De Libero Arbitrio

εἰ δ' ἐκ τοῦ μὴ δύνασθαι τὸν [*](9 vgl. De autex. 7, 5 S. 163, 14–13 vgl. Plato Symp. 206 D. Ps. Sym. et Anna S. 22. 86 Pant. bei Jh) [*](S E C D Ph Ezn) [*](1 κἀκεῖνα E 1 Ι αἰτίαν — δοκεῖ Ζ. 2 E C (-durch Schuld schuldig« εἶναί δοκεῖ) S: αἴτιος ἐστι τῶν κακῶν D, αἴτιός μοι τῶν κακῶν δοκεῖ Ph 2 καταλιπὸν C Ι εἶναι vor πονηρὸν < Ph Ι ἐν ὁλέθρῳ C Ι ὁλέθρῳ S 15 v 3 — κακῶν Ζ. 5 < Ezn Ι μάλιστα μάλιστα C Ι »aut κατὰ deleverim aut Ζ. 4) scripserim« Md 4 ἡδικεῖσθαι D 1. Hd. Ι δοκεῖ < C: τῆς ὕλης πονηρὸν εἶναι + S Ι τοῦτο D: < Ph Ι ὕλης] ψυχῆς Ε 1ο 4f αἰσθανόμενον S 5 τὰ (< Ε 1ο) νῦν w. e. seh. auch S: τὰ ἐκ Ph: < I τῶν κακῶν: κακὰ w. e. seh. S (»das gegemwärtige Böse empfindet« γὰρ — ἀκοσμίας Ζ. 7 < Ph 6 χαλεπώτερα S Ι εὑρ. νῦν D Ι νῶν < nach ὕλην Ε 1ο Ι πεπονθῦαν C 7 γὰρ < S Ι αιθεσθαι 1. Ηd. C 8 παρῆν] Sicherheit und Sorglosigkeit« + Ezn Ι νυνὶ Ε: νῦν CD Ι ἔκαστων Ηd. C 9 κῶν] »in Angst u. Zweifel« + Ezn Ι καί μοι — προσλαμβάνει Ζ. 13 < τοῦτο τὸ schwerl. S 9f λάβε τὸ παράδειγμα Ε 2 Ph; vgl. dazu 7, 5 9 παράδειγμα: »Erläuterung« skazanie S 10 γàρ < Ε 1i Ι εἰκονισθῇ καὶ < τῇ τοῦ — εἶχεν Ζ. 12] ἀναίσθητον ἦν τῶν κακῶν Ph; kürzer auch Ezn 11 < C Ι Μ’ ἑνὸς Ε 1 Ι ἀντιλμβ.] »das Εmpfinden« S, aber schwerl. las αἰσθάνεσθαι | παρὰ] ot (πρὸς?) S 12 ἀφ’ οὗ — προσλαμβ. Ζ. 13 anders Ι εἰκονισθὲν ἄνθρ. πρὸς θεοῦ γίν. Ph Ι γένηται C Ι τότε καὶ τὴν Ph 13 τοῦτο Ph Ι προσλ. priat: pria Sa Ι ἐπ’ CDPh 14 τοῦ < Ph Ι εὑρίσκ. — S. 175, 1 V. 2. Hd. am Rd. in Ε10 15 προσγινίμενον DS Ι εἰ δ’ ἐκ — S. 175, 2 kürzer in Ph Ι δὲ)

εἱ μὲν οὐν τὸν θεὸν φύσει άσθενῆ ὄντα τολμήσεις εἰπεῖν, περὶ τῆς αὐτῆς αὐτῆς κινδυνεύειν μοι δοκεῖς. εἱ δὲ τῷ νικᾶσθαι φόβῳ πρός του μείζονος, μείζονα λέξεις τοῦ Μοῦ τὰ κακά, νικῶντα τῆς προαιρέσεως αὐτοῦ τὴν ὁρμήν· ὅπερ ἄτοπον εἶναί μοι λέγειν περὶ θεοῦ δοκεῖ. διὰ τί γὰρ οὐχὶ μᾶλλον ταῦτ’ ἔσονται Μοί, νικᾶν κατὰ τὸν λόγον τὸν σὸν δυνάμενα τὸν θεόν, εἴπερ θεὸν εἰκεῖνό φαμεν, ὃ τὴν ἁπάντων ἐξουσίαν ἔχει;

Βραχέα δέ σου καὶ περὶ τῆς ὕλης αὐτῆς πυθέσθαι βούλομαι, καί μοι φέρων λέγε· πότερον ἁπλῆ τις ἦν ἡ ὕλη ἢ σύνθετος; ἡ γὰρ διαφορὰ τῶν γεγονότων εἰς τοιαύτην με περιίστησιν ἐξέτασιν τοῦδε τοῦ λόγου. εἰ γὰρ ἁπλῆ τις ἐτύγχανεν ἡ ὕλη καὶ μονοειδής σύνθε- [*](11 vgl. De autex. S, 1. 10, 5 S. 164, 15f. 172, 4 — 14 vgl. Athenag. Suppl. S. 22, 4f Schwartz) [*](S E C D (bis Ζ. 10) Ph (von Ζ. 11 an) Ezn) [*](1 ἀνελεῖν] ἀνέχειν C, ἀναιρεῖν D Ι τὸ μὴ πεπαῦσθαι < D; ebenso u. λέγεις < S, w. e. seh. infolge eines Homoioteleuton im slav. Text 1 f ἀδ. εἶναι σεις τ. θ. ὑπάρχειν C 2 φήσεις ΕDr: φῂς D u. w. e. seh. S u. Ph Ι τὸ γὰρ S 16 Ι ἥτοι] τοῦτο od. τουτέστι S Ι τῷ τὸ E 1o E 2i S, τῇ CDPh) Ι φύσει — ἔσται Ζ. 3 ECS: τῇ φύσει ἀσθενές D, τῇ φυσει ἀσθενῆ ὑπάρχειν ἐστίν Ph Ι ἀσθενῆ C 145 v 3 τοῦ νικᾶσθαι C: τὸ νικ. S 4 εἰ μὲν — ἐξουσίαν ἔχει Ζ. 10 viel ürzer Ph (ὅρα τούτων τούτων προσάπτειν Μέλοις τῷ παντοκράτορι καὶ ἀγαθῷ θεῷ) εἰ μὲν — μείζονος Ζ. 6] ἄλλως δὲ καὶ D Ι εἰ μὲν — δοκεῖς. εἰ δὲ Ζ. 5] »Wenn sie sagen« Ezn Ι οὖν w. e. seh. < S 5 περὶ . . κινδυνεύειν] Plat. Gorg. 521 μοι < C Ι δοκεῖς] δοκεῖς καὶ ἐκλείπειν (od. ἀπόλλυσθαι) S Ι τῷ] τὸ G 6 — κακά < Ezn Ι λέξεις D S : ἔσται E 7 ὅπερ — δοκεῖ Ζ. 8 wahr sein«) 7 τὴν ψ. ἀθάν. U 8 καὶ] ἢ S | ψεῦδος od. ψεύδους εἶναι S (»Lüge sei es«) | αὐτῆ V, S: vor τὸ VU, nach φθ. SKI | λέγων S | ἢ φθείρ. — Χριστόν Ζ. 9 < S 9 αὐτὴν τὸ ἀνώλεθρον U 10 τὸν πένητα κ. τ. πλούσιον S 11 μωσέα U | ἀλλ’ οὐδὲν] οὐκοῦν viell. S (»Hat .. etwa«) 12 akkojq (V367b) übers. Jh »frustra« nach Plat. Krat. 429 E, mit Unrecht | ἐφθέγξατο U 132 | φάντασμα U 14 Μωυσέα (92) κ. τ. Ἠλίαν S | τὸ ὅ VS: (ἀλλ᾿) ὅ U 15 αὐτὴν V: < S | καὶ ἀνώλεθρον < S 17 γίνεται U | καὶ < U 18 εἰς τὴν φθορὰν < S | ἀναστῆ U 19 ἀναστᾶσα κ. ἀνοικ. < S | ἀνωκοδομηθεῖσα )

εἰ δ᾿ αὖ πάλιν τὴν ὕλην σύνθετον λέγειν ἐθέλοις, πάντως ἐξ ἁπλῶν τινων συντεθεῖσθαι φήσεις. εἰ δὲ ἐξ ἁπλῶν συνετέθη, ἦν ποτε καθ᾿ ἑαυτὰ τὰ ἁπλᾶ, ὧν συντεθέντων γέγονεν ἡ ὕλη, ἐξ οὗπερ καὶ γενητὴ οὖσα δείκνυται.

εἰ γὰρ σύνθετος ἡ ὕλη, τὰ δὲ σύνθετα ἐξ ἁπλῶν τὴν σύστασιν ἔχει, ἦν ποτε καιρὸς ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν, τουτέστι πρὶν τὰ ἁπλᾶ συνελθεῖν. εἰ δὲ ἦν ποτε καιρὸς ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν δέ ποτε καιρὸς ὅτε τὸ ἀγένητον οὐκ ἦν, οὐκ ἔσται ἀγένητος ἡ ὕλη.

τὸ δ᾿ ἐντεῦθεν ἔσται πολλὰ τὰ ἀγένητα. εἰ γὰρ ἦν ἀγένητος ὁ θεός, ἦν δὲ ἀγένητα καὶ τὰ ἁπλᾶ . .