In XII Prophetas

Κατὰ γάρ τοι τὸν καιρὸν τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιδημίας εὐκλεέστερος μὲν ἀσυγκρίτως ὁ θεῖος ἐδείχθη ναὸς, ἀμείνων δὲ οὕτω τοῦ πάλαι καὶ ὑπερκείμενος, ὅσῳπερ ἂν οἴοιτό τις διενεγκεῖν καὶ τῆς κατὰ νόμον λατρείας τὴν ἐν Χριστῷ τε καὶ εὐαγγελικῆν, καὶ τῶν ἐν σκιαῖς τὴν ἀλήθειαν. ἄλλως τε· φάναι γὰρ ἤδη κἀκεῖνο χρησίμως οἰήσομαι δεῖν· εἷς ἦν, καὶ ἐν μόνοις τοῖς Ἱεροσολύμοις ὁ πάλαι ναὸς, καὶ ἦν ἔθνος ἓν τὸ ἐξ Ἰσραὴλ τὰς ἐν αὐτῷ θυσίας ἐπιτελοῦν. ἐπειδὴ δὲ γέγονε καθ’ ἡ ἡμᾶς ὁ Μονογενὴς Θεὸς ὢν “ Κύριος [*](d Ps. cxvii. 27.) “καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν, κατὰ τὰς γραφὰς, μεμέστωται λοιπὸν ἡ ὑπ’ οὐρανὸν οἴκων τε ἁγίων καὶ ἀναριθμήτων προσκυνητῶν, οἳ πνευματικαῖς θυσίαις καὶ νοηταῖς εὐωδίαις τὸν τῶν ὅλων καταγεραίρουσι Θεόν. καὶ τοῦτο οἶμαί ἐστι τὸ διὰ φωνῆς τοῦ προφήτου Μαλαχίου προαναφωνούμενον, ὡς ἐκ προσώπου τοῦ Θεοῦ “ Διότι βασιλεὺς μέγας ἐγώ εἰμι, λέγει “ κύριος, καὶ τὸ ὄνομά μου δεδόξασται ἐν τοῖς ἕθνεσι, “ ἐν παντὶ τόπῳ θυμίαμα προσφέρεται τῷ ὀνόματί μου, καὶ [*](e) “ θυσία καθαρά.” οὐκοῦν ἀτρεκὴς ὁ λόγος, ὡς ἕσται μείζων ἡ δόξα τοῦ τελευταίου ναοῦ, τουτέστι τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅτι δὲ τοῖς πεφροντικόσι τοῦ οἰκοδομεῖν αὐτὴν ξένιον ὥσπερ τι παρὰ τοῦ πατρὸς καὶ δῶρον ἐξ οὐρανοῦ δοθήσεται [*](Eph. ii. 18.)Χριστὸς, ἡ πάντων εἰρήνη, δι’ οὗ “ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκα- “μὲν ἐν ἑνὶ Πνεύματι πρὸς τὸν Πατέρα,” σαφηνιεῖ λέγων ὅτι δωσω εἰρήνην ἐν τῳ τόπω τούτῳ καὶ εἰρήνην ψυχης εἰς περιποίησιν [*](643 Α· a) παντὶ τῷ κατίξοντι τοῦ ἀναστῆσαι τὸν ναὸν τοῦτον· ἔφη γάρ που [*](S. Joan. xiv 27) καὶ αὐτὸς ὁ χριστος “ Εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν, εἰρή- “ νῆν τὴν ἐμὴν ἀφίημι ὑμῖν.” καὶ ὅπως ὀνίνησι τὸ [*](Phii. iv. 7.) τοὺς ἠγαπηκότας, διδάξει πάλιν ὁ Παῦλος γράφων “ Ἡ “ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν, φρουρήσει “ τὰς καρδίας ὑμῶν καὶ τὰ σώματα ὑμῶν.” ἐλιπάρει δέ που [*](Es. xxvi. 12) καὶ ὁ σοφὸς Ἡσαΐας λέγων " κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, εἰρήνην “ δὸς ἡμῖν, πάντα γὰρ ἀπέδωκας ἡμῖν.” ὡς τοῖς γε ἠξιωμένοις τὴν Χριστοῦ λαβεῖν εἰρήνην, μετὸν εὐκόλως τὴν ἰδίαν ἀνασῶσαι ψυχὴν καὶ πρὸς κατόρθωσιν ἀρετῆς ἀπευθύναι [*](b) τὸν νοῦν. οὐκοῦν παντὶ τῷ κτίξοντι δοθήσεσθαί φησιν τὴν φήνην. εἴτε γὰρ Ἐκκλησίαν οἰκοδομεῖ τις, καὶ τέτακται μυσταγωγὸς ἐπὶ τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ· εἴτ’ οὖν τὴν ἰδίαν [*](1 S. Pot. ii. 5. Eph. ii. 21, 22.) αὐτὸς ὀνίνησι ψυχὴν, ὡς λίθον ζῶντα καὶ πνευματικὸν ἑαυτὸν παριστὰς “ εἰς ναὸν ἅγιον, εἰς κατοικητήριον “ Θεοῦ ἐν νεύματι, ὁ τοιοῦτος πάντη τε καὶ πάντως τὸ δύνασθαι τὴν ἰδίαν εὐκόλως ἀνασῶσαι ψυχήν.

Τῇ καὶ καὶ εἰκἀδι τοῦ μηνὀς τοῦ ἐνάτου, ἕτους δευτέρου Δαρείου, ἐγένετο λὀγος Κυρίου πρὀς Ἀγγαῖον τὸν Προφήτην [*](2. Πατρὸς B.D.b. Σωτῆρος Edd. καὶ δῶρον ante παρὰ transp. D. δοθήσεται χριστὸς ἐξ οὐρανοῦ inverso ordine Β. invito D. ἐξ οῦ (sic) δ. Χρ. b. 5. τῷ assumptum ex B.D.b. 7. Haec εἰρήνην alt. — accesseriint ex B.D. 9. ἠγαπηκότας] Non addit αὐτὸν D. πάλιν assutnptum ex D, Statira ὁ Π. γράφων hoc ordine 1). 10. χρθστοῦ Β. Edd. Θεοῦ D. 11. σώματα Β. νοήματα D. Edd. cf. snpra 51 d. που assumptum ex B.D. 14. τὴν priiis B.D. τοῦ Edd. Statim ἐν χριστῷ D. 17. ἐκκλησίαν] Sic, non τὴν ἐκκλ. D. quoque. 20. καὶ pro εἰς alt. Edd. 21. πάντη τε καὶ assumpta ex B.D. ἀποκερδαίνει D. 23. τῇ τετράδι Β. (22, 51, 86, 95, 185, 238) τετράδι D. Edd. τοῦ μηνὸς τοῦ ἐνάτου ἐννάτου D.] B.D. τοῦ ἐννάτου ἐνάτου F.] μηνός Edd. (Vat.) Statim ἔτει δευτέρῳ D. (Co.) 24. Κυρίου Oin. Β .)

Ἕτερος οὗτος χρηματισμὸς διὰ τοῦ προφήτου πρὸς τὸν Ἰσραὴλ, ἐπ’ αἰτίᾳ δέ φαμεν γεγενῆσθαι τοιαύτῃ. ἔτους μὲν γὰρ ἐνεστηκότος δευτέρου τῆς Δαρείου βασιλείας, ἐν τῷ μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ, κατονειδίζοντος Θεοῦ τοὺς ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας λελυτρωμένους, καὶ ὄκνον αὐτοῖς ἐγκαλοῦντος, τὸν ἐπί γε φημὶ τὸ δεῖν ἐργάσασθαι τὸν νεὼν, εἰσδεδραμήκασι μόλις, καὶ τῶν εἰς φιλεργίαν ἱδρώτων μετεποιοῦντο λοιπόν. εἶτα τοῦτο δεδρακότας ἐπῄνει Θεὸς, συνέσεσθαί τε σφίσι κατεπηγγέλλετο, καὶ ἐπευλογεῖν αὐτοὺς, καὶ θαρρεῖν ἐκ- [*](a 644 Α.) ἐλευεν, ὡς ἐφεστηκότος ἐν μέσῳ ἀυτῶν του Πνεύματος. οἱ [*](Supra ver. 5.) δὲ οὐδὲν ἧττον ὀκνηροί τε ἦσαν καὶ δυσέργαστοι, καὶ δύο που τάχα μηνῶν διαγεγονότων μόλις, ἀνέπιπτον εἰς ῥᾳθυμίαν, καὶ δεινῶς ἀλύοντες κατεφωρῶντο πάλιν. πρὸς γάρ τοι τὰ [*](1. Ἐπερώτησον] + δὴ (Vat.) invitis B.D. (ℵ Alex. XII.) 2. νόμον om. D. (62, 147.) 5. εἶπον B.D.F. (22. al.) cf. infra. εἶπαν Edd. ℵ Α.V.) Statim οὐχί Β. (22. al.) οὔ D. Edd. ὁ A.V.) cf. infra. 6. μεμιασμένος] + ἀκάθαρτος Edd. (Vat.) invito D. (22. al.) cf. infra 645 b. B. prius omisit, deinde ἢ ἀκάθαρτος (Alex. XII. qui tamen ψυχὴ addunt.) correxit. 8. ἀπεκρίθη Ἀγγ. καὶ εἶπεν] εἶπεν Ἀγγ. D. 9. οὗτος] οὕτως D. (62.) μου B.D. (XII) cf. infra 645 e. ἐμοῦ Edd. 11. ἃν ἐγγίσῃ B.D. (XII.) ἐὰν ἐγγίσει Edd. ἐὰν ἐγγίσῃ Migne. (ℵ A.V.) 14. γὰρ assumptum ex B.D. τῆς Δ. βασιλείας τῆς βασιλείας Δ. D. τοῦ Δ. βασιλέως Edd. 15. κατονειδίζοντος] + τοῦ Edd. invitis B.D. ἐκ assumptum ex D. 17. τὸ D. Edd. τῷ Β. ἐργάσασθαι Β. ἐργάζεσθαί D. Edd. ναὸν D. 19. ἐπαινεῖ Edd. συνέσεσθαί D. συνεῖναί Edd. 20. ἐπευλογεῖν D. εὐλογεῖν Edd. θαῤῥεῖν habet D. 22. δυσεργέστατοι D.)

Ἐρωτᾷ τοίνυν ὁ προφήτης τοὺς ἱερέας νόμον· γέγραπται [*](Mal. ii. 7.) γάρ “ Οτι χείλη ἱερέως φυλάξεται κρίσιν, καὶ νόμον “ σουσιν ἐκ στόματος αὐτοῦ.” καὶ τίς ἢ ἐρώτησις ; Ἐὰν λίβῃ [*](d) ανθρωπ ος κρεας ἄγιον ἐν τῳ ακρῳ του ἰματιου αῦτου καὶ αψηται το ακρον του ιματιου αυτου αρτου η εψηματος η ὄνου η ελαὶου ἢ παντὸς βρώματος, εἰ ἀγιασθησεται ; καὶ ἀπεκρίθησαν οἱ ἱερῖς καὶ εἶπον Οὔ. καὶ κρέας μὲν ἄγιόν φησι τὸ ἀπὸ ζῴου ληφθὲν προσενηνεγμένου πρὸς ἱερουργίαν τῷ Θεῷ· πλὴν ἐκεῖνο βούλεται διδάσκειν αὐτούς· οἱ ἱερεῖς ἔσθ’ ὅτε τὰς κατὰ νόμον τελοῦντες θυσίας, ἥπτοντο καὶ διὰ τῶν ἐσθημάτων τῶν [*](2. Φιλοκερδίαν Edd. ἀκηδίαν D. Edd. ἀηδίαν Β. 10. μὰλλον ἕσται inverso ordine D. 11. τε assumptum ex B. τὸ retinui ex Edd. τῷ B.D. καιρῷ B.D. καιροῖς Edd. 16. ὡς ἔνι assumpta ex D. θ΄ 19. χείλη] στόμα D. ἱερέως] + λαλήσει ὅλη καὶ D. 20. ἐκ] + τοῦ D. ἡ assumptuni ex Β.D. 21. αὐτοῦ om. D. 22. ἢ ἐλαίου om. D. 23. παντὸς B.D. τινὸς Edd. καὶ ἀπεκρίθησαν οἱ ἱερεῖς καὶ B.D. οἱ δὲ Edd. 25. τῷ Θέῳ] Θεοῦ D. 26. κατὰ νόμον B.D. μετὰ νόμου Edd.)

Ὅτι δὲ, ὡς ἔφην, τῶν ἐμποριῶν ἕνεκα, καὶ τῶν ἐκ ταύτης λημμάτων, βεβήλοις ἀνδράσιν ἀναμιγνύμενοι ἐν μεθέξει πάντως καὶ αὐτοὶ τῆς ἐκείνων ἔσονται βδελυρίας, διὰ τῆς ἑτέρας ἐπερωτήσεως καθίστησιν ἐναργές· ἔφη γὰρ πάλιν Ἐὰν ἄψηται μεμιασμένος ἐπὶ ψηχῇ ἀπὸ παντὸς τούτων, εἰ μαιανθήσεται; καὶ ἀπεκριθησαν οἱ ἱερεῖς καὶ εἶπον Μιανθήσεται. [*](c) προστέταχε μὲν γὰρ ὁ διὰ Μωυσέως νόμος τοῖς ἡγιασμένοις νεκροῦ σώματος μὴ ἀποθιγεῖν, μήτε μὴν ἀνθρώποις τεθνεῶσιν ἐπιφοιτᾶν. καὶ γοῦν ἔφη δεῖν μὴ [*](Lev. xxi. 1-4 Ib.10,11.) καταμιαίνεσθαι τοὺς ἱερουργοὺς εἰ μὴ ἐπὶ μόνοις πατρὶ καὶ μητρὶ καὶ ἀδελφοῖς, τὸν ’δε γε τῶν ἱερῶν ταγμάτων προεστηκότα τε καὶ προὔχοντα μηδὲ ἐπὶ τούτοις ὅλως. αἴνιγμα δὲ τὸ κεκελευσμένον ἦν· σκιὰ γὰρ ὁ νόμος· ὁ γάρ τοι νεκρὸς νεκρῶν ἔργων καὶ ἀκαθαρσίας κοσμικῆς [*](d) τύπος ἂν εἴη πάλιν. δεῖ δὲ οἶμαι τοὺς ἱεράν τε καὶ πάναγνον ἐπησκηκότας ζωὴν, νεκρῶν ἔργων ἀπονοσφίζεσθαι καὶ σαπρίας κοσμικῆς ἀπανίστασθαι φιλεῖν. ἀλλ’ εἰ συνέβη τὸ τηνικάδε ἐπιφοιτήσαντα νεκρῷ τινος τῶν ἄλλων ἀποθίγειν, ἢ ἀνθρώπου τυχὸν, ἤγουν ἐδέσματος, τοῦτο πάντως ἦν κατὰ νόμον ἐν μολυσμῷ. ἐρωτᾷ δὴ οὖν ὁ Προφήτης, εἰ ὅταν τις νεκροῦ σώματος ἁψάμενος, εἶτα μεμενηκὼς ἀναπόνιπτος ἑτέρου τινὸς ἅψαιτο τυχὸν, εἰ πάντη τε καὶ πάντως αὐτὸν καταμιαίνῃ. τῶν δὲ εἰρηκότων τό Μιανεῖ· [*](e) λοιπὸν ἐπιφέρει Θεός Οὔτως ὁ λαὸς οὖτος καὶ οὕτως τὸ ἔθνος τοῦτο ἐνώπιόν μου λέγει Κύριος, καὶ οὕτω πάντα τὰ ἕργα τῶν χειρῶν αὐτῶν λέγει Κύριος, καὶ ὃς ἃν ἐγγίσῃ ἔκει, μιανθησεται. ἐπειδὴ γὰρ νεκρῶν ἔργων ἅπτεται, φησὶν, οὐχὶ μεμίανται [*](1. ἐκ τούτων D. 6. καὶ ἀπεκρίθησαν οἱ ἱερεῖς καὶ B.D. οἱ δὲ Edd. 9. μὴ μὴ Aub. 10. πατρὶ καὶ μητρὶ hoc ordine B.D. 11. ἀδελφοῖς Β. D. ἀδελφῷ καὶ ἀδελφῇ Edd. 12. τε assumptum ex D. μὴ pro μηδὲ D. Haec postrema conferebam die ipso quo a Monte Sancto discessi, nec finire potui : quapropter usque ad finem Prophetae liujus, non est adhibitus 1). nisi ad loca quaedam. 15. πάλιν assumptum ex B. 18. ἐπιφοιτήσαντα assumptum ex B. 22. πάντη τε καὶ assumpta ex B.b. 23. καταμιαίνει b. τό assumptum ex b. 26. πάντα om. b. 26. Ilaec λέγει Κύριος assumpta ex B. desimt in b.)

Ἐπιμελητέον δὴ οὖν ἕργων ἀγαθῶν, καὶ πληροῦν σπουδάξωμεν δάζωμεν τὸ ὅτι μάλιστα φίλον ἀληθῶς τῷ Θεῷ, θύωμέν τε οὕτω πνευματικῶς. τότε γὰρ προσδέξεται, καὶ οὐκ εἰς κατάκριμα τὴν εὐχὴν, ἕξομεν δὲ μᾶλλον εἰς ὄνησίν τε καὶ [*](a 646 Α.) εὐλογίαν· ἀποσειώμεθα δὲ καὶ νεκρὰς ἐπιθυμίας, καὶ οἷον ἀψύχους ἡδονὰς καὶ ἀκαθαρσίαν κοσμικήν. κεκαθαρμένοις γὰρ οὕτω καὶ ἡγιασμένοις συνέσται Θεός.

Ἕνεκεν τῶ λημμάτων αὐτῶι τῶι ὀρθρινῶν ὀδυνηθήγονται ἀπὸ προσώπου πονηριῶν αὐτῶ, κὼ ἐμισεῖτε ἐν πύλαις ἐλέγχοντας.

Ταῦτά φασι μήτε τὴν Ἑβραίων ἔκδοσιν, μήτε μὴν τοὺς ἐτέρους ἑρμηνευτὰς ἢ εἰπεῖν ἢ εἰδέναι. πλὴν συμβαίνουσαν [*](b) ἔχοντα διαφαίνεται τοῖς προλαβοῦσι τὴν ἔννοιαν. ἐπειδὴ γὰρ, ὡς ἔφην, ἀνεπτόηντο λίαν εἰς φιλοκερδείας καὶ πλεονασμούς· πρόφασις δὲ αὕτη τῆς ῥᾳθυμίας αὐτοῖς ἀνεδείκνυτο, καίτοι τὸν θεῖον ἀναδείμασθαι ναὸν ἐπιτεταγμένοις· αἰτιᾶται λοιπὸν ἀναγκαίως ἐπὶ τούτοις αὐτούς. ὀρθρινὰ δὲ λήμματά φησι διά τοι τὸ ἐφ’ ἑτέρῳ μηδενὶ τὰς ἐν ὄρθρῳ προόδους τε καὶ σπουδὰς ἑωθινὰς, πλὴν ὅτι τούτου γε ἕνεκα καὶ μόνου, τοῦ λημμάτων ἐφίεσθαι λέγω. καὶ ὕπερ γε τούτων [*](c) ὀδυνηθήσεσθαί φησιν αὐτοὺς, μηδὲ εἰς πέρας αὐτοῖς τὸ πόθου μένον ἐξιόντος τοῦ σκοποῦ. Θεοῦ γὰρ οὐ κατευθύνοντος, νοντος, καὶ τὴν τῶν πρακτέων ἡμῖν οὐ καταλεαίνοντος ὁδὸν, εἰκαία που πάντως καὶ ἀνόνητος ἡ ἐφ’ ὁτῳοῦν ἀνθρώπου [*](3. ἑτέρους καταμιαινεῖν inverso ordine b. 6. τότε Β. οὕτω Edd. 12. πονηριῶν 13. (22. al.) πόνων Edd. (ℵ A.V.) ἐλέγχοντας B.F. (Alex. ℵ) Edd. (Vat.) 13. φασι B.b. φησι Edd. τῶν pro τὴν b. 16. Φιλοκερδείας B.b. Φιλοκερδίαν Edd. 17. αὐτοῖς B.b. αὐτῶν Edd. 19. ἐπὶ τούτοις ἀναγκαίως inverso ordine b. 20. διά B.b. ἐπί Edd. μηδενὶ ἐφ’ ἑτέρῳ inverso ordine b. 21. Assuiiipta τε ex b., ἑωθινὰς ex B. τούτου γε hoc ordine B.)

Πάνδεινον τοίνυν ἀῤῥώστημα νοῦ, τὸ καὶ προσκεκλίσθαι [*](e) τοῖς φαύλοις, καὶ τοὺς ὠφελεῖν εἰδότας καταμυσάττεσθαι, καὶ νοσεῖν ὡς ἥδιστα τὸ συμβὰν, κἂν εἴ τι τῶν ἄγαν ἐκτόπων ὑπάρχον ὁρῷτο. ἄμεινον δὲ καὶ σοφὸν ἀποκρούεσθαι μὲν γενικῶς τὰ εἰς ψυχὴν ἕσω καὶ νοῦν εἰσχεόμενα βλάβη. εἰ δὲ δή που τι συμβαίη παθεῖν, ζητεῖν μὲν ᾗ τάχος τοὺς ἰατροὺς, καὶ τοὺς ἐλέγχοντας ἀγαπᾶν, προκυλινδεῖσθαι δὲ ὥσπερ [*](Hier. xvii. 14.)Θεοῦ λέγοντας “ Ἴασαί με κύριε, καὶ ἰαθήσομαι, σῶσόν με “ καὶ σωθήσομαι· ὅτι τὸ καύχημά μου σὺ εἶ.”

Καὶ νῦν θέσθε δἠ εἰς τὰς καρδίας ὑμῶν ἀπὸ τῆς ἠμέρας ταύτης Καὶ ὐπεράνω, πρὸ του Θεῖαι λίθον ἐπὶ λίθον ἐν τῷ ναῷ Κυρίου, τίνες. ἦτε, ὄτε ἐνεβάλλετε εὀς κυωέλην κριθῆς εἴκοσι σάτα καὶ ἐγίνετο δέκα σάτα κριθῆς, καὶ εἰσεπορεύεσθε εἰς τὸ ὑπολήνιον ἐξαντλῆσαιξ πεντήκοντα μετρητὰς, καὶ ἐφίνετο εἴκοσι; ἐπάταξα ὑμᾶς ἐν ἀφορίᾳ καὶ ἐν ἀνεμοφθορίᾳ καὶ [*](1. ὅτι assumptum ex Β. 2. αὐτόν om. Β. (Vat.) 5. τοῦτο b. ἀῤῥωτοῦντες b. 8. ὑφ᾿ Β. ἐξ Edd. 18. συμβαίη Β. συμβαίνει iid. ᾖ Β. κατὰ iid. 22. εἰς om. F. (42) 23. ἐπὶ λίθον om. Edd. 24. κυψέλλην Β. 22. ἐγίνετο Β. (22, 36, 49, 95, 185, 238.) cf. infra 655 d. ἐγένετο F. Edd. 26. ἐγίνετο B. cf. infra 1. C. ἐγένοντο Edd.)

Ἐξ ἀναγκαίων αὐτοὺς ἀναπείθει λογισμῶν, ὅτι πεπράχασι δεξιῶς, οἰκοδομεῖν ᾑρημένοι τὸν θεῖον ναὸν, καὶ εἰσὶν ἀμείνους νους ἢ πάλαι, τῆς εἰς τοῦτο σπουδῆς ἁψάμενοι. κατανοήσατε γὰρ, φησὶ, καὶ ἀναμνήσθητε, τίνες ἦτε, τουτέστιν, ὅπως τε καὶ τίνα τρόπον διέκεισθε, πρὶν ἐπιθεῖναι λίθον ἐπὶ λίθον ἐν τῷ ναῷ Κυρίου. τότε μὲν γὰρ, φησὶ, συναγηγερμένα μόλις ἱδρῶσι μακροῖς τὰ ἐξ ἀγρῶν τε καὶ ἅλω, κριθῆς εἴκοσι σάτα· [*](c) μέτρον δὲ οἶμαι τὸ σάτον· ἐναπετίθεσθε κυψέλῃ· εἶδος δ’ ἃν νοοῖτο καὶ τοῦτο καρπῶν ἀποθήκης· καὶ ἐγινετο κριθης δέκα σάτα, σητὸς δηλονότι δαπανῶντός που τάχα καὶ εἰς χοῦν ἀπολεπτύνοντος τοὺς καρποὺς ἐκ θείας ὀργῆς. εἰ δὲ δὴ καὶ εἰς ληνὸν ἀφίκετό τις, πεντήκοντα μετρητὰς ἀρυσόμενός τε καὶ μεταγγιῶν, ἐν ἀδοκήτῳ μειώσει τὸ μέτρον εὑρὼν, κατετεθήπει λοιπόν. ἐπατάχθητε δὴ, φησὶ, καὶ ἑτέραις πληγαῖς, ἀφορίαις, ἀνεμοφθορίαις, χαλάζαις· καὶ πάλιν ἦτε [*](d) σκληροί. οὐ γὰρ ἐπεστρέψατε πρὸς μὲ, φησί.

Τί οὖν ἐντεῦθεν εἰσόμεθα; πρόδηλον ὅτι τοῖς οὐκ ἐθέλουσιν λουσιν οἰκοδομεῖν τὸν οἶκον κυρίου, τουτέστι τὴν Ἐκκλησίαν, ἤγουν τὰς ἰδίας ψυχὰς εἰς ναὸν ἀποφαίνειν Θεοῦ κατωκνηκόσιν ἐκτόπως, καὶ τὰ ἤδη πορισθέντα τῶν ἀγαθῶν οἰχήσεται πρὸς οὐδὲν, προσέσται δὲ πάντως καὶ τὰ ἐκ τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων βλάβη, ἀκαρπίαι τε καὶ κάλαζαι, τουτέστιν, ἀφόρητοι ρητοι πειρασμῶν ἐπιφοραὶ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν κατασείουσαι τῶν κακῶν, καὶ τὰ ἐκ θείας ὀργῆς συμβήσεται.

Τάξατε δὴ τὰς καρδίας ὑμῶν ἀπό τῆς ἡμέρας ταύτης καὶ [*](1. ὑμῶν om. Edd. 7. ἐπὶ λίθον Β. ἐπὶ λίθῳ Edd. (49.) 10. κυψέλλῃ 14. ἀῤῥυσόμενός Β. 15. μεταγγιῶν B.D. [μετεγγιῶν Β.] μετ’ ἀγγείων 16. δὴ Β. δὲ iid. 18. φησι] + Κύριος Migne. 19. ἐντεῦθεν Β. ἐνταῦθα iid. 25. ἐπιφοραὶ Β. ἐπίβολοί iid. 27. τάξατε B.F. (Alex. XII. ℵ ex corr.) ῾Υποτάξατε Aub. (Vat. ℵ))

Προαναπείσας εὖ μάλα διὰ τῶν ἀρτίως ἡμῖν εἰρημένων, ὡς ἀφιλεργεῖν ᾑρημένοις περὶ τὸν θεῖον ναὸν πλείστη τις ὅση συμβέβηκε τῶν ἀνιαρῶν ἡ ἔφοδος, ἐκ τοῦ κατευφραίνειν εἰδότος πληροφορηθήσεσθαί φησιν, ὅτι τῆς εἰς τὰ αὐτῷ δοκοῦντα σπουδῆς καρπὸν ἕξουσι τὴν εὐημερίαν, καὶ μισθὸν ἐπιεικείας τῆς εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, τὸ ἐν παντὶ δὴ πάντως [*](b) κατευρύνεσθαι καλῷ. ὑπισχνεῖται δὲ ὅτι μάλιστα χορηγήσειν αὐτοῖς τὴν ἐξ ἀγρῶν εὐκαρπίαν, ὡς ἀπιστίας ἐγγὺς γενέσθαι τὸ χρῆμα, καὶ ὑπὲρ ἐλπίδα πολλὴν τοὺς ἀπὸ τῆς ἅλω διαφαίνεσθαι σωροὺς, καὶ ξύλων δὲ τῶν ἐν κήποις ἀνιεμένων ὡς εὔβοτρυν μὲν ὁρᾶσθαι τὴν ἄμπελον, συκῆν τε, καὶ ῥοὰν, καὶ ἁπαξαπλῶς πλουσίως αὐτοῖς ἐκτεθηλέναι τὰ ἐξ ὡρῶν, καὶ μὴν καὶ ἐλαίας ἐν ἀδοκήτῳ πλεονασμῷ τὸν οἰκεῖον αὐτοῖς ἐκδούσης καρπὸν, διάτοι τὸ εὐλογεῖσθαι παρὰ Θεοῦ.

Ὥσπερ γὰρ τοῖς κατοκνεῖν ᾑρημένοις τὴν Ἐκκλησίαν οἰκοδομεῖν, ἤγουν ἑαυτοὺς εἰς ναὸν ἅγιον παραστῆσαι Χριστῷ. πάντα καταρρεῖ πρὸς τὸ χεῖρον· καὶ μὴν καὶ τὸ εἶναι πάντως ἐν πειρασμοῖς καὶ νοηταῖς ἀκαρπίαις ὁρᾶται συμβαῖνον· οὕτω καὶ τὸ ἔμπαλιν ἀληθὲς, τοῖς οἰκοδομεῖν ἐθέλουσι καὶ τὸν τῆς ἐπιεικείας ἱδρῶτα τετιμηκόσι, δοθήσεται παρὰ Θεοῦ τὸ ἐν παντὶ δὴ πάντως ὁρᾶσθαι καλῷ, καὶ ταῖς εἰς νοῦν εὐκαρπίαις καταπιαίνεσθαι, καὶ οἷον ἐκτεθηλότα διαφόροις [*](d) ἀρετῶν αὐχήμασι κῆπον ἔχειν τὸν ἐσωτάτω, μόνον δὲ οὐχὶ [*](1. ἐνάτου Β. ἐννάτου Edd. 2. ἐθεμελιώθη B.F. (Alex.) τεθεμελίωται Edd.(Vat. ℵ) 3. εἰ] + ἔτι F. (Alex. XII.) καὶ] + εἰ ἔτι Edd. (Vat. ℵ) Statim ἡ om. Edd. (49.) 12. χορηγήσει Aubeitiis. 16. τε B.D. δὲ Edd. 20. τὴν Ἐκκλησίαν Β. ἐκκλησίας iid. 28. τὸν ἐσωτάτω Β. τὸν ἐσώτατον D. τὸ ἐσώτατον Edd. Statim μόνον δὲ οὐχὶ Β. μονονουχὶ δὲ D. μονονουχὶ Edd.)

Καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου ἐκ δευτέρου πρὸς ’Αγγαῖον τὸν Προφήτην τετράδι καὶ εἰκάδι τοῦ μηνὸς λέΓω Εἰπὸν πρὸς Ζοροβάβελ τὸν του Σαλαθιὴλ ἐκ φυλῆς ’Ιούδα λέΓω Ἔτι [*](e) ἅπαξ ἐΓὼ σείω τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γην καὶ τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηρὰν, καὶ καταστρέψω θρόνους βασιλέων, καὶ ἐξολοθρεύσω δύναμιν βασιλέων ἐθνῶν, καὶ καταστρέψω ἄρματα καὶ ἀναβάτας, καὶ ἀναβήσονται ἵπποι καὶ ἀναβάται αὐτῶν, ἕκαστος ἐν ῥομφαίᾳ πρὸς τὸv ἀδελρὸν αὐτοῦ.

Ἐκ τῶν μερικῶν ἀεί πὼς ὁ λόγος ἡμῖν ὁ προφητικὸς, καὶ [*](a 649 Α.) ἐκ τῶν ἐν χερσὶ πραγμάτων ἐπὶ τὰ καθόλου καὶ γενικώτατα ποιεῖται τὴν ἐκδρομήν. εἰ γάρ που περὶ λυτρώσεως τῆς τινων ποιοῖτο τὴν μνήμην, ἀποφοιτᾷ πολλάκις ἐπὶ τὴν διὰ Χριστοῦ. τοιοῦτόν τι καὶ νῦν ὁ προφητικὸς ἡμῖν ὑποφαίνει λόγος· ἐπενήνεκται γὰρ ἀναγκαίως τοῖς ἤδη προειρημένοις καὶ τάδε, μυστηρίου τοῦ κατὰ Χριστὸν ὡς ἐν αἰνίγμασί τε καὶ σκιαῖς ἔτι λεπτῶς εἰσκομίζοντα τὴν ἀνάρρησιν. ἀποστέλλεται γὰρ ὁ Προφήτης πρὸς τὸν ἐκ φυλῆς Ἰούδα [*](b) Ζοροβάβελ, ἐρῶν ὅτι σεισθήσεται μὲν ὁ οὐρανος καὶ ἡ γῆ καὶ μὴν καὶ ἡ θάλασσα καὶ ἡ ξηρὰ, καθαιρεθήσονται δὲ καὶ οἱ βασιλέων θρόνοι. καὶ ὁ μὲν σοφώτατος Παῦλος ταῖς τῶν προκειμένων θεωρίαις προσβαλὼν, τὸ σεισθησεταί φησιν [*](1. ἐκ B.D. μετὰ Edd. 3. ἀδελφιδός Β. ἀδελφός Edd. 4. τὰ assumptum ex Β. 7. Εἰπὸν] εἶπον Β. 8. Ἔτι ἅπαξ assumpta ex Β. (22. al.) ἰδοὺ pro ἔτι ἅπαξ F. (Co.) 9. σείσω F. (42. al.) 10. ἐξολοθρεύσω Β. (XII. ἐξολεθρ. Alex.) ὀλοθρεύσω Edd. (Vat.) 11. βασιλέων] + τῶν Edd. invito Β. (22. al.) 12. ἀναβήσονται Β. (Alex. XII ex corr. XII mg. dicit οἱ λοιποί· καταβήσονται) καταβήσονται Edd. (Vat. ℵ) 15. πράξεων Edd. 17. τὴν ’iiis assinnptum ex Β. 25. οἱ assumptum ex B. 26. σεισθήσεσθαι b.)

Kαὶ θρόνους μὲν βασιλέων καθελῶ, καὶ πᾶσαν αὐτῶν [*](d) ἀφανιῶ τὴν δυναμιν, καὶ οἷόν τινας ἱππέας ὅλης καταθέοντας τῆς ὑπ’ οὐρανὸν τῆς κατὰ πάντων πλεονεξίας ἐκβαλῶ, ἐγερῶ γεμὴν ἑτέρους ἱππέας, ἤτοι πολεμιστὰς, ῥομφαίαν σπωμένους κατὰ γένους καὶ ἀδελφῶν. ἔοικε δὲ διὰ τούτων ὑποφαίνειν ἡμῖν τὰς διὰ τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἰσχύος καθῃρημένας πονηράς τε καὶ ἀντικειμένας δυνάμεις, ἀρχάς τε καὶ ἐξουσίας [*](Col. ii. 14, 15.) ἃς τεθριάμβευκε τῶ ἰδίω σταυρῷ, καὶ τῆς κατὰ πάντων πλεονεξίας ἐκβαλὼν ἐπήμυνε τοῖς ἠδικημένοις, ἡμῖν δηλον- [*](e) ὅτι. καὶ γοῦν ἡ ἁγία καὶ ἄμωμος παρθένος ἔτι κυοφοροῦσα Χριστὸν, ἅτε δὴ καὶ Ἁγίου Πνεύματος ἀνάπλεων φέρουσα τὸν νοῦν, προανακεκράγει τὰ τοιάδε λέγουσα [*](S. Luc. i, 46, 47.) “Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν κύριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ “πνεῦμά μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ Σωτῆρί μου. καὶ μεθ’ ἕτερα [*](2—4. ἀλλ’ ἔδει—σαλευόμενα accesserunt ex Β. ἀλλ’ ἔδει—Χριστοῦ quoque b. 9. ἀληθοῦς εὐκαρπίας Β. ἀληθείας εὔκαρπον Edd. δὲ et κα τῆς assumpta ex Β. 10. χορήγην Pont. χορηγήν Aiib. 12. ἐξ pro ἐκ γῆς h. 13. τι b. τε D. Edd. 15. καθελῶ B.b. καθελῶν Pont. καθελὼν Aub. 17. ἐκβαλῶν b. ἐκβάλω Β. 25. ἀνάπλεων D. Edd. ἀνάπλεω Β. 26. προανακέκραγε D. 27—279. 8. Μεγαλύνει—καρδίας αὐγῶν et πεινῶντας—αἰῶνα accesserunt ex B.D.)

Οὐκοῦν καθῄρηνται μὲν οἱ δυνάσται, καὶ πεπτώκασιν ἐξ ἰδίων θρόνων. πλὴν οὐ μέχρι τούτων τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιδημίας τὰ κατορθώματα· ἀλλὰ γὰρ ἐγήγερταί τις [*](a 650 A) ἱππέων ἑσμὸς, ἄνδρες μαχηταὶ καὶ ἐμπειροπόλεμοι καὶ στρατηγεῖν εἰδότες, καὶ ταῖς τοῦ διαβόλου δυστροπίαις ἀντεξάγοντες γενικῶς. εἶεν δ’ ἂν οὗτοι πάλιν οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ, οἳ τὴν τοῦ Πνεύματος μάχαιραν νοητῶς ἐσπασμένοι· τουτέστι, [*](Eph. vi. 17. Heb. iv. 12.) τῆς μυσταγωγίας τὸν λόγον, τὸν ζῶντά τε καὶ ἐνεργῆ καὶ τομώτατον· ἐχώρουν κατὰ παντὸς ἀνθρώπου καὶ κατὰ γένους καὶ κατὰ ἀδελφῶν, οὐ πλήττοντες τὰ εἰς θάνατον, ἀναιροῦντες δὲ μᾶλλον τὴν ἐν αὐτοῖς ἀμαθίαν, καὶ οἷον [*](b) νεκροῦντες τῷ κόσμῳ, καὶ ἐκτεθνάναι ταῖς ἁμαρτίαις παρασκευάζοντες, ἵνα ζήσειαν τῷ Θεῷ, τὴν εὐκλεᾶ καὶ ἀμώμητον ἠγαπηκότες ζωὴν, δῆλον δὲ ὅτι τὴν εὐαγγελικήν. ὅτι δὲ ἔμελλον τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης ἕνεκα καὶ υἱοὶ πατράσιν ἀντιτετάξεσθαι, καὶ μὴν μητράσι θυγατέρες, καὶ ἀδελφοῖς ἀδελφοὶ, πῶς ἔστιν ἀμφιβαλεῖν; τοῦ Σωτῆρος λέγοντος ἐναργῶς “Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν [*](S.Matth. x. 34-36.) “γῆν, οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἀλλὰ μάχαιραν· ἦλθον “γὰρ διχάσαι ἄνθρωπον κατὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ θυ- “γατέρα κατὰ τῆς μητρὸς αὐτῆς καὶ νύμφην κατὰ τῆς [*](3. ὑπερηφάνων D. 8. εἰς τὸν αἰῶνα D. ἐξ οἰωνὸς Β. 12. ἑσμὸς, ἄνδρες] ἑσμὸς ἀνδρῶν· ἄνδρες b. 13. ἐξάγοντες b. 23. καὶ assuinptiim ex B.b. 24. ἀντιτετάξεσθαι Β. ἀντιτετάξασθαι b. ἀμφιβάλλειν Edd. μὴν assumptum ex Β. deest in b. 25. ἀμφιβαλεῖν b. ἀμφιβάλλειν Edd. 26—28. Μῆ νομίσητε—μάχαιραν et assumpta ex B.)