In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Ὁ θεσπέσιος Μωυσῆς ὡς ἀγαθόν τε καὶ ἀνεξίκακον καταθαυμάζει Θεὸν, καὶ μάλα εἰκότως. ἐπειδὴ γὰρ μεμοσχοποίηκε μὲν κατὰ τὴν ἔρημον ὁ Ἰσραὴλ, ἔφη τε φληνάφως [*](Exod. xxxii. 4.) “Οὗτοι οἱ θεοί σου, Ἰσραὴλ, οἵ τινες ἀνήγαγόν σε ἐκ γῆς [*](2. ἐμιάνατε Β. ἐμιάνετε Edd. 3, ἡ assumptum ex Α. 4, ὠνόμαστο] ὠνόμασται Edd. 5, αὐτὴν pro αὐτὰ Α. 7, τοι] τε Edd. ἔχειν deest in Edd. 8. καιροὺς Α. καιρὸν Edd. 9, οἰκονομικῶς assumptum ex Α. 10, ὁρμὰς Α. ὀργὴν Edd. 11. ἀνεπτοημένοι] ἐπτοημένοι Α. 13, Ἀλλὰ ] Sic correxi. cf. infra 278 a. ἄλλα Edd. 14. ἡμῖν deest in Edd. 17. τῶν om. Α. (Co.) ἐξαποστελῶ Α. Β. (Alex. XII.) ἐξανατελῶ F. Edd. ἀποστελῶ Vat.] 21. αἰχμαλωτευθήσεται Α. Β. (Vat.) αἰχμαλωτισθήσεται F. Edd. (Alex.) 25. μὲν assumptum ex A.B.D. ὁ om. B.)

381
“Αἰγύπτου,” προσκέκρουκε μὲν ἀναγκαίως· ἐπειδὴ δὲ ὀλοθρεύσειν [*](e) αὐτοὺς εἰσάπαξ ἠπείλει Θεὸς, εἶτα προσέπιπτε τε καὶ ἐλιπάρει Μωυσῆς καὶ δὴ καὶ ἀνεῖναι αὐτοῖς ἡμαρτηκόσιν τὴν δίκην ἀνέπειθε τὸν Δημιουργὸν, χαριστηρίους ᾠδὰς ἀνετίθει λέγων “Κύριος ὁ Θεὸς οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων, [*](Exod. xxxiv. 6,7.) “μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινὸς, καὶ δικαιοσύνην “διατηρῶν καὶ ἔλεος εἰς χιλιάδας, ἀφαιρῶν ἀνομίας καὶ “ἀδικίας καὶ ἁμαρτίας, καὶ οὐ καθαριεῖ τὸν ἔνοχον, ἐπάγων “ἁμαρτίας πατέρων ἐπὶ τέκνα καὶ ἐπὶ τέκνα τέκνων, ἐπὶ [*](a 254 Α.) “τρίτην καὶ τετάρτην γενεάν.” τοῦτο νενοήκασιν οὐκ ὀρθῶς τῶν Ἰουδαίων οἱ δῆμοι. ᾤοντο γὰρ εἶναι τὸν Θεὸν σκληρὸν οὕτω καὶ ἀτεράμονα καὶ μακρὸν εἰς ὀργὰς, ὡς τέκνοις τέκνων ἐπιφέρειν τὰ τῶν πατέρων ἐγκλήματα. καὶ γοῦν αὐτὸ δὴ τουτὶ διαγελῶντες ἔφασκον„ Οἰ πατέρες ἔφαγον ὄμφακα, καὶ οἱ ὀδόντες τῶν τέκνων ᾑμωδίασαν.” ταύτῃτοι Θεὸς τῷ προφήτῃ φησὶν Ἰεζεκιήλ “Υἱὲ ἀνθρώπου, τίς ὑμῖν ἡ [*](Ezek. xviii. 2—4.) “παραβολὴ αὕτη ἐν τῷ Ἰσραὴλ λέγοντες Οἱ πατέρες ἔφα- [*](b) “γον ὄμφακα καὶ οἱ ὀδόντες τῶν τέκνων ᾑμωδίασαν; ζῶ “ἐγὼ, λέγει Κύριος, ὅτι οὐ μὴ γένηται ἔτι ἡ παραβολὴ “αὕτη λεγομένη ἐν τῷ Ἰσραὴλ ὅτι πᾶσαι αἱ ψυχαὶ ἐμᾶι “εἰσιν, ὃν τρόπον ἡ ψυχὴ τοῦ πατρὸς οὕτω καὶ τοῦ υἱοῦ, “ἐμαί εἰσι. ψυχὴ ἡ ἁμαρτάνουσα, αὕτη ἀποθανεῖται. ὁ δὲ [*](Ib. 20.) “υἱὸς οὐ μὴ λήψεται τὴν ἁμαρτίαν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, οὐδὲ [*](3. δὴ Α. μὴν Edd. Statim καὶ om. Α. αὐτοῖς Α. του Edd. 4, τὴν δίκην ἀνέπειθε hoc ordine Α. Β. Δημιουργὸν] + καὶ Edd. invitis Α. Β. 8. καὶ οὐ καθαριεῖ] οὐ om. Β. rasura duorum litt. facta. 9. ἁμαρτίας Β. (Alex.) ἀνομίας Edd. (Vat.) Quae sequuntur citantur in Nicephori Catena Patrum; in Exod. xx. col. 771. 10. νενοήκασιν] νενοσήκασιν η postea exarato) Α. forte prius i. q. e. habens. νενοσίκασιν e. 11. τὸν assumptum ὥ B. 13. καὶ γοῦν αὐτὸ δὴ Β. καὶ δὴ γοῦν Α. καὶ γοῦν αὐτό γε Cat. Niceph. καὶ γοῦν Edd. 14, τουτὶ Α.Β. τοῦτο Cat. Εdd. διαγελῶντες Α. Cat. Niceph. διαγγέλλοντες Edd. 15. ᾑμωδίασαν Α. Cat. Niceph. ἐμοδίασαν Β. ἐμωδίασαν D. ἐγομφίασαν Edd. (A.V.) ταυτῃτοι] + ὁ Cat. Niceph. 16. φησὶν τῷ πρ. inv. ord. Cat. τίς Α. Β. τί Cat. Niceph. Edd. Statim ἡμὶν (sic) Β. 17. τῇ pro τῷ Edd. ante Migne. Neutrum habet Cat. 18. ᾑμωδίασαν] Sic Cat. Niceph. ἐμοδίασαν Β. ἐγομφίασαν D.A. (e sil.) Edd. 19. ἔτι om. Α. Cat. Niceph. Statim ἡ παραβολὴ αὕτη post λεγομένη transp. D. Edd. (A.V.) invitis A.B. λεγομένη ἐν τ. Ἰ. om. Cat. Nic. Nic. 22. ἐμοί accesserunt ex A.D. Cat. Nic. ἐμή ἐστι Β. ἡ assumptum ex A.B.D. Cat. Nic. οὕτη Β. Cat. Nic. αὐτὴ D. Edd.)
382
“ὁ πατὴρ οὐ μὴ λήψεται τὴν ἁμαρτίαν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. πῶς γὰρ ἔτι μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινὸς ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης, εἰ μὴ ἀνίησιν ἁμαρτίας, καὶ καθαρίζει τὸν ἔνοχον, παρατείνει δὲ μᾶλλον τὴν ἀγανάκτησιν ἐπὶ τρίτην [*](C) καὶ τετάρτην γενεάν; τίς οὖν ὁ λόγος; ἔστι μὲν, ὡς ἔφην, ἀνεξίκακός τε καὶ ἀσυγκρίτως ἀγαθὸς, καὶ οὐκ εὐθὺς τοῖς ἡμαρτηκόσιν ἐπάγει τὴν κόλασιν. ὑπερτίθεται δὲ, καὶ εἰς δευτέραν γενεὰν, ἵνα τάχα τις μεταξὺ πάρεισ’ βάλλουσα μετά- γνωσις ἀνακόψειε τὴν ὀργήν. ἀλλ’ εἰ μὴ τοῦτο γένηται τυχὸν, οἱ δὲ ἐκ τοῦ πρώτου τρίτοι τε καὶ τέταρτοι τοῖς ἴσοις, ἢ καὶ τοῖς ἔτι χείροσιν ἐναλοῖεν κακοῖς, καὶ προγονικῆς δυσσεβείας εὑρίσκοιντο μιμηταὶ, τότε δὴ τότε λοιπὸν ἐπάγει τὰς [*](d) δίκας, ἀποχρῶσαν τῷ γένει τὴν ἐπὶ τοῖς ἤδη παρῳχηκόσιν ἀνεξικακίαν ἐπιδιδούς· τοῦτό ἐστι τὸ ἐπιφέρειν ἁμαρτίας πατέρων ἐπὶ τέκνα ἐπὶ τρίτην καὶ τετάρτην γενεάν. Ἀρ᾿ οὖν φησὶ, μακροθυμήσας τῇ Δαμασκῷ πλειστάκις, οὐκ ἀγανακτήσαιμι λοιπὸν, καὶ σφόδρα εἰκότως, ἐπὶ τρισὶ καὶ τέσσαρσιν ἁμαρτίαις; τί γὰρ δεδράκασι; πολλὰ μὲν καὶ ἕτερα. πλὴν τῆς ἄγαν ὠμότητος ἀποτιοῦσι δίκας· ἀποστραφήσομαι γὰρ αὐτοὺς, ἀνθ᾿ ὧν ἔπριζον πρίοσι σιδηροῖς τὰς ἐν γαστρὶ ἐχούσας [*](e) τῶν ἐν Γαλαάδ. ἔστι μὲν οὖν ἡ Γαλαὰδ πολίχνη τῆς Ἰουδαίας, ἐν μεθορίῳ τῆς Παλαιστίνων κειμένη. ταύτην οἱ Σύροι προκατελάβοντο, καὶ πανωλεθρίᾳ διέφθειραν, πρίοσι τέμνοντες σιδηροῖς τοῖς ἐν γαστρὶ ἐχούσας, καὶ ὁμοῦ νηπίοις ὠμὰ γυναικῶν ἐκτήκοντες ἔμβρυα. πρίονας δὲ σιδηροῦς τοὺς τῶν [*](1. οὐ μὴ suprascripta in Α. unde assumpta. λήψεται τὴν ἁμαρτίαν accesserunt ex Α.Β. αὐτοῦ accessit ex Α. Β. (Alex. XII.) 2. Haec καὶ ἀληθινός accesserunt ex Α. Β. Cat. Nic. 5. μὲν] + οὖν Edd. invito Α. ὡς ἔφην ἀνεξίκακός τε Α. ἀνεξίακακος ὡς ἔφην Edd. 7, ὑπερτίθεται Α. Β. ὑποτίθεται Edd. 8. ἵνα τάχα] A.D. [ἱά ( =ut vid. ἵνα) suprascriptum εἴ που Β. τάχα εἰ μὴ Cat. abbrevians. εἰ τάχα Edd. μεταξὺ accessit ex Α.Β. Cat. Statim παρεισβαλοῦσα Edd. invitis Α. Cat. 9. γένηται Α. Cat. γένοιτο Edd. 11. δυσσεβείας] ἀσεβείας B. 12. εὑρίσκονται Α. invita Cat. 14. ἐπιδούς A.B. ἐπιδιδούς Cat. Edd. 14. τοῦτό ἐστι Α.Β. τουτέστι Edd. 15. Haec ἐπὶ τέκνα accesserunt ex Β. 16. μακροθυμήσας om. Α. 17. τέσσαρσιν] τέτρασιν e. 19. ἀποστραφήσομαι A.B.D. οὐκ ἀποστραφήσομαι Edd. 24. ὠμὰ] σώματα Α. 25. κτείνοντες pro ἐκτήκοντες Edd. invitis Α.Β.)
383
ἁμαξῶν ὀνομάζει τροχοὺς, οἷς καταλεπτύνειν ἔθος τὴν ἅλω τοῖς Σύροις. καὶ γοῦν καὶ διὰ φωνῆς Ἡσαΐου φησί που ’ς πρὸς τὴν τῶν Ἰουδαίων Συναγωγήν “Ἴδου ἐποίησά [*](Es. xli. 15.) “σε ὡς τροχοὺς ἁμάξης, ἀλοῶντας, καινοὺς, πριστηροει- [*](a 255 Α.) “δεῖς.” ὅμοιον οὖν ὡς εἰ λέγοι τυχὸν πρὸς τὴν Δαμασκόν καθοριῶ σου τὴν δίκην, ἀνθ’ ὧν κατηλόησας καὶ συνέτριψας τοὺς ἐν Γαλαὰδ, ὡς μηδὲ αὐτῶν φείσασθαι τῶν ἔτι κατὰ γαστρὸς, οἷς ὁ παρὰ πάντων ἔλεος ἀκολουθεῖ καὶ ὀφείλεται. Ὅτι δὲ ὠμῶς καὶ ἀγρίως τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ κατεχρήσαντο τῶν ἐκ Δαμασκοῦ τινὲς, ἀναμάθοις ἂν ἀκονιτὶ τοῖς Ἐλισσαιὲ τοῦ προφήτου λόγοις προσεσχηκώς. ἀφίκετο μὲν γὰρ [*](b) εἰς τὴν Δαμασκόν. ἐπειδὴ δὲ συνήντησε τῷ Ἀζαὴλ, ἀῤῥωστοῦτος ἔτι τοῦ Ἄδερ “Ἔκλαυσέ φησιν ὁ ἄνθρωπος τοῦ [*](4 Reg. viii. 11, 12.) “Θεοῦ, καὶ εἶπεν Ἀζαήλ Τί ὅτι ὁ κύριός μου κλαίει; καὶ “εἰπεν Ὅτι οἶδα ὅσα ποιήσεις τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ κακά· τὰ “ὀχυρώματα αὐτῶν ἐξαποστελεῖς ἐν πυρὶ, καὶ τοὺς ἐκλεκ- “τοὺς αὐτῶν ἐν ῥομφαίᾳ ἀποκτενεῖς, καὶ τὰ νήπια αὐτῶν “ἐνσείσεις, καὶ τὰς ἐν γαστρὶ ἐχούσας αὐτῶν ἀναῤῥήξεις.” ἐπειδὴ δὲ ταῦτα δέδρακε κατὰ τῆς Γαλαὰδ ἡ Δαμασκὸς, μᾶλλον δὲ καὶ κατὰ πάσης τῆς Ἰουδαίων χώρας, καταφλέξειν [*](c) ἀπειλεῖ τὸν οἶκον Ἀζαὴλ καὶ Ἄδερ, καὶ συντρίψειν μαλοὺς Δαμασκοῦ. πέπρακται δὲ ταῦτα διὰ μὲν Ὀζίου καὶ Ἱεροβοὰμ ἀνὰ μέρος καὶ κατὰ καιρούς· εἷλον γὰρ καὶ αὐτοὶ τὴν Συρίαν καὶ νενικήκασι κατὰ κράτος· χρόνου δὲ προἰόντος, καὶ παρὰ τοῦ βασιλέως Ἀσσυρίων. εἶτά φησι καὶ ἐξολοθρεύσω κατοικοῦντας ἐκ πεδίου ὥν. ὢν οἱ προφῆται τὴν Βαιθὴλ ὀνομάζουσιν, ἐν ἧ τὴν δάμαλιν ἀπέθετο τὴν χρυσῆν ὁ ἐπάρατος Ἱεροβοάμ. ἀλλ’ ὡς ἐξ ἐκείνου λοιπὸν [*](d) πᾶσαν χώραν εἰδωλολατροῦσαν, οὕτω καλεῖν ἔθος ἦν αὐτοῖς. [*](2. καὶ alt. om. Α. 5, οὖν assumptum ex Α.Β. 6. καθοριῶ B.D. καθοριῶ Α. καταλοήσω Edd. ἀνθ᾿ ὧν pro καθὸ iid. invitis Α.Β. 10, ἂν om. Α. Statim ἀκονητὶ (sic) Α. 12, τὴν Α. τὸν Edd. 15. ὃτι assumptum ex Α. (Vat.) 20. καὶ om. Α. τῆς] + τῶν Edd. invitis A.b. κατασφάξειν b. 22. δὲ Α. b. μὲν Edd. 23. εἶλον] + τε Edd. invitis A.b. 25. τοῦ assumptum ex A.B.b. 26. καὶ om. Α. ὢν alt. om. Α. post ὀνομάζουσιν transp. b. 29. ἦν om.)
384
τοὺς κατοικοῦντας τοίνυν ἐν γῆ καὶ πεδιῳ ὢν, ἤτοι τῶν ματάίων, ὅ ἐστιν εἰδώλων· οὕτω γὰρ ἡρμήνευσαν οἱ λοιποί· καταφθερῶ καὶ ἐξολοθρεύσω φησὶ, κατακόψω δὲ οὐδὲν ἧττον καὶ φυλὴν ἐξ ἀνδρῶν χαῤῥὰν, ἥ ἐστι πολίχνη που πάντως προσοικοῦσα τῆ Δαμασκῷ, μαχιμωτάτους ἔχουσα τοὺς οἰκήτορας. αἰχμαλωτευθήσεσθαι δέ φησι καὶ τὸν ἐπίκλητον τῆς [*](e) Συρίας λαόν. ἐπίκλητον λέγων, ἢ τὸν σφόδρα διαβόητον, ἢ τὸν μισθοφόρον καὶ συνειλεγμένον αὐτοῖς πρὸς ἐπικουρίαν· κατεμισθοῦντο γὰρ, ὡς ἔφην, τοὺς τῶν ἀλλοφύλων ὁμόρους, τῆς Ἰουδαίων καταστρατευόμενοι χώρας· ἤγουν ἐπίκλητον τὸν ἔξωθεν κεκλημένον καὶ μέτοικον. ἰστέον γὰρ ὅτι τῶν Εβραίων ἡ ἔκδοσις, ἀντὶ τοῦ λαὸς Συρίας, Κυρήνης φησίν· ἄποικοι γὰρ Κυρηναίων οἱ Σύροι. μεμνήμεθα δὲ ὅτι καθὰ γέγραπται πάλιν ἐν τῇ τετάρτη τῶν βασιλειῶν, ἐβασίλευε [*](256 Α. a) μὲν ὁ Ἄχαζ τῶν Ἱεροσολύμων, Φακεὲ δὲ καὶ Ῥαασσὼν οἱ [*](4 Reg. xvi. 1.) Συρίας τε καὶ Δαμάσκου βασιλεῖς, κατὰ τῶν Ἱεροσολυμῶν ἤεσαν, καταδῃοῦντες τὰς ὑπ’ αὐτὴν τοῦ Ἰούδα πόλεις. ἐπειδὴ δὲ ἦν ἐν δείμασιν οὐ φορητοῖς ὁ Ἄχαζ, βασιλεύων ἐπὶ τὸν Ιούδαν, κατεμισθοῦτο χρήμασι πρὸς ἐπικουρίαν Θεγλαφα- [*](Ib. 9.) λασὰρ τὸν Ἀσσύριον “Καὶ ἤκουσεν φησιν αὐτοῦ ὁ βασι- “λεὺς Ἀσσυρίων, καὶ ἀνέβη βασιλεὺς Ἀσσυρίων εἰς Δα- “μασκὸν καὶ συνέλαβεν αὐτὴν, καὶ ἀπῴκισεν αὐτὴν, καὶ [*](b) “τὸν Ῥαασσὼν ἐθανάτωσε.”

[*](6)

Τάδε λέγει Κύριος Ἐπὶ ταῖς τρισὶν ἀσεβείαις Γάζης καὶ ἐπὶ ταῖς τέσσαρσιν οὐκ ἀποστραφήσομαι αὐτοὺς, ἕνεκεν τοῦ αἰχμαλω- [*](2. ἑρμήνευσαν A.b. 3, καταφθερῶ Α.Β. b. καταφερῶ (sic) Edd. 6. αἰχμαλωτευθήσεσθαι] αἰχμαλωτισθήσεσθαι Edd. invitis Α. Β. b. sic infra. 8. συνειλεγμένον Β. b. συνηλεγμ. Edd. 13. καθὰ Α.Β. καθὼς Edd. 15. ὁ Ἄχαζ Α. Ἄχατζ Edd. ῥασσὼν Β. et infia. 17. ὑπ’ αὐτὴν αὐτῇ Α.) τοῦ Ἰούδα Α.Β. ὑπ’ αὐτοὺς τῆς Ἰουδαίας Edd. 19. Haec πρὸς ἐπικουρίαν accesserunt ex Α.Β. 20, φησιν αὐτοῦ Α. φησι transp. post βασιλεὺς Β. post αὐτοῦ Edd. ὁ assumptum ex Α. 21, κοὶ ἀνέβη om. Β. Statim haec βασιλεὺς Ἀσσυρίων accesserunt ex Α. 22. αὐτὴν prius] αὐτὸν Β. κατῴκησεν pro ἀπῴκισεν Α.)

385
τεῦσαι αὐτοὺς αἰχμαλωσίαν του Σαλομῶν, του συγκλεἳσαι εἰς Τήν Ἰδουμαίαν· καὶ ἐξαποστελῶ πῦρ ἐμ τὰ τείχη Γάζης, καὶ [*](7) καταφάγεται τὰ θεμέλια αὐτῆς· καὶ ἐξολοθρεύσω κατοικοῦντας [*](8) ἐξ Ἀζώτου, καὶ ἐξαρθήσεται φυλὴ ἐξ᾿ Ἀσκαλῶνος, καὶ ἐπάξω τὴν χεῖρὰ μου ἐπ᾿ Ἀκκαρὼν, καὶ ἀπολοῦνται οἱ κατάλοιποι τῶν [*](c) ἀλλοφύλων, λέγει Κύριος.

Αναγκαῖον ἡγοῦμαι καὶ πρό γε τῶν ἄλλων ἐκεῖνο εἰπεῖν, ὡς οὔτε τῶν Ἑβραίων ἡ ἔκδοσις, οὔτε μὴν ἡ τῶν ἑτέρων μέμνηται τοῦ Σαλομῶν, ἀλλ’ εἰρήκασιν Ἑβραῖοι μὲν Ἕνεκεν τοῦ αἰχμαλωτεῦσαι αὐτοὺς αἰχμαλωσίαν, οἱ δὲ λοιποὶ προσέθεσαν ἀντὶ τοῦ Σαλομῶν, ἀπηρτισμένην ἤτοι τελείαν. ἑψόμεθα δὲ ἀναγκαίως ἡμεῖς καὶ τῇ τῶν ἑβδομήκοντα γραφῆ. ἐγκαλεῖται δὴ οὖν ἡ Γάζα· πόλις δὲ αὕτη τῶν Φυλιστιεὶμ, ἢ νῦν ἐστι Παλαιστίνη· ὡς αἰχμαλωσίαν αἰχμαλωτεύσασα [*](d) τοῦ Σαλομῶν, τοῦ συγκλεῖσαι εἰς τὴν Ἰδουμαίαν. κἂν μὲν οὕτω νοῶμεν, ὡς γοῦν οἱ ἕτεροι ἐκδεδώκασιν ἑρμηνευταὶ, οὐ τὴν τυχοῦσαν πεποίηνται κάτα τῆς Ἰουδαίας τὴν πόρθησιν, ἀλλ’ αἰχμαλωσιαν ἑλόντες ἱκανὴν, ὑπὸ χεῖρα δεδώκασι τῶν Ἰδουμαίων αὐτήν. Ἰδουμαῖοι δὲ γεγόνασι μὲν ἐξ αἵματος Ἡσαῦ, ἐχθρὰ γεμὴν πεφρονήκασιν ἀεὶ τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ, οἷς συνεργασάμενοι καὶ σύνοπλοι γενόμενοι [*](e) Γαζαῖοί τε καὶ Ἀζώτιοι καὶ Ἀσκαλωνίται, καὶ οἱ τῆς λεγομένης Ἀκκαρὼν καὶ ἕτεροι δὲ τῶν ἀλλοφύλων τινὲς, κατὰ κράτος ἑλεῖν τῆς Ἰουδαίας τὰς πόλεις παρεσκεύασαν. εἰ δὲ δὴ καὶ κατὰ τὴν τῶν ἑβδομήκοντα γραφὴν αἰχμαλωτευσαι λέγοιμεν αὐτοὺς αἰχμαλωσίαν τοῦ Σαλομῶν, ἐκεῖνό που πάναὐτοὺς [*](1. Om. Α. (240.) Σαλομῶν e. Σαλομὼν Β. Σολομὼν F. Edd. (42,) Statim καὶ add. Β. 3, τὰ om. Α. (Alex. XII.) 8. τῶν ἑβρ. ἡ hoc ordine. A.B. μὴν assumptum ex Α. Β. τῶν om. Α. 9. Σαλομῶν] Sic semper edidi cum e. Σαλομὼν semper Β. sed cf. supra 2 c. Σολομὼν Edd. 10. αἰχμαλωσίαν Α.Β. αἰχμαλωσίᾳ Edd. 12. ἑψώμεθα Α. 16, ἐκδεδώκασιν Β. δεδώκασιν Α. νενοήκασιν Edd. 18. τὴν assumptum ex Α. 19, γεγόνασιν pro δεδώκασιν Β. αὐτήν] αὐτῶν Α. δὲ assumptum ex Α.Β. 20. μὲν om. Α. νῦν pro μὴν Α. 21. γενόμενοι Α. γεγονότες Edd. 25. καὶ assumptum ex Β. 26. λέγοιμεν Α. λέγομεν Edd. αἰχμαλωσίαν Α.Β. αἰχμαλωσίᾳ Edd.)

386
τὼς ἐννοεῖν ἀναγκαῖον. γέγονε μὲν γὰρ εὐσθενέστατος καὶ παναλκὴς βασιλεὺς ὁ Σαλομῶν, κατεκράτησε δὲ οὕτω τῶν [*](257 Α. a) περιοίκων ἐθνῶν, ὡς καὶ πολλὰς παρ’ αὐτοῖς ἀναδείμασθαι πόλεις, καὶ ἐν αὐταῖς ἱδρύσαι τὸν Ἰσραὴλ, δόντος αὐτῷ τοῦ Χειράμ. γέγραπται δὲ οὕτως ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Παραλει- [*](2 Par. viii. 1–4.) πομένων “Καὶ ἐγένετο μετὰ εἴκοσιν ἔτη ἐν οἷς ᾠκοδόμησε “Σαλομῶν τὸν οἶκον κυρίου καὶ τὸν οἶκον ἑαυτοῦ, καὶ τὰς “πόλεις ἃς ἔδωκε Χειρὰμ τῷ Σαλομῶν, ᾠκοδόμησεν αὐτὰς “Σαλομῶν καὶ κατῴκισεν ἐκεῖ τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ, καὶ ἦλθε “Σαλομῶν εἰς Ἐμὰθ Σοβὰ, καὶ κατίσχυσεν αὐτὴν, καὶ [*](b) “ᾠκοδόμησε τὴν Θεδμὸρ ἐν τῆ ἐρήμῳ, καὶ πάσας τὰς “πόλεις τὰς ὀχυρὰς ᾠκοδόμησεν ἐν Ημάθ.” καὶ μεθ’ ἕτερα [*](Ib. 6–8.) πάλιν “Καὶ ὅσα ἐπεθύμησε Σαλομῶν “τοῦ οἰκοδομῆσαι ἐν Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν τῷ Λιβάνῳ, καὶ ἐν “πάση τῆ βασιλείᾳ αὐτοῦ. πᾶς ὁ λαὸς ὁ καταλειφθεὶς ἀπὸ “τοῦ Χετταίου καὶ τοῦ Ἀμοῤῥαίου καὶ τοῦ Φερεζαίου καὶ “τοῦ Εὐαίου καὶ τοῦ Ἰεβουσαίου οἳ οὐκ εἰσὶν ἐκ τοῦ Ἰσ- “ραὴλ, ἦσαν ἐκ τῶν υἱῶν αὐτῶν καταλειφθέντες μετ’ “αὐτοὺς ἐν τῆ γῇ, οὓς οὐκ ἐξωλόθρευσαν οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ, [*](C) “καὶ ἀνήγαγεν αὐτοὺς Σαλομῶν εἰς φόρον ἕως τῆς ἡμέρας “ταύτης.” συμφραξάμενοι τοίνυν τοῖς ἐκ τῆς Ἴδου μαίας Γαζαῖοί τε καὶ Ἀζώτιοι καὶ οἱ λοιποὶ ταύτας που τὰς πόλεις ἀνῃρήκασι, τὰς ὠνομασμένας τοῦ Σαλομῶν, ὡς μηκέτι μὲν αὐτὰς ὑπὸ τὴν Ἰούδα κεῖσθαι βασιλείαν, ἀπονεμεῖσθαι δὲ ὥσπερ τοῖς Μωαβιτῶν ἀνοσίοις καθηγηταῖς. ταύτῃτοι πυρὶ δαπανηθήσεσθαι ταῖς ἄλλαις ὁμοῦ τὴν Γάζαν φησὶν, ἐξολο- [*](2. βασιλεὺς om. Α. Σολ. habet e. 5, χειράμ. Α. Β. (Alex.) χιράμ Edd. (Vat.) τῆ assumptum ex Α.Β. 6. καὶ om. Β. μετὰ] + τὰ Α. 7, οἶκον prius] + τοῦ Α. κατὰ pro καὶ prius (sic) Α. 8. ἃς assumptum ex Α. 10. Ἐμὰθ Α. (cf. XI.) Αἰμάθ Edd. Statim σοβὰ A. σοβὰ B. σωβὰ Edd. κατίσχυσεν Α. Β. κατῴκισεν Edd. 12. Ἠμάθ. Α. Αἰμάθ Edd. (19 al.) 14. ἐν ult. assumptum ex A.D. Statim πάσῃ om. D. (44. al.) 15. καταλειφθεὶς B.D. καταληφθεὶς Α. Edd. 16. καὶ primum] + ἀπὸ Β. καὶ τοῦ Φερὲζιεβουσαίου om. Α. 17, ἐκ του] ἐν τῷ Α. 18, καταλειφθέντες D. Edd. τῶν καταληφθέντων Α. (A.V. c.) 19. οἱ assumptum ex Α.Β. 20. αὐτοὺς om. Α. 24. ἀπονεμεῖσθαι Α. ἀπονενεμεῖσθαι Pont. ἀπονενεμῆσθαι Aub. 26. φησὶν om. Α.)
387
θρευθήσεσθαι δὲ καὶ Ἀζωτίους καὶ φυλὴν Ἀσκάλωνος, καὶ ὑπὸ χεῖρα γενέσθαι τοῦ πλήττοντος τὴν Ἀκκαρών· συνδιολεῖσθαι δὲ πάντως αὐταῖς καὶ τοὺς καταλοίπους τῶν ἀλλοφύλων. [*](d) μεμισθοφορήκασι γὰρ κατὰ τὸ εἰκὸς, καὶ κέκληνται πρὸς ἐπικουρίαν τῶν περιοίκων βαρβάρων τινές.

Χαλεπὸν οὖν ἄρα καὶ κινδύνου παντὸς ἀνάμεστον ὁρᾶται λοιπὸν, τὸ συμφράττεσθαι πονηροῖς καὶ καθοπλίζεσθαι φιλεῖν τῶν ἠγαπημένων παρὰ Θεοῦ, καὶ διώκειν ἁγίους. εἰ γὰρ καὶ πάσχοιεν ἔσθ᾿ ὅτε πταισμάτων ἕνεκα, παιδευόμενοι παρὰ Θεοῦ, ἀλλ’ οὐκ ἀλογήσει παντελῶς τῶν οἰκειωθέντων αὐτῷ· καὶ παιδεύσας χρησίμως, ὀλέθρῳ περιβαλεῖ τὰ τῆς ὀργῆς σκεύη, τουτέστι, τοὺς ἀχαλίνῳ θυμῷ κατ’ αὐτῶν [*](e) ὁρμήσαντας, κατ’ ἐκεῖνό που πάντως τὸ πρὸς Βαβυλῶνα κάλως εἰρημένον πέρι τῶν ὑιῶν Ἰσραὴλ “ Εγω ἔδωκα αὐ- [*](Es. xlvii. 6.) “τοὺς εἰς τὰς χεῖράς σου, σὺ δὲ οὐκ ἔδωκας αὐτοῖς ἔλεος. ἀπᾴδει γὰρ λίαν καὶ ἀγανακτοῦντι τῷ Θεῷ τὸ φορτικὸν εἰς αἰκίας τῶν τοῦτο δρᾶν ἐπιτεταγμένων.

Τάδε λέγει Κύριος Ἐπὶ ταῖς τρισὶν ἀσεβείαις Τύρου, καὶ ἐπὶ ταῖς [*](9) τέσσαρσιν, οὐκ ἀποστραφήσομαι αὐτὴν, ἀνθ᾿ ὧν συνέκλεισαν [*](a 258 Α.) Τὴν αἰχμαλωσίαν τοῦ Σαλομῶν εἰς τὴν Ἰδουμαίαν, κακὶ οὐκ ἐμνήσθησαν διαθήκης ἀδελφῶν. καὶ ἐξαποστελῶ πῦρ ἐπὶ τὰ τείχη [*](10) Τύρου, καὶ καταφάγεται θεμέλια αὐτῆς.

Τύριοι δὲ πάλιν πρὸς τοῖς ἀπὸ τῆς Δαμάσκου, καὶ μέν τοι καὶ Ἀζωτίοις, Γαζαίοις τε καὶ Ἀσκαλωνίταις, καὶ τοῖς ἐξ Ἀκκαρὼν τὴν Θεῷ πρέπουσαν ἀνεξικακίαν ὑπεραλόμενοι, καὶ τρόπον τινὰ νενικηκότες ταῖς τῶν ἀσεβημάτων [*](2. συνδιολεῖσθαι δὲ] συνδιολέσθαι Α. 3, ἀλλοφύλων Α.Β. ὁμοφύλων Edd. 5. περιοίκων] ἐποίκων Edd. 8. Θεοῦ] Θεὸν iid. 9, πάσχοιμεν iid. παιδευόμεθα iid. 11. καὶ παιδεύσας] παιδεύσας δὲ iid. 13, που assumptum ex Α. 16, καὶ ἀγανακτοῦντι om. Β. 20. τὴν prius om. Α. habent Edd. (Co.) cf. infra. τοῦ om. B.? F. Edd. (239.) 21. ἐξαποστελῶ Α. ἀποστελῶ Edd. 22. τὰ post καταφάγεται add. Edd. invito Α. (Alex.) 23. τῆς om. Α. 25. ἐξ assumptum ex A.B. ὑπερβαλλόμενοι Α.)

388
[*](b) ὑπερβολαῖς, ὑπενεχθήσονται ταῖς ὀργαῖς, κατά γε τὸν τοῦ χρησμῳδήματος νοῦν, καὶ ποινὴν ὑπομενοῦσι τὴν ἁπασῶν ἐσχάτην. ἐπίκλημα δὲ αὐτοῖς, ὅτι τὴν αἰχμαλωσίαν τοῦ Σαλομῶν συνεκλεισαν εἰς τὴν Ἰδουμαίαν, καὶ αὐτῆς ἀμνημονήσαντες τῆς τῶν ἀδελφῶν διαθηκης. τίς μὲν οὖν ἡ αἰχμα- [*](Supra 257.) λωσία τοῦ Σαλομῶν, ἀποχρώντως ἡμῖν διέδειξεν ὁ λόγος· συνεκλείσθη δὲ ὅπως εἰς τὴν Ἰδουμαίαν καὶ πρός γε Τυρίων, εἰπεῖν ἀναγκαῖον. ἐξανδραποδισάμενοι γὰρ οὐκ εὐαρίθμητον πληθὺν τῶν ἐξ Ἰούδα καὶ Ἰσραὴλ, καταπεπράκασιν Ἰδουμαίοις, [*](C) οἱ δὲ τοὺς ἐξ αἵματος ἀδελφοὺς καὶ ἄνωθεν ἐλευθέρους ἐν δορικτήτων μοίρᾳ πεποιημένοι, καὶ πικρῷ δουλείας κατέθλιβον ζυγῷ, καὶ τοῖς Ἑλλήνων νόμοις κατεβιάζοντο ζῆν, μονονουχὶ κατακερτομοῦντες οἱ δείλαιοι τὴν τοῦ Θεοῦ δόξαν, ὡς μήτε τὴν ἐκ πατέρων αὐτοῖς ἐλευθερίαν τηρήσαντος, μήτε μὴν ἰσχύσαντος παρασχεῖν τὸ ἐν καλῷ κεῖσθαι τῆς εὐημερίας. καὶ γοῦν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς διὰ φωνῆς ἑτέρου προφήτου φησὶ, τοὺς συγκλείσαντας εἰς τὴν Ἰδουμαίαν τὴν [*](Joel iii 4–6.) αἰχμαλωσίαν τοῦ Σαλομῶν, οὐ μετρίως κατ’ αἰτιῶ μένος. “Καὶ [*](d) “τί καὶ ὑμεῖς ἐμοὶ, Τύρος καὶ Σιδῶν καὶ πᾶσα Γαλιλαία “ἀλλοφύλων; μὴ ἀνταπόδομα ὑμεῖς ἀνταποδίδοτε μοι, ἢ “μνησικακεῖτε ὑμεῖς ἐπ’ ἐμοί; ὀξέως καὶ ταχέως ἀνταπο- “δώσω τὸ ἀνταπόδομα ὑμῶν εἰς τὰς κεφαλὰς ὑμῶν, ἀνθ’ “ὧν τὸ ἀργύριόν μου καὶ τὸ χρυσίον μου ἐλάβετε, καὶ τὰ “ἐπίλεκτά μου καὶ τὰ καλὰ εἰσηνέγκατε εἰς τοὺς ναοὺς “ὑμῶν, καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰούδα καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἀπ- “έδοσθε τοῖς υἱοῖς τῶν Ἑλλήνων, ὅπως ἐξώσητε αὐτοὺς ἐκ [*](1. τοῖς assumptum ex Α. Statim ποιναῖς pro ὀργαῖς Edd. invitis A.B. 3. ἐπίκλημα] ἐπέγκλημα Α. 4. Haec καὶ αὐτῆς accesserunt ex Α. 5. τῶν om. Α. 6. διαδείξει Α. ὁ assumptum ex Α.Β. [suprascriptum Α.] 9. Ἰσραὴλ] Ἱερουσαλὴμ Edd. 10. ἀδελφοὺς Α.Β. ἀδελφῶν Edd. 11. δορυκτήτων Edd. correxi ex Β. καὶ assuinptum ex Α. 17, προφήτου accessit ex Α. τοὺς συγκλείσ.— καταιτιώμενος om. Β. 18, καὶ τι] καίτοι (sic) Α. 19. καὶ ὑμεῖς ἐμοὶ Α. ἐμοὶ καὶ ὑμῖν Edd. 20. ἢ om. Β. 22. τὰς assumtum ex Α. ἀνθ’ ὧν om. id. 24. εἰσηνέγκατε] ἠνέγκατε Edd. invitis Α.Β. 25. τοὺς υἱοὺς alt. assumpta ex A.B. Statim Ἰσραὴλ habent A.B. cf. in Es. 326 e. 26. υἱοῖς] θεοῖς Α. ἐξώσῃ (sic) Α.)
389
“τῶν ὁρίων αὐτῶν.’’ ὅριον δὲ ὥσπερ τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, σωματικὸν μὲν ἡ Ἰουδαία, ψυχικὸν δὲ ὁ νόμος, ὧν ἔξω [*](e) γεγόνασι τοῖς τῶν Ἑλλήνων υἱοῖς ἐκτόπως καταπωλούμενοι. δεδράκασι δὲ τοῦτο Τύριοι τοῖς ἄλλοις ὁμοῦ καὶ αὐτῆς ἀμνημονήσαντες τῆς τῶν ἀδεφῶν διαθάχης.

Νοοῖτο δ’ ἂν πρὸς ἡμῶν καὶ τοῦτο τριχῆ. τίνες γὰρ οἱ ἀδελφοὶ, τίς δὲ καὶ ἡ διαθήκη, φέρε λέγωμεν, ἐκ τῶν ἱερῶν γραμμάτων εἰς ἐννοίας τὰς ἐπὶ τούτῳ χειραγωγούμενοι. Χειράμ ὁ Τυρίων κατὰ καιροὺς βεβασιλευκὼς, τῶν ὅτι μάλιστα φιλαιτάτων [*](3 Reg. v. 1.) ἦν τῷ θεσπεσίῳ Δαυείδ· εἶτα μετ’ ἐκεῖνον τῷ Σαλομῶν [*](a 259 Α.) γέγονεν ἀγαπητὸς, ὡς καὶ συνθήκας ὁμοψυχίας ποιήσασθαι [*](Ib. 12.) πρὸς αὐτὸν, συμπράξαι τε πρὸς ἅπαντα αὐτῷ, καὶ φροντίδα τὴν δέουσαν συνεισενεγκεῖν τὸν θεῖον ἀποτελοῦντι ναόν. καὶ πλεῖστα μὲν ὅσα προσκεκόμικε δῶρα, κεκέρδακε δὲ καὶ αὐτὸς τὰ ἔτι μείζω καὶ πλουσιώτερα. ἢ τοίνυν ἐκεῖνό φησιν, [*](Ιb. ix. 11.) ὅτι Τύριοι πεπολεμήκασι τὸν Ἰσραὴλ, ἀμνημονήσαντες διαθήχης τῶν ἐξ ἀγαπήσεως ἀδελφῶν, καὶ εἰς τοῦτο λοιπὸν διαθέσεως καὶ φιλοστοργίας συνενηνεγμένων, ὡς δοκεῖν εἰναι [*](b) καὶ ὁμαίμονας· ἤγουν ὅτι γεγονότες ἐξ Ἡσαῦ Ἰδουμαῖοι, ἀδελφοὶ μὲν ἦσαν τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ, πεπολεμήκασι δὲ, τῆς τῶν ἀδελφῶν διαθηκης ἠφειδηκότες. πεφρόνηκε μὲν γὰρ ἐχθρὰ καὶ τὰ πολεμίων ὁ Ἡσαῦ κατὰ τοῦ Ἰακὼβ, τῶν πρωτοτοκίων ἕνεκα λελυπημένος ἐν ἀρχαῖς· ἀλλ’ ἐκ τῆς λαβὰν ἑστίας ἀπαίροντι κατὰ καιροὺς, καὶ οἴκοι πάλιν ὑπονοστῆσαι ἐθέλοντι γυναιξί τε ὁμοῦ καὶ τέκνοις, συνήντησεν ὡς ἀδελφός. κατησπάσαντο γὰρ ἀλλήλους καὶ περιέφυσαν, καὶ τὰ φίλοις πρέποντα λελαλήκασι, καὶ τὴν [*](2. ἡ assumptum ex Α. 3. ἐκτόπως οm. Β. 4. Haec τοῖς ἄλλοις ὁμοῦ κοὶ αὐτῆς accesserunt ex Α. 6. νοοῖτ’ ἂν δὲ pro νοοῖτο δ’ ἂν Α. τριχῇ om. A. habet D. 7. καὶ assumptum ex Α.Β. ἐκ] καὶ Edd. 8. ἐννοίας τὰς ἐπὶ τούτῳ] τὰς ἐπὶ τοῦτο ἐννοίας Edd. Χειρὰμ Α. Χιρὰμ Edd. 9 φιλαιτάτων Α. φιλτάτων Edd. 10 Σολομῶνι hic Β. 11. κα assumptum ex Α.Β. 13. συνεισενεγκεῖν Α. συνενεγκεῖν Edd. ἀποτελοῦντα Α. 14. κεκέρδακε] κεκέρδηκε Β. 16. ἀμνημονήσαντες] + δὲ Α. 17. ἀγαπήσεως Α. ἀγάπης ὡς Edd. 19. καὶ om Α. 23. πρωτοτοκίων] πρωτοτόκων Edd. 25. ὑπονοστῆσαι Α. ὑπονοστεῖν Edd. Statim θέλοντι Α. καὶ post τέκνοις add. Α. 27. καὶ τὰ φίλοις] τὰ φίλοις Α.)

390
[*](c) ἀρχαίαν πατοῦντες διαφορὰν, ὁμονοίας καὶ εἰρήνης πεποίηνται διαθήκας. ἀλλ’ ἐκεῖνοι μὲν ἐν τούτοις. Τύριοι δὲ τῆς τῶν ἀδελφῶν διαθήκης ἀμνημονήσαντες, τὰ γένη συνέβαλλον, καὶ δούλους ἔχειν ἀνέπειθον τοὺς ἐξ αἵματός τε καὶ ἀδελφοῦς, ταῖς παρὰ σφῶν συμπνοίαις πολὺ λίαν εὐσθενεστέρους τῶν κεκρατηκότων ἀποφήναντες Ἰδουμαίους. εἰ δὲ δή τις καὶ ἐπ’ αὐτῶν τοῦτο λέγοι τῶν Μωαβιτῶν, οἳ ἐξ αἵματος ἦσαν τοῦ Λὼτ, ὅτι λελυπήκασι Τύριοι διαθηκην ἀδελφων, [*](d) δῆλον δὲ ὅτι τὴν ἐξ Ἀβραὰμ πρὸς τὸν Λώτ. ἐπειδὴ γὰρ οἱ [*](Gen. xiii. 8.) ἀμφοῖν ἐμαχέσαντο ποιμένες, “Εἶπέ φησιν Ἁβρὰμ τῷ Λώτ “Μὴ ἔστω μάχη ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ, καὶ ἀνὰ μέσον τῶν “ποιμένων μου καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων σου, ὅτι ἀν- “θρωποι ἀδελφοὶ ἡμεῖς ἐσμέν.’ ἐμπρησθήσεσθαι δὴ οὖν ταύτῃτοι δικαίως φησὶν αὐτὴν, καὶ ἐξ αὐτῶν κατασεισθή- [*](Exod. xxiii. 2.) σεσθαι βάθρων. τὸ γάρ “Οὐκ ἔση μετὰ πλειόνων ἐπὶ κακίᾳ” [*](e) χρησιμον πανταχῆ.

[*](11)

Τάδε λέγει Κύριος ’Επί ταῖς τρισὶν ἀσεβείαις τῆς Ἰδουμαίας καὶ ἐπὶ ταῖς τέσσαρσιν, οὐκ άποστραφήσομαι αὐτοῦς, ἕνεκεν τοῦ διώξαι αὐτοὺς ἐν ῥομφαίᾳ τὸ ἀδελθόν αὐτῶν.

Μέτεισιν ὁ λόγος ἐπ’ αὐτὸν ἤδη τὸν Ἰδουμαῖον, δῆλον δὲ ὅτι τοὺς ἐξ Ἡσαῦ, ὑπενεχθήσεσθαι δὲ καὶ αὐτοὺς τοῖς ἐξ ὀργῆς συμβαίνουσιν εὖ μάλα φησί. πεπολεμήκασι γὰρ [*](2. ἐκεῖνοι Α.Β. ἐκεῖνο Edd. 3. συνέβαλλον Β. συνέβαλον Edd. 4. δόλους (sic) Α. Statim ἔχειν ἀνέπειθον Α.Β. ἂν ἔχειν ἔπειθον Edd. 5. συμπνοίαις] συμπονίαις Edd. 6. κεκρατηκότων Α. Edd κεκρατηἐνων Β. εἰ δὲ δή Sic edidi ex Α. δή suprascriptum Α.) ἤδη δὲ Edd. 7. λέγοι Α.Β. λέγῃ Edd. οἳ Α. Migne. οἱ Edd. 8. ἦσαν assumptum ex A.B. ὅτι λελυπήκασι] ὄτι λελύ κάσι (duobus fere litt. erasis) Α. ὅτι οὐκ ἐμνήσθησαν Τ. διαθήκης ἀ. δῆλον δὲ ὅτι τῆς Β. 10. εἶπέ] εἶπον Edd. 11. καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμ. μου κοὶ ἀνὰ μ. τῶν π. σου om. Β. 15. ἐπὶ κακίᾳ Α.Β. ἐπὶ κακίας Edd. 16. χρησάμενον pro χρήσιμον iid. πανταχῇ] πανταχοῦ iid. 18. ἕνεκα Α.Β. (Vat.) ἕνεκεν F. Edd. (Alex.) 19. διώξαι] καταδιώξαι F. Edd. (42.) αὐτῶν Α. Aub. αὐτοῦ Β. Pont. τοὺς ἀδελφοὺς αὐτῶν F. 21. καὶ om. Α. 22. φησιν εὖ μάλα inv. ordine Β. πεπολεμήκασι γὰρ] ὅτι πεπολεμήκασιν Α.)

391
ἀδελφὸν ὄντα τὸν Ἰσραὴλ, καὶ τοῖς ἐγγὺς καὶ ἐξ αἵματος τὸ θρασὺ καὶ ἀνήμερον οὐ κατέδεισαν ἐπανατεῖναι ξίφος, οὐ νόμου φύσεως πεφροντικότες, οὐ πεφρονηκότες τι τῶν [*](a 260 Α.) ἀνθρωπίνων, ἀλλὰ τοὺς ἔξω καὶ πολεμιωτάτους ταῖς εἰς ἀδελφοὺς δυσμενείαις νικᾶν εἰθισμένοι, καὶ πεφρονηκότες που τάχα καὶ ἐπὶ τούτῳ μέγα. οὐκοῦν ἀκουόντων καὶ πρὸς ἡμῶν “Τί ἐγκαυχᾷ ἐν κακίᾳ ὁ δυνατός;” καὶ περὶ αὐτῶν [*](Ps. li. 3.) ἂν λέγοιτο, καὶ μάλα εἰκότως “Ὧν ἡ δόξα ἐν τῆ αἰσχύνῃ [*](Phil. iii. 19.) “αὐτῶν.” ἃ γὰρ ἦν ἄμεινον ὡς ἀποτάτω ποιεῖσθαι φιλεῖν, ταυτὶ δὴ παγκάκῳ τιμῶντες ψήφῳ, πάλιν ἀκούσονται “Οὐαὶ [*](Εs. v. 20.) “οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρὸν, οἱ “τιθέντες τὸ σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος, οἱ λέγοντες “τὸ πικρὸν γλυκὺ καὶ τὸ γλυκὺ πικρόν.”

[*](b)

Καὶ ἐλυμήνατο μήτραν ἐπὶ γῆς.

Ἀπαριθμεῖται χρησίμως τὰ τῶν Ἰδουμαίων ἐγκλήματα, καὶ ἐπ’ αὐτὸν ἄνεισι τὸν Ἠσαῦ, δυσγενεῖς ὄντας καὶ ἐξ ἀνοσίου φύντας πατρὸς ἀποφαίνων, ἵν ἐκεῖνό που τάχα νοῶ μὲν τὸ διὰ φωνῆς Ἠσαίου πλαγίως ὑποδηλούμενον “Ἐκ γὰρ σπέρματος ὄφεων ἐξελεύσονται ἔκγονα ἀσπίδων.’’ [*](Es. xiv. 29.) ἀφηγεῖται δὴ οὖν ὅτι καὶ ὁ προπάτωρ αὐτοῖς γεγονὼς Ἡσαῦ τοῖς ἐκ μήτρας καὶ γενέσεως ἀγαθοῖς προσγεγονόσιν αὐτῷ μονονουχὶ καὶ διελυμήνατο, καὶ κατέρριψεν εἰς γῆν τὸ ἐκ τῶν [*](c) πρωτοτοκίων ἀξίωμα, μικροῦ παντελῶς ἀξιώσας τὸ χρῆμα λόγου τροφῆς ἕνεκα σωματικῆς· ἕψημα γὰρ ἐζήτει φακοῦ, καὶ λαβὼν ἐδίδου τὸ τῆς φύσεως δῶρον. “Ἕνεκα τούτου [*](Gen. xxv. 30.) “φησὶν ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐδώμ·’’ ὅ ἐστι γήινος, οὐ [*](3. οὐ νόμου φύσεως πεφροντικότες] ὁμοῦ δὲ φύσεως πεφροντικότες Α. ὁμοῦ δὲ φύσεώσου (sic) πεφρονηκότες e. πεφρονηκότες] πεφροντικότες Aub. 5. δυσμενείαις] δυσσεβείαις Α. 6. ἀκουάντων] ἀκούσονται Α. 10. παγκάκῳ Β. παγκάλῃ Edd. 11–13. καὶ τὸ καλὸν—πικρόν] καὶ ἑξῆς Edd. Β. cf. De Ad. 160 e. τιθέντες Α. 14. ἐπὶ] + τῆς Edd. (42, 51, 311.) ἐπὶ om. Α. 15. Ἰδουμαίων Α. Ἰουδαίων Edd. 16. ἄνεισι Β. ἄπεισι Α. ἀνίησι iid. 17. πατρὸς φύντας inv. ord. Β. 19. ὄφεως Α. ἔγγονοι Edd. 22. εἰς] + τὴν Α. ἐκ om. Β. 23. πρωτοτοκίων Β. b. πρωτοτόκων Edd. 24. τροφῆς A.B.b. τρυφῆς Edd. 26. Haec ὅ ἐστι γήϊνος accesserunt ex Α.Β.b.)

392
ὅθεν οἶμαι καὶ Ἰδουμαῖοι κέκληνται λοιπὸν οἱ ἐξ αὐτοῦ γεγονότες. οὐκοῦν τὸ ἐκ τόκου καὶ μήτρας ἀξίωμα κατελυμήνατό [*](d) φησιν εἰς γῆν, ἀντὶ τοῦ γηΐνου πράγματος ἠλλάξατο. Ενσχεθεῖεν δ’ ἂν τοῖς ἴσοις ἐγκλήμασιν οἱ τῶν σαρκικῶν τὴν ἀπόλαυσιν προτάττοντες τῶν πνευματικῶν, καὶ ἀνθαιρούμενοι τῶν αἰωνίων τὰ πρόσκαιρα, καὶ τῶν μὴ σαλευομένων τὰ σαλευόμενα, καὶ καταφρονοῦντες μὲν δόξης τῆς παρὰ Θεῷ, ἀβουλότατα δὲ προτετιμηκότες τὰ ἐν ἀνθρώποις λαμπρὰ, ἃ καὶ ἐν ἴσῳ σκιαῖς παρελαύνει τοὺς ἔχοντας. [*](Heb. xii. 16.) χρησίμως δὲ λίαν καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος βοᾷ “Μή τις πόρνος, φησὶν, ἢ βέβηλος ὡς Ἡσαῦ, ὃς ἀντὶ βρώσεως [*](e) “μιᾶς ἀπέδοτο τὰ πρωτοτόκια αὐτοῦ.’ Καὶ ἥρπασεν εἰς μαρτύριον φρίκην αὐτοῦ. Ἑτέρου πάλιν διαμέμνηται πράγματος, διαβάλλειν οἵου τε τὸν Ἰδουμαῖον, ὡς ἀεὶ γεγονότα σκαιόν τε καὶ πονηρὸν, καὶ τοῖς ἐξ αἵματος ὅτι μάλιστα δυσμενῆ καὶ πολεμιώτατον. [*](Num. xx. 14—21.) γέγραπται τοίνυν ἐν τοῖς Ἀριθμοῖς “Καὶ ἀπέστειλε Μωυσῆς “ἀγγέλους ἐκ Κάδης πρὸς τὸν βασιλέα Ἐδὼμ λέγων τάδε [*](261 Α. a) “λέγει ὁ ἀδελφός σου Ἰσραήλ Σὺ ἐπίστασαι πάντα τὸν “μόχθον τὸν εὑρόντα ἡμᾶς· καὶ κατέβησαν οἱ πατέρες “ἡμῶν εἰς Αἴγυπτον, καὶ παρῳκήσαμεν ἐν Αἰγύπτῳ ἡμέρας “πλείους, καὶ ἐκάκωσαν ἡμᾶς οἱ Αἰγύπτιοι καὶ τοὺς πατέ- “ρας ἡμῶν καὶ ἀνεβοήσαμεν πρὸς κύριον, καὶ εἰσήκουσε “Κύριος τῆς φωνῆς ἡμῶν καὶ ἀποστείλας ἄγγελον ἐξή- “γαγεν ἡμᾶς ἐξ Αἰγύπτου· καὶ νῦν ἐσμὲν ἐν Κάδης πόλει “ἐκ μέρους τῶν ὁρίων σου· παρελευσόμεθα διὰ τῆς γῆς “σου· οὐ διελευσόμεθα δι’ ἀγρῶν οὐδὲ δι’ ἀμπελώνων, [*](2. ἐκ] + τοῦ Edd. invitis Α.b. 3. ἀντὶ τοῦ] τουτέστι Β. 8. Θεῷ Β. Θεοῦ Edd. δὲ] τε iid. 10. βοᾷ assumptum ex Α. 12. πρωτοτόκια] πρωτότοκα iid. 14. Ἑτέρου. . . . πράγματος] Ἐτέρας . . . . πράξεως iid. διαβάλλειν οἵου τε [οἰοῦται Α.] Α.Β. διαβάλλων οἷον Edd. 15. εἰκαῖον pro 18. ἀγγέλους post κάδης transp. Β. 19. ἐπίστασαι Α. ἐπιστῇ ἐπὶ Edd. 23–26. Haec καὶ εἰσήκουσε κύριος [Κύριος om. Β.] τῆς φωνῆς ἡμῶν [ὑμῶν ἀποστείλας ἄγγελον et ἐξ Αἰγύπτου et ἐσμὲν—σου accesserunt ex Α.Β. 27. ἀμπελων A.)
393
“οὐδὲ πιόμεθα ὕδωρ ἐκ λάκκου σου· ὁδῷ βασιλικῇ πορευ- “σόμεθα· οὐκ ἐκκλινοῦμεν δεξιὰ οὐδὲ εὐώνυμα, ἕως ἂν “παρέλθωμεν τὰ ὅριά σου· καὶ εἶπεν πρὸς αὐτὸν Ἐδώμ Οὐ “διελεύσῃ δι’ ἐμοῦ· εἰ δὲ μὴ, ἐν πολέμῳ ἐξελεύσομαι εἰς “συνάντησίν σου. καὶ λέγουσιν αὐτῷ οἱ υἱοὶ Ἰσραήλ [*](b) “Παρὰ τὸ ὄρος παρελευσόμεθα· ἐὰν δὲ τοῦ ὕδατός σου “πίωμεν ἐγώ τε καὶ τὰ κτήνη μου, δώσω σοι τιμὴν, ἀλλὰ “τὸ πρᾶγμα οὐδέν ἐστι· παρὰ τὸ ὄρος παρελευσόμεθα. ὁ “δὲ εἶπεν Οὐ διελεύσῃ δι’ ἐμοῦ· καὶ ἐξῆλθεν Ἐδὼμ εἰς “συνάντησιν αὐτῶν ἐν ὄχλῳ βαρεῖ καὶ ἐν χειρὶ ἰσχυρᾷ. καὶ “οὐκ ἠθέλησεν Ἐδὼμ δοῦναι τῷ Ἰσραὴλ παρελθεῖν διὰ “τῶν ὁρίων αὐτοῦ, καὶ ἐξέκλινεν Ἰσραὴλ ἀπ’ αὐτοῦ. ἄθρει δὴ πάλιν ἐν τούτοις, ὡς δεινὰ καὶ πέρα λόγου παντὸς τὰ τῆς ἀφιλοστοργίας ἐγκλήματα. ὁ μὲν γὰρ Ἰσραὴλ οὐκ ἀνάργυρον ὕδωρ ἐζήτει τὸν Ἐδὼμ, ὁ δὲ ἦν ἐν ὅπλοις, καὶ παρετάττετο, καὶ μόνης παρόδου διεφθονηκὼς, καὶ εἰς τοῦτο σκαιότητος διελάσας ἠλέγχετο, ὡς εἰ μὴ ἐκκέκλικεν ὁ Ἰσραὴλ, οὐδ’ ἂν αὐτῶν αἱμάτων ἐφείσατο. ἥρπασε τοίνυν εἰς μαρτύριον φρίκην αὐτοῦ. οἱ μὲν γὰρ παρῃτοῦντο καὶ ὑπεστέλλοντο, [*](c) τὸ πολεμεῖν δεδιότες, ἵνα μὴ τῆς εἰς ἀδελφοὺς δοκοῖεν ἀλογεῖν ἀγάπης· ὁ δὲ τὴν ὑποστολὴν, ἤτοι τὴν εἰς τοῦτο δειλίαν, ἢν καὶ τῷ τῆς φρίκης ὀνόματι καταδηλοῖ, πρόφασιν ἐποιεῖτο σκληρᾶς ὥσπερ διαμαρτυρίας αὐτοῖς. ἠπείλησε γὰρ ἐναργῶς, ὡς εἰ μὴ βούλοιτο τῶν αὐτῷ προσηκόντων ὁρίων ἀποφοιτᾶν, ἐξελεύσεται κατ’ αὐτοῦ καὶ πολεμήσει λοιπόν. οὐκοῦν ἀφιλάλληλος ὁ Ἐδὼμ, καὶ τοῖς τῆς μισαδελφίας ἐγκλήμασιν οὐ μετρίως ἔνοχος· ταύτῃτοι δικαίως καὶ Θεῷ κατεστυγημένος· “Ὁ γὰρ Θεὸς ἀγάπη ἐστὶ,” κατὰ τὴν [*](d 1S. Joan. iv. 16.) [*](1–3. Haec ὁδῷ—ὅριά σου accesserunt ex Α.Β. 3. αὐτῷ pro Edd. 5–12. Haec καὶ λέγουσιν—Ἰσραὴλ ὄπ αὐτοῦ Α.Β. καὶ ὄχλῳ βαρεῖ. ὁ δὲ Ἰσραὴλ ἐξέκλινεν ἀπ’ αὐτοῦ Edd. 7. τιμήν σου Α. 10. αὐτῶν Α. (28. al.) αὐτῷ Β. 13. ἐν τούτοις om. Β. 15. ἐζήτει] ἐξῄτει Α. 16. διεφθονηκὼς Α. διεφθόνει κακῶς Εdd. 17. διελάσας ἠλέγχετο Α. ἐλάσας ἠλέγχετο Β. ἐλ. διηλέγχετο Edd. 19. μαρτυρίαν Edd. 23. σκληρίας Α. 24. βούλοιτο Β. βούλοιντο Edd. 25. Haec καὶ πολ. λοιπόν accesserunt ex Α. 26. οὐ φιλάλληλος pro ὄφ’. Α.)
394
Ἰωάννου φωνὴν, “καὶ καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπη, ἐν τῷ Θεῷ “μένει.’’ οὐκοῦν ὁ ἀγάπης δίχα διαζῆν ᾑρημένος, οὐκ ἐν τῷ Θεῷ· πόθεν; ἀλλ’ ἔξω κείσεται μᾶλλον τῆς πρὸς Θεὸν οἰκειότητος.

[*](12)

Καί τὸ ὅρμημα αὐτοῦ ἐφύλαξεν εἰς νῖκος· καί ἐξαττοστελὥ πῦρ εἰς Θαιμάν, καὶ καταφάγεται Θεμέλια τειχέων αὐτῆς.

Tρίτον δὴ τοῦτο τῶν ἐξ Ἡσαῦ πλημμέλημα. τὸ γὰρ ὅρμημα αὐτοῦ, τὸ πρὸς ἔχθραν δηλονότι καὶ ἀνοσιότητα χαλεπὸν, ἐφύλαξεν εἰς νῖκος, τουτέστιν εἰς ἐκνίκησιν, καὶ [*](e) μέχρι παντός. κατέληξε γὰρ οὐδαμῶς τῶν ἀνοσίων ἐγχειρημάτων, καίτοι, καθάπερ ἤδη προεῖπον, ἀποφοιτήσαντος τοῦ Ἡσαῦ τῆς ἀρχαίας ἐκείνης ἀνοσιότητος, καὶ φονῶντος μὲν οὐ̣κ ἔτι κατὰ τοῦ Ἰακὼβ, μετατιθεμένου δὲ μᾶλλον εἰς ἡμερότητα καὶ φιλαλληλίαν. ἐπιστρέφοντα γὰρ ἐκ τῆς λαβὰν ἑστίας, κατησπάζετο μὲν μετὰ κλαυθμοῦ· φιλεῖ δέ πὼς ἀεὶ καὶ ἐπὶ ταῖς ἄγαν εὐθυμίαις ἐκχεῖσθαι τὸ δάκρυον· σκληροὶ δὲ λίαν οἱ ἐξ αὐτοῦ, τῇ τῶν τρόπων σκαιότητι καὶ αὐτὴν ὑπερ- [*](262 Α. a) βαλλόμενοι τὴν τοῦ προγόνου φαυλότητα. ἀλλ’ ἔστιν ἀληθὲς, [*](Prov. xii. 27.) ὅτι πάντη τε καὶ πάντως “Ὁδοὶ μνησικάκων εἰς θάνατον.” ταύτῃτοι καί φησιν ἐξαποστελῶ πῦρ εἰς Θαιμάν· μητρόπολις δὲ τῆς Ἴδου μαίας αὕτη· καὶ καταφάγεται θεμέλιοι τειχεων αὐτης· ἐμπέπρησται γὰρ πολεμίων κεκρατηκότων, καὶ ὁμοῦ ταῖς ἄλλαις διόλωλεν ἡ Θαιμάν.

[*](2. ζῆν Β. 3. Θεῷ· πόθεν Α. Θεῷ πέποιθεν Edd. 5. ὅρμημα] ῥῆμα Α. νεῖκος Edd. (22 al.) Haec καὶ ἐξαποστελῶ—αὐτῆς accesserunt ex Α.Β. 8. ἀνοσιώτατα Α. 9. χαλεπὸν accessit ex Α.Β. ἐφύλαξεν ἐφύλαξαν Edd. νῖκος, τουτέστιν εἰς accesserunt ex Α.Β. 10. κατέληξε] κατέληξαν Edd. 11. καθάπερ ἤδη προεῖπον ἀποφοιτήσαντος] ἀποφοιτήσ. ἤδη iid. 13. μετατιθεμένου] μετατεθειμένου iid. 14. φιλαλλίαν Edd. ante Migne. 15. κατησπάζετο Α.Β. κατησπἁσατο Edd. Statim μὲν assumptum ex Α. πὼς] ποῦ Edd. Statim ἀεὶ assumptum ex Α.Β. 16. ἐπὶ assumptutn ex iid. 17. ὑπερβαλόμενοι Edd. 20. καί φησιν Β. φησίν. καὶ Edd. quae SS. textum hic ponebant, verba μητρόπ.—αὕτη post τειχέων τειχέων pro Scholii novi initio transponentes. 22. ἐμπεπρῆσθαι Α.)
395

Ἐκτελευτήσει δὴ οὖν εἰς πῦρ τε καὶ φλόγας τὸ μισεῖν ἀδελφοὺς, καὶ κατεξανίστασθαι τῶν ἐξ αἵματος, ἢ καὶ τῶν ἐξ οἰκειότητος τῆς πνευματικῆς συνειλεγμένων εἰς ἕνωσιν καὶ [*](b) ὁμοψυχίαν· ἀπήλλακται δὲ τῶν τοιούτων κακῶν τὰ τῆς ἀγάπης αὐχήματα.

Τάδε λέγει Κύριος Ἐπὶ ταῖς τρῶ ἀσερείαις υἱῶν Ἀμμὼν καὶ [*](13) ἐπί ταῖς τέσσαρσιν οὐκ ἀποστραφήσομαι αὐτούς, ἀνθ᾿ ὧν ἀνέσχιζον τάς ἐν γαστρὶ ἐχούσας τῶν Γαλααδιτῶν, ὅπως τὰ ὅρια αὐτῶ. καὶ ἀνάψω πῦρ ἐπὶ τὰ τείχη [*](14) Ῥαββὰ, καὶ καταφάγεται φεμέλια αὐτῆς μετὰ κραυγῆς ἐν ἡμέρᾳ πολέμου, καὶ σεισθύσεται ἐν ἡμέρᾳ συντελείας αὐτῆς, [*](c) καὶ πορεύσονται οἱ βασιλεῖς αὐτῶ ἐν αἰχμαλωσίᾳ, οἱ [*](15) ἱερεῖς αὐτῶ καὶ οἱ ἄρχοντες αὐτῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ, λέγει Κύριος.

Καταγράφεται καὶ Ἀμμανιτῶν ἡ Δαμασκηνῶν ἀγριότης. ἀπεκτόνασι γὰρ καὶ αὐτοὶ τοῖς ἐν γαστρὶ ἐχούσας τῶν Γαλααδδιτῶν, οὐχ ἑτέροις τισὶν ἐπαμύνοντες, οὔτε μὴν ὀθνείοις δανείζοντες τὰς ὀργὰς, ἀλλ’ ὕπερ γε σφῶν αὐτῶν, ἵν᾿ εὐρυτέραν ἔχοιεν τὴν ἀρχὴν, καὶ μέχρι πολλοῦ διήκοντας τῆς [*](d) βασιλείας τοὺς ὅρους, καταδῃωθείσης ἁπάσης τῆς Ἰουδαίων γῆς, καὶ ἀνατετραμμένων εἰσάπαν τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, ὡς πεπονθότος Θεοῦ τὸ ἄναλκι, καὶ ἠσθενηκότος ἀληθῶς τοῦ διασώζειν ἐπηγγελμένου, καὶ τοῖς πολεμεῖν ἐθέλουσιν ἀνάλωτον ἀποφαίνοντος. ἑλόντες δὴ οὖν καὶ οὗτοι τὰς πόλεις, [*](1. φλόγα Β. 3. τῆς assumptum ex Β. 4. κακῶν assumptum ex Α. 7. αὐτοὺς B.F. Edd. (Alex.) αὐτὸν Α. (Vat.) 10. Ῥαββὰ Α.Β. (Alex. XII.) Ῥαββὰθ Edd. (Vat.) 11. συντελείας Α.Β. συντελέσεως F. Edd. (Co.) 12. πορεύσονται οἱ βασιλεῖς αὐτῶν Α.Β. πορεύσεται ὁ βασιλεὺς αὐτῆς F. Edd. 15. ἡ Α.Β. ὡς Edd. 16. γὰρ assumptum ex Α.Β. 19. ἔχοιεν] ἔχωσι Edd. 20. Ἰουδαίας iid. 24. οὗτοι] αὐτοὶ Α.)

396
καταμειδιᾶν ἀπετόλμων τοῦ προασπίζοντος Θεοῦ, καὶ τοῖς ψευδωνύμοις θεοῖς ἀνῆπτον τὰ χαριστήρια καὶ ᾠδὰς ἐπινικίους. ταύτῃτοί φησιν ἐμπρησθήσεσθαι τὴν Ῥαββά· μη- [*](e) τρόπολις δὲ καὶ αὕτη τῆς τῶν Ἀμμανιτῶν ἐστι χώρας· ἀπολέσθαι δὲ αὐτὴν μετὰ κραυγῆς φησὶ, τουτέστι, καταλαλαζόντων αὐτῆς τὸν τοῦ πολέμου νόμον τῶν Βαβυλωνίων. ᾑρήκασι γὰρ αὐτὴν πανστρατιᾷ, καταθέοντος τῆς Ἀμμαντῶν τοῦ Ναβουχοδονόσορ. βαδιοῦνται δὲ καὶ αἰχμάλωτοι, φησὶν, ὁμοῦ τοῖς κρατοῦσιν οἱ ὑπὸ χεῖρα, καὶ τοῖς ἰδίοις θεοῖς οἱ ἱερᾶσθαι λαχόντες, οὐδὲν παρ’ ἐκείνων ἔχοντες εἰς ἐπικουρίαν. τί γὰρ ἂν καὶ δράσειεν, ἢ πῶς ἂν ὀνήσαι τινὰς ἄγαλμα κωφόν;

[*](263 Α. a)

Ἐοίκασι δὲ καὶ οἱ τῶν αἱρέσεων παρεστηκότες τοῖς ἀνατεμνουσι τας εχουσας ἐν γαστρι, οπως εμπλατυνωσι τα ορια αὐτῶν. ἵνα γὰρ φαίνωνται πολλῶν ἡγούμενοι, καταβιάζονται ψυχὰς ἀθλίας, καὶ ταῖς ἐκ λόγων ἀπάταις ὠμὴν ὥσπερ τινὰ καὶ ἀτελεσφόρητον αὐτοὺς τὴν πίστιν ἀπαμβλίσκειν πα- [*](Acta SS. Ap. xx. 30.) ρασκευαζουσι, λαλοῦντες αὐτοῖς τὰ διεστραμμένα, ερευγο- [*](Hier. xxiii. 16. 1 Cor. xii. 3.) μένοι τε τὰ “ἀπὸ καρδίας αὐτῶν, καὶ οὐκ ἀπὸ στόματος “Kυρίου.” λέγει γὰρ οὐδεὶς ὅτι “Κύριος Ἰησοῦς, εἰ μὴ [*](b) “ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, ἀλλ’ οὐδὲ ἀνάθεμα Ἰησοῦς” εἰ μὴ ἐν Βεελζεβούλ.

[*](Κεφ. β΄.)

Τάδε λέγει Κύριος Ἐπὶ ταὶς τρισίν ἀσεβείαις Μωὰβ καὶ ἐπί ταῖς τέσσαρσιν οὐκ ἀποστραφήσομαι αὐτὸν, ἀνθ’ ὧν κατέκαυσαν τὰ ὀστᾶ βασιλέως τῆς Ἰδουμαίας εἰς κονίαν. καὶ ἐξαποστελῶ [*](3. Ῥαββά Α. Ῥαμά Ῥαββάθ Edd. 4. καὶ assumptum ex Α. τῆς om. Α. 5. φησὶ assumptum ex Β. 6. τοῦ om. Α. 7. αὐτὴν Α. αὐτοὶ Edd. τῆς Α. τῶν Edd. 9. ὁμοῦ ἅμα Α. 10. οἱ om. Α. 11. ὀνήσαι Α.Β. ὀνήσοιτό Edd. 12. κοῦφον pro κωφόν iid. 13. παρεστηκότες Α. προεστηκότες Edd. 15. κατεβίαζον Α. 17. αὐτοὺς] αὐτοῖς Edd. ἀπαμβλίσκειν Β. ἀπασβλίσκειν (sic) Α. ἀπαμβλώσκειν iid. 18. αὐταῖς Α. 19. καὶ assumptum ex Α.Β. 21. Ἰησοῦς Α. Ἰησοῦν Β. Ἰησοῦ Edd. 24. αὐτὸν Α.Β. (A.V.) αὐτοὺς F. Edd. (87. al.) 25. τῆς assumptum ex Β. om. F. Edd. (22. al.) κόνιν F. ἀποστελῶ Α.)

397
πῦρ ἐπὶ Μωὰβ. καὶ καταφάγεται θεμέλια τῶν πόλεων αὐτῶ, [*](2) κοὶ ἀποθανεῖται ἐν ἀδυναμίᾳ Μωὰβ, μετὰ κραυγῆς καὶ μετὰ φωνῆς σάλπιγγοψ. καὶ ἐξολοθρέύσω κριτὴν ἕε αὐτῆς, κω [*](c) πάντας τοὺς ἀρχοντας αὐτῆς ἀποκτενῶ μετ’ αὐτῆς, λέγει [*](3) Κύριος.

Μωαρῖται πάλιν δεδυσσεβήκασιν οὐ μετρίως, ὡς ἐπέκεινα λοιπὸν καὶ αὐτοὺς ἐλάσαι τῆς ἐνούσης ἡμερότητός τε καὶ ἀνεξικακίας τῷ τῶν ὅλων Θεῷ. ἐπίκλημα δὲ αὐτοῖς ἡ εἰς νεκρὸν ἁμαρτία· τὸ ἐμπρῆσαί φημι τὰ ὀστᾶ τοῦ βασιλέως τῆς Ἰδουμαιας· ἐμπρῆσαι δὲ οὕτως, ὡς κατισχνῶσαι λοιπὸν εἰς χοῦν καὶ κονίαν. τί τοίνυν τὸ ἔγκλημα ; μῖσος καὶ ἀπανθρωπία [*](d) καὶ ἀχάλινος ἀγριότης κατὰ τῶν ἐξ Ἰσραήλ. ἐμ- πεπρῆσθαι γὰρ οὐχ ἑτέρου του χάριν τὰ τοῦ μνημονευθέντος βασιλέως ὀστᾶ φαίη τις ἃν, ἢ ὅτι μόνων ἕνεκα τῶν ἐξ Ἰσβαήλ. σαφῆ δὲ οὖσαν τὴν ἱστορίαν διὰ βραχέων άφηγήσομαι. Ἐν τῆ τετάρτῃ γέγραπται τῶν βασιλειῶν “ καὶ ἐγένετο [*](4 Reg. iii. 5—10.) “ μετὰ τὸ ἀποθανεῖν Ἀχαὰβ καὶ ἠθέτησε βασιλεὺς Μωὰβ [*](e) “ ἐν βασιλεῖ Ἰσραήλ. καὶ ἐξῆλθεν ὁ βασιλεὺς Ἰωρὰμ ἐν τῆ “ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐκ Σαμαρείας καὶ ἐπεσκέψατο τὸν Ἰσραὴλ, “ καὶ ἐπορέυθη καὶ ἐξαπέστειλε πρὸς Ἰωσαφὰτ βασιλέα “ Ἰούδα λέγων βασιλεὺς Μωὰβ ἠθέτησεν ἐν ἐμοί· εἰ “ πορεύση μετ’ ἐμοῦ ἐπὶ Μωὰβ εἰς πόλεμον ; καὶ εἶπεν “ Ἀναβήσομαι· ὅμοιός μοι ὅμοιός σοι, ὡς ὁ λαός σου ὁ [*](1. ἐπὶ Α. Β. (Alex.) εἰς Edd. (Vat. XII manu prima.) αὐτῶν A.B. (Alex.) αὐτῆς Edd. (Vat.) 2. μετὰ κραυγῆς καὶ μετὰ φωνῆς] μετὰ φωνῆς καὶ μετὰ κραυγῆς F. Edd. (22. al.) 4. αὐτῆς prius Β. (A.V. XII manu prima) αὐτῶν Α. Neutrum habet F. Edd. (147, 153.) μετ’ αὐτῆς om. Α. (68. al.) 9. φημι] φησι Edd. inv. Α. Β. 10. Ἰδουμαίων Edd. 12. τῶν Α. Β. τοὺς Edd. ante Migne. 14. ὅτι assuraptum ex Α. Β. Statim μόνον Edd. 17. καὶ ἐγένετο μετὰ Α. Β. ὅτι μετὰ Edd. 18. καὶ et βασιλεὺς assumpta ex Α. 19–21. καὶ ἐξῆλθεν— ἐπορεύθη καὶ ἐξαπέστειλε Α. Β. ὁ δὲ Ἰωρᾶν ἐκ Σαμαρείας ἀπέστειλε Edd. 20. ἐπεσκήψατο Β. 22. λέγων assumtum ex A.B. 24. ὄμοιός μοι ὄμοιός σοι· ὡς ὁ λαός μου· ὠς οἱ ἵπποι σου οἱ ὅπποι μου] Sic edidi. ὄμοιός σοι. ὄμοιός σοι· σου Χαός μου Χαός σου· ὠς οἰ ίπποι σου οι ἔρημον μου A. δμοιός σοι. ώς 6 λαός σου ό λαός μου (sic) Β. omnia usque ad €ρημον (398. μοι ογοιός in Edd.)

398
“λαός μου, ὡς οἱ ἵπποι σου οἱ ἵπποι μου. καὶ εἶπε Ποίᾳ “ὁδῷ ἀναβῶ; καὶ εἶπεν Ὁδὸν ἔρημον Ἐδώμ. καὶ ἐπορεύθη “ὁ βασιλεὺς Ἰσραὴλ καὶ ὁ βασιλεὺς Ἰούδα καὶ ὁ βασιλεὺς “Εδὼμ, καὶ ἐκύκλωσαν ὁδὸν ἑπτὰ ἡμερῶν· καὶ οὐκ ἦν “ὕδωρ τῆ παρεμβολῇ καὶ τοῖς κτήνεσι τοῖς ἐν τοῖς ποσὶν “αὐτῶν.’’ ἄθρει δὴ οὖν ὅπως συνωπλίζετο τοῖς βασιλεῦσι καὶ ὁ βασιλεὺς Ἐδὼμ, τουτέστι τῆς Ἰδουμαίας· ἐπειδὴ δὲ ἦσαν ὑδάτων ἐν σπάνει, μετεπέμποντο τὸν μακάριον προφήτην Ἐλισσαῖον, καὶ παρεκάλουν δοθῆναι παρὰ Θεοῦ τὸ ζητούμενον. οὗ δὴ γεγονότος, ἥλωσαν Μωαβῖται· γέγραπται [*](264 A. a) γὰρ μεθ᾿ ἕτερα πάλιν “Καὶ Ἰσραὴλ ἀνέστησαν καὶ ἐπάτα- [*](4 Reg. iii. 24, 25.) “ξαν τὴν Μωὰβ, καὶ ἔφυγον ἀπὸ προσώπου αὐτῶν. καὶ “εἰσῆλθον εἰσπορευόμενοι καὶ τύπτοντες τὴν Μωὰβ, καὶ “τὰς πόλεις καθεῖλον, καὶ πᾶσαν μερίδα ἀγαθὴν ἔῤῥιψαν “ἀνὴρ τὸν λίθον αὐτοῦ καὶ ἐνέπλησαν αὐτὴν, καὶ πᾶσαν “πηγὴν ὕδατος ἐνέφραξαν, καὶ πᾶν ξύλον ἀγαθὸν “κατέβαλον ἕως τοῦ καταλιπεῖν τοὺς λίθους τοῦ τοίχου “καθῃρημένους.’’ ἐπιμηνιῶντες τοίνυν οἱ ἀπὸ Μωὰβ ὅτι νενικήκασι κατὰ καιροὺς οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, ἐπαμύνοντος αὐτοῖς καὶ συνεξάγοντος τοῦ βασιλέως Ἐδὼμ, ἐπειδὴ τεθνεῶτα λυπεῖν οὐκ εἶχον ἑτέρως, πεπλημμελήκασιν εἰς τὸ λείψανον, πυρὶ δαπανῶντες αὐτὸ, καὶ μηδὲ ὀστέων ἔτι φειδόμενοι, προστιθέντες δὲ ὥσπερ ὠλοθρευμένοις τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ τὸν ἐπίκουρον αὐτοῖς γεγονότα κατὰ καιρούς. οὐκοῦν ἐμπρησθήσεσθαι τὰς πόλεις αὐτῶν, καὶ αὐτοὺς δέ φησιν ἀπολεῖσθαι [*](b) ἐν ἀδυναμία, οὐ νόσῳ μαραινομένους, οὐδὲ ταῖς κοιναῖς ἀσθενείαις ἐντετηγμένους, ἀλλὰ μετά, κραυγης καὶ μετα φωνῆς [*](3. Ἰούδα et Ἰσραὴλ inter se transp. Edd. invitis Α.Β.b. 46. ἐκύκλωσαν—παρεμβολῃ καὶ κοὶ om, Α.) τοῖς ἣν. τ. ἐν τ. ποσὶν αὐγῶν accessenmt ex Α.Β. 7. καὶ om. A. 8 8. ὑδάτων post σπάνει tr. Α. Statim Α. Haec μακάριον προφήτην assumpta ex Α.Β. 9. Ἐλισσεαὶ Α. 10–18. γέγραπται γὰρ] καθὰ γέγρ. Edd. Quae sequuntur usque desunt in Edd. 12. τὴν Μωὰβ] τὸν Μ. bis Β. 16. τὴν γῆν pro πηγὴν (sic) Α. 17. τείχους Α. 20. τεθνεώτων Edd. invitis A.B.b. 22. αὐτὸ Β. b. et, eraso ν, Α. αὐτὸν Edd. ὀστέων Α. b. ὀστῶν Edd. 24. γεγονότα om. Α. 25. φησὶ ante τὰς πόλεις transp. Edd. 27. ἐκτετηγμένους iid. invitis Α.Β.)
399
σάλπιγγος, τουτέστιν, ὡς ἐν πολέμῳ καὶ μάχη· ἀπειλεῖ δὲ ὅτι καὶ κριταὶ καὶ ἄρχοντες καὶ πάντες αὐτῆς οἱ ἡγούμενοι συναπολοῦνται τοῖς ὑπεστρωμένοις. αὐτοὶ γὰρ ἦρχον βουλῆς καὶ ἐγχειρημάτων, καὶ τῆς ὅλης δυσσεβείας πάντως που γεγόνασι τοῖς ἄλλοις εἰσηγηταί.

Τάδε λέγει Κύριος Ἐπὶ ταὶς τρῶ ἀσεβείαις υἱῶ Ἰούδα καὶ ἐμ [*](4) ταῖς τέσσαρσιν, οὐκ ἀποστραφήσομαι αὐτοὺς, ἕνεκεν τοῦ ἀπώσασθαι αὐτοὺς τὸν νόμον Κυρίου, καὶ τὰ προστάγματα αὐτοῦ [*](c) οὐκ ἐφυλάξαντο, καὶ ἐπλάνησεν αὐτοὺς τὰ μάταια αὐτῶ ἃ ἐποίησαν, οἷς ἐξηκολούθησαν οἱ πατέρες αὐτῶν ὀπίσω αὐτῶν· κα ἐξαποστελῶ πῦρ ἐπὶ Ἰούδαν, καὶ καταφάγεται θεμέλια [*](5) ‘Ιερουσαλήμ.