De Resurrectione

ὅθεν δὴ γενναίως ὥσπερ στρατιώτας ἀρίστους ἀντιπαρατάσσεσθαι δεῖ, οἵ ἐπειδὰν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν αἴσθωνται πολιορκούμενοι, τοξείας οὐδὲν φροντίσαντες καὶ τῶν ἄλλων αὐτῶν ἀκοντισμάτων, ὑπὲρ τοῦ σῶσαι τὴν πόλιν προθύμως ἐπ᾿ αὐτοὺς ἵενται, μηδὲν ἐλλείποντες σπουδῆς, ἔστ᾿ ἂν τὸ στῖφος αὐτῶν εἰς φυγὴν ἀνατρέψαντες ἀπώσωνται τῶν ὅρων ἔξω.

ὁρᾷς γὰρ ὡς οἱ λογισμοὶ διὰ τὴν ἐνοικοῦσαν ἁμαρτίαν ἐν ἡμῖν ἐξωθεν ἐπισυνίστανται, καθαπερεὶ κύνες λυσσῶντες ἢ ἄγριοι καὶ θρασεῖς λῃσταὶ καθ᾿ ἡμῶν ἀεὶ παρορμώμενοι ὑπὸ τοῦ τυράννου καὶ ἄρχοντος τῆς ἀδικίας, δοκιμάζοντος ἠμᾶς εἰ ἀνθίστασθαι αὐτοῖς ἀρκοῦμεν καὶ ἀντιπαρατάσσεσθαι.

Ἄγε οὐν, μή ποτε ὑπενδοῦσα ἁρπασθῇς, ὠ ψυχή, πρὸς αὐτῶν, καὶ οὐχ ἔξομεν ὑπὲρ σοῦ δοῦναι λύτρα. »τί γὰρ ἀντικατάλλαγμα [*](3 Ilias II, 469 — 4 öm. 7, 20 — 10 vgl. Symp. S. 139, 9 — 16 vgl. öm. 7, 7 — 17 vgl. Symp. 6, 1 S.64,20f — 21 Mt. 16, 26) [*](10—S. 338, 15 S. Parall. 425 S. 175f Holl) [*](1 ἐμπιπλῶντες U 2 περιεργείας V: περιεργασίας U | ἀλόγου < U 4 ἅ χρὴ Pet ür ἄχρι 5 μηδὲν ein Anonym.: μηδένα V U 6 νεύοντες V 8 ἀκήρατος] »lebendiges« S | βασανιζόμενος S Holl: βασανιζόμενοι V U 153v 8f μὴ ἐξισταίμεθα empfiehlt Dd 9 τὸ + Holl 10 δὴ γενναίως — S. 338, 15 τῆς γνώσεως τοῦ δεοῦ C in K Bl. 207 f. Lemma τοῦ ἁγίου Μεθοδίου ἐκ τοῦ περὶ αὐτεξουσίου | δὴ] δεῖ CS | γενναίως < S 10f ἀντιπαρατ. — πολιορἐκεῖνοι Ζ. 11f < S | ἀντιπ. — οἵ Z. 11] ἀντιπαρατάττεσθαι τοῖς ἐχθροῖς· ἐκεῖνοι γὰρ C 11 ὑπὸ] ἀπὸ U 12 τοξίας VC | καὶ τῶν — ἀκον τισμάτων Ζ. 12f S 13 ὑπὲρ — ἵενται] »damit wir seien « S | ἔενται VU 14 μηδένα λείποντες V | ἔδτ᾿ — ἔξω Z. 15 < S | στῆφος C 15 ἀπώσονται U | γὰρ und οἱ < V | ὡς οἱ] ὅσοι S ὅσοι λογ. »mit wie vielen « S) 16 οἰκοῦσαν U | ἔξωθεν < S | καθάπερ ἢ V, καθάπερ αἱ C 17 ἢ ἄγριοι — λῃσταὶ < S | ἢ] αι C | ἀεὶ < S 17f παρορ|μώμ. C 207v 18 τυράννου καὶ < S | δοκιμάζοντες U 19 αὐτῷ S 20 ὑπενθοῦσα < S | ὦ ψ. ἁρπ. C | πρ. αὐτὸν U C 21 οὐκέξομεν UC)

εἰ μὴ εἴχομεν, ἦν ἂν καὶ χαρτότατον, τοὺς ἀντιπράσσοντας ἠμῖν καὶ μαχομένους· ἐπεὶ δὲ τοῦτο ἀδύνατον, κοὶ ὃ θέλομεν οὐ δυνάμεθα (θέλομεν δὲ μὴ ἔχειν τοὺς ἐξέλκοντας ἡμᾶς εἰς πάθη — ἠν γὰρ ἄν ἀνιδρωτὶ σῳθῆναι — καὶ ὃ θέλομεν τοῦτο οὐ γίγνεται, ἀλλ᾿ ὅ οὐ γὰρ ἡμᾶς δοκιμάζεσθαι, ὡς ἔφην), μὴ ἐνδιδῶμεν, ὠ ψυχή, μὴ ἐνδιδῶμεν τῷ Πονηρῷ, ἀλλὰ ἀναλαβόντες »τὴν πανοπλίαν τοῦ θεοῦ« ὑπερασπίζουσαν καὶ προαγωνιζομένην ἡμῶν ἐνδυσώμεθα »τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης«, ὑποδησώμεθα »τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου, ἐν πᾶσί τε ἀναλάβωμεν τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως, ἐν ᾦ δυνήσόμεθα πάντα τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι, καὶ τὴν περικεφαλαίαν τοῦ σωτηρίου«, »καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ πνεύματος, ὃ ῥῆμα θεοῦ«, »πρὸς τὸ δύνασθαι στῆναι πρὸς τὴν μεθοδείαν τοῦ διαβόλου«, »λογισμόύς« τε καθαιρεῖν »καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ«, »ὅτι μὴ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἱμα καὶ σάρκα«.

τούτου δὲ ἔνεκα ταῦτα λέγω, ὅτι οὑτος ὁ τρόπος τοῦ άπο- στόλου τῶν συνταγμάτων. πολλὰ μὲν γὰρ ἔστι καὶ περὶ ἑκάστου τῶν ἐν τῇ ἐπιστολῇ ταύτῃ εἰρημένων άποδεῖξαι, ὡς ἀρθοδόξως καὶ μεμελετημένως ἔχει· ἀλλὰ μακρὸν ἂν εἴη ἔκαστον αὐτῶν οὕτως [*](4 vgl. De vita 2, 5 S. 210, 26f — 5 vgl. öm. 7, 5 — 6 De res. II, 3, 1 — 7 Ephes. 6, 13–17. 11 — 14 II Kor. 10, 4. 5 — 15 Ephes. 6, 12 — 19 vgl. S. 121, 19. 345, 12) [*](1 φησὶν ἄνθρωπος UC | εἰ — ἀντιπράσσοντας Ζ. 2] ἦν αὐτοὺς C 2 ἦν — χαρτότατον < S | ἂν VPh: ἄρα U Ph: χαρτ. Jh mit Plat. Prot. 358 A χαρτός = laetabilis: χαρμότατον VU: χαρμιώτατον PhDd 2 f μαχομ.] ἐπέχεσθαι + C 3 ἐπεὶ] ἐπειδὴ C | δὲ] γὰρ U Ph τοῦτο | V 379 4 ἠμᾶς < V C Ph, aber vgl. 7, 1 | ἱδρῶτι V C Phb: ἀνιδιτὶ Pha Jh. b γίνεται V C Ph | μὴ θέλομεν C 6 ὡς ἔξην] ὡς ἐχρῆν Ph: < S | ἐνδίδωμεν οὖν ὦ U: ἐνδιδομένω Pha | ἐνδ. ἐν Phb; ἐνδίδω μὲν Pha 7 ἀλλ’ VPhb | ἀνα|λαβόντες U 154 ὑπερασπ. κ. προαγωνιζ.] »helfend« S 8 κ. προαγωνιζ. < Ph 9 καὶ ὑποδησ. — γνώσεως τοῦ θεοῦ Z. 15] »usw. bis « S | ὑποδυσώμεθα V | εὐαγγ. τῆς εἰρήνης U Eph. 6, 15 10 ἐν] ἐπὶ Ph | πᾶσί τε] πᾶσιν U | ἀναλαβόντες U C | θυραιον V | ᾠ] ἦ Ph | δυνησώμεθα VUCPha 12 τ. σωτηρ. δέξασθαι U | ὅ] ἥ C 13 εἰς τὸ δύν. C | μεθοδίαν V 14 καθαίρειν V: καθελεῖν Ph | ἐπαιρ. C 208 15 θεοῦ] χριστοῦ Ph. C endet 16 τούτου — προῄρ. νῦν S. 339,2 < Ph | τούτου] τίνος S | ταῦτα < V 17 περὶ — ταύτῃ Z. 18 = vsem v poslanii sem: o vsem poslanii i sim S 18 ταύτῃ] ταῦτα V | ὀρθοδ. S 105v 19 μεμελημένως U Jh | ἔχει < S | ἀλλὰ las wohl auch S ([istinno] <νο>) μακρὸν — διελθεῖν S. 339, 1] «Wir machen zu groß das Wort« 8)

»οὐ γὰρ ὅ θέλω, τοῦτο πράσσω, ἀλλὰ ὅ μισῶ, τοῦτο ποιῶ· εἰ δὲ ὅ οὐ θέλω, τοῦτο ποιῶ, σύμφημι τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ ὅτι καλός· νυνὶ δὲ οὐκέτι ἐγὼ κατεγάζομαι αὐτό, ἀλλὰ ἡ οἰκοῦσα ἐν ἐμοὶ ἁμαρτία. οἶδα γὰρ ὅτι οὐκ οἰκεῖ ἐν ἐμοί, τουτέστιν ἐν τῇ σαρκί μου, τὸ ἀγαθόν« ὀρθῶς λέγων. μέμνησθε γὰρ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ὡς διωριζόμεθα, εἰ καὶ σπεύδων ἐγὼ ταχὺ πάντα διεξελθεῖν μᾶλλον βραδύνω, μακροτέρας μου τῶν λόγων τῆς περιόσου ἢ προσεδόκησα γεγενημένης, ἥν προδυμητέον δὴ διανύσαι. ἄλλως γὰρ τοῦ προκει- μένου οὔποτε ἥξομεν ἐπὶ τέλος.

Οὐκοῦν ἐλέγομεν ἀφ’ οὗ τὸν ἄνθρωπον, εἰ μνημονεύετε, πλανηθέντα τὴν ἐντολὴν ἀθετῆσαι συνέβη, ἐντεῦθεν ἐκ τῆς παρακοῆς τὴν ἁμαρτίαν λαβοῦσαν γένεσιν εὶς αὐτὸν εἰσῳκηκέναι.

οὕτως γὰρ πρῶτον στάσις ἐνέπεσε, σφαθᾳσμῶν τε καὶ λογισμῶν ἀνοικείων ἐπλη- ρώθημεν, κενωθέντες μὲν τοῦ ἐμφυσήματος τοῦ θεοῦ, πληρωθέντες δὲ ἐπιθυμίας ὑλικῆς, ἥν ὁ πολύπλοκος ἐνέπνευσεν ἐἰς ἡμᾶς βαρχυπορησάντων ἡμῶν τῆς παραγγελίας τοῦ θεοῦ τὸν κύκλον.

διὸ καὶ τὸν θάνατον ὁ θεὸς πρὸς ἀναίρεσιν τῆς ἁμαρτίας ὑπὲρ ἡμῶν ἀνεύρατο, ἴνα μὴ ἐν ἀθανάτοις ἡμῖν ἀνατείλασα, ὡς ἔφην, ἐθάνατος [*](2 öm. 7, 15–18 — 6 De res. I, 42. U, 2 S. 287 f. 331 ff — 11 De I, 38, 5 S. 281, 7ff — 18 vgl. De res. I, 38, 5. 40, 5. 41, 1. 42, 2. 43, 3. 44, 1 S. 281f. 285, 4ff. 286, 5 ff. 288, 9ff. 291, 1ff. 292 f) [*](1 καὶ τὸν βούλ. < S 2 προείρημαι V U (η über ε in U | τοῦτο vor πράσσω < Ph | μισῶ übers, auch hier »nicht « S 3 εἰ — ποιῶ < VUPha | τοῦ θεοῦ nach τ. νόμῳ < Ph u. Rom. 7, 16 4 καλὸν Pha | οὐκέτι] »nicht« S | ἀλλ’ V Ph | ἐνοικοῦσα Pha 6 μέμνησθαι V 7 ὡς »welches« S oder jaze aus jakoze) schon vor ἐν Ph | ὁριζόμεθα V U | εἰ καὶ — ἐλέγομεν Ζ. 11 < Ph | ταχὺ — βραδύνω Ζ. 8] »gehend das Wort ürzt « S | διελθεῖν V, w. e. seh. auch S | μᾶλλον U 154v 8 μακροτέρας — γεγενημένης Ζ. 9] »während viele Worte hierüber nötig sind« S | μοι V | ἤ] ἦς U 9 < S δὴ] μὴ V | ἄλλως V 379v 11 ἐλέγομεν] οὐ λέγομεν V: λέγοομεν S | εἰ μνημ. Cornarius: ἐμνημονεύετε VU: < Ph S 13 εἰσοικηκέναι VU | οὕτω Pha 14 πρῶτον < Ph | σφασᾳσμ. τ. κ. < S | σφαδαϊσμῶν VUPh | λογισμῶν verbindet mit στάσις S 15 κενωθέντος V 16 ὁ < V | ὁ πολύτροπος ἐνεφύσησεν Ph 17 βραχυπορ. — κύκλον < Ph | βραχυπ. S 106 18 ὑπὲρ < S 19 ἀνεύρ. Ph: ηὕρατο V, εὕρατο U | ἐν — ἀνατ.] »in uns als Unsterbliche « v besmertny <ny> v sed 8)

ὅθεν ὁ ἀπόστολος »οἶδα γὰρ ὅτι οὐκ οἰκεῖ ἐν ἐμοί, τουτέστιν ἐν τῇ σαρκί μου, τὸ άγαθόν« γέγων τὴν άπὸ τῆς παραβάσεως διὰ τῆς ἐπιθυμίας εἰσοικισθεῖσαν εἰς ὲμᾶς ἁμαρτίαν βούλεται μηνύειν, ἧς δὴ καθάπερ βλαστήματα νέα καὶ κλῶνες οἱ φιφήδονοι περὶ ἡμᾶς ἐὶ λογισμοὶ συνί|στανται.

δισσὰ γὰρ ἐν ὴμῖν λογισμῶν γένη, τὸ μὲν ἀπὸ τῆς ἐπιθυμίας τῆς ἐνθωπευούσης ἐν τῷ σώματι συνιστάμενον, ἥτιςἐξ ἐπιπνοίας, ὡς ἔφην, ἐγενήθη τοῦ ὑλικοῦ πνεύματος, τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ νόμου τοῦ κατὰ τὴν ἐντολήν, ὅν ἔμφυτον ἐλάβομεν ἔχειν καὶ φυσικὸν νόμον, πρὸς τὸ καλὸν ἡμῶν ἐξεγείροντα καὶ ἐπανορθούμενον τὸν λογισμόν. ὅθεν τῇ μὲν νομοθεσίᾳ »τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν.

νοῦν συνηδόμεθα (τοῦτο γὰρ ὁ »ἔσω« ἄνθρωπος), τῇ δὲ νομοθεσίᾳ διαβόλου κατὰ τὴν ἐνοικοῦσαν ἐπιθυμίαν ἐν τῇ σαρκί. ὁ γὰρ νόμος ἀντιστρατευόμενος καὶ ἀντιπράσσων »τῷ νόμῳ. τοῦ θεοῦ, οἶον τῇ πρὸς τὸ ἄγαθὸν ὁρμῇ <καὶ> τῇ ἐπιθυμίᾳ »τοῦ νοός«, οὑτός ἐστιν τοὺς ἐμπαθεῖς ἀναφύων ἀεὶ καὶ ὑλικοὺς πρὸς ἀνομίαν περισπασμόύς, παντάπασι πρὸς ἡδονὰς ὤν ἑλκτικός.

Τρεῖς γὰρ νόμους ὑποτιθέμενος ἀναφανδὸν ὁ Παῦλος ἐνταῦδά μοι καταφαίνεται· ἕνα μὲν τὸν κατὰ τὸ ἔναφανδὸν ἐν ἀγαθόν, ὅν καὶ »νόμον« σαφῶς »νοὸς« ἐκάλεσεν, ἕνα δὲ τὸν ἐκ ἐνιστάμενον τοῦ πονηροῦ καὶ εἰς τὰς ἐμπαθεῖς ἐξέλκοντα πολλάκις φαντασίας τὴν ψυχήν, ὄν ἀντιστρατεύεσθαι τῷ νόμῳ τοῦ νοὸς ἔφη, καὶ ἕτερον τὸν κατὰ τὴν ἁμαρτίαν ἐκ τῆς ἐπιθυμίας [*](1 Origen., Comm. in Ad Rom. 5, 10. VI S. 404 Lomm. — vgl. II, 17, 7) [*](1 Oekumenius zu öm. 7, 22. 23 S. 465. Gramer, Catene IV, 24—206 aus Monac. gr. 412) [*](1 Catene Μεθοδίου. Τέσσαρας Γε τις ἐνταῦθα λέγεσθαι νόμους εἰπών· ἕνα μὲν τὸν νόμον τοῦ θεοῦ, δεύτερον δὲ τὸν ἀντιστρατευόμενον, τρίτον, περὶ οὖ φησιν »τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου«, τέταρτον, περὶ οὖ λέγει »τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὅντι ἐν τοῖς μέλεσί μου«. τούτων ὁ πρῶτος, φησί, τὸ εὐαγγελικόν ἐστι παίδευμα, ἐΜεν διὰ τοῦ κηρύγματος εἰσιὼν καὶ τὴν ψυχὴν ῥυθμίζων· ὁ δεύτερος, ὁ ἀντιστρατευομενος, καὶ] οὖτος τῶν ἐπεισιόντων ἔξωθέν ἐστι κατ’ ἐνέργειαν τοῦ πονηροῦ (διὰ τ. λογισμῶν κ. + Oek.) τὴν ψυχὴν αἰχμαλωτίζων· ὁ τρίτος, ὅν φησι νοός, οἶτός ἐστιν ὁ τῇ φύσει ἡμῶν ἐγκατασπαρεὶς παρὰ τοῦ δημιουργοῦ, τὰ τὰ τῷ δεῷ φίλά παροτρύνων· ὁ τέταρτος, ὁ τῆς ἁμαρτίας νόμος. οὖτός ἐστιν ὁ φιλάαμαρτήμων, ὃς διὰ τῆς πρὸς τὸ κακὸν συνηθείας ἐνεσκίρρωσεν ἐν ἠμῖν τὴν ἁμαρτίαν. οὖν, φησί, πῶς ἐκ διαμέτρου ἐναντίοις περιεστοιχίσμεθα νόμοις. οἱ μὲν γὰρ δύο ἔξωθεν ἡμῖν ἐπεισρέουσιν, ὁ μὲν πρὸς ἀγαθοεργίαν ἐκκαλούμενος, ὁ εὐαγγελικός, ὁ δὲ πρὸς κακίαν παρακαλῶν, ὁ ἀντιστρατευόμενος τοῦ πονηροῦ νόμος. οἱ Τε λοιποὶ δύο ἔνδον εἰδὶ καὶ τὴν ψυχὴν συνέχ·ουσιν, ὁ μὲν τοῦ νοὸς παρὰ τοῦ δημιουργοῦ ἡμῖν ἐγκατεσπαρμένος καὶ ὁδηγῶν πρὸς τὰ κρείττονα, ὁ δὲ τέταρτος, ὁ καὶ νόμος τῆς ἁμαρτίας, διὰ τὴν πρὸς τὸ κακὸν ἔξιν ἐνσκιρρωθεὶς ἐν ἡμῖν. διὸ πρόσσχες πῶς ἀκριβῶς εἶπε »βλέπω — νοός μου«, τούτῳ δὴ τῷ ἐμφύτῳ πρὸς τὰ καλά, καὶ αἰχμαλωτίζοντά με — μέλεσί μου«, ὡς εἰ ἔλεγεν· ἔξωθεν εἰσπνέων συγκινεῖ καὶ ἐρεθίζει πάντα τὸν ἐν ἐμοὶ ἀποκείμενον κονιορτὸν καὶ βόρβορον, δν ἡ πρὸς ἡμαρτίαν μοι ἕξις ἐνεσπίλωσε καὶ ἐνέκαυσε· καὶ ὁ νόμος δὲ τοῦ θεοῦ ὁ εὐαγγελικὸς κινεῖ καὶ ἐρεθίζει τὰ ἐν ἡμῖν ἔμφυτα καὶ ἐγκατεσΠαρμένα πρὸς ἀγαθοεργίαν σπέρματα. ἔκαστος γὰρ τῶν ἔξωθεν ἐπεισιόντων τὸν οἰκεῖον καὶ κατάλληλον ἔνδον καὶ ἐν ἡμῖν ὅντα νόμον κινῶν καὶ διερεθίζων ἤ εὐσεβεῖν ἤ ἀσεβεῖν ἡμᾶς προτρέπεται (kleine Varianten Oek.) 1 f ὑποτιθέμενος . . καταφαίνεται] ὑποτίθεται S 1 ἀναφανδὸν < S) nach ὁ Π. Ph | ὁ < Phb | Παῦλος] ἀπόστολος S 2 μοι u. μὲν < S | τὂν < Phb | τὸν ἔμφυτον V 3 δ VU | σαφῶς < S | ἐκάλ. νοός Ph | δὲ < S 3f προσβολῆς] ὀρμῆς schwerl. S »Antrieb«) 4 συνιστάμενον Ph | τοῦ] νόμον τοῦ Ph | ἐμπαθεῖς] παντοδαπὰς wie S. 342, 12 S 5 ἀντιστρατεύεσθαι U Ph: ἀπιστρατεύεσθαι V 6 ἕτερον] τρίτον Ph | τὸν] τὸ V | ἐκ — ἐνσκιρρώσαντα S. 342, 1] »ward« S | ἐπιθυμίας] ὁμαρτίας Pha)