De Libero Arbitrio

ΟΡΘΟΔ. Οὐκοῦν εἰ ποιότητες ὕλης τὰ κακά, τὰς δὲ ποι- ότητας αὐτῆς εἰς τὸ κρεῖττον ἔτρεψεν ὁ θεός, πόθεν τὰ κακὰ ζητεῖν ἀνάγκη. οὐ γὰρ ἔμειναν αἱ ποιότητες ὁποῖαί ποτ’ ἦσαν τῇ [*](4 vgl. De autex. 8, 1. 12, 1 S. 164, 15f. 175, 11 f) [*](5 E C D Ph Ezn (von Ζ. 10 an)) [*](1 τοῦδε < S Ι πρὸς] ὑπὸ D 2 λέγω] φημί Ε 2 Ph 3 ἐπεὶ — φῇς Ζ. < E2 Ι Ἐπεὶ — λέγε δή Ζ. 5 < Ph Ι Ἐπεὶ] εἰπὲ δὲ S Ι τρόπον Ε 1i S S Ι τῶν < D C Ι ποιοτήτων S 14v 4 ἀπόκρινέ E 1i Ι προαιρουμένῳ] λομένω Ε 2 5 λέγε δὲ Ε 2 u. w. e. seh. S; Worte des Valens in D Ι εἰ — δοκεῖ < D Ι ὁμοίως εἰ E-: ὁμοίως C, μοι ὡς (od. μοι ὁμοίως) S, πότερον Ph Ι σύ. δοκεῖ S Ι τὰ — Δοκεῖ Ζ. 6 < E2: τὰ κακὰ ποιότητες οὐσιῶν σοι δοκοῦσιν εἶναι etc., vgl. zu S. 164, 16ff D Ι ποιότητες CPh Robinson Ι εἶναι τῶν < C οὑσιῶν εἶναι Ph Ι οὑσιῶν estestvom: estestvo S 6 Δοκεῖ] m. roter Schrift S 7 αὗται] αὐταὶ S 9 ΕΤΑΙΡ.] ἈΓΔΑΟΦΩΝ stets statt ἑταῖρος C Ι συνεῖναιί] εὐ εἰναι Ε 2: εἶναι (m. roter Schrift) S Ι ἀγεν.] in S beginnt die Antwort des Orthodoxen Ι ταύτας ἢ Ph, ταύτας S 10 ΟΡΘ.] ΜΕΘΟΔΙΟΣ stets C Ι Οὐχὶ — εἶναι κακάς S. 173, 4 ürzer Ezn I, 466 — 475 12 τοῦτο δέ φημι E 2 13 πότερον οὖν < D Ph Ι οὖν < C Ι εἰς τὸ κρεῖττον ἔτρεψεν D Ι ἢ εἰς λέγειν Ζ. 14 < Ph Ι τὰ χείρονα S 14 Εἰς — δοκεῖ] δῆλον ὅτι εἰς τὸ D Ι ἐμοὶ 15 τῆς ὕλης E 16 ὁ θεός] κύριος Ε 1: D | vor πόθεν »Untersuchung woher das Βöse« mit roter Schrift + S 17 οὐ γὰρ — μόνας S. 173, 6 viel ürzer in Ph ἢ γὰρ πᾶσαι κακαὶ οὖσαι ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐτράπησαν. ἢ αἱ μὲν οὖσαι κακαί, αἱ δὲ μή, αἱ μὲν κακαὶ οὐκ ἐτράπησαν ἐπὶ τὸ κρεῖττον, αἱ δὲ λοιπαί): einen neuen Abschnitt beginnt S Ι ποτε Ε 2: τοῦτο C)

ἤ, εἰ μὲν πρότερον οὐκ ἠσαν αἱ ποιότητες κακαί, ἐκ δὲ τοῦ τραπῆναι πρὸς τοῦ θεοῦ τὰς πρώτας τοιαύτας περὶ τὴν ὅλην γεγο- νέναι ποιότητας φῄς, αἴτιος ἔσται τῶν κακῶν ὸ θεός, τρέψας τὰς οὐκ οὔσας ποιότητας κακὰς εἰς τὸ εἶναι κακάς· ἢ τὰς μὲν κακὰς ποιότητας εἰς τὸ κρεῖττον οὐ δοκεῖ σοι τρέψαι τὸν θεόν, τὰς δὲ λοιπὰς καὶ μόνας, ὅσαι ἀδιάφοροι ἐτύγχανον, τῆς δικοσμήσεως ἕνεκα πρὸς τοῦ θεοῦ τετράφθαι λέγεις;

ΕΤΑΙΡ̣ Οὕτως ἄνωθεν εἶχον ἐγώ.

ΟΡΘΟΔ. Πῶς τοίνυν αὐτὸν τὰς τῶν φαύλων ποιότητας ὡς εἶχον καταλελοιπέναι λέγεις; πότερον δυνάμενον μὲν κἀκείνας ἀνελεῖν, οὐ βουληθέντα δέ, ἢ τὸ δύνασθαι μὴ ἔχοντα; εἰ μὲν γὰρ δυνάμενον λέξεις, οὐ βουληθέντα δέ, αὐτὸν αἴτιον τούτων εἰπεῖν ἀνάγκη, ὅτι δυνάμενος ποιῆσαι μὴ εἶναι κακκὰ συνεχώρησεν αὐτὰ μένειν ὡς ἦν, καὶ μάλιστα ὅτε δημιουργεῖν τὴν ὅλην ἤρξατο.

εἰ γὰρ μηδ' ὅλως ἔμελεν αὐτῷ τῆς ὕλης, οὐκ ἂν αἴτιος ἦν ὦν συνεχώρει μένειν· ἐπεὶ δὲ μέρος μέν τι αὐτῆς δημιουργεῖ, μέρος δέ τι αὐτῆς οὔτως ἐᾷ, δυνάμε- [*](11 vgl. Tertull. Adv. Hermog. 10.) [*](S E C D Ph Ezn) [*](1 ἢ < D Ι αἱ < E Ι ποιότητες < Ε 1 Ι αἱ ποιότ. οὐκ ἢσαν C Ι τοῦ] τῷ las schwerl. S 2 τὰ πρῶτα las schwerl. S 2f γεγονέναι] »seien« byti: bytiem S 3 ποιότητας φᾐς — καταλελ. λέγεις Ζ. 10 < D 156,14; αἴτιος — κακάς Ζ. 4 < auch D r Ι φᾐς — ποιότητας Ζ. 4 wegen des Ι φᾐς ποιότητας Ε 1ο 4 οὔσας S 15 Ι εἶναι κακάς] δηλονότι τὰς κακάς D 156, 14 Ι ἢ τὰς — λέγεις Ζ. 10 < Ezn 6 λοιπὰς κ. μόνας] »die anderen ferner« λοιπὰς λοιπὸν) S Ι ὅσαι Ph 306b, 19 Ι ἀδιάφοροι] διάφοροι Ε 1 i Ph S | < C 7 τέτρ. λέγεις] ἐτράπησαν Ph 8 ΕΤ.] ΑΓΔΑΟΦΩΝ C Ι ἔσχ·ον Ε 1 9 Πῶς: πρὸς C Ι αὐτὸν < Ε 2 ph 9 f ὡς εἶπον κατελῃλυθέναι C 10 πότερον] 156, 24 frei Ezn | δυνάμενος C Ι μὲν < C Ι κἀκείνας] τὰ κακὰ D, Ph 11 οὐ βουληθέντας C 145 Ι οὐ βουλ. — ἔχοντα] ἢ βουλ. μέν, μὴ δυνάμενον δέ Ph Ι εἰ μὲν — ἀνάγκη Ζ. 12 Ezn I, 479ff Ι μὲν? S Ι δυν. αὐτὸν S 12 λέξεις] E 1 Ε 2i C viell. S: λέγεις E 2 p Ph: λέξετε D Ι οὐ] μὴ CPh Ι αἴτιον αὐτὸν Ε 1ο Ι αἴτιον < Pha, aber nach τούτων + ποιητὴν Ι τούτων] τῶν κακῶν D Ι εἰπεῖν ἀνάγκη < Ph (beigeschr. in A) Ι ὅτι — μένειν Ζ. 15 < Ezn ενεῖναι C Ι τὰ κακὰ Bh 14 μηδὲ Ph: δὴ C Ι μηδ’ ὅλως D Ι ἔμελλεν Pha 15 ὦν] εἰ D (corr. aus ὡς), ὦν ἕνεκα S Ι συνχώρει Ε 1ο, συνεχώρησε Ph ι ἐπειδὴ δὲ D, ἐπειδὴ C 16 μὲν — μέρος δέ τι < D Ι ἐδημιούργει Ε 1 Ι < E Ι < Ph Ι εἴα ’D: »nicht achtet« übers. S, wie μηδ’ ἔμελεν Z. 16f δυνάμ. — πονηρὸν S. 174, 2 < Ezn Ι δυν. καὶ] mogyi (i) 8)

ἀλλὰ μὴν καὶ τὰ μέγιστα κατὰ τοῦτο τὸ μέρος ἠδικῆσθαί μοι δοκεῖ, . . τοῦθ’ ὅπερ κατεσκεύασε τῆς ὕλης μέρος ἀντιλαμβανόμενον » τανῦν τῶν κακῶν. εἰ γὰρ τις ἐξετάζοι ἐπ' ἀκριβὲς τὰ πράγματα, χαλεπώτερον νῦν εὑρήσει τὴν ὕλην πεπονθυῖαν τῆς προτέρας ἀκοσμίας. πρὶν γὰρ αὐτὴν διακριθῆναι τὸ Με αἰσθέσθαι τῶν κακῶν παρῆν αὐτῇ· νυνὶ δὲ ἕκαστον τῶν μερῶν αὐτῆς αἴσθησιν λαμβάνει τῶν κακῶν.

καί μοι ἐπ’ ἀνθρώπου τὸ παράδειγμα λάβε. πρὶν γὰρ εἰκονισθῇ καὶ ζῷον γἐνηται τῇ τοῦ δημιούργου τέχνῃ, τὸ μηδενὸς ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν κακῶν παρὰ τῆς φύσεως εἶχεν. ἀφ' οὑ δὲ πρὸς τοῦ θεοῦ ἄνθρωπος γίνεται, καὶ τὴν αἴσθησιν τοῦ προσπελάζοντος κακοῦ προσλαμβάνει. καὶ τοῦθ', ὅπερ ἐπὶ εὐεργεσίᾳ τῆς ὕλης πρὸς τοῦ θεοῦ γενονέναι λέγεις, εὐρίσκεται μᾶλλον ἐπὶ τῷ χείρονι προσγενόμενον αὐτῇ.

εἰ δ' ἐκ τοῦ μὴ δύνασθαι τὸν [*](9 vgl. De autex. 7, 5 S. 163, 14–13 vgl. Plato Symp. 206 D. Ps. Sym. et Anna S. 22. 86 Pant. bei Jh) [*](S E C D Ph Ezn) [*](1 κἀκεῖνα E 1 Ι αἰτίαν — δοκεῖ Ζ. 2 E C (-durch Schuld schuldig« εἶναί δοκεῖ) S: αἴτιος ἐστι τῶν κακῶν D, αἴτιός μοι τῶν κακῶν δοκεῖ Ph 2 καταλιπὸν C Ι εἶναι vor πονηρὸν < Ph Ι ἐν ὁλέθρῳ C Ι ὁλέθρῳ S 15 v 3 — κακῶν Ζ. 5 < Ezn Ι μάλιστα μάλιστα C Ι »aut κατὰ deleverim aut Ζ. 4) scripserim« Md 4 ἡδικεῖσθαι D 1. Hd. Ι δοκεῖ < C: τῆς ὕλης πονηρὸν εἶναι + S Ι τοῦτο D: < Ph Ι ὕλης] ψυχῆς Ε 1ο 4f αἰσθανόμενον S 5 τὰ (< Ε 1ο) νῦν w. e. seh. auch S: τὰ ἐκ Ph: < I τῶν κακῶν: κακὰ w. e. seh. S (»das gegemwärtige Böse empfindet« γὰρ — ἀκοσμίας Ζ. 7 < Ph 6 χαλεπώτερα S Ι εὑρ. νῦν D Ι νῶν < nach ὕλην Ε 1ο Ι πεπονθῦαν C 7 γὰρ < S Ι αιθεσθαι 1. Ηd. C 8 παρῆν] Sicherheit und Sorglosigkeit« + Ezn Ι νυνὶ Ε: νῦν CD Ι ἔκαστων Ηd. C 9 κῶν] »in Angst u. Zweifel« + Ezn Ι καί μοι — προσλαμβάνει Ζ. 13 < τοῦτο τὸ schwerl. S 9f λάβε τὸ παράδειγμα Ε 2 Ph; vgl. dazu 7, 5 9 παράδειγμα: »Erläuterung« skazanie S 10 γàρ < Ε 1i Ι εἰκονισθῇ καὶ < τῇ τοῦ — εἶχεν Ζ. 12] ἀναίσθητον ἦν τῶν κακῶν Ph; kürzer auch Ezn 11 < C Ι Μ’ ἑνὸς Ε 1 Ι ἀντιλμβ.] »das Εmpfinden« S, aber schwerl. las αἰσθάνεσθαι | παρὰ] ot (πρὸς?) S 12 ἀφ’ οὗ — προσλαμβ. Ζ. 13 anders Ι εἰκονισθὲν ἄνθρ. πρὸς θεοῦ γίν. Ph Ι γένηται C Ι τότε καὶ τὴν Ph 13 τοῦτο Ph Ι προσλ. priat: pria Sa Ι ἐπ’ CDPh 14 τοῦ < Ph Ι εὑρίσκ. — S. 175, 1 V. 2. Hd. am Rd. in Ε10 15 προσγινίμενον DS Ι εἰ δ’ ἐκ — S. 175, 2 kürzer in Ph Ι δὲ)

εἱ μὲν οὐν τὸν θεὸν φύσει άσθενῆ ὄντα τολμήσεις εἰπεῖν, περὶ τῆς αὐτῆς αὐτῆς κινδυνεύειν μοι δοκεῖς. εἱ δὲ τῷ νικᾶσθαι φόβῳ πρός του μείζονος, μείζονα λέξεις τοῦ Μοῦ τὰ κακά, νικῶντα τῆς προαιρέσεως αὐτοῦ τὴν ὁρμήν· ὅπερ ἄτοπον εἶναί μοι λέγειν περὶ θεοῦ δοκεῖ. διὰ τί γὰρ οὐχὶ μᾶλλον ταῦτ’ ἔσονται Μοί, νικᾶν κατὰ τὸν λόγον τὸν σὸν δυνάμενα τὸν θεόν, εἴπερ θεὸν εἰκεῖνό φαμεν, ὃ τὴν ἁπάντων ἐξουσίαν ἔχει;