὴν γῆν,’’ καὶ πολλοστὸς ἀναφὺς, οἶνος ὁ νοητὸς, ὁ καρδίαν ἀνθρώπου κατευφραίνειν εἰδώς. [*](Ps. ciii. 15.) ἐπειδὴ δὲ οὐ διαλελοίπασι ταῖς ἀπειθείαις ὑβρίζοντες, γέγονεν [*](c) γονεν αὐτοῖς ἐξ ὀφθαλμῶν καὶ οἷον ἐκ μέσου τὰ βρώματα τὰ πνευματικά· ἀποπεφοίτηκε γὰρ ἀπ’ αὐτῶν ἡ παντὸς ἀγαθοῦ μέθεξις, ἐξῆρται δὲ καὶ ἐξ οἴκου τοῦ παρ’ αὐτοῖς εὐφροσύνη καὶ χαρά· δέδονται γὰρ εἰς ἐρήμωσιν, καὶ διατελοῦσιν οἱ τάλανες “ Οὐκ ὄντος βασιλέως οὐδὲ ἄρχοντος, [*](Hos. iii. 4.) [*](1. καὶ assumptum ex Β. ἔχειν δ. τὴν ποραψ.] δύνασθαι παραψυχὴν ἔχειν Edd. 2. λοιπὸν τῶν κακῶν iid. 4. ἤδη post καρπῶν transp. iid. μονονουχὶ assumptum ex Β. 6. τὸ ἐκθλίβεσθαι γλιχομένου] γλιχ. ἐκθλίβ. iid. 9. δὲ assumptum ex Β. τὴν ἀπὁλ. ἐχ’. ἑτ. inverso ordine iid. 10 εξηρθῆναι pro ἐξῆρθαι iid. διοβεβ. πόλιν hoc ordine Β. 11, τε assumptum ex Β. 13. ἐπετήδευον τρόπους hoc ordine Β. b. 14. ἀγαθῆς Aub. 15. μάλιστα δὴ hoc ord. Β. ly. ἐκ του] ἐξ Edd. 19. τὴν assumptum ex Β. 20. ὁ νοητὸς οἶνος inv. ord. iid. καρδίας ἀνθρώπων iid. 22. τὰ βρ. τὰ πνευματικά] βρώματα πνευματικά iid. 23. ἀπ’ assumptum ex Β.)

310
“οὐκ οὔσης θυσίας οὐδὲ ὄντος θυσιαστηρίου, οὔτε ἱερατείας “ οὔτε δήλων.”

Καὶ καθ’ ἕτερον δὲ τρόπον ἐξῃρῆσθαί φαμεν ἐξ ὀφθαλμῶν [*](d) αὐτῶν τά τε βρώματι καὶ τὴν εὐφροσύνην καὶ χαρλαν. ἔφη [*](S.Matth. iv. 4.) μὲν γὰρ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς, ὅτι “Οὐκ ἐπ’ “ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ’ ἐπὶ παντὶ ῥήματι “ ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ.’ νοῦ δὲ ὅτι τροφὴ λόγος, οὐκ ἃν ἐνδοιάσειέ τις. τοῦτο τῆς Ἰουδαίων ἐξῆρται πληθύος· γεγόνασι γὰρ ἐν ἐνδείᾳ τροφῆς τῆς πνευματικῆς· οὐ νενοήκασι τὰ Μουσέων. καὶ γὰρ ὁ θεσπέσιος [*](2 Cor. iii. 14,15.) γράφει Παῦλος “Ἄχρι σήμερον ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τῆς “ παλαιᾶς διαθήκης, κάλυμμα ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτῶν “ κεῖται·’’ μεμισήκασι δὲ τὰ διὰ χριστοῦ θεσπίσματα. ὠλόθρευται δὴ οὖν πᾶσα αὐτοῖς πνευματικὴ τροφὴ, οὐκ [*](e) αὐτὴ παθοῦσα τὸν ὄλεθρον, ἀλλὰ τοῖς πεπονθόσιν οὐκ ἔτι παρακειμένη, καὶ ὅσον ἧκεν εἰς ἐκείνους, οὐδὲ ὑπάρχουσα παντελῶς. ἀλλ’ ὅ γε κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς τοῖς εἰς αὐτὸν πιστεύουσι τὸ χρῆναι διανέμει τρυφᾶν, καὶ ἐνσπαταλᾶν [*](Prov. x. 3.) ἀγαθοῖς τοῖς ἄνωθεν. γέγραπται γὰρ ὅτι “ Οὐ “ λιμοκτονήσει κύριος ψυχὴν δικαίου, ζωὴν δὲ ἀσεβῶν ἀνατρέψει.

[*](17)

Ἐσκίρτησαν δαμάλεις ἐμ ταῖς φάτναις αὐτῶ, ἡφανίσθησαν [*](212 Α. a) θησαθροὶ, ατεσκάφησαν ληνοὶ, ὅτι ἐξηράνθη οἱτος. τί ἀποθήσομεν [*](18) ὲαυτοις; έκλαυσαν βουκόλια βοῶ, ὅτι οὐχ ὑπῆρχε νομὴ αὐτοῖς, κὼ τὰ ποίμνια τῶν προβάτων ἠφανίσθη.

[*](1. ἱερέως pro ἱερατείας Edil. 4. καὶ alt.] + τὴν iid. 5. Haec ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς, ὅτ’ accessenint ex Β. 6. ἐπὶ] ἐν iid. 7. ὅτι assumpliim ex B. 8. λόγος. οὐκ οὐκ δ’ pro λόγος, οὐκ ἀν’ Edd. ἐξῆρται πληθύος] πληθύος ἐξῆρθαι λέγειν iid. 9. τῆς assumptum ex Β. 10. καὶ γὰρ ὁ θ. γράφει Παῦλος] ἀλλ’ iid. 11. Haec ἐπὶ τῇ ἀναγν. τῆς π. διαθήκης accesserunt ex Β. 13. δὲ] γὰρ iid. τοῦ pro διὰ iid. 14. Haec δὴ οὖν assumptum ex Β. πᾶσα αὐτοῖς hoc ordine Β. Statim ἡ add. iid. 17. Haec ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς accesserunt ex Β. 18. διανέμει τρυφᾶν hoc ordine B. 24. ἔκλαυσεν F. (22. al.) 25. ἠφανίσθη B.F. (Alex.) ἠφανίσθησαν Edd. (Vat. 8))
311

Καὶ τοῖς ἀλόγοις τῶν ζώων ἔσθ’ ὅτε περιτίθησιν λόγον ἡ θεόπνευστος γραφὴ, τὰς τῶν πραγμάτων φύσεις εἰς τὸ εὔχαρί τε καὶ ἀστείως ἔχον εὐτέχνως διαποικίλλουσα, καὶ οἷον ἐν ἤθει γράφουσα τὰς οἰκονομίας, ὧν ἂν πρέποι νοεῖν. εἶτα τί τὸ θαῦμα, κἂν εἰ δαμάλεις λέγοι διασκιρτησαι τυχὸν, [*](b) κλαῦσαί τε βοκόλια βοῶν ; ἀφορήτως γὰρ αὐτὰ καταπιέζοντος τοῦ λιμοῦ, τάχα πὼς καὶ ἀνεσκίρτησαν ἃν καὶ τεθνήκασιν, εἴπερ ἦν αἴσθησις αὐτοῖς τῶν ἐπενηνεγμένων. ἠξανίσθαι δέ φησι θησαυροὺς καὶ κατεσκάφθαι ληνοὺς, οὐδεμιᾶς που τάχα φροντίδος ἠξιωμένας, διάτοι τὸ μηδὲν ἐξ ἀγρῶν συλλέγεσθαι, ἀλλὰ δρεπάνην μὲν ἀπρακτεῖν τὴν ἐν ἀμπέλῳ καὶ βότρυί; ξηρὸν δὲ δὴ τάχα καὶ ἀτελεσφόρητον τοῖς ἀγροῖς ἐπικεκλίσθαι τὸν στάχυν. ταύτῃτοί φασι τί ἀποθήσομεν ἑαυτοῖς; ὅτι δὲ, ὡς ἔφην, τοῖς τῶν καρπῶν ἡμέροις καὶ [*](c) αὐταὶ συνδιολώλασιν αἱ τῆς ἐρήμου πόαι, καθίστησιν ἐναργὲς, αργὲς, ἠφανίσθαι λέγων καὶ αὐτὰ τῶν προβάτων τὰ ποίμνια, λιμῷ δὴ πάντως κατεφθαρμένα, καὶ τῆς συνήθους καὶ φιλαιτάτης λαιτάτης αὐτοῖς ἐστερημένα νομῆς. ἐφαρμόσει δὲ καὶ σοφῶς ταῖς Ἰουδαίων συμφοραῖς, οἳ πεπαρῳνήκασιν, ὡς ἔφην, εἰς τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα χριστόν.

Πρὸς σὲ, κύριε, βοήσομαι, ὅτι πῦρ ἀνήλωσε τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου, [*](19) καὶ φλὸξ ἀνῆψε πάντα τὰ ξύλα τοῦ αΓροῦ, καὶ πάντα τά κτήνη τοῦ πεδίου ἀνέβλεψαν πρὸς σὲ, ὅτι έζΗράνθΗσαν ἀρέσεις ὑδάτων, [*](20) καὶ πῦρ κατέφαγε τά ὡραῖα τῆς ἐρήμου.

Ὡραῖα μὲν τυ ἐρήμου φησὶ τὰ ἐν πεδίοις τάχα που τοῖς [*](1. περιτ. λόγον hoc ordine Β. 2. πραγμάτων] πράξεων Edd. εἰς om. Β. 3. ἐντέχνως iid. 4. εἴθει (sic) iid. εἴδει e suo correxit Migne. 5. τὸ assumptum ex B. δαμάλεις λέγοι διασκιρτῆσαι] δάμαλις λέγοιτο διασκιρτᾶν iid. 6. καταπιέζοντος τοῦ λιμοῦ] κατεπιέζοντο τῷ λιμῷ iid. 7. ἂν om. Β. κοὶ τεθνήκασιν] καὶ τεθρηνήκασιν ἀγροὶ iid. 8. αἴσθησις αὐτοῖς hoc ordine Β. 10. ἠξιωμένους iid. 12. Haec δὴ τάχα assumpta ex Β. 13. ἐπικεκλόσθαι] ἐπικλίνειν iid. τοι assumptum ex Β. Statim φησὶ iid. 17. δὴ assumptum ex B. 18. νομῆς] ζωῆς iid. 19, 20. Haec ὡς ἔφην et τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα assumpta ex Β. 2 1, ἠνάλωσε F. 22. τ’···· alt. accessit ex Β. 23. ἀνέβλεψε B.F. (Alex.) ἀνέβλεψαν Edd. (Vat. ℵ) 24. ὡραῖα om. Edd.)

312
ἀνηρότοις αὐτομάτως φυόμενα· ξύλα γεμὴν τοῦ ἀγροῦ ἐν κήποις τε καὶ παραδείσοις εὐγενῆ βλαστήματα, καὶ ταῖς ἐξ ὡρῶν εὐκαρπίαις περιανθίζεσθαι πεφυκότα· ταῦτά τε ἐν [*](e) εἴδει πυρὸς μονονουχὶ κατεδηδοκέναι βροῦχόν τε καὶ ἐρυσίβην. ποιεῖται δὲ χρησίμως τὴν πρὸς Θεὸν εὐχὴν εὐτεκνέστατα, διδάσκων, ὡς ἥκιστα μὲν παρ’ ἑτέρου δεήσει ζητεῖν τῆς συμφορᾶς τὴν ἀπόστασιν, προσάγειν δὲ μόνῳ τῷ σώζειν ἰσχύοντι τὰς λιτὰς, καὶ ὡς ἐξ ὀργῆς ἐπάγοντι τὰ καταλυπεῖν εἰωθότα. μὴ γὰρ δὴ χρῆναι φρονεῖν εὖ μάλα φησὶν αὐτομάτως τὰ τοιάδε συμβῆναι τῶν κακῶν, ἐπενηνέχθαι δὲ μᾶλλον ὡς ἐκ θείων αὐτοῖς μηνιμάτων· καὶ τοῦτο ἡμῖν αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς διὰ φωνῆς ἑτέρου προφήτου φησίν [*](213 Α. a) “Εἰ ἔσται κακία ἐν πόλει, ἣν κύριος οὐκ ἐποίησεν; οὐ [*](Amos iii. 6.) γὰρ ἂν γένοιτό τι τῶν κακοῦν εἰωθότων ἢ πόλεις ἢ χώρας, ὃ πράττοιτο ἂν μὴ οὐκ ἐφιέντος Θεοῦ. σώζει γὰρ οὓς ἂν ἕλοιτο, καὶ ἀπαλλάττει κακῶν. ἀναπείθει δὴ οὖν τῶν λελυπηκότων τὴν λύσιν παρὰ Θεοῦ ζητεῖν, ῥιπτοῦντας ὡς ἀποτάτω τό γε οἴεσθαι δεῖν τῆς τῶν ψευδωνύμων θεῶν χειρὸς, καὶ ἐπικουρίας δεδεῆσθαι τὰ κατ’ αὐτούς. ἐξηράνθαι δέ φησιν ἀφέσεις ὑδάτων. ὑετοῦ γὰρ τὴν γῆν οὐκ ἄρδοντος, [*](b) καθιεμένης δὲ πρὸς τούτῳ τῆς ἐρυσίβης, ἐξωπλισμένης δὲ καὶ ἀκρίδος, καὶ βρούχου πηδῶντος, καὶ κάμπης ἑρπούσης, πῶς ἦν ἀμφίβολον ὡς πάντη τε καὶ πάντως οἴχοιτο ἃν αὐτοῖς τὰ ζωαρκῆ πρὸς τὸ μηδέν; καταφθειρομένης δὲ καὶ πόας, πᾶσά πὼς ἀνάγκη καὶ κτήνη παθεῖν τὸν ὄλεθρον.

Φαίην δ' ἂν ὅτι τάχα που καὶ Ἰουδαίοις ἐν ἐσχάτοις τοῦ αἰῶνος καιροῖς ἐπιστρέφουσι πρὸς Θεὸν, πρέποι ἂν εἰπεῖν τὰς τοιάσδε φωνὰς, ταῖς τῶν ἀγαθῶν ἐνδείαις ε'ντεθλιμ- [*](1. ἀναφυόμενα Edd. τε pro γε iid. ante Migne. 2. τε assumptum ex Β. εὐτενῆ (sic) B. 3. τε] δὲ iid. 4. μονονουχὶ κατεδηδοκέναι Β. κατεδ. φησὶν μονονουχὶ iid. 5. εὐτεχνέστατα] ἐκτενέστατα iid. 6. δεήσει ζητεῖν hoc ordine Β. 10, 11, τὰ τ. συμβῆναι et ἡμῖν αὐτὸς hoc ordine Β. 14. ἢ prius assumptum ex Β. 16. δὴ assumptura ex Β. 17. παρὰ Θεοῦ ζητεῖν hoc ord. Β. ὡς ἀποτάτω] μακρὰν iid. 19. ἐξηράνθη iid. ἐξηράνθη. ’σαν e suo Migne. 20. οὐκ ἄρδοντος τὴν γῆν inverso ordine iid. 23. ἦν ἀμφίβολον] ἂν ἀμφίβολον ἦν iid. πάντη τε καὶ assumpta ex Β. 25. καὶ om. Β.)

313
μένοις καὶ κατοιμώζουσι. δεδαπάνηται γὰρ αὐτοῖς ὡς ὑπὸ [*](c) πυρὸς τὰ εἰς νοῦν ἀγαθὰ, ἀκρίς τε αὐτὰ νοητὴ κατεδήδοκε, καὶ ἐξηράνθησαν ἀφέσεις ὑδάτων. “Ἐνετείλατο γὰρ ταῖς [*](Es. v. 6.) “νεφέλαις τοῦ μὴ βρέξαι εἰς αὐτοὺς ὑετὸν; κατὰ τὸ γεγραμμένον, καὶ γεγόνασι ἄβατός τε καὶ ἄνυδρος γῆ, ἥτις [*](Cf. Hier. xxviii. 43.) οὐ κατοικηθήσεται. ἡμῶν δὲ δὴ πέρι τῶν ἐν πίστει δεδικαιωμένων προανεφώνει Θεὸς, καὶ τῶν διὰ χριστοῦ χαρισμάτων ἀμφιλαφεστάτην ἔσεσθαι τὴν χορηγίαν ὑπεδήλου λέγων “Ἐν τῆ ἡμέρᾳ ἐκείνη ἀποσταλάξει τὰ ὄρη γλυ- [*](Infra iii. 18.) κασμὸν, καὶ οἱ βουνοὶ ῥυήσονται γάλα, καὶ πάσαι αἰ “ἀφέσεις Ἰούδα ῥυήσονται ὕδατα, καὶ πηγὴ ἐξ οἴκου Κυρίου [*](d) “ἐξελεύσεται, καὶ ποτιεῖ τὸν χειμάρρουν τῶν σχοίνων·’’ καὶ μὴν καὶ ἑτέρως “Ἐγὼ κύριος ὁ Θεὸς, ἐγὼ ἐπακούσομαι [*](Es.xii. 17,18.) “ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ, καὶ οὐκ ἐγκαταλείψω αὐτοὺς, ἀλλ’ ἀνοίξω “ἐπὶ τῶν ὀρέων ποταμοὺς, καὶ ἐν μέσῳ τῶν πεδίων εἰς ἕλη, “καὶ τὴν διψῶσαν γῆν ἐν ὑδραγωγοῖς·’’ οὐκοῦν ἡμεῖς μὲν ἐν τούτοις. εἰ δὲ δὴ βαδίζοιεν εἰς μετάγνωσιν καὶ ἀναβλέψοιεν πρὸς Θεὸν, λέγοιέν τε καὶ αὐτοί Πρὸς σὲ Κῦρε κεκράξομαι, λήψονται τὰς τῶν υδάτων ἀφέσεις, ἀντλήσουσί [*](e Ib.xii. 3.) τε μεθ’ ἡμῶν τὸ ὕδωρ τὸ νοητὸν “ ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σω- “τηρίου,” ποτισθήσονται δὲ καὶ “ τὸν χειμάρρουν τῆς τρυ- [*](Ps. xxxv. 9, 10.) “φῆς’’ παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ πατρὸς, καὶ τὴν πηγὴν τῆς ζωῆς ἕξουσιν ἐν καρδίαις. παρακείσεται δὲ αὐτοῖς εἰς τρυφὴν καὶ τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου, τουτέστι, νομὴ καλὴ καὶ ἀμφιλαφὴς, εἰς γνῶσιν αὐτοὺς ἀποτρέφουσα τὴν ἐν χριστῷ νοουμένην θείαν τε καὶ εὐαγγελικήν.

[*](a 214 Α.)

Σαλπίσατε σάλπιγγι ἑ Σὼ, κηύεατε ἐν ὄρει ἁγίῳ μου, καὶ [*](Κεφ. β΄.) συγχυήσονται πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν γὴν, διοτι πάρεστιν [*](3. ὑδάτων accessit ex Β. 4. εἰς αὐτοὺς ὑετὸν] ὑετὸν ἐπὶ τῆς γῆς Edd. γένος pro γεγραμμένον iid. 6. Quae sequuntur iisque ad fin. scliolii ἡμῶν δὲ δὴ—καὶ εὐαγγελικήν om. B. Contuli igitur cum D. 17. εἰς D. πρὸς Edd. 20,21. νοητὸν—δὲ καὶ D. νοητὸν, κα ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σωτηρίου ποτισθήσονται, καὶ Edd. 25. ἀποτρέφουσα D. ἀποστρέφ. Édd. 28. συγχυθήσονται Β. (240= b. 86 mg.) συναχθήτωσαν F. (Alex.) συγχυθήτωσαν Edd. (Vat. ℵ))

314
[*](2) ἡμέρα κυρίου, ὅτι ἒγγὴς ἡμέρα σκότους καὶ γνόφου, ἡμέρα νεφέλης καὶ ὁμίχλης./p>

Γράφεται δὴ πάλιν ἀστείως ἡμῖν τοῦ πολέμου τὸ σχῆμα. [*](b) εἴη δ’ ἃν καὶ ἐπ’ ἀμφοῖν ἀληθὲς, κἂν εἰ ἐπ’ ἀκρίδος καὶ βρούχου νοοῖτο τυχὸν, κἂν εἰ ἐπ’ αὐτῶν ἕλοιτό τις τῶν Βαβυλωνίων. ὡς γὰρ ἤδη τοῦ πολέμου βεβηκότος εἴσω θυρῶν, καὶ μονονουχὶ περιηγγελμένου κατὰ πᾶσαν γῆν Σιῶν, ἤγουν ἐν ὅλη τῆ Ἰουδαίᾳ, καὶ θορύβου καὶ δειμάτων ἀναπλησθήσεσθαι τὰ πάντα φησίν. πάρεστι γὰρ ἡμέρα κυροῦ, τουτέστιν, οὐκέτι προαγόρευσις τὸ χρῆμα μόνον, ἀλλ’ ἐν ὄψει τὰ πάθη, καὶ ἐν αὐταῖς γεγόνασι ταῖς πείραις τῶν πάλαι προηγγελμένων, οὓς ἦν ἄμεινον παρὰ πολύ [*](C) μεταφοιτᾶν ἑλέσθαι πρὸς τὰ βελτίω, καὶ πρὸ ἐφόδου καὶ παρουσίας τὴν τῶν κακῶν ἀποσείεσθαι πεῖραν. οὐκοῦν ἀναδύεσθαι πρὸς μετάγνωσιν οὐκ ἐᾷ, μεθιέντας δὲ ὥσπερ τὸ τῆς γνώμης ἀναπεπτωκὸς καὶ τὸ ῥᾴθυμον, εἰς φιλεργίας ἰέναι κελεύει γοργῶς, καὶ ἐπί γε τὸ βούλεσθαί σφισιν αὐτοῖς ἐπαμύναι γενικῶς, Θεῷ δηλονότι προσθέοντας, καὶ τῶν ἀρχαίων αἰτιαμάτων ἀφανίζοντας τὰ ἐγκλήματα ταῖς τῶν ἀμεινόνων ἐναγωγαῖς. ταύτῃτοί φησιν ἐγγὺς εἶναι τὴν ἡμέραν κυροῦ, καθ’ ἢν ἔσονται μὲν ὡς ἐν ὁμίχλη καὶ σκότῳ, τὸν [*](d) ἐκ τῆς ἀκρίδος δεδιότες λιμὸν, ἤγουν τὴν ἐκ τῶν Ἀσσυρίων ἐπηρτημένην αὐτοῖς ἀθλιότητα καὶ καταφοράν.

Ὡς ὄρθρος χυθήσεται ἐπὶ τὰ ὄρη λαὸς πολὴς καὶ ἰσχυρός· ὅμοιος αὐτῷ οὐ γέγονεν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος, κω μετ’ αὐτὸ οὐ προστεθήσεται [*](3) ἕως ἔτω εἰς γεωεὰς γενεῶν. τὰ ἔμπροσθεν αὐτοῦ πῦρ [*](5. νοοῖτο τυχὸν hoc ordine Β. 6. βεβηκότος] + τε Edd. 7. περιηγγελένου post Ἰουδαίᾳ transp. iid. τὴν pro γῆν iid. 9. ἀναπλησθήσεσθαι] ἀναπλησθῆναι iid. Statim τὴν πόλιν pro τὰ πάντα iid. γὰρ] + ἡ iid. 11. ἁλλ’] + ὡς iid. πάντα pro πόθη iid. 12. πάρα] κατὰ iid. 14. πεῖραν] φροντίδα iid. 15. ἀναδύεσθαι πρὸς μετάγν.] πρὸς μετάγν. ἁλύεσθαι iid. 18. καὶ assumptum ex Β. 20. ἐπαγωγαῖς iid. 22. τῶν] τῆς iid. 23. ἐπηρτ. αὑτοῖς hoc ordine Β. καταφοράν] καταφθοράν iid. 25. ἀπὸ] ἐκ F.)

315
ἀναλίσκον, καὶ τό ὀπίσω αὐτοῦ ἀναπτομένη φλόξ· ὡς παράοεισος τρυφῆς ὴ γῆ πρὸ προσώπου αὐτοῦ, καὶ τὰ ὀπίσω αὐτοῦ [*](e) πέδω ἀφανισμοῦ, καὶ ἀνασωζόμενος οὐκ ἔστιν αὐτῷ.

Ὄρθρον ἔοικεν ἀποκαλεῖν ἢ τὴν ἐν ὄρθρῳ δρόσον, ἢ ἐπειδὰν ὅλως καταχέηται τῶν ὀρῶν, ἀφίησιν οὐδὲν τῶν ἐν αὐτοῖς ἀκατάδευστον· ἤγουν τὰς πρώτας ἡλίου βολὰς, καὶ τοῦ τῆς ἡμέρας φωτὸς τὴν εὐθύς τε καὶ ἐν ἀρχαῖς ἀνάλαμψιν, ἢ ταῖς τῶν ὀρέων κορυφαῖς καὶ πρό γε τῶν ἄλλων μονονουχὶ καὶ ἐνευρύνεται, καὶ κατερυθαίνει βουνούς. οὕτως ἔσεσθαι [*](a 215 Α.) φησιν ἐπὶ τ‘ὶ ὄρη τὸν λαὸν τὸν ἰσχυρὸν, ἀκρίδας τυχὸν, ἤγουν, ἐξ ὁμοιότητος τῆς ἀπ’ αὐτῶν, τὸν Ἀσσύριον ὡς ἐν πληθύι· νοούμενον ἀπαραβλήτῳ λοιπόν· ὅμοιος γὰρ αὐτῷ φησὶν οὔτε γεγονεν απὸ τοῦ αἰῶνος, οὔτε μὴν ἔσται ποτέ. ἐπειδὴ δὲ ταῖς τῶν ἀκρίδων ἐμβολαῖς δαπανᾶται μὲν τὸ παρεμπῖπτον εὐθὺς, εἰ δὲ δήπου τι καὶ περιλειφθὲν τύχη, ἔργον ἐστὶ καὶ αὐτὸ τῶν ἑπομένων ταῖς πρώταις· πῦρ ἀναλίσκον ἔφη τὰ ἔμπροσθεν αὐτοῦ, φλόγα δὲ ἂναπτομένην τὰ κατόπιν καὶ ἑπόμενα. τοῦτο [*](b) δὲ αὐτὸ δράσειεν ἂν οἶμαί που καὶ πολεμίων στρατός. ἕψονται γὰρ πάντως ταῖς τῶν φθασάντων ἀγερωχίαις ὁμοῦ καὶ ἀφειδίαις καὶ οἱ κατόπιν ἰόντες βραχύ· ποιήσονται δὲ τὴν γῆν ὡς τρυφῆς παράδεισον, ἄρδην ἀποκείροντες, καὶ ἐνσπαταλῶντες τοῖς εὑρισκομένοις. ἔχει δὲ τὸ ἀληθὲς ὁ λόγος καὶ ἐπ’ αὐτῆς εἰ φέροιτο τῆς ἀκρίδος.

Ως ὅρασις ἵππων ἡ ὅρασις αὐτῶι, καὶ ὡς ἱππεῖς οὕτω καταὀπίσω [*](4) [*](2. Β, (XII.) ὄπισθεν Edd. (A.V. ℵ) 3. οὐκ ἔστιν Β. (Alex.) οὐκ ἔσται Edd. (Vat.) 4. ἔοικεν ἀποκαλεῖν hoc ordine B. 5. ὀρῶν D. ὄρων Edd. οὐδὲν post αὐτοῖς transp. D. Edd. 6. ἀκατάδευστον D. ἄκατάρδευτον Aub. ἀκατάδευτον Pont. ἀκατάλευστον (sic) B. τῆς ἡμέρας φωτὸς hoc ord. Β. 7. εὐθὺ Edd. ἀρχῇ iid. ἣ] Sic correxi post Migne. ἡ Edd 8. τῶν ὀρέων κορυφαῖς hoc ord. Β. μονονουχὶ καὶ om. Β. 9. κατερυθραίνει iid. ἔσεσθαι post ὄρη transp. iid. 11. Haec τῆς ὄπ assumpta ex Β. τῶν Ἀσσυρίων —νοουμένων nd. 12. αὐτῷ φησὶν hoc oraine B. Statim οὐ iid. 13. τοῦ om. b. .., 15. περιλειφθὲν τύχῃ] περιλειφθείη τυχὸν iid. ἐστὶ καὶ αὐτὸ] καὶ αὐτὸ ἔσται iid. 18. ἂν assumptum ex Β. 20. ἀφειδίαις] αὐθαδείαις iid. 23. εἰ ante ἐπ’ ἀύτης transp. iid. Statim ἐκφέρ. iid.)

316
[*](5 c) διώξονται. ὡς φωνὴ ἁρμάτων ἐπὶ τὰς κορυφὰς τῶν ὀρέων ἐξαλοῦται, καὶ ὡς φωνὴ φλογὸς πυρὸς κατεσθιουσης καλαμην, καὶ ὡς λαὸς πολὺς καὶ ἰσχυρὸς παρατασσόμενος εἰς πόλεμον.

Tὴν ἀκρίδα καὶ τὸν βροῦχον, εἰ δὴ φέροιντο κατὰ χωρῶν καὶ πόλεων, οὐδὲν ἐν μείοσιν ἔσεσθαί φησιν ἵππου τῆς μαχιμωτάτης· κατασκιρτήσει γὰρ οὕτω τῆς γῆς, ὡς τάχα που καὶ ἁρμάτων ἀπομιμήσασθαι κτύπον. ἁπάσαις τε γὰρ [*](d) ἐπιθρώσκουσι κορυφαῖς ὀρέων, καθίπτανται δὲ καὶ βουνοῦ παντὸς, καὶ οἷον φλογὸς ἠχὴν ἀποτελοῦσιν καταπιμπράσης αλάμην. φασὶ γὰρ οὐ δίχα κτύπου πράττεσθαι παρ’ αὐτῶν τῶν ἐν ἀγροῖς τὴν κατάβρωσιν, ἠχὼ δέ τινα τῶν ὀδόντων ἀποτελεῖσθαι βληχηρὰν καὶ κακόφωνον, περιθραυομένων αὐταῖς τῶν ἐμπεπτωκότων, ὡς ἀνέμου φλόγα διαρριπίζοντος. ὄχλῳ δὲ δὴ πάλιν πολεμίων αὐτὴν παρεικάζεσθαι, τὸ ἀπεικὸς οὐδέν· ἄττει γὰρ κατὰ πληθὺν, καὶ ὀλίγα παραχωρεῖ τοῖς [*](e) ἀνδριζομένοις ἐν μάχη. βορὸν γὰρ τὸ χρῆμα καὶ διὰ πληθὺν ἀμέτρητον οὐκ εὐκαταγώνιστον, μᾶλλον δὲ καὶ δυσάντητον. ὁ αὐτὸς δ’ ἂν γένοιτο καὶ περὶ τῶν Ἀσσυρίων λόγος· εἰ δὲ βούλοιτό τις καὶ περὶ αὐτῆς που τάχα τῆς Ῥωμαίων ἐκστρατείας, οἳ δίκην ἀκρίδων κατεδηδόκασιν τὸν Ἰσραὴλ εἰς τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν χριστὸν ἀνοσίως πεπλημμεληκότα, οὐδ’ οὕτω κακῶς.

[*](4, 5. τὴν ἀκρίδα—καὶ πόλεων om. Β. 5. ἔσεσθαί φησιν hoc ordine B. 6. οὕτω γὰρ κατασκ. inverso ordine Edd. 7. ἀπομιμήσασθαι] ἀπομιμεῖσθαι iid. 9. οἷον assumptum ex Β. ἠχὴν ἀποτελοῦσι hoc ordine Β. 11. τῶν prius om. Aub. κατάπτωσιν pro κατάβρωσιν Edd. 12. βληχηρὰν] βληχρὸν iid. Statim καὶ κακόφωνον accesserunt ex Β. 13. πεπτωκότων Edd. 14. ὄχλῳ δὲ δὴ πάλιν πολεμίων αὐτὴν παρεικάζεσθαι] εἰ δὲ δεῖ πολεμίων ὄχλῳ αὐτὴν παρεικάζεσθαι, πάλιν iid. 15. παραχωρεῖ post ἐν μ. transp. iid. 16. μάχαις iid. 19. καὶ περὶ αὐτῆς που τάχα] τάχα που καὶ περὶ αὐτῆς iid. τῶν post τῆς add. iid. ἐκστρατείας] στρατείας iid. 20. ἀκρίδος iid. Statim κατεδ. post Ἰσραὴλ transp. iid. 21. Haec τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν et ἀνοσίως accesserunt ex Β. 22. οὐδ’ οὕτω κακῶς om. Β.)
317

Ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ συντριβήσονται λαώ.

[*](6)