Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
>ἀλλὰ διὰ τοῦτο οἵῳ δή ποτε τρόπῳ σπουδάζομεν εἴ πὼς δυνηθεί- >ημεν πρὸς τὴν δόξαν τῆς μακαριότητος αὐτοῦ παραγενέσθαι.
>Γινώσκετε τοίνυν ὅτι τὸν πάλαι Τιμόθεον τὸν βέβηλον, τὸν >μαθητὴν τοῦ Ἀπολιναρίου τοῦ αἱρετικοῦ, μετὰ τοῦ ἀσεβοῦς αὐτοῦ δόγματος >καθείλομεν, καὶ οὐδαμῶς πιστεύομεν αὐτοῦ τὰ λείψανα λόγῳ τινὶ [*](14 βέβηλον] vgl. I Tim. 1, 9. 4, 7. 6, 20. II Tim. 2, 16. Hebr. 12, 16) [*](* 1—S. 297, 9 Niceph. H. E. XII 17 — 7—S. 297, 9 Cass. Cass. IX 15) [*](B4 V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W) [*](1 δὲ] δὴ L I 2 ἀπολλινάριον Β4 ι γε > Β4 ι 4 ἐδήλωσεν n ἐμήνυ- σεν L ι 6 Ἐπιστολὴ — Ῥώμης am Rand V > A ι ἐπισκόπου] πάπα L 7 ῑ am Rand Fny ι 8 ἑαυτοῖς τὸ πλεῖστον παρέχεσθε Β4VW ἑαυτοῖς τὸ πλεῖστον παρέχετε Fvj vobis pliirinmm . . . praestitisiis Cass.; Val. verlangt für den nobis, unrichtig ι 9 καὶ γὰρ εἰ τὰ μάλιστα ἐν B4Vry καὶ τὰ μάλιστα ἐν F καὶ τὰ μάλιστα τῇ ἁγίᾳ ἐκκλησίᾳ mit ἑαυτοῖς coordiniert und Punkt nach ἀνεδεξάμεθα) W; vgl. Cass.: nam licet eeclesiae in qua; zahlreiche Wiederherstellungsversuche des lat. Textes, z. B.: »tametsi . . . primae partes (= τὰ μάλιστα) <deferuntur>« Merenda und so ungefähr Rade Damasus S. 136, sehr zweifelhaft, vgl. γὰρ εἰ τὰ μάλιστα ob. S. 290, 13. Da τὰ μάλιστα nur in Beziehung mit ἐδίδαξε ändlich scheint, so önnte man vermuten: »etsi enim maxime, in sancta ecclesia in qua <sedimus> sedimus apostolus sanctus apostolus sedens« ι 11 n ι 14 τοίνυν > s, igitur Cass ι τὸν πάλαι Π, φόα diichon Timotheum Cass., πάλαι τὸν Camerarius; aber τὸν πάλαι wohl öttische Anspielung auf den Ehrennamen Τιμόθεος, der ihm jetzt ängst aberkannt ist ι βέβηλον] profanum + ineruditum Cass.; vgl. II Tim. 2, 23 (inerudifas qiiaestiones) ι 15 τοῦ1 B4VW > Fry I ἀπολλιναρίου Β4 ι 16 καθείλαμεν FG)
εἰ δ’ ἔτι ἐκεῖνος ὁ ὄφις ὁ παλαιός, ἅπαξ καὶ >δεύτερον καταδηχθείς, πρὸς ἰδίαν τιμωρίαν ἀνάξῃ, ὅστις ἐκτὸς >ἐκκλησίας ὑπάρχει, ὃς σφῆλαι τοῖς ἑαυτοῦ θανατηφόροις >τινὰς ἀπίστους διαπειράζων οὐ παύεται, ταύτην ὥσπερ φθοράν >ἐκκλίνατε. ὅμως ὑμεῖς μεμνημένοι τῆς ἀποστολικῆς πίστεως, >μάλιστα ἥτις ἐν Νικαίᾳ παρὰ τῶν πατέρων ἐγγράφως >βεβαίῳ βαθμῷ ἰσχυρῶς τῇ πίστει ἀμετακίνητοι διαμείνατε· καὶ >ματαιολογίας καὶ ήφανισμένας ζητήσεις κατὰ ταύτης >ἀκούειν τοὺς κληρικοὺς ἢ τοὺς λαικοὺς ὑμῶν.
ἤδη γὰρ ἅπαξ τύπον >ἐδώκαμεν, ἵνα ὁ γινώσκων ἑαυτὸν Χριστιανὸν ἐκεῖνο φυλάττοι >παρὰ τῶν ἀποστόλων παρεδόθη, λέγοντος τοῦ ἁγίου Παύλου· >τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ’ ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα >ὁ γὰρ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ ὁ κύριος ἡμῶν τῷ γένει >ἀνθρώπων διὰ τοῦ ἰδίου πάθους πληρεστάτην ἀπέδωκε >σωτηρίαν, ἵνα ὅλον τὸν ἄνθρωπον ταῖς ἁμαρτίαις >πάσης ἁμαρτίας ἐλευθερώσῃ.
τοῦτον εἴ τις ἤτοι ἀνθρωπότητος ἢ >θεότητος ἔλαττον ἐσχηκέναι εἴποι, πνεύματος διαβόλου >τῆς γεέννης υἱὸν ἑαυτὸν
[*](1/2 vgl. Apok. 12, 9. 20, 2 u. 10 — 3/4 vgl. II Tim. 2, 16—18 — 7 ι Kor. 15, 58. Kol. 1, 23. II Tim. 2, 19 — 8 vgl. II Tim. 2, 23. I Tim. 1, 4 u. 6. 6, 4 — 9/10 unten S. 297, 13 f? — 11/12 Gal. 1, 9 — 17 vgl. Hermas, Mand. 11, 3 — 18 Matth. 23, 15)[*](B4 V F HN (n) + GS (s) = r AL fy) W)[*](2 καταδηχθείς VFnyW καταδειχθείς G καταδίκας δειχθείς S percussus Cass. καταβληθείς, β aus ὁ corr., BS vgl. ἐβλήθη [proiectus est) Apok. 12, 9 ι Ὅστις] ὃς Β4 quique Cass., vgl. S. 297, 6 1 3 φαρμάκοις θανατηφόροις ~ L ι 4 τινὰς ἀπίστους] τινάς s, vgl. quosdam infidelium (so Cod. L, fidelium Ausgaben) tentare non cessat (σφῆλαι vorher nicht übersetzt) Cass.; man erwartet nach II Tim. 2, 18 (quorundam fidem) τήν τινων πίστιν ? doch ἀπίστους als proleptisch ταύτην sie ιι = hanc tanquam . . . corruptionem Cass. ι 5 ὑμεῖς B4VnW Cass. ἡμεῖς FsL > A ι 7 βεβαίῳ βαθμῷ] βεβαιῶ σταθμῶ VS, firmo gradu Cass., vgl. firmum fundamentum = στερεὸς θεμέλιος II Tim. 2, 19 ι ἰσχυρῶς τῇ πίστει ἀμετακίνητοι] stabiles in fide et immutabiles Cass. stabiles ἐδραῖοι) et immobiles Kol. 1, 23, vgl. I Kor. 15, 58 ι 8 ἠφανισμένας] exterminabiles Cass.; vielleicht ἡφαν. auch schlechte Übersetzung; ob lat. deyitandas? vgl. deuita II Tim. 2, 16 u. 23 κατά ταύτης B4 κατὰ τούτου V μετὰ τούτου FW μετὰ τοῦτο ryWc ab isto Cass. 9 ἤδη] οὐδὲ L ι 14/15 πληρεστάτην . . . σωτηρίαν, ρεστά und σωτὴρ auf Rasur, B4 I 15 ἐνεχόμενον] ἐλεγχόμενον V γρ. ἐνεχόμενον Ym, obnoxium Cass. ι 16 τοῦτο F I ἤτοι YFsyW ἧ B4 > n Cass. ι 17 εἴποι > s)>Τί τοίνυν πάλιν παρ’ ἐμοῦ ζητεῖτε τὴν καθαίρεσιν >ὃς καὶ ἐνταῦθα κρίσει τῆς ἀποστολικῆς καθέδρας, παρόντος >πέτρου τοῦ ἐπισκόπου τῆς Ἀλεξανδρέων πόλεως, καθῃρέθη ἅμα >διδασκάλῳ αὐτοῦ Ἀπολιναρίῳ,
ὃς καὶ ἐν ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως >ὀφειλομένας τιμωρίας καὶ βασάνους ὑπομενεῖ. εἰ δέ τινας κουφοτέρους >πείθει ἐκεῖνος, ὥς τινα ἐλπίδα ἔχων ὅστις τὴν ἀληθῆ ἐλπίδα >εἰς Χριστὸν τῇ ὁμολογίᾳ μετέβαλε, μετὰ τούτου ὁμοίως >ὅστις δή ποτε βούλεται τῷ κανόνι τῆς ἐκκλησίας ἀντιπαλαῖσαι. >ὁ θεὸς ὑμὰς ὑγιαίνοντας διαφυλάττοι, υἱοὶ τιμιώτατοι.«
Καὶ ἄλλα δέ τινα συναθροισθέντες ἐν τῇ μεγάλῃ Ῥώμῃ γεγράφασι κατὰ διαφόρων αἱρέσεων, ἅπερ ἀναγκαῖον ᾠήθην ἐνθεῖναι τῇ συγγραφῇ.
»Ὁμολογία τῆς καθολικῆς πίστεως, ἣν ὁ πάπας Δάμασος ἀπέστειλε >πρὸς τὸν ἐπίσκοπον Παυλῖνον ἐν τῇ Μακεδονίᾳ, ὃς ἐγένετο ἐν >Θεσσαλονίκῃ.
Ἐπειδὴ μετὰ τὴν ἐν Νικαίᾳ σύνοδον αὕτη ἡ πλάνη ἀνέκυψεν [*](2—4 vgl. Sozomen. YI 25, 6. Rufin. H. E. XI 20 — 12—S. 302, 15 S. Leonis opera III 400 f (= Λ). vgl. auch Maximin. c. Amb. 129 ed. Kauffmann S. 87, 41 f — 12—S. 299, 16 αὐτοῦ καὶ πάντα Cod. Vindobon. Hist. gr. f. 198b [von Theodoret ängige, mit Λ nahe verwandte Übersetzung] = J) [*](* 10—S. 302, 16 Nieeph. H. Ε. XII 18. Cass. IX 16 — 12—S. 302 syriac. Br. Mus. add. 14, 529 f. 1 v [auch add. 14, 533 f. 186 r] = Σ) [*](B4 [bis 11 συγγραφῇ] B [von 12 an] V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W) [*](2 ὅσ Β4VW Cass. > Fry ι 4 ἀπολλιναρίω Β4 ι τῆς > Β4 ι 6 ὅστις VFryW W qui Cass. > Β4 ι 7 μετὰ τούτου — 8 ἀντιπαλαῖσαι] sciant ἡ ewn isto similiter perituros, cum quo ecclesiasticae regulae resultahunt Cass. ι 8 ὅστις δή ποτε βούλεται Β4V am Rand Ac > FryW ι ἀντιπαλαῖσαι B4V ἀντιπαλαίσας FryW I 10 > F ι 11 ὠήθημεν θῆναι F ι 12 Γᾶ am Rand HSS ι Ὁμολογία — 14 Θεσσαλονίκῃ = Cass.] am Rand VA ι ὁ πάπας = Cass. Λ] ὁ μακαριώτατοσ πάπας J ἐπίσκοπος Σ > V ι ἀπέστειλεν Δάμασος ~ V ι 13 πρὸς — 14 Θεσσαλονίκῃ Π Cass. und, ἐν τῇ Μακεδονίᾳ , Σ πρὸς παυλῖνον τὸν ἀντιοχείασ ἐπίσκοπον J ad Paulinum Antiocheniim episcopum Λ ι τὸν > Vy Παυλῖνον ἐπίσκοπον ~ VΣCass. ι ὃς ΠΣ Cass. ὅτε Yal. ὥς ἐγένετο) γέγονεν B ι 15 ἐπειδὴ — ἀνέκυψεν Π Cass. Σ, aber vor ἐπειδὴ vielleicht eine Auslassung in Theodorets Übersetzung; vgl. J: μετὰ τὴν σύνοδον τὴν ἐν νικαία συνεκροτήθει σύνοδος ἐν τῆ ῥώμη παρὰ τῶν τῆς καθολικῆς πίστεως ἐπισκόπων· οἱ καὶ προσέθησαν περὶ τοῦ πνσ(??) τοῦ ἁγίου· ἐπειδὴ αὕτη ἧ πλάνη μετὰ ταῦτα ἀνεφάνη, und so ähr (unsicherer Text und zahlreiche Yarianten) in Λ)
>Ὁμοίως δὲ ἀναθεματίζομεν καὶ τοὺς τῇ τοῦ Σαβελλίου ἀκολου- >θοῦντας πλάνῃ τὸν αὐτὸν λέγοντας καὶ πατέρα εἶναι καὶ >Ἀναθεματίζομεν Ἄρειον καὶ Εὐνόμιον, οἳ τῇ ἴσῃ δυσσεβείᾳ, >καὶ τοῖ ῥήμασι διαφέροντες, τὸν υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα >εἰναι διισχυρίζονται.
>Ἀναθεματίζομεν τοὺς Μακεδονιανούς, οἵτινες ἐκ τῆς τοῦ >ῥίζης καταγόμενοι οὐχὶ τὴν ἀσέβειαν ἀλλὰ τὴν προσηγορίαν ἐνήλλαξαν.
>Ἁναθεματίζομεν Φωτεινόν, ὃς τὴν τοῦ Ἐβίωνος αἵρεσιν ἀνα- >καινίζων τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν μόνον ἐκ τῆς >ὡμολόγει.
>Ἀναθεματίζομεν καὶ τοὺς δύο υἱοὺς εἶναι διισχυριζομένους, >πρὸ τῶν αἰώνων καὶ ἄλλον μετὰ τὴν τῆς σαρκὸς ἐκ τῆς Μάριας >ἀνάληψιν.
>Ἀναθεματίζομεν κἀκείνους οἵτινες ἀντὶ λογικῆς ψυχῆς >διισχυρίζονται ὅτι ὁ τοῦ θεοῦ λόγος ἐστράφη ἐν τῇ ἀνθρωπίνῃ σαρκί.
>αὐτὸς γὰρ ὁ υἱὸς ὁ τοῦ θεοῦ λόγος οὐχὶ ἀντὶ τῆς λογικῆς καὶ νοερᾶς >ψυχῆς ἐν τῷ ἑαυτοῦ σώματι γέγονεν , ἀλλὰ τὴν ἡμετέραν, >λογικὴν καὶ νοεράν, ἄνευ τῆς ἁμαρτίας ψυχὴν ἀνέλαβέ τε καὶ ἔσωσεν.
[*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL fy) W)[*](1 τίτας B Cass. ΣΛ τινα YFryW, vgl. οἵτινες J ι 3 σὺν τῷ—4 πνεῦμα Π Cass. Σ αὐτὸ μετὰ τοῦ πρσ(??) καὶ τοῦ υἱοῦ μιᾶς ἐξουσίασ ὑπάρχον καὶ οὐσίας J = Λ ι 5 ὁμοίως δὲ Βry W Cass. Σ ὁμοίως VF > JΛ ι τοῦ nur in B 6 εἶναι καὶ υἱόν = J] καὶ υἱὸν εἶναι V εἶναι τὸν υἱόν F ι 7 οἱ] οἱ δὲ F 8 διαφέροντες BF διαφέρονται YryW, vgl. licet verbis diserepent Cass. licet sermone dissimili Λ εἰ καὶ τῶ λόγω ἀνόμοιοι J 1 10 τοῦ BV > FryW ι 12 φωτινόν BS ι αἰβίωνοσ B ι 15 υἱοὺσ εἶναι BAV Cass. J εἶναι υἱοὺς ry filios Λ υἱοὺσ, und εἶναι nach διισχυριζομένους ~, VF ι 16 τὴν > F ι ἐκ τῆς Μαρίας = Σ] ἐκ μάριας B ἐκ τῆς παρθένου J ex tirgine Cass. Λ ι 18 ἀντὶ λογικῆς ψυχῆσ Π Cass. Σ ἀντὶ ἀνθρωπίνησ λογικῆς καὶ νοερὰς ψυχῆσ J pro hominis anima rationabili et intelligibili Λ ι 20 αὐτὸς γὰρ — οὐχὶ = Cass. Σ] ὁπότε αὐτόσ’ ἐστιν ὁ υἱόσ ὁ τοῦ θῦ’ λόγος· καὶ οὐχὶ J = cum ipse filius sit verbum dei et tion Λ ὁ υἱὸς B Cass. ΣJΛ οὗτος VFiyW ι ὁ τοῦ θεοῦ λόγος = Cass. ΣJΛ] λόγος B 21 ψυχῆς vor 20 καὶ νοερὰς ~ B Cass., vor λογικῆς ~ ΣΛ und (mit ἀνθρωπίνης + vor λογικῆς) J ι 22 τε nur in B)