In XII Prophetas
Cyril of Alexandria
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Ἐπέβλεψε κω ἐτάκη ἔθνη· διεθρύβη τὰ ὄρη βίᾳ.
Τὸ ἐπιβλέψαι Θεὸν, δηλοῖ μὲν ἐσθ’ ὅτε τὴν ὡς ἐν πραότητι καὶ ἀγάπη κατάσκεψιν, ποτὲ δὲ τὴν ἐν θυμῷ τε [*](b) καὶ ἀπειλῇ. “ Καὶ γοῦν ἐπὶ τίνα, φησὶν, ἐπιβλέψω ἀλλ’ [*](Es. lxvi. 2.) ἢ ἐπὶ τὸν πρᾶον καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντά μου τοὺς “λόγους;” ἐλιπάρει δέ που καὶ ὁ θεσπέσιος Δαυεὶδ οὕτω λέγων “Ἐπίβλεψον ἐπ’ ἐμὲ καὶ ἐλέησόν με·” διὰ δέ γε [*](Ps. lxxxv. 16: cxviii. 132.) [*](3. φησὶ assumptum ex D. δὴ om. Β. 4. ἐσαλεύθη D. θῆ per cast. tx τᾶι.) 10. εἰρημένον assumptum ex B. 1 1. Σιῶν accessit ex B.D. καθόπερ ἤδη προεῖπον om. Β. 12, παραχωρήσασα D. 13. τῷ om. D.a. μετάστασιν D.a. 15. ἐστιν assumptum ex Β. ἦν pro ἐστιν D.a. 17. ἀμείνω B.a. ἀμείνονα Edd. κρείττω D. 18. ἐτάκη B.D. (22. al.) διετάκη Edd. κοὶ ante διεθ. addit D. (Alex. manu altera, XII. 153, 233.) διετρίβη F. Edd. 19. ὡς assumptum ex B.a. deest in D. 20. τὴν assumptum ex B.D.a. 22. ἥσυχον Fldd. 23. που om. B, 24. γε om. U. VOL. II. Τ)
Ἐτάκησαν βουιὼ αἰώνιοι.
Μνημονεύσας αἰνιγματωδῶς τῶν πονηρῶν καὶ ἀντικει- [*](3. εἰς prius om. D. 5. καὶ τὴν τοῖς παροτρ. πρέπ. δίκην. om. Β. 7. τισὶ τὸ ὄμμα inv. οrd. a. 9. διεθρύβη Β.D. διεθρύβησαν (cmittens τὰ ὄρη βίᾳ) a. διετρίβη Edd. 10. ἐν αὐτοῖς Β. D.a.b. ἐν ἑαυτοῖς Edd. 13. πλεονέκτημα] + ἑλόντας a. 14. ὑπέροπτα] ὑπέροπλα Edd. 15. ἀντεξάγειν iid. 16. ἐπείγοντοι ἀνάπτειν inv. ord. D. διεθρύβησαν B.D.a. διετρίβησαν Edd. συνθραύονται D.a. Edd. συντρίβονται Β. 17 ἐν om. D. 18. ὑπὸ πόδας B.D.a. [ὑποπόδας Β.] ὑποπόδιον Edd. 18—22. Quae sequuntur ὄρος δέ που—τὴν γῆν om. B. 19. πάλιν om. D. 20. ὁ et τῆς τοῦ assumpta ex D. ἐκ προσώπου D. ἐν προσώπῳ Edd. 21. ἐπὶ D. (41, 228) πρὸς Edd.)
Πορείας αἰωνίους αὐτοῦ ἀντὶ κόπων εἶδον.
[*](c)Πορείας ἔσθ’ ὅτε καὶ ὁδοὺς καὶ τρίβους, τὰς θείας ἐντολὰς ὀνομάζειν ἔθος τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν, ὁποῖόν ἐστι τὸ διὰ [*](1. τοῦ assumptum ex Β. 2. καταστρέφουσαι] κατασύρων φησι (in ras.) Β. 6. τὴν ἐντ’. τιμὴν D. τῆς ἐντ’. τιμῆς Β. Edd. 7. Haec ἡ τοῦ Θ. λ. δοξάζεται γὰρ accesserunt ex D. 14. πλὴν] + ὅτι a. 15. τοῖς D. ὄρεσιν D. συνεθρίβησαν (sic) D. 16. συνετήκοντο B.D.a. συνετάκησαν Edd. πεφρονήκασι τ. τ. δ. ἁνδ. καὶ om. D. τοῖς assumptum ex Β. 21. ὁ assumptum ex B.D. καὶ post ἔπεσεν addit Aub. 23. αὐτοῦ om. F. Edd. (68, 97, 153, 228.) 24. τὰς B.D. κοὶ Edd. θείας] + ἡμὶν iid. ὀνομάζ. ἐντ. inv. ord. D. )
Σκηνώματα Αἰθιόπων πτοηθήσονται, καὶ σκηναὶ γῆς Μαδιάμ. Τὰ χρηστότερα τῶν διηγημάτων ἀεί πὼς ἔχει τὸ ἀξιά- [*](1. οὗτος prius om. Β. 2. τὴν σάρκα δοῦναι inv. ord. D. Statim αὐτοῦ add. Edd. inv. B.D. 3. πολλοὶ ἐκ τούτου et περιεπάτουν μετ’ αὐτοῦ inv. ord. D. 5. προσετίθει D. Edd. προετίθει Β. Statim ὁ addit D, 7. προσηπήντα (sic) Edd. 8. ὡδὶ κεκραγὼς pro διακεκρ. D. 11. εἶναί φησιν hoc ord. a.b. φησιν εἶναι D. Edd. εἶναι om. B. 12. παρατενεῖ a. Edd. παρατείνει D.b. παραμενει B. 14. τε assumptum ex D. ἀρχαιότητος (sic) D. 16. καθό Β. ὡς D. καθώς Edd. Haec ὁ σοφώτατος accesserunt ex B.D. 18. νενομοθετῆσθαι] correxi ex D. νενομοθετεῖσθαι Edd. 18—24. Haec καὶ γοῦν—τὸ ἀκράδαντον ἔχει om. 19. προανακέκραγε D. προανεκεκράγει Edd. 20. τὸν om. D. 22. καὶ assumptum ex D. 23. τὰ] + διὰ D. invito a. 26. χρηστὰ D.)
Ποταμῶν ῥαγήσεται γῆ, ὄψονταί σε κὼ ὠδινήσουσι λαοί· σκορπίζων ὕδατα πορείας αὐτοῦ.
Διαμέμνηται πάλιν τῶν τοῦ Σωτῆρος κατορθωμάτων, καὶ τοῖς ἄλλοις ἔθνεσι, καθ’ ὧν τὸ τόξον ἐντείνεται, ἤγουν ἐνταθήσεται, λέγει προστεθήσεσθαι καὶ τὴν τῶν ποταμῶν τάχα που τὴν τῶν Βαβυλωνίων ὑποδηλῶν· ὑπ’ αὐτὴν γὰρ [*](a 565 Α.) ἐτέλει τὸ τηνικάδε καὶ ἡ μέση τῶν ποταμῶν· ἵνα διὰ τούτου πάλιν ὡς ἐξ εἰκόνος ἐχθρῶν αἰσθητῶν, καὶ ἡ τῶν νοητῶν καὶ ἀοράτων πληθὺς σημαίνηται, πρὸς ἣν τοῖς ἁγίοις ἡ πάλη. [*](Eph. vi. 12.) κέκρυπται δέ πὼς ἀεὶ τῶν προφητῶν ὁ λόγος. οὐκοῦν ὡς [*](2. τοῖς ἁπανταχῆ B.D. a l. C. γῆς ἁπανταχοῦ Edd. 4. ἅπασιν D. ἅπαν a l. C. ἰπποκροτοῦντες Β. ἱπποκρατοῦντες D. a l. c. Edd. 5. ἢ ἱππασίας Edd. invitis B.D.a.b, 6. πόλεις] πόλεις· πολλὰς D. ὁμοῦ καὶ ἔθνη hoc ordine D.a. 7. τοῦ assumptum ex D.a. δοιμονίων Β. οἳ πᾶσαν] ἅπασαν Β. οἵτινες ἅπασιν D. 8. ἔπος om. D. εἰπεῖν om. B. 10. τοι assumptum ex B.D.b. 11. τὰ assumptum ex b. deest in D.a. σκῆπτρον Edd. invitis B.a.b. 14. ποταμοὶ ῥαγήσονται· γῆ D. (sol.) 15. αὐτοῦ om. Β. (Vat.) invito F. (XII.) 16. Διαμέμνηται D. Μέμν. 18. λέγει λέ] D. φησὶ Edd. 19. τῶν assumptum ex D. ὑπ’ αὐτὴν γὰρ ἐτἐλει B. ὐπ’ αὐτοὺς γὰρ ἦν D. αὐτὴ γὰρ Edd. 21. εἰκόνος αἱ (sic) αἰσθητῶν ἐχθρῶν D. Statim assumpta καὶ ex D. ἡ τῶν ex B.D. 22. δύναμις pro πληθὺς D. σημαίνεται D. )
Ἢ τάχα τι καὶ ἕτερον ὁ προφητικὸς ἡμῖν λόγος. ποταμῶν γὰρ ἔοικε γῆν ἀποκαλεῖν τὴν Ἰουδαίαν, διά [*](b) τοι τὸ πλείστους ἐν αὐτῇ γενέσθαι προφήτας, ποταμῶν δίκην τὸ ἔθνος κατάρδοντας, καὶ οἷον θείοις νάμασιν ἐπικλύζοντας. [*](Ps. xcvii. S.) περὶ ὧν οἶμαί που φησὶ καὶ ὁ μακάριος Δαυείδ “κροτήσουσι χειρὶ ἐπὶ τὸ αὐτό·’’ καὶ μὴν καὶ διὰ [*](Es. xliiii. 20, 21.) Ἡσαΐου Θεός· “Εὑλογήσει με τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ, σειρῆνες “καὶ θυγατέρες στρουθῶν, ὅτι ἔδωκα ἐν τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ, “ποταμοὺς ἐν γῇ ἀνύδρῳ ποτίσαι τὸ γένος μου τὸ “λαόν μου ὃν περιεποιησάμην τὰς ἀρετάς μου [*](Ps. xxxv. 9. c) ὁ μὲν γὰρ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς τάχα που χειμαρῤους τρυφῆς ὠνόμασται, καὶ ἔστιν ἀληθῶς, καὶ μέντοι καὶ [*](Es. lxvi. 12.) ποταμός· ἔφη γάρ που περὶ αὐτοῦ διὰ φωνῆς ἁγίων “Ἰδοὺ “ἐγὼ ἐκκλίνω ἐπ’ αὐτοὺς ὡς ποταμὸς εἰρήνης, καὶ ὡς “μάῤῥους ἐπικλύζων δόξαν ἐθνῶν.’’ εἴρηται δὲ καὶ [*](Ps. xlv. 5.) φωνῆς τοῦ Δαυείδ “Τοῦ ποταμοῦ τὰ ὁρμήματα “τὴν πόλιν τοῦ Θεοῦ.’’ Λυπεῖ δὲ οὐδὲν καθ’ ὁμοιότητα τὴν πρὸς αὐτὸν, καὶ αὐτοὺς τοὺς ἁγίους ὀνομάζεσθαι ποταμοὺς, ἅτε δὴ συμμόρφους [*](S. Joan. i. 9. S.Matth. 14. d) γεγονότας αὐτῷ νοητῶς. ὥσπερ γάρ ἐστι τὸ φῶς μὲν αὐτὸς τὸ ἀληθινὸν, ἔφη δέ που τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις “Ὑμεῖς “ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου·’’ οὕτω καὶ ποταμὸς ὑπάρχων αὐτὸς καὶ μέντοι καὶ ὕδωρ ζῶν, χαρίζεται τὸ τοῖς ἴσοις ἐπισεμνύνεσθαι καὶ τοῖς ἁγίοις. ἡ τοίνυν γῆ τῶν νοητῶν [*](1. μέρους accessit ex B.D. 2. γῆ om. D. 4. ὁ προφ. ἡμῖν hoc ordine D. 5. ἀποκαλεῖν τὴν Ἰουδαίαν D.a.b. ἀπολεῖν sic (syllaba s. f. lineae omissa) b.] τὴν Ἰουδαίαν καλεῖν Edd. 6. γεγενῆσθαι D. 7. κα οἷον—ἐπικλύζ΄. om. D. habent a.b. 8. που] πως Edd, αὖ pro μήν Statim καὶ assumptum ex D. 11. ἔδωκα babet D. 12. τὸ alt.] τὸν e suo Migne (cum sqq. conjungens). 14. ό alt. assumptum ex B. ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Xp. desunt in D. τάχα που assumpta ex D. 16. αὐτοῦ D. ἑαυτοῦ Edd, 21. καθ᾿ ὁμοίωσιν D. 23. αὐτοῦ (sic) Edd. αὐτῷ γεγ. inv. ord. 24. που assumptum ex D. ἁγίοις] + αὐτοῦ μαθηταῖς καὶ D. 25. κόσμου] τούτου D.)
Καταθαυμάζει δὴ οὖν ὁ Προφήτης, καὶ οἷον ἐν ἤθει Φησίν [*](e) Ἡ πάλαι πολλοὺς ἔχουσα ποταμοὺς, καὶ τῶν θείων δαψιλεστάτην τὴν χορηγίαν, διψὰς καὶ ἀνάρδευτος ἔσται γῆ. ἐπειδὴ ’δε σε, φησὶν, ὦ Δέσποτα, τεθέανται νοητῶς ἐπιφανέντα λαοὶ, τουτέστιν, οἱ ἐξ ἐθνῶν συνέντες τὸ ἐπὶ σοὶ μυστήριον, ἔλαβον εὐθὺς ἐν ὠδῖσι τὸ ἀγαθὸν, ἔγκαρποι τε γεγόνασιν. ἁρμόσειε δ’ ἃν αὐτοῖς καὶ λέγειν “Διὰ τὸν [*](Es. xxvi. 18.) “φόβον σου, Κύριε, ἐν γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ “καὶ ἐτέκομεν. πνεῦμα σωτηρίας σου ἐποιήσαμεν ἐπὶ τῆς [*](a 566 Α.) γῆς. οἱ γὰρ Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν ἐπιγραψάμενοι τὸν Εμμανουὴλ, τὸν θεῖον ὠδίνουσι φόβον, καὶ πᾶν αὐτοῖς ἔσται κύημα νοῦ καρπὸς ἀρετῆς, καὶ εἰς πνεῦμα σωτηρίας ἐκτελευ- τήσει τὸ σπούδασμα· οὐκοῦν ὅψονταί σε καὶ ὠδινήσουσι λαοὶ τὸ σὸν ἐκπίνοντες νᾶμα, καὶ τοῖς εὐαγγελικοῖς νάμασιν ἐκμεμεθυσμένοι. προσῄεσαν γὰρ φιλοτίμως λέγοντι “Εἴ τις [*](S. Joan. vii. 37.) “διψᾷ, ἐρχέσθω πρὸς μὲ καὶ πινέτω,’’ ἦσθα γὰρ, οὕτω πλουσίοδωρός τε καὶ ἀγαθὸς, ὡς καὶ ἐν αὐταῖς ταῖς [*](b) πορείαις σκορπίζειν ὕδατα, τουτέστι, τὸν ζωοποιὸν τῆς εὐαγγελικῆς παιδεύσεως λόγον ὡς γάρ φησιν ὁ Ματθαῖος “Περιῆγεν ὁ Ἰησοῦς πάσας τὰς πόλεις καὶ τὰς κώμας, [*](S. Matth. ix. 35.) “διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν, καὶ κηρύσσων “εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας, καὶ θεραπεύων πᾶσαν [*](1. ἀνεχομένη, Edd. invitis B.D.a.b. 3. διὰ assumptum ex b. ἐπίστευον pro ἐπίστευσαν b. 4. τῶ D.b. καὶ Edd. περὶ γὰρ αὐτοῦ ἐκ γέγραφε om. Β. 5. διψήσεται Edd. invitis B.D.a.b. 7. δὴ om. D. οἱονεὶ pro οἶον ἐν ἤθει D. 9. διψήσει D. 10. ὦ deest in Edd. 11. τουτέστιν om. D. 15. σου] + ὃ D. ἐποιήσαμεν b. Edd. cf. De Ad. 260 d. Glaph. 200 e. Cod. melior. ἐκυήσαμεν B.D. (24. 36.) 20. ἐκπίνοντες D. ἐκπιόντες Edd. 22. Haec καὶ πινέτω accesserunt ex B.D. ἦσθα D.a.b. ἦν Β. Edd. φησὶν assumptum ex b. 24. σκορπίζεις )
Ἔδωκεν ἡ ἄβυσσος φωνἠν αὐτῆς, ὕψος φαντασίας αὐτῆς. ἐπήρθη ὁ ἥλιος, κὼ ἡ σελήνη ἔστη ἐν τῇ τάζει αὐτῆς εἰς φῶς.
Τοὺς ὠδινήσαντας λαοὺς καὶ ἐγκάρπους ἤδη γεγενημένους ἄβυσσον ἀποκαλεῖ, πολλοὺς καὶ ἀναριθμήτους ὄντας ἀποφαίνων· τοιαύτη γὰρ ἡ ἄβυσσος. ὀνόματι δὲ τῷ τοιῷδε καὶ ἡ τῶν ἁγίων ἀγγέλων κέκληται πληθὺς διὰ φωνῆς Ἰεζεκιήλ. καὶ γοῦν ἔφη που ὁ Θεὸς ὡς ἐκ προσώπου τοῦ ἄρχοντος [*](Ezek. xxxi. 15.) Τύρου περὶ τοῦ σατανᾶ Ὅτε ἐξέπεμπον αὐτὸν εἰς τὸν ᾅδην, [*](d) ἐθρήνησεν ἡ ἄβυσσος ἐπ’ αὐτῷ. κατενηνεγμένου γὰρ καὶ πεπτωκότος τοῦ πάντων ἐπέκεινα καὶ ἐν δόξῃ προὔχοντος, [*](Ib. xxviii. 14.) ὃς καὶ μετ’ αὐτῶν ἐτέθειτο τῶν Χερουβὶμ, κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ προφήτου φωνὴν, τὸ ἀπεικὸς οὐδὲν, σφόδρα λελυπῆσθαι τὴν νοητὴν ἄβυσσον, τουτέστι, τὰς τῶν ἄνω πνευμάτων ἀγέλας, μονονουχὶ δὲ καὶ ἐπιστυγνάσαι πεπονθότι καὶ τῷ τῶν ὅλων προσκεκρουκότι Θεῷ. οὐκοῦν ἡ ἄβυσσος, φησὶ, τουέστιν ἡ ἀμέτρητός τε καὶ ἀκατάληπτος τῶν πεπιστευ- [*](e) κότων πληθὺς, καὶ μέντοι καὶ τὸ ὕψος τῆς ἐν αὐτῇ Φαντασιας, τουτέστι πάλιν πᾶν ὅσον ἐστὶν ἐν αὐτῇ λαμπρόν τε καὶ ἐπηρμένον, καὶ ταῖς ἐν τῷδε τῷ κόσμῳ φαντασίαις, ἤτοι δόξαις κεναῖς κατηγλαισμένον ἔδωκε φωνὴν αὐτῆς. δοξολογῖται γὰρ ὁ Χριστὸς παρὰ παντὸς ἀνθρώπων ἔθνους, καὶ τοῦτο δρῶντας προθύμως κατίδοι τις ἃν μικροὺς καὶ [*](4. ἀμφιβαλεῖν B.D. ὀμφιβάλλειν Edd. 5. αὐτῆς alt.] αὐτοῦ F. Edd. (Co.) 7. Haec καὶ ἐγκάρπους—πολλούς accesserunt ex B.D. 8. ἀποφαίνει 11. που om. Β. ὁ assumptum ex D. 12. ἐξέπεμπεν Edd. εἰς τὸν ᾄδην] Lacuna 10 litt. Β. 13. ἡ ἀβ. ἐπ’ αὐτῷ αὐτὸν ἡ ἄβυσσος 15. τέθειτο D. 16. λελυπῆσθαι σφόδρα inv. ord. D. 20. τε ora. D. 21. καὶ alt. assumptum ex D. 22. πάλιν accessit ex B. deest in D.)
Ἀποδίδωσι δὲ ὥσπερ τὴν αἰτίαν, τοῦ τὴν ἄβυσσον καὶ μέντοι καὶ τὸ ὕψος τῆς Φαντασίας αὐτῆς δοῦναι τὴν φωνὴν, ἐπάγων εὐθύς Ἐπήρθη ὁ ἥλιος, καὶ ἡ σελήνη ἔστη ἐν τυ, τάξει αὐτῆς εἰς φῶς. ὥσπερ δὲ τὴν ἄβυσσον νενοήκαμεν, οὐ κατά [*](c) γε τὸν ἐν αἰσθήσει λόγον· παχὺς γὰρ λίαν· πνευματικῶς δὲ μᾶλλον καὶ νοητῶς, οὕτω καὶ νῦν οὐχὶ τοῖς στοιχείοις, ἡλίῳ τε φημὶ καὶ σελήνη, τὸν τῆς διανοίας ἐνήσομεν ὀφθαλμόν· ἀλλ’ ἐξ ὁμοιότητος τῆς ἀπ’ αὐτῶν ἐπὶ τὰ ἀμείνω διάττοντες, τὴν τῶν νοημάτων δύναμιν κατοψόμεθα. οὐκοῦν ἥλιον μὲν γοῦν φαμεν τὴν φωτοειδῆ τε καὶ ἔκλαμπρον τῶν εὐαγγελικων θεσπισμάτων μυσταγωγίαν, σελήνην δὲ αὖ τὸ μεῖόν τε [*](4. ὠνόμασεν ὀρθῶς inv. ordine D. Haec ἤγουν ὕψος φαντασίας accesserunt ex B.D. 6. χόρτου assumptum ex D. deest in B. 7. ἄβυσσος] + τὴν Edd. invito D. 8. ἡμῶν assumptum ex B.D. τὸν alt. om. D. 9. σαφηνίζει Edd. 11. δὴ om. D. 15—17. ἔφη αὐτῶ om. Β. που dat D. 17. Habet φοβηθήσονται D. αὐτόν D. 19. καὶ assumptum ex B. deest in D. δοῦναι αὐτῆς inverso ordine D. 21. δὲ assumptum εκ D. 27. Haec γοῦν φαμεν assumpta ex Β. εἶναί φαμεν D.b. 28. δὲ D.b. τε B. Edd.)
Ἐπήρθη οὖν ὁ ἥλιος, οὐδὲν δὲ ἧττον καὶ ἡ σελήνη, τουτέστιν ὁ νόμος, ἔστη ἐν τῇ τάξει αὐτῆς εἰς φῶς. κατόπιν μὲν γὰρ τῆς εὐαγγελικῆς παιδεύσεως ἐστιν ἡ διὰ Μωυσέως, καὶ αὕτη τάξις αὐτῇ, ὅτι καὶ σκιὰ καὶ τύπος. ἐπειδὴ δὲ πλήρωμα νόμου καὶ προφητῶν ὁ Χριστός, ἐξέλαμψε καὶ ὁ νόμος. τοῖς γὰρ πάλαι δι’ αὐτοῦ προαπηγγελμένοις τὰ ἐκβεβηκότα [*](b) συμβάλλοντες, τεθαυμάκαμεν ἤδη καὶ αὐτοῦ τοῦ νόμου τὸ φῶς [*](2. σκότῳ D.b. τῷ τὸ (sic) D.]—καιρῷ B.D.b. τοῦ—καιροῦ Edd. 3. ἡμέρα + κυρίου D. καθὸν (= καθ᾿ ὃν) b. invitis Β.D. ἔλαμψεν D. invito b. + ταῖς D. 5. γοῦν om. D. 6. ἀγαλλιασώμεθα Edd. 9. ἔχει τὸ ἴδιον φῶς ἐν ἑαυτῷ inverso ordine D. 10. ἀναθρώσκων D.b. ἀνατέλλων Edd. φαιδρότατα Edd. ἁπανταχῆ Β. ἁπανταχοῦ D. iid. 13. ἀρχαῖς D.b. ὀρχῇ Edd. μονονουχὶ καὶ om. D. 15. ἀφιεῖσα b. ἰεῖσα D. ἱεῖσα Edd. Statim πανταχῆ b. Edd. πανταχοῦ B.D. 16. ἅπαν ἀνθρώπων γένος b. ἅπαν γένος τῶν ἀνθρώπων D. πᾶν ἀνθρώπων ἔθνος Edd. 18. ὁμολογεῖ assumptum ex D. 20. δὲ assumptum ex B. deest in D. 21. αὐτῆς] αὐτῆς] ex corr. manu prima D. 23. καὶ prius om. B. 24. ἐξέλαμψε repetit bis Aubertus. 25. πρὸ αὐτοῦ b. προαπηγγελμένοις δι’ αὐτοῦ D. 26. ἤδη] + δὲ Edd. inv. B.D.b. τὸ φῶς D.b. Edd. σαφῶς Β.)
Παραδεξόμεθα δὲ καὶ ἕτερον ἐπὶ τῷδε νοῦν, οὐκ ὥς γε μοι φαίνεται· βαίνοντα δὲ μᾶλλον τοῦ εἰκότος c ἐγγύς. ἥλιον μὲν γὰρ εἶναί φαμεν, καὶ μάλα ὀρθῶς, τὸν Εμμανουήλ. ὠνόμασται γὰρ οὕτω, καὶ ἐστιν ἀληθῶς. σελήνην δὲ λέγεσθαι νομιστέον, ὡς ἐξ ὁμοιότητος τοῦ στοιχείου, τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ, φαίνουσαν τοῖς ἐν σκότει, καὶ ὡς ἐν νυκτὶ διαλάμπουσαν. ὅτε τοίνυν ἐπήρθη ὁ ἥλιος κ‘ατὰ τὴν τοῦ, Προφήτου φωνήν· ἀναβέβηκε γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Χριστὸς ἐπὶ τὸν τίμιον σταυρόν· τότε καὶ ἀνέλαμψεν ἡ ἐξ ἐθνῶν ἐκκλησία καὶ ἔστη ἐν τῇ τάξει αὐτῆς εἰς φῶς, τουτέστι, πλησιφαὴς οἷά τις σελήνη, καὶ τὴν τάξιν τοῦ ἰδίου d σώζουσα κύκλου, φῶς γέγονε τοῖς ἐν σκότει, καθάπερ ἔφην ἀρτίως. ὅτι δὲ ὑψουμένου τε καὶ τὸν ὑπὲρ τῆς πάντων ζωῆς ἀνατλάντος σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ, συνέστη λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία, διδάξει πάλιν ὁ αὐτός “Ἀμὴν αμὴν λέγω ὑμῖν, [*](S. Joan. xii. 24) “ἑὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσὼν ἀποθάνῃ, αὐτὸς μόνος “μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ, παρπὸν πλείονα φέρει.” καὶ πάλιν “Κὰγὼ ἐὰν ὑψωθῶ ἐκ τῆς γῆς, πάντας ἑλκύσω πρὸς ἐμαυ- [*](Ib. 32.)
Βολίδες σου πορεύσονται εἰς φέγγος ἀστραπῆς ὅπλων σου.
Βολίδας ἐνταῦθά φησι τὰς ἀνὰ πᾶσαν ἰούσας τὴν γῆν, καὶ ὡς ἀπὸ τόξου πεμπομένας, ἤγουν χειρὸς εὐσθενοῦς, τοὺς ἁγίους ἀποστόλους καὶ εὐαγγελιστὰς, περὶ ὧν ἔφη [*](569 Α. a) που καὶ ὁ μακάριος Δαυείδ “Ὡσεὶ βέλη ἐν χειρὶ δυνατοῦ, [*](Ps. cxxvi. 4.)“οὕτως υἱοὶ τῶν ἐκτετιναγμένων.’’ ἐξετινάχθη μὲν γὰρ ἐκβέβληται τὸ τῶν Ἰουδαίων ἔθνος, διάτοι τὸ ἐμπαροινῆσαι χριστῷ καλοῦντι πρὸς ζωήν· οἱ γεμὴν ἐκείνων υἱοὶ καὶ ἐξ αἵματος ὄντες τοῦ Ἰσραὴλ, οἱ ἀπόλεκτοι μαθηταὶ βολίδες τε καὶ βέλη γεγόνασιν, οἷον ἐκ χειρός τρέχοντες τῆς ἀλκιμωτάτης, καὶ παντὸς εὐκόλως δι·ι·κνούμεναι τοῦ πληττομένου πρὸς θάνατον. αἱ τοιαῦται βολίδες ἀποστέλλονται μὲν, ὡς [*](b) ἀπὸ χειρὸς τοῦ Χριστοῦ, ἐμπήγνυνται δὲ τοῖς τοῦ σπλάγχνοις, καὶ ἀναιροῦσι τὸν δράκοντα. καὶ γοῦν καὶ ὁ μακάριος Δαυεὶδ ἀναμελῳδεῖ που λέγων πρὸς τὸν Κύριον [*](Ps. xliv. 6.) ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστόν “Τὰ βέλη σου ἠκονημένα, “νατὲ, λαοὶ ὑποκάτω σου πεσοῦνται ἐν καρδίᾳ τῶν ἐχθρῶν “τοῦ βασιλέως.’’ οὐκοῦν δαπανῶνται μὲν τοῖς τοιοῖσδε λεσι τὰ τῶν δαιμονίων στίφη, καὶ πρὸς ὀλέθρου γίνονται [*](2 Tim. iv. 8.) τοῖς ἐχθροῖς· τοῖς γεμὴν ἐπεγνωκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ καὶ τετιμηκόσι διὰ τῆς πίστεως, ἑτέραν ἀποπληροῦσι χρείαν. [*](1. ὑψοῦσθαι D. ὑψῶσθαι Β. ὑψῶσαι Edd. που om. Β. 2. ἢ assumptum ex B.D. 3. ὑψοῦσθαι D. ὑψῶσθαι Β. ὑψῶσαι Edd. αὐτόν assumptum ex D. deest in Β. 4. προπορεύσονται D. 5. ἐνταῦθα] ἐνθάδε b. Neutrum habet D. ἰούσας ἀνὰ πᾶσαν inv. ordine D. 6. εὐσθενους] εὐμενοῦς Edd. 8. που om. Β. 9. μὲν assumptum ex B.D. 12. τοῦ om. D. 13. τρέχουσαι B. inv. D. 15. τοιοῦτοι βολίδες hoc ordine B. τοιαῖδε τοιάδε (sic) D.] βολ. D.b. βολ. τοιαῦται Edd. Statim ἀποστίλβονται iid. repugnantibus B.D.b. 17. καὶ ult. assumptum ex D. 18. ἐμελῴδει D. 19. I. τὸν X. om. D. δυνατὰ (sic) 20. καρδίαις iid. 22. δαιμονίων Β.D. δαιμόνων Edd. ὀλέθρου habent 24. χρείαν B.D.b. χόριν Edd.)
Εὑρίσκονται δὲ καὶ ἑτέρως φέγγος ἀστραπης τῶν ὅπλων αὐτοῦ· ὅπλα δὲ αὐτοῦ νοηθεῖεν ἂν, οἷς καὶ ἡμᾶς ἐναρμόσασθαι δεῖν ὁ μακάριος Παῦλος ἐπιτάττει λέγων Ενδύσασθε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ.’’ αὕτη ’δε ἐστιν ὁ [*](Eph. vi. 11. Ib. 14, 17. Ib. 16, 15. ) θώραξ τῆς δικαιοσύνης, ἡ περικεφαλαία τοῦ σωτηρίου, ὁ θυρεὸς τῆς πίστεως, τὸ ὑποδεδέσθαι τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασία τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης, ἡ μάχαιρα τοῦ Πνεύματος. οὐκοῦν ὅπλα μὲν τὰ τοιάδε Χριστοῦ, οὐκ αὐτὸν περιβάλλοντα, [*](d) παρ’ αὐτοῦ δὲ μᾶλλον τοῖς ἀξίοις δωρούμενα. λαμπρὰ ’δε τὰ οπλα, καὶ οἷον αστραπης ἔμπλεα· φανοτάτη γὰρ ἡ ἀρετή· αἱ τοίνυν βολίδες εἰς φέγγος ἔσονται τῆς ἀστραπῆς των ὅπλων σου. ὅτι γὰρ ἀπαστράπτει τὰ ὅπλα, φωτιοῦσιν αὐτοὶ διδάσκοντες τοὺς ἠγνοηκότας. παρὰ μὲν γὰρ τοῖς φιλαμαρτήμοσιν ἀκαλλὴς οἷά τις ἐστιν ἡ ἀρετὴ, καὶ οὔπω λαμπρά· παρὰ ’δε γε τοῖς εἰδόσιν αὐτὴν, οὐδὲν ἀστραπῆς ἔλαττον, λαμπρὸν καὶ διαφανῆ, καὶ τοῖς ἁπανταχῆ γνωριμώτατον [*](e) ἀποτελοῦσα τὸν ἄνθρωπον. πρῶτοι δὴ οὖν οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ τὴν τῶν σῶν ὅπλων ἔχοντες ἀστραπὴν, ἔσονται καὶ ἑτέροις εἰς φέγγος αὐτῆς. ὅνπερ γὰρ τρόπον οἱ τῆς ἰατρικῆς ἐμπειρίας ἐπιστήμονες, τοὺς ταῖς τῶν ὀμμάτων ἀρρωστίαις ἐμπεπτωκότας, καὶ τὸ τῆς ἡλιακῆς ἀκτῖνος φεύγοντας φῶς, ἀπαλλάττοντες τοῦ πάθους τῆς τοῦ φωτὸς προσβολῆς ἀνέχεσθαι λοιπὸν ἀναπείθουσι, καὶ φέγγος ὥσπερ τι γεγονότες αὐτοῖς ἁλοῖεν ἂν, καὶ μάλα εἰκότως· οὕτω καὶ [*](1. ἀγάπῃ Aub. 3. ἀγάπης B.b. ἀγάπῃ D. Edd. 4. ἀστραπῆς om. Β. 10. εἰρήνης] + κα b. 11. οὐκοῦν om. D. 13. δὲ] + μᾶλλον D. Ab ἀστραπῆς. ad ἀστράπης transilit D. ἔμπλεα b. Edd. ἔκπλεω Β. Statim φανότατον Edd. invitis B.b. 14. Φέγγος a. φῶς Β. Edd. 15. σου om. a. ἀπαστράπτει a. ἀστράπτουσι Β. ἀστράπτει D. ὀστράψουσι Edd. 17. ἀκαλλή (sic) Aub. Statim οἷά assumptum ex B.D.a. οὕτω D. 18. γε om. D. 19. ἐλάττων a. περιφανῆ D. ἁπανταχῆ B.D. πανταχῆ a. παντοχοῦ Edd. 22. αὐτοῖς D. 23. ἐμπειρίας om. Β, ἐπιστήμ. ἐμπ. inv. ord. D. assumptum ex B.D.)
Ἐν ἀπειλῇ ὀλιγώσεις γῆν, κω έν Θυμῷ κατάξεις ἔθνη.