De Resurrectione

Οὑ δὴ καὶ χάριν ὁ ἀπόστολος εὔχεται ῥυσθῆναι, θάνατον αὐτὸ καὶ ὄλεθρον εἶναι ἡγούμενος, ὥσπερ δὴ καὶ ὁ προφήτης ἀπὸ τῶν κρυφίων μου« | λέγων »καθάρισόν με«.

αὐτὰ γοῦν τὰ ῥήματα τοῦτο παρίστησιν »συνήδομαι γὰρ τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω« λέγοντος »ἄνθρωπον· βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου, ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με [*](1 Röm. 7, 23 — 4 Syinp. 11 S. 138, 16ff — 14 Peal. 18, 13 — 16 7, 22—24) [*](1 ἐνσκηρώσ. V, ἐνσκιρώσ. U: σκιρώσαντα Ph (Dd im Thesaums ΙΙΙ, 1143) | τῇ < V | καὶ οὶκοῦντα S 2 ἐπιβαίνων ὁ πονηρὸς καὶ < Ph | κ. ἐποχούμενος < S | 3 καθ’ ἡμῶν ἐγκελ. < S | ἀδικίαν . . καὶ < S | ἡμᾶς < Ph 4 συνελαύνει S | ὁ γὰρ — νόμου Ζ. 7 < Ph 5 ἔνδον U 155v: < S 6 αὐτὴν < S | ἐκχεόμενον w. e. seh. S | υπὸ < S | τῇ < U 6f κατὰ τ. ἐπ.] #> pomyslu S 7 ὑπάρχοντος] ἐπιτυγχάνοντος U | κραταιωθεὶς schwerl. S (utvrjzaem wohl aus utvrjzaetsja) | ὡς < S | ἐν αὐτοῖς] ἐαυτοῖς Ph 7f ἐν ἡμῖν αὐτοῖς U 8 καὶ] ἀλλὰ S | μὲν] μέλλῃ i Ph: < S | φύσει < S 9 γενηθῆναι Ph | φαίρεται U 9f ὁ νοῦς schwerlich < S (wohl dobromu #> 10 ὅ ἀντιστρατ. — ἀγαθῷ Ζ. 11 < Ph: ’ καὶ ὁ ἀντιστρατευόμενος S | ἐπ. πλ.: »überwiegt« S | ὅ] τὸ U | τῷ] τὸ Y 11 πάλιν S 107 11 f πρὸς φαντ. παντ... Ph S 12 παντοδ.] πᾶς V | ὁ ἄνθρ. nach χείρ. PhS | χείρους Ph a : »ungehörige« S 14 εἶναι < Ph S | δὴ .. ὁ προφήτης] »David« S 15 λέγων -nsich. με Fh: »sprach« S: V | καθάρ.] σῶσον w. e. seh. S »erlöse«) | αὐτὰ] καὶ ἄ las schwerl. S (i ize wohl aus size) | γοῦν] οὖν Ph: γὰρ U | τὰ ῥητὰ U 16 τοῦτο] ταῦτα S | παρίστ.] συνιστῶσι Ph | εἴσω Pha 17 ἄνθρ. λέγοντος U | δ’ Ph | ἐν — μου U | ἐν < Ph | τ. μέλ. μ. nach ἀντιστορ. Ζ. 18 Ph 18 νό|μῳ V 380v | καὶ < S)

ἐπιφέρει γοῦν εὐθέως, ἀμέλει διαλυόμενος ἀπὸ ποίου θανάτου ἐγλίχετο ῥυσθῆναι καὶ τίς αὐτὸν ὁ ῥυόμενος ἦν, »χάρις τῷ θεῷ διὰ Ἰησοῦ χριστοῦ«. προσεκτέον γὰρ ὅτι, εἰ τὸ σῶμα θάνατον τοῦτο, ὦ Ἀγλαοφῶν, ὡς ὑπειλήφατε, ἔλεγεν, οὐκ ἂν τὸν Χριστὸν ὡςῥυόμενον αὐτὸν ὕστερον ἐκ τοῦ τοιούτου κακοῦ παρελάμβανεν.

ἐπεὶ τί παραδοξότερον ἢ πλέον ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ τῆς παρουσίας τί δὲ καὶ ὁ ἀπόστολος ὅλως, ὡς διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ δυνάμενος ἐκ τοῦ θανάτου ὑπὸ θεοῦ ἐλευθερωθῆναι, τοῦτο ἐφθέγγετο, ὁπότε πᾶσι καὶ πρὸ τοῦ τὸν Χριστὸν ἐλθεῖν εἰς τὸν κόσμον συνέβαινε θνῄσκειν; ἐρρύοντο γὰρ χωριζόμενοι πάντες τῶν σωμάτων κατὰ τὴν ἀπὸ τοῦ βίου ταύτην ἔξοδον. ἀλλὰ καὶ ὡσαύτως δὲ πᾶσαι αἱ ψυχαί, καὶ αἱ τῶν ἀπίστων καὶ πιστῶν καὶ τῶν ἀδίκων καὶ δικαίων, ἐχωρίζοντο τῶν σωμάτων κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς. τί οὖν ὁ ἀπό- [*](7 Röm. 7) [*](3–5 f Nilus Ep. I, 249 PGr 79, 173 D) [*](2 ῥύσηται V | σώματος τ. ἁμαρτίας τοῦ θαν. S 3 οὐ] οὐχὶ Nilus | ἀποφηνάμενος VU, aber auch Nilus ὑπάρχειν ἀποφαίνεται | τῆς ἁμαρτ.] τοῦ θανάτου S 4 τοῦ σώματος S Nilus: < VUPh: ὄντα + Nilus | τ. έν τῷ Ἀδὰμ παραβάσεως Nilus 4f φωλεύοντα ἐν ἡμῖν Nilus | ἐμφολεύοντα V 5 πρ. τὸν θάν. Nilus | ἀεὶ τὸν < Nilus, τὸν < Phb | τὴν V, aber hat auch Nilus 5f ἐμφ.] ἐπισπεύδοντα Nilus u. endet 6 ἐπιφέρων S | εὐθ. ἀμ. διαλ.] »macht er « S | διαλεγόμενος V U | ἀπὸ π] όποίου U Ph | μὲν θαν. Dd 7 ἦν ἐστίν S) χάρις δὲ + Ph) τῶ UPhS: ἦν εὐχαριστῶν Dd: εὐχαριστῶ V | θεῷ] φησίν + S 7f διὰ τοῦ Ἰησοῦ Ph 8 προσεκτ.] »wir verstehen« S: U 156 | γὰρ ὅτι] δὲ Ph | τοῦτο < S 9 ὠ V | ὑπείληφας (razumja aus razume) S 10 αὐτὸν S 107v 11 παράδοξον Ph | ἢ πλέον < Ph | τῆς χρ. παρουσίας U 12 διὰ τὴν παρουσίαν S 13 δυναμούμενος Ph | ἐκ < Ph | τ. θαν. τούτου S | τοῦ θεοῦ Ph | ὐπεφθέγγετο U | τοῦτο < S 14 εἰς τ. κόσμον < S 15 ἐρρύοντο — ὑπετίθετο S. 344, 5 < Ph | ἐρρ. Dd: ἐρύοντο VU | γὰρ < S | πάντες < S 16 τούτου S 17 πιστῶν κ. ἀπίστων κ. τ. δικ. κ. τ. ἀδίκων S | πισταὶ V 18 κατὰ — τελευτῆς übersetzt S »am Ende des « Labena»)

ὥστε οὐ τὸ σῶμα τοῦτο, ὦ Ἀγλαοφῶν, θάνατον, ἀλλὰ τὴν ἁμαρτίαν τὴν κατοικήσασαν διὰ τῆς ἐπιθυμίας ἐν τῷ σώματι λέγει, ἦς ὁ θεὸς αὐτὸν διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ἐρρύσατο.

ὁ γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσεν« ἡμᾶς »ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου«, ὅπως ὁ ἐγείρας »Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν« »διὰ τὸ αὐτοῦ πνεῦμα ἐν ἡμῖν« ζῳοποιήσῃ »καὶ τὰ θνητὰ σώματα ἡμῶν«, τῆς »ἁμαρτίας« τῆς ἐν τῷ σώματι κατακριθείσης πρὸς ἀναίρεσιν, »ἵνα τὸ δικαίωμα τοῦ« κατὰ τὴν ἐντολὴν πρὸς τὸ άγαθὸν ὴμᾶς ἐφελκομένου φυσικοῦ »νόμου« φανερωθῇ ἐξαφθέν, ὅ ἀσθενῆσαν τῆς σαρκὸς κεκρατη- μένης τῇ ἁμαρτίᾳ πρὸ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ταῖς ὺλικαῖς φροντίσιν ἐπεχώννυτο.

»τὸ γὰρ ἀδύνατον« τοῦ ἐν ἡμῖν φυσικοῦ ἀγαθοῦ, »ἐν ᾡ ἠσθένει« ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας ἡττώμενον τῆς ἐν τῷ σώματι, »ὁ θεὸς‘ ἀνερρώσατο, »πέμψας τὸν υἱὸν ἑαυτοῦ, τὴν ὁμοίαν τῇ σαρκὶ τῆς ἁμαρτίας σάρκα ἀνειληφότα« (ἀληθείᾳ γὰρ οὐ δοκήσει ἠν ὅ ἐφάνη), ἴνα τῆς ἁμαρτίας κατακεκριμένης πρὸς ἀναίρεσιν, »εἰς τὸ‘ μηκέτι »καρποφορῆσαι« ἐν τῇ σαρκί, τὸ δικαίωμα τοῦ« φυσικοῦ »νόμου πληρωθῇ«, πλεονάσαν τῇ ὑπακοῇ τοῖς μὴ [*](8 Röm. 8, 2. 11. 3. 4 — 16 Röm. 8, 3 — 19 De res. II, 18, 8. Ign., Ad (Pseudoignat., Ad Philipp. 3). Tert., De carne 1. 5 — 20 Rom. 8, 3. 7, 5. 8, 4) [*](1 π. τ. ἄ . . . τ. ἐν ἀπιστίᾳ διατρ.] »als die Ungläubigen« S 2 ἤ fünfhundert auf einmal 5 andern —, wie sie ihn sehen konnten, auferstehen, nicht mit dem Leibe seiner Herrlichkeit, wie er auf dem Berge erschien, nachdem er verklärt worden, sondern wie sie ihn vor dem Leiden gesehen. — Auch 3 der Apostel aber, indem er einen andern Leib der Ηerrlichkeit< des Leibes der Niedrigkeit< Christi kennt —, einen andern aber, 10 ich, nicht der Substanz nach, sondern von der Verklärungäning des Leibes der Niedrigkeit< —, sagt, daß die Auferstehenden sie verwandelt worden sind. Und da or nun behauptet, daß Christus den Aposteln nicht mit jenem Leib erschienen sei, mit dem er der Welt erschien von der 15 Jungfrau geboren, sondern mit einem andern, in jenen ersteren dem Schein nach verwandelt, damit die »Fünfhundert« und die Apostel, welche ihn gesehen, gedenken, daß er im Leib der Niedrigkeit aber nicht im Leib der Herrlichkeit, so gebührt es sich, zu fragen, hat etwa Bedenken tragend der Sohn Gottes den Jüngern 20 den wirklichen (Leib) nicht gezeigt, sondern vor ihnen verborgen, während sie doch die ganze Erde durchgehen sollten, die Auferstehung der Toten, und gewiß machen sollten über Hoffnung alle Länder? AVas also denkend hat er nicht vielmehr wahren der Welt gezeigt? 25 Aber niemals hat er gelogen, die Wahrheit seiend und die Weisheit 5 des Vaters. Daher hat er nicht gelogen den Aposteln, noch zum Schein in einem andern Leib sich gezeigt, und nicht in dem, in welchem 2 Luk. 24, 39. Joh. 20, 25 ff; vgl. Iren. Adv. haer. V, 7, 1. 31, 2. Tert. De carne 5 — 4 I Kor. 15, 6 — 6 vgl. Mt. 17, 1ff. Mark. 9, 2 ff. Luk. 9, ff — 8 Phil. 3, 21 — 11 I Kor. 15, 51. 52 — 16 vgl. I Kor. 15, 6. 7 — 17 Phil. 3, 21 — 20 vgl. z. B. Tert. De praescr. 20. 22 — 25 De res. I, 52, 3. II, 18, 8. III, 5, 4 S. 308, 11ff. 370, 7ff. 395, 4ff. Tert. De carne Chr. 5 2 vgl. Dial. Adam. V, 3 S. 178, 4ff — 25 vgl. Dial. Adam. Y, 4 S. 178, 28ff 5 »auferstehen, nicht« vuskresnuti ne: vuskrsene S 13 »daß« S 14 Pamph. Orig. cum . . certum esset, quod salvator noster cum ipso corpore resurrexit quod susceperat ex Maria 26 D εἰ ἀληθείας διδάσκαλος ἦν δῆλον ὅτι πρῶτος αὐτὸς ἦν ἀληθεύων. Tert. totus veritas fuit 26 f »zum Schein« po mectu κατὰ φαντασίαν; vgl. Justin De res. (S. Parall. 107, 61 f Holl) 27 »sich gezeigt« S)

»ὁ γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς«, ὅ δή ἐστι τὸ εὐαγγίλιον, ἕτερος ὥν τῶν προ- ειρημένων νόμων, διὰ τοῦ κηρύγματος πρὸς ὑπακοὴν τεθεὶς καὶ ἄφεσιν ἁμαρτημάτων, »ἠλευθέρωσεν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρ- τίας καὶ τοῦ θανάτον«, νικήσας ἐκ παντὸς τῆν ἁμαρτίαν βασιλεύουσαν τῆς σαρκός.

Ἅ μὲν οὖν δὴ προβάλλονται καὶ ἐκ τῶν τοῦ ἀποστόλου ῥητῶν, οὐκ ὀρθῶς αὐτὰ ἐξηγούμενοι, σαφηνίσας ἔφην, ὦ Θεόφιλε. τρέψομαι δὲ καὶ πρὸς τὰ ἕτερα, ἀάνπερ τὸν βοηθήσοντα ἡμῖν πρὸς τὴν διέξοδον εὕ ρωμεν τοῦ λόγου. ἄπορα γὰρ καὶ οὐ πάνυ ῥᾀδια πρὸς καθαίρεσιν τὰ ἁξῆς.

διὸ καὶ ὀκνηρότερον αὐτῶν ἅπτομαι, μακρὰν καὶ χαλεπὴν αὐτῶν ὁρῶν τὴν ἀπόδειξιν ἐσομένην, ἐὰν μή τις ἠμᾶς αὔρα συνέσεως ἄφνω ἐξ οὐρανοῦ καταπνεύσασα, καθάπερ ἐν μέςῳ νηχομένους πελάγει, εἰς ὅρμον τινὰ ἀκύμονα καὶ ἀπόδειξιν ἀποκαταστήςῃ ἀσφαλεστέραν.

Daher übertrage ich dir, Memianius, den Kampf in betreff dieser Verhandlungen. Denn du bist tüchtig, um das Varhe mit klarem Rat zu zeigen.

Die Worte des Memianius.