ἐφθάϲαμεν δὲ τὴν Ῥόδον δι᾿ ἡμερῶν ἑ. ἐγένετο δὲ ἡμῖν ϲπουδὴ ἀπελθεῖν πρὸϲ τὸν ἐν ἁγίοιϲ Προκόπιον τὸν ἀναχωρητήν, καὶ πολλὰ παρακαλεϲάντων ἡμῶν τὸν ναύκληρον ἐνδοῦναι ἡμῖν ὥραϲ τρεῖϲ, οὐκ ἐνδέδωκεν λέγων ὅτι Τοιοῦτον ἄνεμον οὐκ ἔχω εὑρεῖν ἐπιτή- δειον. ἡμεῖϲ δὲ αὐτῷ ἐλέγομεν ὅτι Δύνανται αἱ εὐχαὶ τοῦ ἁγίου ἀνδρὸϲ καὶ ϲῷϲαι ἡμᾶϲ καὶ ἄνεμον ἐπιτήδειον δοῦναι ἡμῖν. ὁ δὲ ναύκληροϲ ἐϲκληρύνετο καὶ οὐκ ἐδέ- χετο ἡμῶν τὴν αἶτηϲιν, ἀλλ᾿ ὑδρευϲάμενοι ἀνήχθημεν. ἐλυπούμεθα δὲ ϲφόδρα ἀποτυχόντεϲ τοιαύτηϲ ϲυντυχίαϲ. ἐδεόμεθα οὖν αὐτοῦ διὰ προϲευχῆϲ ϲυγγνῶναι ἡμῖν καὶ εὔξαϲθαι ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα ϲωθῶμεν καὶ τελειώϲωμεν τὸ ἔργον δ ἐνεχειρίϲθημεν. πλεύϲαντεϲ δὲ ἐκ τῆϲ Ῥόδου καὶ εὐπλοήϲαντεϲ ἐπὶ ἡμέραϲ δύο εὐδίαϲ οὔϲηϲ, ἄφνω κινεῖται χειμών, ἄνεμοί τε καὶ ἀϲτραπαὶ καὶ βρονταὶ καὶ ρικυμίαι, καὶ ἐκορυφοῦτο τὰ κύματα καὶ ἐγίνετο ὡϲ ὄρη ψηλὰ καὶ ὑψοῦτο τὸ πλοῖον ὡϲ ἡμᾶϲ νομίζειν φθάνειν τὰ νέφη. ἦϲαν δὲ κραυγαὶ καὶ δάκρυα καὶ δεήϲειϲ πρὸϲ τὸν θεόν, ἐπεκαλούμεθα δὲ καὶ τὰϲ εὐχὰϲ τοῦ ὁϲίου Προκοπίου τοῦ ἀναχωρητοῦ. καὶ γενομένηϲ ἑϲπέραϲ καὶ τοῦ χειμῶνοϲ μὴ κοπάϲαντοϲ ἄγρυπνοι διεμείναμεν πᾶ- ϲαν τὴν νύκτα ἐκείνην. περὶ δὲ τὸν ὄρθρον ἐκ τῆϲ [*](5 ἀναχωριτήν B 7 ἐπιτήδιον V corr. V2 9 ἐπιτήδιον BV corr. V2v 11 αἴτιϲιν B 13 ϲυγνῶναι B 14 τελειώ- ϲομεν V 15 ἐγχειρίϲθημεν V 16 ἐκπλωήϲαντεϲ B εὐδο- κίαϲ B 17 exspectes tale χειμών, 〈καὶ ἄρχονται〉 cf 19, 2) [*](20 δεήϲιϲ B δέηϲιϲ V 21 ἐπικαλούμεθα V corr. V2 τοῦ ἀν. τ.ὁ.Π. BV cf. 32,2. 37,21. 38,15. 47,4. 48, 3 22 ἀνα- χωριτοῦ B 23 χειμόνοϲ B 24 νύκταν B rad. corr. V)
48
πολλῆϲ θλίψεωϲ μικρὸν ὕπνωϲαν οἱ ὁϲιώτατοι ἐπίϲκοποι, καὶ ὁρᾷ κατὰ τοὺϲ ὕπνουϲ ὁ ἐμὸϲ κύριοϲ Πορφύριοϲ τὸν ἐν ἁγίοιϲ Προκόπιον τὸν ἀναχωρητὴν λέγοντα αὐτοῖϲ· Τὸν ναύκληρον κατηχήϲατε καὶ ἀναϲφραγίϲατε (ἔϲτιν γὰρ τῆϲ Ἀρείου μυϲαρᾶϲ αἱρέϲεωϲ) καὶ παραϲκευάϲατε αὐτὸν ἀναθεματίϲαι Ἄρειον καὶ τὴν κακοπιϲτίαν αὐτοῦ, καὶ εὐθέωϲ παύεται ὁ τοϲοῦτοϲ κλύδων. διὰ γὰρ τὸ εἶναι αὐτὸν τῆϲ εἰρημένηϲ αἱρέϲεωϲ οὐ ϲυνεχώρηϲεν ὑμῖν παραγενέϲθαι πρόϲ με. ὅμωϲ γε κατηχήϲατε αὐτόν· δέ- ξαϲθαι γὰρ ἔχει παρ’ ὑμῶν τὸν ὀρθὸν λόγον. ταῦτα ἀκούϲαϲ ὁ ἡμέτεροϲ ὅϲιοϲ Πορφύριοϲ διυπνίϲθη, καὶ προϲκαλεϲάμενοϲ ἡμᾶϲ διηγήϲατο τὰ ἐν τῷ ὕπνῳ. εὐ- θέωϲ δὲ καλέϲαντεϲ τὸν ναύκληρον εἴπαμεν αὐτῷ· θέλειϲ ϲωθῆναί ϲου τὸ πλοῖον καὶ πάνταϲ ἡμᾶϲ καὶ πρό γε πάντων τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν, 5 δέ φηϲιν· Εἰϲ τοῦτο οὐκ ἔϲτιν ἐρωτῆϲαι. εἶπαν δὲ αὐτῷ οἱ ἐπίϲκοποι Ἄρνηϲαι τὴν κακοπιϲτίαν ϲου καὶ πίϲτευϲον εἰϲ τὴν ὀρθὴν πίϲτιν, καὶ ϲῴζῃ ϲὺ καὶ τὸ πλοῖον καὶ πάντεϲ ἡμεῖϲ. λέγει αὐτοῖϲ ὁ ναύκληροϲ· Ἐπειδὴ ὁρῶ ὑμᾶϲ ἔχονταϲ πρό- γνωϲιν (κατελάβετε γὰρ τὰ ἐν τῇ καρδίᾳ μου τινὸϲ μὴ ἀπαγγείλαντοϲ ὑμῖν), ἰδοὺ λέγω ὑμῖν· πιϲτεύω ὡϲ πιϲτεύ- ετε καὶ ἀρνοῦμαι τὴν αἵρεϲιν Ἀρείου καὶ αὐτὸν Ἄρειον. παρακαλῶ δὲ ὑμᾶϲ κατὰ ϲχολὴν φωταγωγῆϲαί με ἐκ τῶν ἁγίων γραφῶν εἰϲ τὴν ὀρθὴν πίϲτιν. οἱ δὲ ὅϲιοι ἐπί- ϲκοποι λαβόντεϲ ἀνεϲφράγιϲαν αὐτόν, ποιήϲαντεϲ ἐπ’ αὐτῷ εὐχήν, μετέδωκαν δὲ αὐτῷ καὶ ἐκ τῶν θείων μυϲτη-
[*](4 BV corr. Ha ἄριον B 7 κλύδον V corr. V2 8 [ὑ]μῖν c.ras. V ἡμῖν B 9 δέξαϲθε B 13 εἴπ[ο]μεν c.ras. V 16 εἶπ[ο]ν c. ras. V 20 κατελάβεται B 21 [ὑ]μῖν c. ras. V πιϲτεύεται B V corr. v 25 ἀνεφράγηϲαν B) 49
ῥίων. ἐν τούτῳ δὲ καὶ ὁ κλύδων ἐπαύϲατο καὶ πρὸϲ ἑϲπέραν ἐτράπη ὁ ἄνεμοϲ, καὶ ἐπλέομεν ἐπιτηδείωϲ, καὶ ποιήϲαντεϲ ἐν τῷ πελάγει ἄλλαϲ ἡμέραϲ τέϲϲαραϲ τῇ πέμπτῃ ὄρθρου κατεπλεύϲαμεν εἰϲ τὸ παράλιον μέροϲ τῆϲ Γαζαίων, ὃ καλοῦϲιν Μαιουμᾶν.
ὡϲ δὲ ἀπέβημεν, γνόντεϲ οἱ ἐκεῖϲε Χριϲτιανοὶ ἐδέξαντο ἡμᾶϲ μετὰ ψαλμῳδίαϲ, ὁμοίωϲ δὲ καὶ 〈οἱ〉 ἀπὸ τῆϲ πόλεωϲ ὡϲ ἤκουϲαν ὑπήντηϲαν ἡμῖν ἔχοντεϲ τὸ ϲημεῖον τοῦ τιμίου ϲταυροῦ καὶ αὐτοὶ ψάλλοντεϲ. ϲυνε- μίγηϲαν δὲ οἱ τῶν δύο τόπων καὶ ἐγένοντο οὐκ ὀλίγοϲ λαόϲ· πλείουϲ γὰρ ἦϲαν οἱ ἀπὸ τῆϲ παραλίου διὰ τὸ πολλοὺϲ ἔχειν Αἰγυπτίουϲ ἐμπόρουϲ οἴνων. οἱ δὲ τῆϲ εἰδωλομανίαϲ ὁρῶντεϲ τὰ γινόμενα ἐπρίοντο, οὐδὲν δὲ ἐτόλμων ποιῆϲαι, ἐπειδὴ ἤκουϲαν πόϲην τιμὴν εἶχον οἱ ὁϲιώτατοι ἐπίϲκοποι παρὰ τῶν βαϲιλέων καὶ ὅτι τὰ εἴδωλο ἤμελλον καταϲτρέφεϲθαι, καὶ ἦϲαν ἐν πολλῇ φροντίδι καὶ ἀθυμίᾳ. ὡϲ δὲ εἰϲήλθομεν εἰϲ τὴν πόλιν περὶ τὸ καλούμενον τετράμφοδον, ϲτήλη ἵϲτατο ἀπὸ μαρμάρου ἣν ἔλεγον εἶναι Ἀφροδίτηϲ· ἦν δὲ ἐπάνω βωμοῦ λιθίνου, ὑπῆρχεν δὲ τὸ ἐκτύπωμα τῆϲ ϲτήληϲ γυναικὸϲ γυμνῆϲ ἐχούϲηϲ ὅλα τὰ ἄϲχημα αὐτῆϲ φαινό- μενα. ἐτίμων δὲ τὴν ϲτήλην πάντεϲ οἱ ἀπὸ τῆϲ πόλεωϲ, μάλιϲτα αἱ γυναῖκεϲ λύχνουϲ ἅπτουϲαι καὶ λίβανον θυ- [*](2 ἐπλέωμεν BV corr V2 ἐπιτηδείοϲ B ἐπιτηδίωϲ V corr. V2 3 πελάγη B 4 ὄρθου V 5 τῶν Γαζαίων BV cf 2,22 6 γνῶντεϲ BV corr. v 7 οἱ add. Ha 9 τοῦ ϲτ. τοῦ τιμίου V ψάλοντεϲ B ϲυνεμήγηϲαν B 11 παραλείου B 14 ἔτολ- μον V corr, V2 πόϲιν B πόϲην ex πόϲιν V εἶχων B 16 εἰδωλεῖα Ha εἰμελλον V corr. v 17 εἰϲήλθωμεν B 18 ϲτίλη BV corr. v 19 ἣν: καὶ V 20 βομοῦ B ἐκ- τύπομα B ϲτίληϲ BV corr. v 22 ϲτίλην BV corr. v 23 θυμιοῦϲαι B)
50
μιῶϲαι. ἐφήμιζον γὰρ περὶ αὐτῆϲ ὅτι χρηματίζει κατ’ ὄναρ ταῖϲ βουλομέναιϲ προϲομιλῆϲαι γάμῳ, ἠπάτων δὲ ἀλλήλαϲ ψευδόμεναι. ἐπῖτραπέντεϲ δὲ παρὰ τοῦ δαί- μονοϲ πολλάκιϲ χάριν ϲυναλλαγῆϲ γάμου τοϲοῦτον ἀπέ- τυχον ὥϲτε καὶ εἰϲ διαζύγια αὐτοὺϲ ἐλθεῖν ἢ κακῶϲ ϲυνοικῆϲαι. ταῦτα δὲ ἔγνωμεν ἐκ τῶν ἀποϲτραφέντων τὴν πλάνην καὶ ἐπιγνόντων τὴν ἀλήθειαν· ἀλλὰ καί τινεϲ τῶν εἰδωλολατρῶν, μὴ φέροντεϲ τὰϲ ϲυμφορὰϲ τῶν χαλεπῶν ϲυνοικεϲίων ὧν ἐπετράπηϲαν κατὰ κέλευϲιν τοῦ δαίμονοϲ τῆϲ Ἀφροδίτηϲ, ἀγανακτοῦντεϲ ἐξωμολο- γήϲαντο τὴν ἀπάτην. καὶ γὰρ τοιοῦτοι τυγχάνουϲιν οἱ. δαίμονεϲ εἰϲ τὸ ἀπατᾶν καὶ μηδὲν ὅλωϲ ἀληθὲϲ λέγειν· οὔτε γὰρ ἔνεϲτιν αὐτοῖϲ τὸ βέβαιον εἰδέναι, ἀλλ’ ἐξ εἰκότων φαντάζειν τοὺϲ καταδεδουλωμένουϲ αὐτοῖϲ προϲ- ποιοῦνται. πῶϲ γὰρ δύνανται ἀληθεύειν οἱ τῆϲ ἀλη- θείαϲ ἐκπεπτωκότεϲ; εἰ δὲ καὶ ἐπιτύχωϲιν εἴϲ τινα μαν- τευόμενοι, ἀπὸ ϲυμβάντοϲ τοῦτο γίνεται, ὥϲπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων ϲυμβαίνει πολλάκιϲ τινὰ προειπεῖν ἕνεκεν πράγματοϲ καὶ ἀπὸ ϲυμβάντοϲ γενέϲθαι. εἰϲ τὰϲ οὖν ἐπιτυχίαϲ τὰϲ ϲπανίωϲ γινομέναϲ ἀπὸ ϲυμβάντοϲ θαυ- μάζομεν, τὰϲ δὲ ἀποτυχίαϲ τὰϲ ϲυνεχῶϲ γινομέναϲ ϲιω- πῶμεν. τοϲαῦτα μὲν περὶ δαιμόνων καὶ τῆϲ πλάνηϲ αὐτῶν. ἐκπλευϲάντων δὲ ἡμῶν εἰϲ τὴν πόλιν, καθὼϲ εἴρηται, ὡϲ ἐφθάϲαμεν τὸν τόπον ἐν ῷ ὑπῆρχεν τὸ
[*](1 εὐφήμιζον rad. corr. V 2 ἡπάτον V corr. V2 4 ϲυν- αλαγῆϲ B 7 ἐπιγνώντων B rad.corr.V 9 χαλαιπῶν B 10 ἐξομολογήϲαντο BV corr. V2 11 τοιοῦτον B V corr. Ha 13 ἐκεικότων BV f ἐκ 〈τοῦ ἐξ〉 εἰ. vel ἐξ εἰ. φαντάζοντεϲ 14 βαϲτάζειν V ἐπ’ εἰκ. β. Ha 16 ἐκπεπ[ο]κότεϲ c. ras. tres fere litt. cap. B 17 τούτου rad. corr. V 19 γενήϲεϲθαι BV corr. Eb 20 ἐπιτυχίαϲ 〈οὖν〉 Ha 21 ϲιωπόμεν B) 51
εἰρημένον εἶδωλον τῆϲ Ἀφροδίτηϲ (ἐβάϲταζον δὲ Χρι- ϲτιανοὶ τὸ τίμιον ξύλον τοῦ Χριϲτοῦ, τουτέϲτιν τὸν τύπον τοῦ ϲταυροῦ), ἑωρακὼϲ ὁ ἐνοικῶν δαίμων ἐν τῇ ϲτήλῃ, μὴ φέρων ἰδεῖν τὸ φερόμενον ϲημεῖον, ἐξελθὼν ἐκ τοῦ μαρμάρου μετὰ ἀταξίαϲ πολλῆϲ ἔρριψεν αὐτὴν τὴν ϲτήλην καὶ ϲυνέκλαϲεν αὐτὴν εἰϲ πολλὰ κλάϲματα. ἔτυχεν δὲ δύο ἄνδραϲ τῶν εἰδωλολατρῶν παρίϲταϲθαι τῷ βωμῷ ἐν ῷ ἵϲτατο ἡ ϲτήλη, καὶ ϲυμπεϲοῦϲα τοῦ μὲν τὴν κεφαλὴν ἐδιχοτόμηϲεν, τοῦ δὲ τὸν ὦμον καὶ τὸν καρπὸν κατέκλαϲεν· ἵϲταντο γὰρ ἀμφότεροι ζοντεϲ τὸν ἅγιον λαόν. πολλοὶ δὲ τῶν Ἐλλήνων θεαϲά μένοι τὸ ϲημεῖον τὸ γενόμενον ἐπίϲτευϲαν καὶ ϲυμμ γέντεϲ τοῖϲ λαϊκοῖϲ ϲυνειϲῆλθον αὐτοῖϲ εἰϲ τὴν ἁγίαν ἐκκληϲίαν τὴν ἐπώνυμον Εἰρήνην. ἐγένετο δὲ χαρὰ μεγάλη τοῖϲ Χριϲτιανοῖϲ ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ κατὰ τρεῖϲ τρόπουϲ· κατὰ πρώτην τάξιν ὅτι ἀπέλαβον τὸν ἱερέα ὑγιαίνοντα καὶ καταθυμίωϲ πράξαντα, κατὰ δὲ τὴν δευ- τέραν ὅτι ϲυνετρίβηϲαν οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν καὶ ἐγένοντο ὡϲεὶ κονιορτὸϲ διαϲκορπιζόμενοϲ ἀπὸ ἅλωνοϲ θερινῆϲ, ἀλλὰ καὶ οἱ ὅμοιοι αὐτῶν ϲυγκεκλαϲμένοι ἐγένοντο πεποιθότεϲ ἐπ’ αὐτοῖϲ, κατὰ τὴν τρίτην δὲ τὴν μείζονα τῶν ἄλλων ὅτι καὶ ἐϲώθηϲαν ψυχαὶ πλανώμεναι καὶ προϲετέθηϲαν τῇ τοῦ Χριϲτοῦ ποίμνῃ. ϲφραγίϲαϲ δὲ αὐτοὺϲ ὁ ἐπίϲκοποϲ ἀπέλυϲεν μετ’ εἰρήνηϲ, παραγγείλαϲ αὐτοῖϲ ϲχολάζειν ταῖϲ ἁγίαιϲ προϲευχαῖϲ. ἦϲαν δὲ τὸν
[*](19 cf Dan. 2, 35) [*](3 ἑωρακὸϲ B 4 ϲτίλη B φερομένων B 6 ϲτίλην B 7 παρίϲταϲθε BV corr. v 8 ϲτίλη B 12 ϲυμμηγέν- τεϲ B 14 ἐπόνοιμον B ἐπόνυμον V corr V2 19 ἄλονοϲ BV corr. V 21 πεποιθῶτεϲ B 22 πλανόμεναι B V corr. V ) 52
ἀριθμὸν ἄνδρεϲ τριάκοντα δύο καὶ γυναῖκεϲ ἑπτά. ποιή- ϲαϲ δὲ ὁ ἀρχιεπίϲκοποϲ Ἰωάννηϲ ἄλλαϲ δύο ἡμέραϲ ἐν τῇ Γάζη ἐξῆλθεν ἐπὶ Καιϲάρειαν, πάντων τῶν Χριϲτια- νῶν καὶ τοῦ ὁϲίου ἐπιϲκόπου ἀποκαταϲτηϲάντων αὐτὸν ἕωϲ δύο μιλίων.
μετὰ δὲ δεκάτην ἡμέραν κατέλαβεν ὁ θαυμάϲιοϲ Κυνήγιοϲ, ἔχων μεθ’ ἑαυτοῦ τὸν ὑπατικὸν καὶ τὸν δοῦκα καὶ πολλὴν ϲτρατιωτικὴν καὶ πολιτικὴν χεῖρα. προέγνω- ϲαν δὲ πολλοὶ τῶν εἰδωλολατρῶν καὶ ἐξῆλθον τῆϲ πό- λεωϲ, οἳ μὲν εἰϲ κώμαϲ, ἄλλοι δὲ εἰϲ ἑτέραϲ πόλειϲ· ἦϲαν δὲ οἱ πλείουϲ τῶν πλουϲίων τῆϲ πόλεωϲ. ἐμητά- τευϲεν δὲ τοὺϲ οἴκουϲ τῶν φυγόντων ὁ εἰρημένοϲ Κυνή- γιοϲ. τῇ δὲ ἑξῆϲ προϲκαλεϲάμενοϲ τοὺϲ τῆϲ πόλεωϲ παρόντων τοῦ τε δουκὸϲ καὶ τοῦ ὑπατικοῦ ἐνεφάνιεεν αὐτοῖϲ τὰ βαϲιλικὰ γράμματα τὰ παρακελευόμενα ὥϲτε καταϲτραφῆναι τὰ εἴδωλα καὶ τὰ εἰδωλεῖα καὶ πυρὶ. παραδοθῆναι. εὐθέωϲ δὲ ἀκούϲαντεϲ οἱ εἰδωλολάτραι οἴμωξαν μεγάλῃ τῇ φωνῇ, ὥϲτε τοὺϲ ἄρχονταϲ ἀγανα- κτῆϲαι καὶ μετὰ ἀπειλῆϲ ἐπιπέμψαι αὐτοῖϲ ϲτρατιώταϲ τύπτονταϲ αὐτούϲ ῥάβδοιϲ καὶ ϲκυτάλαιϲ. οἱ δὲ Χρι- ϲτιανοὶ μετὰ χαρᾶϲ μεγάληϲ ἀνευφήμουν τούϲ βαϲιλεῖϲ καὶ τοὺϲ ἄρχονταϲ. εὐθέωϲ δὲ ὥρμηϲαν μετὰ τῶν ἀρ- χόντων καὶ τῶν ταγμάτων καὶ κατέϲτρεψαν τὰ εἰδω- λεῖα Γάζηϲ. ἦϲαν δὲ ἐν τῇ πόλει ναοὶ εἰδώλων δημόϲιοι ὀκτώ, τοῦ τε Ἡλίου καὶ τῆϲ Ἀφροδίτηϲ καὶ τοῦ Ἀπόλ- [*](3 γάζει B 5 μηλίων B 11 ἐμιτάτευϲεν V ‘fecit militum metata id est domicilia᾿ Ha 14 ἐνεφάνηϲεν V corr. V2 15 βαϲιλεικὰ B 16 εἰδωλία BV corr. V2 17 παραδωθήναι B 19 ἀπιλῆϲ B 20 αὐτοῖϲ V corr. V 22 ὅρμηϲαν B 23 εἰδωλία BV corr. V 24 Γάζηϲ: )
53
λωνοϲ καὶ τῆϲ Γόρηϲ καὶ τῆϲ Ἑκάτηϲ καὶ τὸ λεγόμενον Ἡρωεῖον καὶ τῆϲ Τύχηϲ τῆϲ πόλεωϲ, δ ἐκάλουν Τυχαῖον, καὶ τὸ Μαρνεῖον, ὃ ἔλεγον εἶναι τοῦ Κρηταγενοῦϲ Διόϲ, ὃ ἐνόμιζον εἶναι ἐνδοξότερον πάντων τῶν ἱερῶν τῶν ἁπανταχοῦ. ἦϲαν δὲ καὶ ἄλλα πλεῖϲτα εἴδωλα ἐν ταῖϲ οἰκίαιϲ καὶ ἐν ταῖϲ κώμαιϲ, ἅτινα οὐδεὶϲ ἠδύνατο καθυ- ποβαλεῖν ἀριθμῷ· οἱ γὰρ δαίμονεϲ δραξάμενοι τῆϲ προαιρέϲεωϲ τῶν Γαζαίων, ὡϲ εἰϲὶν εὐμετάγωγοι, ἐπλή- ρωϲαν τῆϲ πλάνηϲ πᾶϲαν αὐτῶν τὴν πόλιν καὶ περιοι- κίδα. τοῦτο δὲ ὑπομένουϲιν ἀπὸ πολλῆϲ ἁπλότητοϲ. διὸ μεταφερόμενοι εἰϲ τὴν ἁγίαν πίϲτιν Χριϲτιανοὶ ζηλωταὶ γίνονται. τοϲαῦτα μὲν περὶ τῶν Γαζαίων. ἐπιτραπέντεϲ οὖν οἱ ϲτρατιῶται μετὰ τῶν Χριϲτιανῶν τῆϲ πόλεωϲ καὶ τοῦ θαλαττίου αὐτῆϲ μέρουϲ ὥρμηϲαν ἐπὶ τὰ εἴ- δωλα καὶ πρῶτον βουληθέντεϲ καταϲτρέψαι [τὰ εἴδωλα καὶ] τὸ Μαρνεῖον ἀνεκρούϲθηϲαν· οἱ γὰρ ἱερεῖϲ τοῦ εἰδώλου ἐκείνου προακούϲαντεϲ ἔϲωθεν τὰϲ θύραϲ τοῦ ἐνδοτέρου ναοῦ λίθοιϲ μεγάλοιϲ προέφραξαν καὶ κατ- αγαγόντεϲ εἰϲ τὰ λεγόμενα ἄδυτα ὅϲα ἦν τῷ ἱερῷ τίμια ϲκεύη, ἔτι δὲ καὶ αὐτὰ τὰ ζῴδια τῶν θεῶν αὐτῶν ἐκεῖ ἔκρυψαν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ἀδύτων ἔφυγον δι’ ἄλλων ἀνόδων· ἔλεγον γὰρ τὰ εἰρημένα ἄδυτα ἔχειν πολλὸϲ ἀνόδουϲ εἰϲ διαφόρουϲ τόπουϲ. ἀνακρουϲθέντεϲ οὖν, καθὼϲ προεῖπον, ἐτράπηϲαν ἐπὶ τὰ ἄλλα εἰδωλεῖα καὶ τὰ μὲν κατέϲτρεψαν, τὰ δὲ πυρὶ παρέδωκαν, ὰρπάϲαντεϲ
[*](2 ἡροΐον P ἱερωςΐων BV καί〈τὸ〉τῆϲ Ha τύχαιον BP τύχεον V 3 μαρνίον BV corr. Ha ἐλεγων B κρητὰ γέ- νουϲ P κρίτα γένουϲ BV corr. Henschen cl. Steph. Byz.p. 194. 454 M διῶϲ B 6 οἰκείαιϲ B V corr. v 14 εἰδωλα Ha 16 μαρνίον BV semper fere, corr. Ha 19 [ἦ]ν c. ras. V f. 〈ἐν〉 τῷ 21 διὰ: ἐκ Us ἔφυγων B 24 εἴδωλα BV corr. Ha ) 54
πάντα τὰ ἐν αὐτοῖϲ ϲκεύη τίμια. ἦν δὲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ Πορφύριοϲ ἀναθεματίϲαϲ ἐν τῇ ἐκκληϲίᾳ πάντα Χριϲτια- νὸν πολίτην λαμβάνοντά τί ποτε ἐκ τῶν εἰδωλείων εἰϲ ἰδίον κέρδοϲ· οὐδεὶϲ οὖν τῶν πολιτῶν πιϲτῶν ἐλάμβα- νεν οὐδέν, εἰ μὴ οἱ ϲτρατιῶται καὶ οἱ παρεπίδημοι ἐκεῖϲε εὑρεθέντεϲ. περιῆγον οὖν μετὰ τῶν λαικῶν ἄνδρεϲ εὐ- λαβεῖϲ τοῦ κλήρου καὶ αὐτὸϲ ὁ ὅϲιοϲ ἐπίϲκοποϲ Πορ- φύριοϲ ἀνακόπτοντεϲ αὐτούϲ μηδὲν ϲφετερίϲαϲθαι.
ἐποίηϲαν δὲ ἡμέραϲ δέκα καταϲτρέφοντεϲ τούϲ ναούϲ τῶν εἰδώλων, μετὰ δὲ τὰϲ εἰρημέναϲ ἡμέραϲ ἐβουλεύ- ϲαντο καὶ περὶ τοῦ Μαρνείου πῶϲ αὐτῷ χρήϲονται. οἳ μὲν γὰρ ἔλεγον καταϲκαφῆναι αὐτό, ἄλλοι δὲ κατα- καῆναι, ἄλλοι δὲ καθαριϲθῆναι τὸν τόπον καὶ ἁγιαϲθῆ- ναι εἰϲ ἐκκληϲίαν θεοῦ, καὶ ἦν πολλὴ περὶ τούτου ἡ ϲκέψιϲ. τέλοϲ δὲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ ἐπίϲκοποϲ κηρύϲϲει νηϲτείαν τῷ λαῷ καὶ δέηϲιν, ἵνα ἀποκαλύψῃ αὐτοῖϲ ὁ κύριοϲ πῶϲ δεῖ αὐτοὺϲ χρήϲαϲθαι, καὶ νηϲτεύϲαντεϲ ἐν τῇ ἡμέρῳ. ἐκείνῃ καὶ δεηθέντεϲ τοῦ θεοῦ περὶ τούτου ἑϲπέραϲ ἐπετέλεϲαν τὴν ἁγίαν ϲύναξιν. τῆϲ δὲ ϲυνάξεωϲ ἐπιτε- λουμένηϲ παιδίον ὡϲ ἑπτὰ ἐνιαυτῶν ἱϲτάμενον μετὰ τῆϲ ἰδίαϲ μητρὸϲ ἄφνω ἀνέκραξεν λέγον· Καύϲατε τὸν ναὸν τὸν ἔνδον ἕωϲ ἐδάφουϲ· πολλὰ γὰρ δεινὰ γέγονεν ἐν αὐτῷ, μάλιϲτα αἱ ἀνθρώπων θυϲίαι. τοιούτῳ δὲ τρόπῳ καύϲατε αὐτόν. ἀγάγετε ὑγρὰν πίϲϲαν 〈καὶ〉 θεῖον καὶ ϲτέαρ χοίρειον καὶ μίξατε τὰ τρία καὶ χρίϲατε τὰϲ χαλ- [*](2 ἀναθεματήϲαϲ B χριϲτιανῶν B 3 εἰδωλίων BV corr. V2 4 ‘f. τῶν πολιτῶν τῶν π.’ Ha at cf. 12, 10 ἐλάμβανον B 12 αὐτῶ B rad. corr. V 16 ἀποκαλύψει B 17 αὐτῷ Eb 21 λέγων V καὐϲαται V corr. v 24 καύϲαται V corr. v ἀγάγεται BV corr. Ha καὶ add. Ha 25 χύρεον BV corr. Ha μήξατε B μίξαται V corr. v χρήϲατε BV corr. Ha χαλκᾶϲ om. B )
55
κᾶϲ θύραϲ καὶ ἐπ’ αὐτὰϲ τὸ πῦρ ἐπιβάλετε, καὶ οὕτωϲ πᾶϲ ὁ ναὸϲ καίεται· ἄλλωϲ γὰρ οὐκ ἔϲτιν δυνατόν. τὸν δὲ ἐξώτερον ἐάϲατε ϲὺν τῷ περιβόλῳ. καὶ μετὰ τὸ καῆναι καθάραντεϲ τὸν τόπον ἐκεῖ κτίϲατε ἁγίαν ἐκκληϲίαν. ἔλεγεν δὲ καὶ τοῦτο· Μαρτύρομαι ὑμῖν ἐνώ πιον τοῦ θεοῦ, ἄλλωϲ μὴ γένηται· οὔτε γὰρ ἐγώ εἰμι ὁ λαλῶν, ἀλλ’ ὁ Χριϲτὸϲ ὁ ἐν ἐμοί [λαλῶν]· ταῦτα δὲ ἔλεγεν τῇ Σύρων φωνῇ. ὡϲ δὲ ἤκουϲαν πάντεϲ ἐθαύ- μαζον καὶ ἐδόξαζον τὸν θεόν. ἦλθεν δὲ τὸ θαῦμα τοῦτο καὶ εἰϲ τὰϲ τοῦ ὁϲίου ἐπιϲκόπου ἀκοάϲ, καὶ ἀνατείναϲ τὰϲ χεῖραϲ αὐτοῦ εἰϲ τὸν οὐρανὸν ἐδόξαϲεν τὸν θεὸν καὶ εἶπεν· Δόξα ϲοι, πάτερ ἅγιε, ὅτι ἀπέκρυψαϲ ἀπὸ ϲοφῶν καὶ ϲυνετῶν καὶ ταῦτα ἀπεκάλυψαϲ νηπίοιϲ. ἐπέτρεψεν δὲ τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ μετὰ τὴν ἀπόλυϲιν τῆϲ ἐκκληϲίαϲ εὑρεθῆναι ἐν τῷ ἐπιϲκοπείῳ, καὶ ἀποχωρίϲαϲ τὸ παιδίον εἶπεν τῇ γυναικί· Ὁρκίζω ϲε κατὰ τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶντοϲ εἰπεῖν εἰ καθ’ ὑποβολὴν ϲὴν ἢ ἄλλου τινὸϲ γινωϲκούϲηϲ ϲου αὐτὸν τὸ παιδίον τὸ ϲὸν ἐφθέγξατο ἐκεῖνα ἃ εἶπεν περὶ τοῦ Μαρνείου. ἡ δὲ γυνὴ εἶπεν Παραδίδωμι ἐμαυτὴν τῷ φοβερῷ καὶ φρικτῷ βήματι τοῦ Χριϲτοῦ, εἰ προέγνων τί ποτε ὧν ἐφθέγξατο ὁ υἱόϲ μου ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρῳ. ἀλλ’ εἰ δοκεῖ ϲοι, ἰδοὺ τὸ παιδίον λαβὼν μετὰ ἀπειλῆϲ ἐξέταϲον αὐτό, καὶ ἐὰν καθ’ ὑποβολήν τινοϲ ταῦτα ἐλά-
[*](12 cf Matth 11, 25) [*](1 θύραϲ: πύλαϲ V ἐπιβάλλεται B ἐπιβάλεται V corr. v 2 et 6 ἄλλοϲ V corr. V2 6 γέν[η]ται c. ras. V 7 ὁ ante ἔν ascr. V λαλῶν del. Eb cl. 57, 4 13 ἀπεκάλυψαϲ αὐτὰ V) [*](15 ἐππιϲκοπίω BV corr. V2 16 ἀποχωρήϲαϲ B 17 το[ῦ υἱοῦ] τοῦ [θεοῦ] το[ῦ] c.ras.V 20 παραδίδομι B 23 ἀπι- λῆϲ B 24 αὐτῶ B) 56
ληϲεν, φόβῳ ὁμολογεῖ, εἰ δὲ μηδὲν ἄλλο λαλήϲει, δῆλόν ἐϲτιν ὅτι ὑπὸ πνεύματοϲ ἁγίου ἐνεπνεύϲθη. ἀκούϲαϲ δὲ ὁ ἐπίϲκοποϲ τὸν λόγον τῆϲ γυναικὸϲ καὶ ἐπαινέϲαϲ εἶπεν ἀποχωριϲθῆναι αὐτὴν πρὸϲ βραχὺ καὶ τὸ παιδίον εἰϲενεχθῆναι, καὶ ϲταθέντοϲ τοῦ παιδίου εἶπεν αὐτῷ· Τίϲ ϲοι ὑπέβαλεν φθέγξαϲθαι ἐν τῇ ἐκκληϲίᾳ ἐκεῖνα ἃ ἐλάληϲαϲ χάριν τοῦ Μαρνείου; τὸ δὲ παιδίον ἐϲιώπα. ἐπέτρεψεν δὲ ὁ ὁϲιώτατοϲ ἐπίϲκοποϲ μάϲτιγα ἐνεχθῆναι καὶ ἀναταθῆναι τὸ παιδίον πρὸϲ τὸ φοβηθῆναι αὐτό. ὁ δὲ τὴν μάϲτιγα κατέχων μετὰ φωνῆϲ ἀνέκραξεν λέ- γων· Τίϲ ϲοι εἶπεν λαλῆϲαι; εἰπέ, ἵνα μὴ τῇ μάϲτιγι. πληγῇϲ. ὁ δὲ παῖϲ ἐνεὸϲ ἵϲτατο μηδὲν φθεγγόμενοϲ. τότε ἡμεῖϲ οἱ περὶ αὐτὸν τὰ αὐτὰ αὐτῷ ἐλέγομεν μετὰ ἀπειλῆϲ· ὃ δὲ ἦν ἀκίνητοϲ. τέλοϲ μετὰ τὸ παύϲαϲθαι. πάνταϲ ἀνοίξαϲ τὸ ϲτόμα αὐτοῦ ὁ παῖϲ εἶπεν τῇ Ἑλ- ληνικῇ διαλέκτῳ· Καύϲατε τὸν ναὸν τὸν ἔνδον ἕωϲ ἐδάφουϲ· πολλὰ γὰρ δεινὰ γέγονεν ἐν αὐτῷ, μάλιϲτα αἱ ἀνθρώπων θυϲίαι. τοιούτῳ δὲ τρόπῳ καύϲατε αὐτόν. ἀγάγετε ὑγρὰν πίϲϲαν καὶ θεῖον καὶ ϲτέαρ χοί- ρειον καὶ μίξατε τὰ τρία καὶ χρίϲατε τὰϲ χαλκᾶϲ θύραϲ καὶ ἐπ’ αὐτὰϲ πῦρ ἐπιβάλετε, καὶ οὕτωϲ ὁ ναὸϲ καίε- ται· ἄλλωϲ γὰρ οὐκ ἔϲτιν δυνατὸν γενέϲθαι. τὸν δὲ ἐξώτερον ἐάϲατε ϲὺν τῷ περιβόλῳ. καὶ μετὰ τὸ καῆναι
[*](5 αὐτὸ V 9 ἀνατεθῆναι B αὐτῶ B [α]ὐτῶ rad.corr. V 10 μετὰ φ. om. H μ. μεγάληϲ φ. ci. Eb at cf. acta Marinas p. 45, 3 Us 11 μάϲτιγη B μάϲτιγῆ V corr. Ha 12 ἐννεὸϲ B ἐννεῶϲ V ἐνεῶϲ Ha 13 ταὐτὰ V αὐτὸ V corr. V2 15 ἐλι- νικὴ B 16 et 18 καύϲαται V corr. v 12 ἀγάγεται BV corr. v πίϲϲαν ὑγρὰν V χοίρεον BV corr. Ha 20 μήξατε B μίξα- ται V corr. v χρήϲαται B χρίϲαται V corr. v 21 〈τὸ〉 πῦῥ et 〈πᾶϲ〉 ὁ ναὸϲ ci. Eh cl.55,1. 58,4 ἐπιβάλλεται B (λ) V corr. v 23 ἐξότερον V corr. V ἐάϲαται V corr. v καΐναι V corr. V2 ) 57
καθάραντεϲ τὸν τόπον ἐκεῖ κτίϲατε ἁγίαν ἐκκληϲίαν. μαρτύρομαι ὑμῖν πάλιν ἐνώπιον τοῦ θεοῦ, ἄλλωϲ μὴ γένηται. οὐ γὰρ ἐγώ εἰμι ὁ λαλῶν, ἀλλ’ ὁ Χριϲτὸϲ ὁ ἐν ἐμοί. ἐθαύμαϲεν δὲ ὁ ὁϲιώτατοϲ ἐπίϲκοποϲ Πορφύ- ριοϲ καὶ πάντεϲ οἱ ϲὺν αὐτῷ ἀκούϲαντεϲ τῆϲ παρρηϲίαϲ τοῦ παιδὸϲ καὶ πῶϲ εὐδιαιρέτωϲ ὡμίληϲεν, προϲκαλεϲά- μενοϲ τὴν αὐτοῦ μητέρα ἐπηρώτηϲεν αὐτὴν εἰ ἠπίϲτατο αὐτὴ ἢ ὁ αὐτῆϲ υἱὸϲ τὴν Ἑλληνικὴν γλῶϲϲαν· ἣ δὲ διεβεβαιοῦτο ὅρκοιϲ μηδὲ αὐτὴν μηδὲ τὸ αὐτῆϲ τέκνον εἰδέναι Ἐξλληνιϲτί. ἀκούϲαϲ πάλιν ὁ ὁϲιώτατοϲ Πορφύ ριοϲ ἐδόξαϲεν τὸν θεὸν καὶ ἀναγαγὼν τρία νομίϲματα δέδωκεν τῇ γυναικί. ὁ δὲ παῖϲ θεαϲάμενοϲ τὰ νομίϲματα ἐν τῇ χειρὶ τῆϲ αὐτοῦ μητρὸϲ ἀνεβόηϲεν λέγων τῇ Ϲυριακῇ γλώϲϲῃ· Μὴ λάβῃϲ, μῆτερ, μὴ καὶ ϲὺ πωλή- ϲῃϲ τὴν δωρεὰν τοῦ θεοῦ χρυϲίῳ. πάλιν δὲ ἀκοῦ ϲαντεϲ ὑπερεθαυμάϲαμεν. ἡ δὲ γυνὴ ἀνέδωκεν τὰ τρία νομίϲματα εἰποῦϲα τῷ ἐπιϲκόπῳ· Εὖξαι ὑπὲρ ἐμοῦ καὶ τοῦ ἐμοῦ τέκνου καὶ παράθου ἡμᾶϲ τῷ θεῷ. ὁ δὲ ὅϲιοϲ ἐπίϲκοποϲ ἀπέλυϲεν αὐτοὺϲ μετ’ εἰρήνηϲ.
ὄρθρου δὲ ϲυναγαγὼν τοὺϲ θεοϲεβεῖϲ κληρικοὺϲ καὶ τὸν φιλόχριϲτον λαόν, ἔτι δὲ καὶ τὸν θαυμάϲιον Κυνή- γιον καὶ τοὺϲ ἄρχονταϲ, εἶπεν αὐτοῖϲ πῶϲ ἀπεφθέγξατο τὸ παιδίον χάριν τοῦ Μαρνείου. ἀκούϲαντεϲ δὲ ἐθαύ- μαϲαν καὶ ὁμονοήϲαντεϲ εἶπαν ἵνα κατὰ τὸ ῥῆμα τοῦ [*](14 cf Act. 8,20) [*](1 ϲτήϲατε B v -ται V 3 ὁ ante ἔν om. V 6 ὀμίληϲεν BV corr. V 〈καί U+003E προϲκαλ. Ha 9 μήτε . . . μήτε Ha αὐτὴ V corr. V2 10 ἐλληνιϲτή B V corr. v f. ἀκούϲαϲ 〈δὲ〉 11 ἀναγαγὸν B 13 ἀνεβόηϲε V 14 ϲυρακὴ V corr. V2 γλώϲϲη ex φωνῆ V πολήϲηϲ B 15 θέο 0 χριϲτοῦ V 24 εἶπον ex εἶπαν V)
58
παιδὸϲ οὕτωϲ καυθῇ. ἀγαγόντεϲ οὖν τὴν ὑγρὰν πίϲϲαν καὶ τὸ θεῖον καὶ τὸ χοίρειον ϲτέαρ καὶ μίξαντεϲ τὰ τρία ἔχριϲαν τὰϲ ἐνδοτέραϲ θύραϲ καὶ ποιήϲαντεϲ εὐχὴν προϲῆψαν τὸ πῦρ, καὶ εὐθέωϲ διέλαβεν πᾶϲ ὁ ναὸϲ καὶ ἐκαύθη. ὅϲοι δὲ τῶν ϲτρατιωτῶν καὶ ξένων ἠδύναντο διήρπαζον ἐκ τοῦ πυρὸϲ ἃ ἥυριϲκον, εἴτε χρυϲὸν εἴτε ἄργυρον ἢ ϲίδηρον ἢ μόλιβδον. ἦν δὲ ἀνὴρ ἐκεῖϲε τῶν ἐξάρχων τῶν ϲτρατιωτῶν, ὃν τριβοῦνον καλοῦϲιν, ἐφι- ϲτάμενοϲ τῇ καύϲει τοῦ ναοῦ· ἦν δὲ Χριϲτιανὸϲ κατὰ τὸ φαινόμενον, κατὰ δὲ τὸ ἄδηλον τοῖϲ πολλοῖϲ ἦν εἰδωλολάτρηϲ. οὗτοϲ [ὁ] παριϲτάμενοϲ καὶ ὁρῶν τήν τε καῦϲιν καὶ τὴν διαρπαγὴν τὴν ὑπὸ τῶν ϲτρατιωτῶν ἐπρίετο καὶ προφάϲει τῆϲ εὐταξίαϲ αὐτῶν ἐμάϲτιζεν ἀφειδῶϲ ὃν ἠυριϲκεν φέροντά τι τῶν ϲκύλων. τούτων γινομένων καὶ καταφθαρέντων τῶν τοίχων ἐκ τοῦ πυρὸϲ ἄφνω ξύλον καιόμενον ἐπιπίπτει τῷ τριβούνῳ καὶ διπλοῦν τὸν θάνατον ἐπάγει αὐτῷ· διαρρῆξαν γὰρ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ τὸ ὑπόλοιπον ϲῶμα ἔκαυϲεν. καὶ εὐθέωϲ οἵ τε πιϲτοὶ ϲτρατιῶται καὶ οἱ τοῦ φιλοχρίϲτου λαοῦ γνόντεϲ τὰ κατ’ αὐτόν, ὅτι ἐπιρρεπὴϲ ἦν πρὸϲ τὰ εἶδωλα, ἐδόξα- ϲαν τὸν θεὸν καὶ εἶπαν ἐκεῖνον τὸν ψαλμὸν τὸν λέ- γοντα· ‘τί ἐγκαυχᾷ ἐν κακίᾳ ὁ δυνατὸϲ ἀνομίαν; ὅλην τὴν ἡμέραν ἀδικίαν ἐλογίϲατο ἡ γλῶϲϲά ϲου. ὡϲεὶ ξυρὸν
[*](22 Ps. 51, 3 ss.) [*](1 οὔτοϲ B 2 χοίρεον B V corr. Ha μήξαντεϲ B 4 τῶ πυρί V 5 καὶ in ras. V 2 καύϲῃ B 10 πολοῖϲ B 11 εἰ- δωλολάτριϲ B ὁ del. Eb οὖν ci. Us 12 τ[ὴ]ν ὑπὸ c. ras. V) [*](13 ἀταξίαϲ Ha at cf. 64,10 14 ηὕριϲκε V 15 τύχων B 17 διαρρίξαν B 18 ὑπόλυπον B 19 γνῶντεϲ B V corr. v 20 αὐτῶν B ἐπιρεπὴϲ B V corr. Ha 21 εἶπον v) [*](23 ἐλογήϲατω B) 59
ἠκονημένον ἐποίηϲαϲ δόλον. ἠγάπηϲαϲ κακίαν ὑπὲρ ἀγα- θωϲύνην, ἀδικίαν ὑπὲρ τὸ λαλῆϲαι δικαιοϲύνην. ἠγάπη- ϲαϲ πάντα ῥήματα καταποντιϲμοῦ, γλῶϲϲαν δολίαν. διὰ τοῦτο ὁ θεὸϲ καθέλοι ϲε εἰϲ τέλοϲ, ἐκτίλαι ϲε καὶ μετ- αναϲτεύϲαι ϲε ἀπὸ ϲκηνώματόϲ ϲου καὶ τὸ ῥίζωμά ϲου ἐκ γῆϲ ζώντων’ καὶ τὰ ἑξῆϲ τοῦ ψαλμοῦ. ἐπέμενεν δὲ τὸ ἱερὸν καιόμενον ἐπὶ πλείϲταϲ ἡμέραϲ. μετὰ δὲ ταῦτα καὶ τῶν οἰκιῶν ἐγένετο ἔρευνα (πολλὰ γὰρ ὑπῆρχεν εἴδωλα ἐν πλείϲταιϲ αὐλαῖϲ) καὶ τὰ εὑριϲκόμενα τὰ μὲν πυρὶ παρεδίδοντο, τὰ δὲ εἰϲ βόρβορον ἐρρίπτοντο. ρίϲκοντο δὲ καὶ βιβλία πεπληρωμένα γοητείαϲ, ἅτινα ἱερὰ αὐτοὶ ἔλεγον, ἐξ ὧν τὰϲ τελετὰϲ καὶ τὰ ἄλλα ἀθέμιτα ἐποίουν οἱ τῆϲ εἰδωλομανίαϲ, καὶ αὐτὰ δὲ ἐμοίωϲ ἴϲα τοῖϲ θεοῖϲ αὐτῶν ἔπαϲχον.
προϲέτρεχον δὲ πολλοὶ τῇ ἁγίᾳ πίϲτει, καὶ οἳ μὲν φόβῳ οἳ δὲ καταγινώϲκοντεϲ τῆϲ προτέραϲ ἑαυτῶν δια- γωγῆϲ, πᾶϲιν δὲ τὰϲ θύραϲ ἤνοιγεν ἡ ἁγία ἐκκληϲία· ἐμνημόνευεν γὰρ τῆϲ ἁγίαϲ γραφῆϲ τῆϲ λεγούϲηϲ· ‘τῷ κρούοντι ἀνοιγήϲεται καὶ ὁ ζητῶν εὐρίϲκει’ καὶ πάλιν· ‘ιἴτε προφάϲει εἶτε ἀληθείᾳ Χριϲτὸϲ καταγγέλλεται’. ἔλεγον δὲ καί τινεϲ τῶν πιϲτῶν τῷ ὁϲίῳ ἐπιϲκόπῳ ὅτι οὐκ ἔδει δέξαϲθαι τοὺϲ διὰ φόβον προϲερχομένουϲ, ἀλλὰ τούϲ ἀγαθῇ προαιρέϲει· ὁ δὲ ὅϲιοϲ ἐπίϲκοποϲ ἔλεγεν [*](18 Matth. 7, 7 s. 20 ad Philipp. 1, 18) [*](1 ἡκονιμένον B δώλον B ἀγαθοϲύνην BV corr. V2 2 τὸῦ BV corr. Ha 3 ῥῆμα B 4 καθελεῖ B V corr. Ha ϲε: ϲαι B ἐκτείλαι BV corr. v μετὰ ἀναϲτεῦϲαι B 5 ρήζωμα V corr. v 6 ἐπέμεινεν V 7 [ἡμέ]ραϲ c. ras. V 10 βόρβωρον B) [*](ἐρίπτοντο BV corr. Ha 11 γοειτείαϲ B 12 αὐτοὶ: αὐτὰ BV corr. Ha ἄλα B 13 ἀθέμητα B εἰδωλωμανίαϲ B) [*](14 ἔπαϲχων B 15 προϲέτρεχων B 16 διαλογῆϲ B V corr. v 17 ἥνυγεν B 18 τὸ V corr. V2 20 καταγγέλεται B )
60
πρὸϲ τοὺϲ ταῦτα λέγονταϲ· θἰϲὶν καὶ περιϲτατικαὶ ἀρε- ταὶ ϲυμβαίνουϲαι τοῖϲ ἀνθρώποιϲ· ὥϲπερ γὰρ οἰκέτην τιϲ κεκτημένοϲ ἀγνώμονα πρότερον νουθετεῖ αὐτὸν διὰ παντὸϲ εὐγνωμονῆϲαι καὶ ἁπλῇ καρδίᾳ ἐξυπηρετήϲαϲθαι, ἐπὰν δὲ οὐδαμῶϲ εὕρῃ πειθόμενον τῇ νουθεϲίᾳ, τότε λοιπὸν κατὰ ἀνάγκην τούτῳ ἐπάγει τὸν φόβον καὶ πλη- γὰϲ καὶ δεϲμὰ καὶ ἄλλα τοιαῦτα, οὐ θέλων αὐτὸν ἀπο- λέϲαι ἀλλὰ ϲῷϲαι καὶ ἐπιγνῶναι τὸ δέον, τοιοῦτον καὶ. τὸν θεὸν ὑπολάβετε μακροθυμοῦντα ἐπὶ τῇ ἀγνωμοϲύνῃ ἡμῶν, πολλάκιϲ δὲ παραινοῦντα ἡμῖν τὰ ϲυμφέροντα διά τε γραφῶν καὶ ἄλλων ἁγίων ἀνδρῶν, ἡμῶν δὲ μὴ πειθομένων θέλων ἐν πᾶϲιν ὡϲ ἀγαθὸϲ καὶ φιλάνθρω- ποϲ δεϲπότηϲ κτήϲαϲθαι ἡμᾶϲ καὶ μὴ ἀπώϲαϲθαι, τὸν φόβον αὐτοῦ καὶ τὴν παιδείαν ἐνάγει ἡμῖν, προϲκαλού- μενοϲ ἡμᾶϲ μετὰ ἀνάγκηϲ ἐπιγνῶναι τὸ δέον. διὸ λέγει ἡ θεία γραφή· ‘ὅταν ἀπέκτεννεν αὐτούϲ, τότε ἐξεζήτουν αὐτὸν καὶ ἐπέϲτρεφον καὶ ὤρθριζον πρὸϲ τὸν θεόν᾿. καὶ πάλιν λέγει διὰ τοὺϲ ἀποϲκιρτῶνταϲ καὶ δυϲαυχε- νοῦνταϲ ἐκ τοῦ θεοῦ ‘ἐν κημῷ καὶ χαλινῷ τὰϲ ϲιαγό- ναϲ αὐτῶν ἄγξειϲ τῶν μὴ ἐγγιζόντων πρὸϲ ϲέ’. χρεία οὖν ἐϲτιν, τέκνα μου, τὴν ἀνθρωπότητα πομιμνῇϲκεϲθαι διά τε φόβων καὶ ἀπειλῶν καὶ παιδείαϲ. διὰ τοῦτο
[*](16 Ps. 77, 34 19 Ps 31, 9) [*](5 εὕρει BV corr. v 6 τοῦτο B 7 ἀπωλέϲαι B rad. corr. V 8 δαίον B 9 ὑπελάβεται B ὑπολάβεται V corr. V) [*](8 παρενοῦντα B 11 γραφῶν: noli conicere προφητῶδν 12 πειθωμένων B rad.corr. V 13 ἀπόκαϲθαι B 14 παι- δίαν B ἐπάγει Eb 16 ἀπέκτενεν BV 17 ὅρθρζον B corr. V2 18 βυϲαυχενοῦνταϲ 12 κιμῶ BV corr. V2 ϲιαγῶναϲ B V corr. v 20 ἄγξηϲ B μὴ: μι V 22 παι- δίαϲ BV corr. v) 61
πάλιν λέγει· ’ἀγαθόν μοι ὅτι ἐταπείνωϲάϲ με, ὅπωϲ ἂν μάθω τὰ δικαιώματά ϲου’. ταῦτα δέ μοι εἴρηται διὰ τοὺϲ βουλομένουϲ προϲελθεῖν τῇ ἁγίᾳ ἡμῶν πίϲτει. εἰ γὰρ καὶ διϲτάζοντεϲ προϲέλθωϲιν, δύναται καὶ ὁ χρόνοϲ αὐτοὺϲ μαλάξαι Χριϲτοῦ ἐπινεύοντοϲ. ἵνα δὲ καὶ τὸ ἄλλο ἀπαγγείλω ὑμῖν, ὅτι ἐὰν μὴ ὀφθῶϲιν ἄξιοι τῆϲ πίϲτεωϲ, ἤδη γενόμενοι ἐν ἕξει τοῦ κακοῦ, οἱ ἐξ αὐτῶν γεννώμενοι δύνανται ϲωθῆναι ϲυναναϲτρεφόμενοι τῷ ἀγαθῷ. ταῦτα εἰπὼν ὁ ὅϲιοϲ Πορφύριοϲ καὶ πείϲαϲ τοὺϲ ἀδελφούϲ, πάνταϲ τοὺϲ βουλομένουϲ φωτιϲθῆναι ἐδέξατο, κατηχήϲαϲ αὐτοὺϲ ἐπὶ πολλὰϲ ἡμέραϲ οὐ μό- νον πρὸ τοῦ βαπτίϲματοϲ, ἀλλὰ καὶ μετὰ ταῦτα· ϲυνε- χῶϲ γὰρ ἐδίδαϲκεν τὸν λαόν, οὐχ ὁμιλῶν κομπῷ λόγῳ θέλων ἐπιδείξαϲθαι, ἀλλ’ ἁπλῇ φράϲει διδάϲκων καὶ ἐπι- λύων πάντα ἀπὸ τῆϲ γραφῆϲ. προϲετέθηϲαν οὖν τῇ τοῦ Χριϲτοῦ ποίμνῃ ἐν ἐκείνῳ τῷ ἐνιαυτῷ ὡϲεὶ ὀνό- ματα τριακόϲια, καὶ ἐξ ἐκείνου καθ’ ἕκαϲτον ἔτοϲ αὔξη- ϲιν ἐπεδέχετο τὰ Χριϲτιανῶν.
καυθέντοϲ δὲ εἰϲ τέλοϲ τοῦ Μαρνείου καὶ τῆϲ πό λεωϲ καταϲταθείϲηϲ ἐβουλεύϲατο ὁ μακάριοϲ ἐπίϲκοποϲ μετὰ τῶν ἀπὸ τοῦ εὐαγοῦϲ κλήρου καὶ τοῦ φιλοχρίϲτου λαοῦ ἁγίαν ἐκκληϲίαν κτίϲαι ἐν τῷ καυθέντι τόπῳ, καθὼϲ αὐτῷ ἀπεκαλύφθη ἡνίκα ἐτύγχανεν ἐν Κωνϲταντι- νουπόλει, δι’ ὃ καὶ τὰ χρήματα ἔλαβεν παρὰ τῆϲ θεο- φιλεϲτάτηϲ Εὐδοξίαϲ τῆϲ βαϲιλίδοϲ. ἀπολύϲαϲ οὖν τούϲ [*](1 Ps.118,71.) [*](7 ἐνέξει BV corr. Ha 8 γενώμενοι B 10 φωϲθῆναι sscr.τιV 12 πρὸϲ B 13 λαόν: λόγον BV corr. Us 19 καυ- θέντεϲ B corr. B 20 καταϲταθήϲειϲ B 22 κτῆϲαι B 24 δι’ ὧν BV corr. Eb 25 βαϲιλεῖδοϲ B)
62
τε ἄρχονταϲ καὶ τὸν φιλόχριϲτον λαὸν μέροϲ τῆϲ βοη- θείαϲ κατέϲχεν διὰ τὸ μὴ γενέϲθαι νεωτεριϲμόν τινα μετὰ τὴν αὐτῶν ἔξοδον, οὐ διὰ τοῦτο δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ ϲυμβοηθῆϲαι χάριν τοῦ ϲυναγαγεῖν τὰϲ ὕλαϲ τῆϲ οἰκοδομῆϲ τῆϲ εἰρημένηϲ ἁγίαϲ ἐκκληϲίαϲ. ϲυνεβού- λευον οὖν τινεϲ κτιϲθῆναι αὐτὴν κατὰ τὴν θέϲιν τοῦ εἰδωλείου· ϲτρογγυλοειδὲϲ γὰρ ὑπῆρχεν, περιβεβλημένον δυϲὶν ϲτοαῖϲ ἀλληλοεϲωτέραιϲ, τὸ δὲ μέϲον αὐτοῦ ἦν ἀναφυϲητὸν κιβώριον καὶ ἀνατεταμένον εἰϲ ὕψοϲ, εἶχεν δὲ καὶ ἄλλα τινὰ ἃ τοῖϲ εἰδώλοιϲ ἔπρεπεν, εὔθετα δὲ πρὸϲ τὰ γινόμενα παρὰ τῶν εἰδωλομανῶν μυϲαρά τε καὶ ἀθέμιτα. κατὰ ταύτην οὖν τὴν θέϲιν ἔλεγόν τινεϲ τὴν ἁγίαν κτιϲθῆναι ἐκκληϲίαν, ἄλλοι δὲ ἀντέλεγον λέ- γοντεϲ καὶ αὐτὴν τὴν μνήμην τῆϲ θέϲεωϲ ὀφείλειν περιαιρεθῆναι· οἱ δὲ τοῦτο λέγοντεϲ ἔπειθον πάνταϲ ὡϲ καλῶϲ εἰπόντεϲ· ὁ δὲ ὅϲιοϲ ἐπίϲκοποϲ ἔλεγεν· Καὶ τοῦτο καταλείψωμεν τῇ βουλῇ τοῦ θεοῦ. ἐν ὅϲῳ δὲ καθαίρεται ὁ τόποϲ καταλαμβάνει μαγιϲτριανὸϲ ἐπιφερό- μενοϲ βαϲιλικὰϲ ἐπιϲτολὰϲ τῆϲ ἀειμνήϲτου Εὐδοξίαϲ, πε- ριεῖχον δὲ τὰ γράμματα ἀϲπαϲμὸν καὶ αἴτηϲιν εὐχῶν ὑπέρ τε αὐτῆϲ καὶ τῶν βαϲιλέων, τοῦ αὐτῆϲ ἀνδρὸϲ καὶ τοῦ τέκνου. ἦν δὲ ἐν ἄλλῳ χάρτῃ ἔϲωθεν τῶν γραμμάτων τὸ ϲκάριφον τῆϲ ἁγίαϲ ἐκκληϲίαϲ ϲταυροει- θὲϲ καθὼϲ νῦν ϲὺν θεῷ ὁρᾶται, καὶ περιεῖχον τὰ γράμ
[*](3 αὐτ[ῶν] c.ras. V 4 τοῦ ϲυμβ. B 5 ϲυνεβούλευων B 7 εἰδωλίου BV corr. V2 8 ϲτολαῖϲ BV corr. Ha 9 ἀνα- φυϲιτὸν B ατικὸν V ϲητικὸν V κιβόριον BV corr. v ἀνα- τεταμμένον B V corr. Ha 11 εἰδωλωμανῶν B 12 ἀθέμητα BV corr. Ha κατ’ αὐτὴν V 14 ὁφίλειν B 17 τοῦ θεοῦ om. V post τῇ suppl. Ha 19 βαϲιλεικὰϲ B 22 ἄλλo BV corr. V2 23 ϲκάριφοϲ BV corr. Ηa ϲταυροειδῶϲ V ) 63
ματα ὥϲτε κατὰ τὸ ϲκάριφον κτιϲθῆναι τὴν ἁγίαν ἐκ- κληϲίαν. ἐχάρη δὲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ Πορφύριοϲ ἀναγνοὺϲ καὶ θεαϲάμενοϲ τὸ ϲκάριφον· ἔγνω γὰρ ὅτι καὶ τοῦτο ἐγένετο κατὰ θείαν ἀποκάλυψιν καὶ ἐμνήϲθη τῆϲ γρα- φῆϲ λεγούϲηϲ· ‘καρδία βαϲιλέωϲ ἐν χειρὶ θεοῦ’. περίει χον δὲ τὰ γράμματα ἔτι καὶ κίοναϲ πολυτίμουϲ καὶ μάρμαρα μέλλειν πέμπεϲθαι. ἐκχοϊϲθείϲηϲ οὖν τῆϲ τέ φραϲ καὶ πάντων τῶν βδελυγμάτων περιαιρεθέντων τὰ ὑπολειφθέντα ϲκύβαλα τῆϲ μαρμαρώϲεωϲ τοῦ Μαρνείου, ἅπερ ἔλεγον ἱερὰ εἶναι καὶ ἐν τόπῳ ἀβάτῳ μάλιϲτα γυναιξίν, ταῦτα ϲυνεῖδεν ὁ ὅϲιοϲ ἐπίϲκοποϲ πρὸ τοῦ ναοῦ ἔξω εἰϲ τὴν πλατεῖαν πλακωθῆναι, ἵνα κατα- πατῶνται οὐ μόνον ὑπὸ ἀνδρῶν, ἀλλὰ καὶ γυναικῶν καὶ κυνῶν καὶ χοίρων καὶ κνωδάλων. τοῦτο δὲ πλέον ἐλύπηϲεν τοὺϲ εἰδωλολάτραϲ τῆϲ καύϲεωϲ τοῦ ναοῦ. ὅθεν οἱ πλείουϲ αὐτῶν, μάλιϲτα αἱ γυναῖκεϲ, οὐκ ἐπι- βαίνουϲιν τοῖϲ μαρμάροιϲ ἕωϲ τοῦ νῦν.
μετὰ χρόνον δὲ ὀλίγον κηρύϲϲει νηϲτείαν ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ, καὶ τῆϲ ἀπολύϲεωϲ τῶν ἑωθινῶν εὐχῶν γενομέ- νηϲ ἐκέλευϲεν ὁ θεοφιλὴϲ ἐπίϲκοποϲ πάντα ἄνδρα φιλό χριϲτον δικέλλαϲ καὶ ἄμαϲ καὶ ἄλλα τοιαῦτα ὄργανα ὑφ’ἑκάϲτου βαϲταγῆναι. τοῦτο δὲ ἀπὸ τῆϲ ἑϲπέραϲ ἦν προκηρύξαϲ, ἵνα πάντεϲ τὸ πρωὶ εὺρεθῶϲιν ἐν εὐτρεπεῖ, [*](5 Prov. 21,1) [*](2 ἑχάρι B Πορφύριοϲ: om. B 7 ἐκχοϊθείϲηϲ BV corr. Ha 8 βδελυγμάτων V 9 ὑποληφθέντα BV corr. Ha 10 τῶ- πω B 12 κατὰ πατόνται B 15 εἰδωλωλάτραϲ B 19 αἰω- θινῶν B ἐωθηνῶν V corr. v 20 θεοφιλεῖϲ B post φιλόχρι- ϲτον desideratur tale ὡϲ τάχοϲ ϲυναχθῆναι καὶ 21 ἄμμαϲ B V corr. Ha 22 ὑπεκάϲτου BV corr. v 23 τὸ πρωὶ Bv τῶ π. V εὐτρεπῆ BV corr. Ha)
64
ὃ δὴ καὶ γέγονεν. ϲυναχθέντοϲ δὲ τοῦ λαοῦ μετὰ τῶν εἰρημένων ὀργάνων ἐν τῇ ἁγίᾳ ἐκκληϲίᾳ τῇ ἐπωνύμῳ Εξἰρήνῃ ἐπέτρεψεν πάνταϲ ψάλλονταϲ ὁμοῦ πορευθῆναι εἰϲ τὸ ποτὲ Μαρνεῖον, αὐτὸϲ δὲ ἐπηκολούθει βαϲτάζων τὸ ἅγιον εὐαγγέλιον καὶ περὶ αὑτὸν ἔχων τὸν εὐαγῆ κλῆρον, ὄντωϲ μιμούμενοϲ τὸν Χριϲτὸν μετὰ τῶν μα- θητῶν. προηγεῖτο δὲ τοῦ λαοῦ ὁ ἀείμνηϲτοϲ Βαρωχᾶϲ βαϲτάζων τὸ ἐκτύπωμα τοῦ τιμίου ϲταυροῦ, ἐξ ἑκατέρων δὲ τῶν μερῶν τοῦ λαοῦ ἦϲαν οἱ ϲτρατιῶται οἱ ὑπο- λειφθέντεϲ χάριν τῆϲ εὐταξίαϲ τῆϲ πόλεωϲ. πορευό- μενοι δὲ ἔψαλλον καὶ ἐν τῇ θέϲει τῆϲ διακοπῆϲ τοῦ ψαλμοῦ ἔλεγον τὸ ἀλληλούια· ἦν δὲ ὁ ψαλμὸϲ ὃν ἔλεγον· ‘δεῦτε ἀγαλλιαϲώμεθα τῷ κυρίῳ, ἀλαλάξωμεν τῷ θεῷ τῷ ϲωτῆρι ἡμῶν. προφθάϲωμεν τὸ πρόϲωπον αὐτοῦ ἐν ἐξομολογήϲει καὶ ἐν ψαλμοῖϲ ἀλαλάξωμεν αὐτῷ, ὅτι θεὸϲ μέγαϲ κύριοϲ καὶ βαϲιλεὺϲ μέγαϲ ἐπὶ πᾶϲαν τὴν γῆν, ὅτι ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ τὰ πέρατα τῆϲ γῆϲ καὶ τὰ ὕψη τῶν ὀρέων αὐτοῦ εἰϲιν, ὅτι αὐτοῦ ἐϲτιν ἡ θάλαϲϲα καὶ αὐτὸϲ ἐποίηϲεν αὐτὴν καὶ τὴν ξηρὰν αἱ χεῖρεϲ αὐτοῦ ἔπλαϲαν. δεῦτε προϲκυνήϲωμεν καὶ προϲπέϲωμεν αὐτῷ καὶ κλαύϲωμεν ἐναντίον κυρίου τοῦ ποιήϲαντοϲ ἡμᾶϲ, ὅτι αὐτόϲ ἐϲτιν ὁ θεὸϲ ἡμῶν καὶ ἡμεῖϲ λαὸϲ νομῆϲ αὐτοῦ καὶ πρόβατα χειρὸϲ αὐτοῦ’. ἔλεγον δὲ καὶ ἄλλουϲ ψαλμοὺϲ ἕωϲ ὃτε εἰϲῆλθον εἰϲ τὸ Μαρνεῖον. ἦν δὲ προτρεψάμενοϲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ Πορ-
[*](13 Ps. 94, 1 ss.) [*](2 ἐπονύμω B 4 ἑπππκολούθει BV corr. v 5 αὐτὸν B 6 ὄντοϲ BV corr. Ha μημούμενοϲ B 9 ὑποληφθέντεϲ BV corr. v 11 ἔψαλον B θέϲῃ B 13 et 15 ἀλαλάξομεν B) [*](20 χεῖραιϲ B 24 ἔλεγεν BV corr. Ha) 65
φύριοϲ ὁ ἐπίϲκοποϲ Ῥουφῖνόν τινα ἀρχιτέκτονα ἐκ τῆϲ Ἀντιόχου, πιϲτὸν ἄνδρα καὶ ἐπιϲτήμονα, δι’ οὐ καὶ τὸ ἅπαν τῆϲ οἰκοδομῆϲ ἐτελειώθη. οὗτοϲ λαβὼν γύψον ἐϲημειώϲατο τὴν θέϲιν τῆϲ ἁγίαϲ ἐκκληϲίαϲ κατὰ τὸ ϲχῆμα τοῦ πεμφθέντοϲ ϲκαρίφου ὑπὸ τῆϲ θεοφιλεϲτά τηϲ αὐγούϲτηϲ ξὐδοξίαϲ. καὶ ποιήϲαϲ ὁ ὁϲιώτατοϲ ἐπί- ϲκοποϲ εὐχὴν καὶ γονυκλιϲίαν ἐπέτρεψεν τῷ λαῷ ϲκά- πτειν. εὐθέωϲ δὲ πάντεϲ μιᾷ ψυχῇ καὶ τῇ αὐτῇ προ- θυμίᾳ ἔϲκαπτον βοῶντεϲ· Ὁ Χριϲτὸϲ ἐνίκηϲεν. οὐκ ἦν δὲ θεάϲαϲθαι διαφορὰν ἀνδρὸϲ καὶ γυναικὸϲ ἢ γέ ροντοϲ ἢ παιδίου, ἀλλ’ ἡ προθυμία πᾶϲιν τὴν αὐτὴν δύναμιν παρεῖχεν, καὶ οἳ μὲν ἔϲκαπτον ἄλλοι δὲ ἐξε- χόιζον, ὥϲτε δι’ ἡμερῶν ὀλίγων πάνταϲ τοὺϲ τόπουϲ ὀρυχθῆναι καὶ ἐκχοϊϲθῆναι. καὶ προευτρεπιϲθείϲηϲ τῆϲ ὕληϲ λίθων τε παμμεγεθῶν ἀπὸ λόφου τοῦ λεγομένου Ἀλδιώματοϲ ἐξ ἀνατολῶν τῆϲ πόλεωϲ καὶ ἄλληϲ ὕληϲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ πάλιν ϲυναγαγὼν τὸν φιλόχριϲτον λαὸν καὶ ποιήϲαϲ πολλὰϲ εὐχὰϲ καὶ ψαλμῳδίαϲ ἐν τῷ τόπῳ ἀναζωϲάμενοϲ αὐτὸϲ πρῶτοϲ ἤρξατο βαϲτάζειν λίθουϲ καὶ βάλλειν εἰϲ τὰ θεμέλια, ἔπειτα καὶ οἱ θεοφιλεῖϲ κληρικοὶ καὶ πάντεϲ οἱ λαϊκοί, χαίροντεϲ καὶ ψάλλοντεϲ μεγάλῃ τῇ φωνῇ, ὡϲ ἀκούεϲθαι αὐτοὺϲ ἀπὸ τριῶν μι- λίων τῆϲ πόλεωϲ.
ἐγένετο δὲ μέγα θαῦμα ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ. φρέατα τυγχάνουϲινἔϲωθεν τοῦ περιβολαίουτοῦ ἱεροῦ, ἐξ ὦν ἐϲτιν ἕν ἀπὸ δυτικοῦ μέρουϲ τῆϲ νῦν ἁγίαϲ τοῦ θεοῦ ἐκκλη- ϲίαϲ, οὐκ ὀλίγον βάθοϲ ἔχον. τρεῖϲ οὖν παῖδεϲ διψήϲαντεϲ [*](3 cf. Ha opusc. IlI p. 447 4 ἐϲιμειώϲατο B 7 γονυ- κληϲίαν BV corr. Ha 12 γὰρ εἶχεν B 14 ἐκχοϊθῆναι V προευτρεπιϲθήϲηϲ B 16 Ἀλδιώματοϲ: cf. Etymol. Magn. 58,20 20 βαλεῖν B ἔπιτα B 22 μηλίων BV corr. Ha 27 ἔχων V )
66
ἀπῆλθον ἐπὶ τὸ πιεῖν καὶ πληϲιάϲαντεϲ τῷ ϲτόματι τοῦ φρέατοϲ παρέκυπτον ἐπερειδόμενοι τῷ ξύλῳ τῷ ἐπὶ τοῦ ϲτομίου, οἶα ϲυμβαίνει παῖδαϲ ποιεῖν, καὶ κλαϲθέντοϲ τοῦ ξύλου οἱ τρεῖϲ ἔπεϲαν εἰϲ τὸ φρέαρ. τινὲϲ δὲ ἐκεῖ εὑρεθέντεϲ ἀπῆλθον καὶ ἀπήγγειλαν τῷ λαῷ τὰ γενόμενα. ἐγένετο δὲ οὐ μικρὸϲ θόρυβοϲ πάντων ϲυν- τρεχόντων ἐπὶ τὸ φρέαρ. γνοὺϲ δὲ τὸ γεγονὸϲ ὁ ὁϲιώ- τατοϲ Πορφύριοϲ καὶ αὐτὸϲ δραμὼν ἐπὶ τὸν τόπον ἐκέ- λευϲεν ἡϲυχίαν γενέϲθαι, καὶ γενομένηϲ ἤρξατο εὔχεϲθαι καὶ δέεϲθαι τοῦ θεοῦ μετὰ πολλῶν δακρύων ἵνα ζῶντα καὶ ἀϲινῆ τὰ παιδία φυλάξῃ, καὶ μάλιϲτα διὰ τοὺϲ εἰδωλομανεῖϲ, ἵνα μὴ εἴπωϲιν Ποῦ ἐϲτιν ὁ θεὸϲ αὐτῶν εἰϲ ὃν ἤλπιζον καὶ ποιήϲαϲ ὥραν μίαν χαμαὶ κεί- μενοϲ καὶ ἀνα|ϲτὰϲ ἐπέτρεψεν κατελθεῖν τινα διὰ τῶν ϲχοινίων τῶν κάδων, τὴν ἔρευναν τῶν παίδων ποιή- ϲαϲθαι. ἐβόων γὰρ οἱ ἀπὸ τοῦ πλήθουϲ, καλοῦντεϲ τὰ παιδία, καὶ οὐδεὶϲ ἦν ὁ ὑπακούων κάτωθεν ἐκ τοῦ φρέατοϲ. κατελθόντοϲ δὲ τοῦ ἀνδρὸϲ ἡυρέθηϲαν οἱ τρεῖϲ παῖδεϲ καθήμενοι ἐπάνω λίθου μεγάλου ἀϲινεῖϲ καὶ ἱλα- ροὶ ὁμιλοῦντεϲ ἀλλήλοιϲ. ὡϲ δὲ ἐθεάϲατο αὐτοὺϲ ὁ ἀνήρ, ὑπερεθαύμαϲεν καὶ ἐδόξαϲεν τὸν θεόν, καὶ βοήϲαϲ κάτωθεν εἶπεν· Δοξάϲατε τὸν κύριον, ζῶϲιν γὰρ οἱ τρεῖϲ παῖδεϲ. ἀκούϲαϲ δὲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ ὅϲιοϲ ἐπίϲκο- ποϲ καὶ οἱ τοῦ λαοῦ ἐχάρηϲαν καὶ πέμψαντεϲ ϲπυρίδα μεγάλην ἐπέτρεψεν τοὺϲ τρεῖϲ ὁμοῦ ἀνενεχθῆναι. μικροὶ γὰρ ἦϲαν ὡϲ ἀπὸ ἐτῶν ἕξ ἢ ἑπτά. δεξάμενοϲ δὲ ὁ
[*](12 cf Ps.79,10. 115,2. loel 2,17) [*](2 ἐπεριδόμενοι B V corr. Ha 7 γεγονῶϲ B 11 διαφυ- λἀξῃ V 18 κείμενοϲ: κεκλημένοϲ V 20 ἀλλήλουϲ V 24 ϲπυρίδαν BV corr. Ha 25 ἐπέτρεψαν Ha 26 ὡϲ: ὀϲ B) 67
κάτω τὴν ϲπυρίδα καὶ δεϲμήϲαϲ ἀϲφαλῶϲ ἐκάθιϲεν τοὺϲ τρεῖϲ, παραγγείλαϲ αὐτοῖϲ κλεῖϲαι τοὺϲ αὐτῶν ὀφθαλ- μούϲ ἄχριϲ οὐ τὰ ἄνω φθάϲωϲιν καὶ λέγειν Ἰηϲοῦ Χριϲτέ, ϲῷϲον. καὶ ποιήϲαϲ τοῦτο ἐβόηϲεν μετὰ κατα- ϲτάεωϲ ϲῦραι τὸ ϲχοινίον, καὶ ϲύροντεϲ ἔλεγον τὸν ὕμνον τῶν τριῶν παίδων· ‘εὐλογητὸϲ εἶ, κύριε ὁ θεὸϲ τῶν πατέρων ἡμῶν’. καὶ ὡϲ ἔφθαϲαν καὶ ἐθεάϲατο αὐτοὺϲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ ἐπίϲκοποϲ (οὗτοϲ γὰρ ἐτύγχανεν κατὰ τοῦ ϲτομίου τοῦ φρέατοϲ ἑϲτὼϲ καὶ κρατῶν τὸ ϲχοιτίον), [καὶ] πληϲθεὶϲ χαρᾶϲ καὶ δακρύων ἀνεβόηϲεν εἰπών εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα κυρίου τὸν κύριον, ὑμνεῖτε’. ὡϲ δὲ ἐπῆραν αὐτοὺϲ ἐκ τοῦ ϲπυριδίου, ἠρεύ- ηϲαν μή τι τοῦ ϲώματοϲ αὐτῶν ἔπληκται, καὶ οὐδὲν ἡυρέθη φαῦλον ἐν αὐτοῖϲ, ἀλλὰ μέγα θαῦμα μέθᾳ· οἱ γὰρ τρεῖϲ ϲταυροειδῆ ϲημεῖα ἡυρέθηϲαν ἔχον τεϲ ὡϲ ἀπὸ ξέϲματοϲ βελόνηϲ, ὃ μὲν ἐν τῷ μέϲῳ τοῦ μετώπου, ὃ δὲ ἐπάνω τῆϲ δεξιᾶϲ χειρὸϲ περὶ τοὺϲ δακτύ- λουϲ, ὁ δὲ ἄλλοϲ εἰϲ τὸν δεξιὸν ὦμον. ἦν δὲ τὰ ϲταυ- ρία καλῶϲ τετυπωμένα, μήτε λοξὰ μήτε ϲκαμβά, ἀλλ’ ἑνὸϲ μέτρου, ὡϲ δῆλα αὐτὰ εἶναι θεοϲήμεια· οὔτε γὰρ πόνον ἐποίουν αὐτοῖϲ, ἀλλ’ οὐδὲ αἷμα, ἀλλ’ ἦν τετυ- πωμένα ὡϲ ἀπὸ κινναβάρεωϲ. ἔμειναν δὲ ἐν αὐτοῖϲ ἱκανὸν χρόνον πρὸϲ τὸ πάνταϲ ὁρᾶν καὶ θαυμάζειν· πολλοὶ γὰρ καὶ τῶν ἀλλοεθνῶν θεαϲάμενοι ἐπίϲτευϲαν.
[*](6 Prec. Azariae 2 11 Prec. Azariae 34) [*](1 δεϲμίϲαϲ B ἐκάθηϲεν B 2 κλήϲαι B 4 f. κατατάϲεωϲ 5 ϲχοινίων B 10 καὶ del. Ha πλειϲθεὶϲ V 15 ϲταυ- ροηδὴ B 17 μετόπου B 19 τετυπομένα B 20 δείλα BV corr. v 21 ἣν ut vid. B ἦ B2V corr. Ha τετοιπομένα B 22 κιναβάρεωϲ BV corr. Ha) 68
ἀνενεχθεὶϲ δὲ καὶ ὁ ἄνθρωποϲ ὁ καταβὰϲ χάριν τῶν παιδίων διεβεβαιοῦτο ὅρκοιϲ λέγων ὅτι Ἡνίκα ἔβαλλον αὐτοὺϲ ἐν τῇ ϲπυρίδι καὶ ἀνεφέροντο, ἐθεώρουν ὡϲ ἐπὶ ἀϲτραπῆϲ κύκλῳ αὐτῶν ἕωϲ ὅτου ἔφθαϲαν τὸ ϲτόμιον τοῦ φρέατοϲ. ἐγένετο δὲ χαρὰ τοῖϲ Χριϲτιανοῖϲ ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, τοῖϲ δὲ εἰδωλολάτραιϲ λύπη καὶ ϲκάνδαλον.
ἡ δὲ οἰκοδομὴ προέκοπτεν καθ’ ἡμέραν, πάντων προθύμωϲ καὶ ϲπουδαίωϲ ἐργαζομένων· οὔτε γὰρ ἦν ὁ ἀποϲτερούμενοϲ τὸν μιϲθὸν αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ περιϲϲὸν παρ- εῖχεν φιλοτιμούμενοϲ τούϲ ἐργαζομένουϲ· ἔλεγεν γάρ· Δίκαιόν ἐϲτιν ἵνα μὴ λάβῃ κατάραν ἀλλ’ εὐλογίαν τὸ πᾶν ἔργον τῆϲ οἰκοδομῆϲ. τῷ δὲ ἑξῆϲ ἐνιαυτῷ πέμ- πει ἡ βαϲίλιϲϲα Εὐδοξία τοὺϲ ϲτύλουϲ οὓϲ ἐπηγγείλατο, θαυμαϲτοὺϲ ὄνταϲ καὶ μεγάλουϲ, τὸν ἀριθμὸν τριάκοντα δύο (καλοῦνται δὲ Καρύϲτιοι), οἵτινέϲ εἰϲιν ἐν τῇ ἁγίᾳ ἐκκληϲίᾳ ϲμαράγδων δίκην λάμποντεϲ. καταπλευϲάντων δὲ αὐτῶν πάλιν ἐδείχθη ἡ ϲπουδὴ καὶ προθυμία τοῦ φιλοχρίϲτου λαοῦ· πάντεϲ γὰρ ἀκούϲαντεϲ εὐθέωϲ ἔδρα- μον ἐπὶ τὸν αἰγιαλόν, οὐ μόνον δὲ ἄνδρεϲ, ἀλλὰ καὶ γυναῖκεϲ καὶ παῖδεϲ καὶ γέροντεϲ (πάνταϲ γὰρ ὁ πόθοϲ τῆϲ πίϲτεωϲ ἐνεδυνάμου), καὶ ἀγαγόντεϲ ἁμάξαϲ ἐπι- θέντεϲ ἕκαϲτον ϲτύλον εἷλκον καὶ ἀπετίθεντο ἐν τῷ ὑπαίθρῳ τοῦ ἱεροῦ καὶ πάλιν ὑπέϲτρεφον καὶ διεκόμιζον ἕτερον ἕωϲ οὗ ὅλουϲ διεκόμιζον. καὶ ταῦτα μὲν περὶ. τούτων.
κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν ἐπεδήμηϲεν τῇ πόλει [*](2 ἔβαλον V 3 ϲπυρίδῃ B ὡϲεὶ ἀϲτραπὰϲ Ha f. 〈φῶϲ〉 ὡϲἐπὶ ἀϲτραπῆϲ 8 ϲπουδαὶοϲ B 10 φειλοτιμούμενοϲ B 12 πέμπῃ B 13 ϲτ[ύλ]ουϲ c. ras. V 15 καλοῦντε B κα- ρώϲτιοι B V corr. Henschen 17 πάλιν αὐτῶν B ἡ om. V) [*](22 ἀπέθεντο B 23 ὑπέθρω BV corr. Ha 25 τοὑτον B)
69
γυνή τιϲ Ἀντιόχιϲϲα καλουμένη Ἰουλία, ἥτιϲ ὑπῆρχεν τῆϲ μυϲαρᾶϲ αἱρέϲεωϲ τῶν λεγομένων Μανιχαίων, καὶ. γνοῦϲά τιναϲ νεοφωτίϲτουϲ εἶναι καὶ μήπω ἐϲτηριγμέ- νουϲ ἐν τῇ ἁγίᾳ πίϲτει ὑπειϲελθοῦϲα ὑπέφθειρεν αὐτοὺϲ διὰ τῆϲ γοητικῆϲ αὐτῆϲ διδαϲκαλίαϲ, πολλὰ δὲ πλέον διὰ δόϲεωϲ χρημάτων. ὁ γὰρ ἐφευρὼν τὴν εἰρημένην ἄθεον αἵρεϲιν οὐκ ἄλλωϲ ἠδυνήθη δελεάϲαι τινὰϲ εἰ μὴ διὰ τῆϲ παροχῆϲ τῶν χρημάτων. καὶ γὰρ τὸ μάθημα αὐτῶν τοῖϲ γε νοῦν ἔχουϲιν πεπλήρωται πάϲηϲ βλαϲφημίαϲ καὶ. καταγνώϲεωϲ καὶ γραώδων μύθων ἐφελκομένων γυναι κάρια καὶ παιδιώδειϲ ἄνδραϲ κοῦφον ἔχονταϲ τόν τε λογιϲμὸν καὶ τὴν διάνοιαν. ἐκ διαφόρων γὰρ αἱρέϲεων καὶ δογμάτων Ἐλληνικῶν ϲυνέϲτηϲαν ταύτην αὐτῶν τὴν κακοδοξίαν, βουλόμενοι πανούργωϲ καὶ δολίωϲ πάνταϲ προϲλαβέϲθαι. θεοὺϲ γὰρ πολλοὺϲ λέγουϲιν, ἵνα Ἕλληϲιν ἀρέϲωϲιν, ἔτι δὲ καὶ γένεϲιν καὶ εἱμαρμένην καὶ ἀϲτρο- λογίαν φάϲκουϲιν, ἵνα ἀδεῶϲ ἁμαρτάνωϲιν, ὡϲ μὴ ὄντοϲ ἐν ἡμῖν τοῦ ἁμαρτάνειν, ἀλλ’ ἐξ ἀνάγκηϲ τῆϲ εἱμαρμέ- νηϲ. ὁμολογοῦϲιν δὲ καὶ Χριϲτόν, δοκήϲει γὰρ αὐτὸν λέγουϲιν ἐνανθρωπῆϲαι· καὶ αὐτοὶ γὰρ δοκήϲει λέγονται Χριϲτιανοί. τὰ γὰρ γέλωτοϲ καὶ δυϲφημίαϲ ἄξια παρα- λιμπάνω, ἵνα μὴ πληρώϲω τὰϲ ἀκοὰϲ τῶν ἐντυγχα-
[*](1 ἀντιόχηϲα B -ειϲα V corr. Ha ἰουλία P ἰολία B V ἰου- λιανή M 2 μυϲερᾶϲ V [λεγο]μένων c. ras. V μανιχέων V corr. v 3 ἐϲτηρηγμένουϲ B 4 πίϲτη V corr. v 5 f πολλῷ) [*](6 δώϲεωϲ rad. corr. V ἐφευρὸν B 7 οὐκ ἄλωϲ B οῦ καλῶϲ V corr. V2 10 γραοδῶν BV corr. V2 14 παν- ούργοϲ B 16 ἡμαρμένην B V corr. v 17 ἁμαρτάνουϲιν V corr. v ὄντωϲ BV corr. v 18 τοῦ: τὸ BV corr. v ἡμαρ- μένηϲ BV corr. v 12 ὁμολογοῦϲι V δοκείϲει V corr. v) [*](21 παραλειμπάνων B παραλ[ει]μ[πά]νω c. ras. V corr. v) 70
νόντων ἤχουϲ βαρυτάτου καὶ τερατολογίαϲ. τὰ γὰρ Φιλιϲτίωνοϲ τοῦ ϲκηνικοῦ καὶ Ἡϲιόδου καὶ ἄλλων λεγο- μένων φιλοϲόφων ϲυμμίξαντεϲ τοῖϲ τῶν Χριϲτιανῶν τὴν ἑαυτῶν αἵρεϲιν ϲυνεϲτήϲαντο. ὥϲπερ γὰρ ζωγρά- φοϲ ἐκ διαφόρων χρωμάτων μίξιν ποιῶν ἀποτελεῖ δο- κήϲει ἄνθρωπον ἢ θηρίον ἢ ἄλλο τι πρὸϲ ἀπάτην τῶν θεωρούντων, ἵνα δόξῃ τοῖϲ μὲν μώροιϲ καὶ ἀνοήτοιϲ ἀληθῆ τυγχάνειν, τοῖϲ δὲ νοῦν ἔχουϲι ϲκϲιὰ καὶ ἀπάτη καὶ ἐπίνοια ἀνθρωπίνη, οὕτωϲ καὶ οἱ Μανιχαῖοι ἐκ δια- φόρων δογμάτων ἀντλήϲαντεϲ ἀπετέλεϲαν τὴν αὐτῶν κακοδοξίαν, μᾶλλον δὲ ἐκ διαφόρων ἑρπετῶν τὸν ἰὸν ϲυναγαγόντεϲ καὶ μίξαντεϲ θανατηφόρον φάρμακον κατε- ϲκεύαϲαν πρὸϲ ἀναίρεϲιν ἀνθρωπίνων ψυχῶν. ὡϲ δὲ προείρηται ἐνδημηϲάϲηϲ τῆϲ λοιμοφόρου γυναικόϲ, τινὲϲ τῇ ἀπατώδει αὐτῆϲ διδαϲκαλίᾳ ϲυναπήχθηϲαν. μεθ’ἡμέραϲ δέ τιναϲ γνοὺϲ παρά τινων πιϲτῶν ὁ ἐν ἁγίοιϲ Πορφύριοϲ μεταπεμψάμενοϲ αὐτὴν ἐπηρώτα,τίϲκαὶ πόθεν ὑπῆρχεν καὶ. ποίαν δόξαν ἐπιφέρεται. ἣ δὲ καὶ τὴν πατρίδα καὶ ὅτι Μανιχαία ἐτύγχανεν ὡμολόγηϲεν. τῶν δὲ περὶ αὐτὸν ὀργῇ κινηθέντων (ἦϲαν γὰρ παρ’ αὐτῷ τινεϲ εὐλαβεῖϲ) παρεκάλει ὁ μακάριοϲ αὐτοὺϲ μὴ θυμοῦϲθαι ἀλλὰ μεθ’ ὑπομονῆϲ παραινέϲαι καὶ ἅπαξ καὶ δίϲ, φυλάττων τὸ ῥητὸν τοῦ ἁγίου ἀποϲτόλου. εἶτα λέγει τῇ γυναικί·
[*](23 ad Titum 3,10) [*](1 ἤχου v 2 φιλιϲτίονοϲ BV corr. v (cf. Epiphan. panar. h. 66, 22) ϲκήνου BV corr. Ha ϊϲαόδου B 5 δοκείϲει V corr. v 8 ἀληθὲϲ Ha τυγχάνων BV -νον v corr. Ha 9 οὖτοϲ B 11 [ἐρπε]τῶν c. ras. V τῶν ϊῶν B 12 μή- ξαντεϲ B 14 ἐνδημήϲαϲ BV corr. B 15 άπατώδῃ BV. corr. v 17 ἐπιρότα B 18 ἐππφέρετε B 19 ὁμολόγηϲεν B αὐτῶν BV corr. v 21 post παρεκὰλει eras. δὲ V 22 δπῖϲ B φυλάττον B 23 [ἁ]γίου c.ras. V) 71
Ἀπόϲχου, ἀδελφῇ, ταύτηϲ τῆϲ κακοδοξίαϲ· ϲατανικὴ γὰρ τυγχάνε. ἢ δὲ ἀπεκρίνατο· Λέγε καὶ ἄκουε, καὶ ἢ πεί- θειϲ ἢ πείθῃ. ὁ δὲ μακάριοϲ εἶπεν· Εὐτρεπίζου εἰϲ τὴν αὔριον καὶ παραγένου ἐνταῦθα. ἣ δὲ ϲυνταξαμένη ἐξῆλθεν. ὁ δὲ μακάριοϲ νηϲτεύϲαϲ καὶ πολλὰ δεηθεὶϲ τοῦ Χριϲτοῦ ἵνα καταιϲχύνῃ τὸν διάβολον ἠυτρεπίϲθη εἰϲ τὴν ἑξῆϲ, προϲεκαλέϲατο δέ τιναϲ τῶν εὐλαβῶν κλη- ρικῶν τε καὶ λαϊκῶν εἰϲ τὸν διάλογον αὐτοῦ τε καὶ τῆϲ γυναικόϲ. τῇ δὲ ἐπαύριον παραγίνεται ἡ γυνή, ἔχουϲα μεθ’ ἑαυτῆϲ ἄνδραϲ δύο καὶ τοϲαύταϲ γυναῖκαϲ· ἦϲαν 〈δὲ〉 νεώτεροι καὶ εὐειδεῖϲ, ὠχροὶ δὲ οἱ πάντεϲ, ἡ δὲ Ἰουλία ἦν προβεβηκυῖα. ὅλοι δὲ ὥρμουν ἀπὸ λόγων τῆϲ κοϲμικῆϲ παιδείαϲ, πολλῷ δὲ πλέον ἡ Ἰουλία. τὸ δὲ πρόϲχημα αὐτῶν ἦν ταπεινὸν καὶ τὸ ἦθοϲ ἤπιον, τὸ δὲ δὴ λεγόμενον ἔξωθεν πρόβατα, ἔϲωθεν δὲ λύκοι ἅρπαγεϲ καὶ θηρία ἰοβόλα· πάντα γὰρ μεθ’ ὑποκρίϲεωϲ λαλοῦϲίν τε καὶ πράττουϲιν. εἶτα ἐπιτραπέντεϲ καθίϲαι τὴν ζήτηϲιν ἐποιοῦντο. ὁ δὲ ἐν ἁγίοιϲ βαϲτάζων τὰ ἅγια εὐαγγέλια καὶ ποιήϲαϲ τὴν ϲφραγῖδα τοῦ ϲταυροῦ ἐν τῷ ϲτόματι αὐτοῦ ἤρξατο ἐπερωτᾶν αὐτὴν ἐξειπεῖν τὴν δόξαν αὐτῆϲ, ἣ δὲ ἤρξατο λέγειν. ὁ δὲ ἀδελφὸϲ Κορνήλιοϲ ὁ διάκονοϲ ὁ πρὸ βραχέοϲ ὀνομαϲθείϲ, ἐπι- ϲτάμενοϲ τὰ Ἐννόμου ϲημεῖα, ἐπιτραπεὶϲ παρὰ τοῦ μα- καριωτάτου ἐπιϲκόπου πάντα τὸ λεγόμενα καὶ ἀντιτι-
[*](15 cf Matth. 7,15) [*](1 ταύτηϲ ἀδελφή V 2 τυγχάνῃ B 3 πείθει B 4 παρα- γίνου Eb 8 διάλογων B 9 τι δὲ B 11 δὲ add. Ha, an ἦϲαν 〈δὲ οὗτοι μὲν〉 ὀχροὶ B V corr. v 12 ὅρμουν BV corr. v ἐπὶ λόγων Ha 13 παιδίαϲ B 15 [δὲ] δὴ Us) [*](17 καθῆϲαι BV corr. v 22 κορνίλιοϲ B βραχέωϲ BV corr. v 28 ἐν νόμῳ Ha) 72
θέμενα ἐϲημειοῦτο, ἐμοῦ καὶ τοῦ ἀδελφοῦ Βαρωχᾶ ὑπο- μιμνηϲκόντων. τὸν δὲ διάλογον οὐκ ἔγραψα ἐν τούτῳ τῷ βιβλίῳ διὰ τὸ εἶναι μέγαν, βουλόμενοϲ ἐν ἐπιτομῇ ποιήϲαϲθαι τὴν παροῦϲαν ϲυγγραφήν, ἐν ἑτέρῳ δὲ βιβλίῳ αὐτὸν ἐξεθέμην τοῖϲ βουλομένοιϲ γνῶναι τήν τε ϲοφίαν τὴν δοθεῖϲαν παρὰ θεοῦ τῷ ὁϲιωτάτῳ Πορφυρίῳ καὶ τοὺϲ γραώδειϲ μύθουϲ οὓϲ ἐφλυάρηϲεν ἡ τερατολόγοϲ καὶ φαρ- μακὸϲ Ἰουλία. ἥντινα μετῆλθεν ἡ θεία δίκη ὀξέωϲ. μετὰ γὰρ τὸ πολλὰ καὶ ἐπὶ πλείϲταϲ ὥραϲ μυθολογῆϲαι καὶ. τὰϲ ϲυνήθειϲ βλαϲφημίαϲ εἰπεῖν εἰϲ τὸν τῶν ὅλων κύ- ριον καὶ θεὸν κινηθεὶϲ ὑπὸ τοῦ θεϊκοῦ ζήλου ὁ ἐν ἁγίοιϲ Πορφύριοϲ, ὁρῶν τὸν τὰ πάντα περιέχοντα [τὰ πέρατα] τά τε ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα βλαϲφημούμενον ὑπὸ γυ- ναικὸϲ ἐνεργουμένηϲ ὑπὸ τοῦ διαβόλου καὶ ϲυγκαταβαινού- ϲηϲ τῷ ἐκείνου θελήματι, ἀπεφήνατο κατ’ αὐτῆϲ εἰπών· Ὁ θεὸϲ ὁ τὰ πάντα ποιήϲαϲ, ὁ μόνοϲ ἀίδιοϲ μήτε ἀρχὴν μήτε τέλοϲ ἔχων, ὁ ἐν τριάδι δοξαζόμενοϲ, πατάξει ϲου τὴν γλῶτταν καὶ φιμώϲει ϲου τὸ ϲτόμα, ἵνα μὴ λαλῇ δύϲφημα. εὐθέωϲ δὲ ϲὺν τῇ ἀποφάϲει καὶ ἡ τιμωρία ἐπηκολούθηϲεν· ἤρξατο γὰρ τρέμειν ἡ Ἰουλία καὶ ἀλ- λοιοῦϲθαι τὸ πρόϲωπον, καὶ μείναϲα ἐν ἐκϲτάϲει ἐπὶ ἱκανὴν ὥραν οὐκ ἐλάλει, ἀλλ’ ἦν ἄφωνοϲ καὶ ἀκίνητοϲ, τοὺϲ ὀφθαλμοὺϲ ἔχουϲα διηνοιγμένουϲ καὶ προϲέχονταϲ τῷ ὁϲιωτάτῳ ἐπιϲκόπῳ. οἱ δὲ ϲὺν αὐτῇ θεαϲάμενοι ἃ ὑπέϲτη ἐφοβήθηϲαν ϲφόδρα, ἐψυχαγώγουν δὲ αὐτὴν καὶ
[*](1 ἐϲιμειοῦτο B 2 ἄλογον BV λόγον Ha 3 μέγα BV corr. Ha 7 φαρμάκωϲ B rad.corr.V 9 τὰ πολλὰ B V corr. Ha πλείϲταιϲ ὥραιϲ B 10 τῶν om. B ὅλον B 12 τὰ πέρατα dittographiam del. Us cf P 14 ϲυνκαταβ. BV corr. v 17 ἔχον B τριάδη B 18 φημώϲει BV corr. v 20 ἐπικολού- θηϲεν B 22 εἰκανὴν B ἐλάλη B 23 διηνυγμένουϲ B) 73
ἐπῇδον εἰϲ τὸ οὖϲ αὐτῆϲ, καὶ οὐκ ἦν φωνὴ καὶ οὐκ ἦν ἀκρόαϲιϲ. ποιήϲαϲα δὲ ὥραν ἱκανὴν ἄφωνοϲ παρέδωκεν τὴν ψυχήν, ἀπελθοῦϲα εἰϲ ὅπερ ἐτίμηϲεν ϲκότοϲ, φῶϲ αὐτὸ ἡγηϲαμένη, κατὰ τὴν γραφὴν τὴν λέγουϲαν· ‘οὐαὶ τοῖϲ ποιοῦϲιν τὸ γλυκὺ πικρὸν καὶ τὸ πικρὸν γλυκύ, τοῖϲ τιθεῖϲι τὸ ϲκότοϲ φῶϲ καὶ τὸ φῶϲ ϲκότοϲ’. ἐπέτρεψεν δὲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ περιϲταλῆναι αὐτῆϲ τὸ ϲῶμα καὶ ταφῇ παραδοθῆναι, ἐλεήϲαϲ τὴν ἀνθρωπείαν φύϲιν· ἦν δὲ καθ’ ὑπερβολὴν εὔϲπλαγχνοϲ. ὅϲοι δὲ ἤκουϲαν τὸ γενό. μενον ὑπερεθαύμαϲαν, οὐ μόνον οἱ τῆϲ ἡμετέραϲ πίϲτεωϲ, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀλλοεθνεῖϲ. οἱ δὲ μετ’ αὐτῆϲ δύο ἄνδρεϲ καὶ γυναῖκεϲ καὶ ὅϲοι ὑπεφθάρηϲαν παρ’ αὐτῆϲ δρα- μόντεϲ προϲέπεϲαν τοῖϲ ποϲὶν τοῦ μακαριωτάτου ἐπι- ϲκόπου λέγοντεϲ· Πεπλανήμεθα, καὶ ᾔτουν μετάνοιαν. ὁ δὲ μακάριοϲ ἐποίηϲεν πάνταϲ ἀναθεματίϲαι τὸν Μάνην τὸν ἀρχηγὸν τῆϲ αὐτῶν αρέϲεωϲ, ἐξ οὗ καὶ Μανιχαῖοι ἐκλήθηϲαν, καὶ κατηχήϲαϲ αὐτοὺϲ ἐπὶ πλείϲταϲ ἡμέραϲ προϲήγαγεν τῇ ἁγίᾳ καθολικῇ ἐκκληϲίᾳ. προφάϲει δὲ ἐκείνων καὶ ἄλλοι τῶν ἀλλοεθνῶν μετανοήϲαντεϲ ἐφω- τίϲθηϲαν.
μετὰ δὲ πενταετῆ χρόνον ἐτελειώθη τὸ ἔργον τῆϲ ἁγίαϲ ἐκκληϲίαϲ τῆϲ μεγάληϲ, ἐκλήθη δὲ Εὐδοξιανὴ ἐκ τοῦ ὀνόματοϲ τῆϲ θεοφιλεϲτάτηϲ Εὐδοξίαϲ τῆϲ βαϲιλίδοϲ. ἐπετέλεϲεν δὲ ὁ ὁϲιώτατοϲ Πορφύριοϲ τὰ ἐγκαίνια τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἀναϲταϲίμῳ τοῦ ἁγίου πάϲχα πολυτελῶϲ, μὴ [*](4 Isai. 5, 20) [*](2 ποιἡϲαϲ V corr. v 4 αὐτῶ BV corr. v 8 ἀνθρωπίαν BV corr. v 11 ἀλλοεθνῆϲ B 13 προϲέπεϲον v 15 ἀνα- θεματῆϲαι B V corr. v 17 ἐκλίθηϲαν V corr. v 19 ἅλλων ἐθνῶν BV corr. Ha 23 βαϲιλείδοϲ B)
74
φειϲάμενοϲ δαπάνηϲ, ἀλλὰ ϲυνάξαϲ πάνταϲ τούϲ μονα- χοὺϲ ὡϲ ὀνόματα χίλια μετ’ ἄλλων εὐλαβῶν κληρικῶν καὶ λαικῶν καὶ ἐπιϲκόπων ἐποίηϲεν εὐφροϲύνην τὰϲ πάϲαϲ ἡμέροϲ τοῦ ἁγίου πάϲχα. καὶ ἦν θεάϲαϲθαι ἀγ- γελικοὺϲ χοροὺϲ οὐ μόνον ἐν τῇ ἀκολουθίᾳ τῇ ἐκκλη- ϲιαϲτικῇ, ἀλλὰ καὶ ἐν ταῖϲ ὥραιϲ, ἡνίκα ἐγεύοντο. οὐ μόνον γὰρ ἦν ἡ τράπεζα αἰϲθητή, ἀλλὰ καὶ πνευματική. μετὰ γὰρ τὸ ὄψον ἐλέγετο ψαλμὸϲ καὶ μετὰ τὸ πόμα ὕμνοϲ. οἱ δὲ τῆϲ εἰδωλομανίαϲ ὁρῶντεϲ τὰ γινόμενα ἐτήκοντο τῇ καρδίᾳ. καὶ γὰρ πανταχόθεν ἤρχοντο ξένοι θεάϲαϲθαι τὸ κάλλοϲ καὶ τὸ μέγεθοϲ τῆϲ εἰρημένηϲ ἁγίαϲ ἐκκληϲίαϲ· ἐλέγετο γὰρ παϲῶν τῶν ἐκκληϲιῶν τῶν κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ μείζων. τούτου ἕνεκεν ὅτε τούϲ θεμε- λίουϲ ἔβαλεν τὴν ἀρχὴν ἐνεκαλεῖτο παρά τινων πιϲτῶν, ὅτι μεγάλην αὐτὴν ἐχάραξεν ὀλίγων ὄντων Χριϲτιανῶν ἐν τῇ πόλει, καὶ ἀποκριθεὶϲ ὁ ὁϲιώτατοϲ Πορφύριοϲ εἶπεν Μὴ ἔϲηται· ἡ πίϲτιϲ ὑμῶν ὀλίγη· εὔελπιϲ γάρ εἰμι εἰϲ τὸν κύριον Ἰηϲοῦν Χριϲτὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, ὅτι πληθύνει τὴν ποίμνην αὐτοῦ καὶ μεγαλύνει πλέον τὸν Οἶκον τοῦτον ἐκ τοῦ μὴ δύναϲθαι τὰ πλήθη τῶν Χρι- ϲτιανῶν χωρεῖν· οὕτε γάρ ἐϲτιν ἀνθρώπινον τὸ τῶν Χριϲτιανῶν δόγμα, ἵνα πρὸϲ καιρὸν ὀφθῇ καὶ καταλυθῇ, ἀλλὰ θεικὸν καὶ αὔξηϲιν ἐπιδεχόμενον. ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα ἀεὶ διελέγετο ὁ μακάριοϲ τοῖϲ πιϲτοῖϲ, οὐ μόνον ἐν τῇ ἐκκληϲίᾳ ἀλλὰ καὶ ἐν ἑκάϲτῳ τόπῳ φωταγωγῶν
[*](1 φηϲάμενοϲ BV corr. v 2 ἄλων B 5 χωροὺϲ B 6 εὐωχίαιϲ pro ὥραιϲ voluerat Eb ἐγένοντο BV cf. 16, 2 7 ἐϲθητή BV corr. v 6 μετοπόμα B 9 γενόμενα B 10 ἐτί- κοντο B 12 ἐλέγετῳ B 13 ἐκεῖνο ex ἐκείνου V 17 ἔϲηται: latere videtur coni. aor. ll plur. 19 μεγαλύνῃ B 21 οὔτε: οὕτω V οὔπω V2ν 22 ὡφθῆ BV corr. v 25 φωταγωγὸν B ) 75
καὶ ὠφελῶν τὸν φιλόχριϲτον λαόν. μετὰ δὲ τὰϲ ἡμέ- ραϲ τῆϲ ἑορτῆϲ τὰ πλήθη μετ’ εἰρήνηϲ ἕκαϲτον εἰϲ τὰ ἴδία ἀπέλυεν. μετὰ δὲ τὸ κτίϲαι καὶ ἁγιάϲαι τὴν μένην ἁγίαν ἐκκληϲίαν ἔταξεν δίδοϲθαι ἑκάϲτῳ ξένῳ ἐνδημοῦντι τῇ πόλει μιᾶϲ ἡμέραϲ τὸ ἀνάλωμα, ἐχορήγει δὲ καὶ ἑκάϲτῳ πτωχῷ ξένῳ τε καὶ πολίτῃ καθ’ ἑκάϲτην ἡμέραν ἀνὰ ὀβολοὺϲ ἕξ ἐκτὸϲ ὧν αὐτὸϲ παρεῖχεν δι’ ἑαυτοῦ τοῖϲ προϲερχομένοιϲ αὐτῷ ἔν τε ἱματίοιϲ καὶ ἀργυρίῳ καὶ χρυϲίῳ, ἑκάϲτῳ παρέχων πρὸϲ τὴν αὐτοῦ ἀξίαν, καὶ οὐδεὶϲ ἦν ἄμοιροϲ τῶν δεομένων τῶν αὐτοῦ χαριϲμάτων. ἐν δὲ ταῖϲ ἡμέραιϲ τῶν νηϲτειῶν τῆϲ ἁγίαϲ παϲχαλίαϲ ἐχορήγει ἑκάϲτῳ πτωχῷ ἀνὰ ὀβολοὺϲ δέκα ἐπὶ ἡμέραϲ τεϲϲαράκοντα, παρακελευϲάμενοϲ ἐν τῇ αὐ- τοῦ εὐϲεβεῖ διαθήκῃ πάντωϲ δίδοϲθαι τοὺϲ εἰρημένουϲ δέκα ὀβολούϲ τὰϲ τεϲϲαράκοντα ἡμέραϲ, ἀφορίϲαϲ πρόϲ οδον ἐξ ἧϲ αὐτοὺϲ δίδοϲθαι βουληθεὶϲ ἐν τῇ εἰρημένῃ δια- θήκῃ ἐνέταξεν, εἰ μὴ χορηγηθείη ταῦτα καθ’ ἕκαϲτον ἐνιαυτόν, τὴν εἰρημένην πρόϲοδον ἔρχεϲθαι εἰϲ τὴν ἁγίαν ἐκκληϲίαν Καιϲαρείαϲ. ταῦτα δὲ ὕϲτερον ἐγένετο.
οἱ δὲ τῆϲ εἰδωλομανίαϲ ὅϲον ἐθεώρουν προκόπτοντα τὸν Χριϲτιανιϲμόν, τοϲοῦτον ἐμαίνοντο καὶ ἐϲπούδαζον κακῶϲαι τοὺϲ Χριϲτιανοὺϲ καὶ πρό γε πάντων τὸν ὅϲιον αὐτῶν ποιμένα Πορφύριον. ποτὲ γὰρ ἀντιβολῆϲ γενο- μένηϲ χάριν χωρίων μεταξὺ τοῦ οἰκονόμου τῆϲ ἁγίαϲ ἐκ- [*](1 ὀφελῶν B 2 πλήθει B 3 ἀπέλυον BV corr. Ha κτήϲαι B 4 διδοῦϲθαι BV corr. Ha 5 ἐνδιμοῦντι B χωρίγει B 8 ἰματίουϲ B ίματίω V 10 ἄμυροϲ BV corr. v) [*](12 ἐχωρίγει B -ἡγῃ V corr. v δέκα: ῖ B 14 εὐϲεβῆ BV corr. v 16 δίδωϲθαι B εἰρημένῃ: εἰ secr. V 18 ἐνιαυτόν. χρόνον V 19 κεϲαρεῖαϲ B 20 προκόπτωντα B τὸν add. B προκόπτονταϲ τοὺϲ χριϲτιανούϲ V )
76
κληϲίαϲ καὶ Ϲαμψύχου τοῦ πρωτεύοντοϲ, ὁ θεοφιλὴϲ Βαρωχᾶϲ ὁρῶν τὸν οἰκονόμον ὑβριζόμενον ἀντελάβετο αὐτοῦ καὶ ἤρξατο ὑβρίζειν τὸν εἰρημένον Ϲάμψυχον. ἀκούϲαντεϲ δὲ καὶ οἱ λοιποὶ τοῦ βουλευτηρίου ϲυν- αχθέντεϲ ἐπῆλθον τῷ τε οἰκονόμῳ καὶ τῷ θεοφιλεῖ Βαρωχᾷ, ϲυνανέβηϲαν δὲ τοῖϲ βουλευταῖϲ καὶ πολλοὶ τῶν πολιτῶν πρόφαϲιν εὑρόντεϲ τοῦ κακῶϲαι τοὺϲ ἀπὸ τῆϲ πίϲτεωϲ, καὶ ὡϲ ἂν εἶποι τιϲ ἀπὸ μικροῦ ϲπινθῆροϲ τοϲοῦτο πῦρ ἥφθη καὶ ἐξεκαύθη ὡϲ κινδυνεῦϲαι πάνταϲ τοὺϲ Χριϲτιανοὺϲ ἀπολέϲθαι. τοϲοῦτον γὰρ ἐμάνηϲαν οἱ εἰδωλολάτραι ὡϲ αὐτοὺϲ ἐπᾶραι καὶ ξίφη καὶ ῥόπαλα καὶ φονεῦϲαι ὀνόματα ἑπτὰ καὶ ἄλλουϲ πολλοὺϲ πλῆξαι· εἶτα μὴ ἀρκεϲθέντεϲ τούτοιϲ ἐπ’ αὐτὸν τὸν ποιμένα ὥρμηϲαν. προδραμόντεϲ δέ τινεϲ χαίροντεϲ τῷ ἀγαθῷ ἀπήγγειλαν τῷ ὁϲιωτάτῳ ἐπιϲκόπῳ τὴν καταδρομὴν τοῦ πλήθουϲ. ἀκούϲαϲ δὲ ὁ μακάριοϲ προϲκαλεϲάμενόϲ με εἶπεν· Φύγωμεν, ἀδελφέ, καὶ κρυβῶμεν μικρὸν ἕωϲ οὗ παρέλθῃ ἡ ὀργὴ κυρίου. καὶ τοιχοβατήϲαντεϲ ἐφύγομεν διὰ τῶν δωμάτων. οἱ δὲ εἰδωλομανεῖϲ κατεάξαντεϲ τὰϲ θύραϲ τοῦ ἐπιϲκοπείου ἐπειϲῆλθον καὶ μὴ εὑρόντεϲ τὸν ἐν ἁγίοιϲ Πορφύριον πάντα τὰ ἐκεῖ εὑρεθέντα διήρ- παϲαν. ἐγῶ δὲ καὶ ὁ μακάριοϲ Πορφύριοϲ φυγόντεϲ
[*](1 προτεύοντοϲ V corr. v 5 τό τε B θεοφιλῆ V corr. v 7 εὐρῶντεϲ V corr. v 8 ὡϲ ἐὰν BV corr. Ha 11 ξίφει B 14 ὅρμηϲαν B 15 ἀπήγγειλαν: λαν secr. V2 -γειλαν v 18 τυχοι B τ[οι]χοβ. c.ras. V ἐφύγωμεν B 19 δομάτων BV corr. ha qui add. ‘Matth. 10,27 ἐπὶ τῶν δω- μάτων, super tecta. Gloss. Philox. tectum ϲτέγη, ϲτεγνόν, καὶ. δῶμα. Cyr. δῶμαι tectum. [cf CGL. Il 195, 50. 282,41] cf. Vulckenar. schol. in N. T. t. I p.109 et 461 et Ϲangium in doma’ 20 ἐπππϲκοπίου B V corr. Ha εὑρῶντεϲ V corr. v 22 ἐγώ τε V) 77
διὰ τῶν δωμάτων εὕραμεν παιδίϲκην ὡϲ ἐτῶν δέκα τεϲϲάρων, ἥτιϲ ἐπιγνοῦϲα τὸν ὅϲιον ἐπίϲκοπον προϲ- ἐπεϲεν τοῖϲ ποϲὶν αὐτοῦ. ὁ δὲ μακάριοϲ ἐπηρώτηϲεν αὐτὴν τίϲ ἐτύγχανεν καὶ ποίων γονέων. ἡ δὲ παιδίϲκη ἀποκριθεῖϲα εἶπεν ὅτι ὀρφανὴ τυγχάνει ἔκ τε πατρὸϲ καὶ μητρόϲ, μάμμην δὲ ἔλεγεν ἔχειν γραῦν τῷ ϲώματι ἀϲθενῆ, καὶ αὐτὴν ἐργάζεϲθαι καὶ τρέφειν ἑαυτὴν καὶ τὴν αὐτῆϲ μάμμην. ἐπηρώτα δὲ αὐτὴν εἰ Χριϲτιανὴ ὑπῆρχεν, ἣ δὲ πάλιν εἶπεν μὴ εἶναι, ἀλλ’ ἐπιθυμεῖν ἐκ πολλοῦ Εἴπερ εἰμὶ ἀξία. ὁ δὲ εὔϲπλαγχνοϲ Πορφύριο ἀκούϲαϲ τὸν λόγον τῆϲ παιδίϲκηϲ καὶ κατανυγεὶϲ ἐδά- κρυϲεν εἰπών Πῶϲ πρόχειρον ὑπάρχει εἰϲ τὸ ἀγαθὸν τῶν Γαζαίων γένοϲ. ἀλλ’ ὁ ἀντικείμενοϲ ϲπουδάζει ἐμ- ποδίζειν τῇ τοιαύτῃ προαιρέϲει, ὃν ὁ κύριοϲ πατάξει τῷ λόγῳ τοῦ ϲτόματοϲ αὐτοῦ. εἶπεν δὲ τῇ κόρῃ· Ἄγαγε ἡμῖν ἐνταῦθα ψίαθον ἐν τῷ δωματίῳ τούτῳ, ἵνα μείνω- μεν ἐνταῦθα ἕωϲ οὐ καταϲτῇ ὁ θόρυβοϲ τῆϲ πόλεωϲ, καὶ μὴ ἀπαγγείλῃϲ τινὶ ὅτι ἐνταῦθά ἐϲμεν. ἣ δὲ ὅρκοιϲ διεβεβαιοῦτο μὴ ἐκφαίνειν μηδὲ τῇ μάμμῃ αὐτῆϲ. κατ ελθοῦϲα δὲ διά τινοϲ οἰκίϲκου εἰϲ τὸν αὐτῆϲ οἶκον ἤγαγεν τὸ ψιάθιον καὶ τύλην ἀχύρων, 〈καὶ〉 καθαπλώ- ϲαϲα τὸν ψίαθον ὑπέβαλεν τὴν τύλην, καὶ προϲπεϲοῦϲα τοῖϲ ποϲὶν τοῦ μακαρίου παρεκάλει αὐτὸν γεύϲαϲθαι τῶν μετρίων αὐτῆϲ βρωμάτων καὶ μὴ ἀναξιοπαθῆϲαι ἐπὶ τῇ πτωχείᾳ αὐτῆϲ· ἦν γὰρ καὶ πρὸϲ ἑϲπέραν. ὁ δὲ ὅϲιοϲ
[*](1 δομάτων BV corr. Ha παιδίϲκη V corr. V2 5 τυγ- χάνῃ BV corr. v 6 τὸ B 7 ἀϲθενὴν B V corr. Ha 9 ἣ in ras. V 10 εἰμὴ B 13 f 〈τὸ〉 τῶν 16 δοματίω B V corr. Ha 19 διὲβεβαιούτω B 21 τὸ ψιάθιον . . . καθαπλώ- ϲαϲα om. V ϲτύλην ἄχυρον B 22 τὴν ψίαθον V 23 ποϲὶ V 24 ἀξιωπαθῆϲαι BV corr. Ha 25 πτωχία B ) 78
θέλων μιμητὴϲ γενέϲθαι τοῦ μεγάλου προφήτου Ἰλίου εἶπεν τῇ κόρῃ· Ϲπούδαϲον, θύγατερ, καὶ ἄγαγε, ἵνα ϲοι. ἀποδῷ ὁ κύριοϲ δι’ ἐμοῦ πνευματικὴν τροφὴν καὶ ϲαρ- κικήν. ἣ δὲ ϲπεύϲαϲα κατέβη καὶ ἀπελθοῦϲα ἠγόραϲεν ἄρτον καὶ ἐλαίαϲ καὶ τυρὸν καὶ βρεκτὸν ὄϲπριον καὶ. οἶνον, ἤγαγεν δὲ πάντα καὶ παρέθηκεν ἐνώπιον ἡμῶν εἰποῦϲα· Λάβετε, κύριοί μου, καὶ εὐλογήϲατε τὴν πτω- χείαν μου. ὁ δὲ μακάριοϲ πάλιν κατανυγεὶϲ ἐδάκρυϲεν, προεωρακὼϲ ἣν ἤμελλεν ἔχειν πίϲτιν εἰϲ τὸν Χριϲτόν. καὶ ἀναϲτάντεϲ καὶ ποιήϲαντεϲ τὰϲ ϲυνήθειϲ εὐχὰϲ καὶ καθίϲαντεϲ . . . ἐγῶ καὶ τυροῦ καὶ οἴνου μετέλαβον, ὁ δὲ ὅϲιοϲ ἄρτου καὶ βρεκτοῦ ὀϲπρίου καὶ ὕδατοϲ. καὶ ἀπολύϲαντεϲ τὴν κόρην πρὸϲ τὴν αὐτῆϲ μάμμην ἡμεῖϲ ὑπνώϲαμεν ἐν τῷ δωματίῳ· ἦν γὰρ καὶ θέρουϲ ὥρα. ἐπηρωτήϲαμεν δὲ καὶ τὸ ὄνομα τῆϲ κόρηϲ, εἶπεν δέ· Ϲαλαφθά, ὃ ἑρμηνεύεται Ἑλληνιϲτὶ Εἰρήνη. ἐποιήϲα- μεν δὲ καὶ τὴν ἑξῆϲ ἐν τῷ δωματίῳ, τῆϲ καλῆϲ Εἰρήνηϲ ποιούϲηϲ ἡμῖν πᾶϲαν ἀπόκριϲιν μετὰ πολλῆϲ προθυμίαϲ. ὡϲ δὲ ἔγνωμεν ὅτι κατέϲτη ὁ θόρυβοϲ τῆϲ πόλεωϲ, ἐπο- ρεύθημεν διὰ τῆϲ νυκτὸϲ εἰϲ τὴν ἁγίαν ἐκκληϲίαν καὶ ἀνελθόντεϲ εἰϲ τὸ ἐπιϲκοπεῖον οὐδὲν εὕραμεν ἐν αὐτῷ εἰ μὴ τὸν θεοφιλῆ Βαρωχᾶν κείμενον καὶ ἐϲχάτωϲ ἔχοντα
[*](1 cf 1 Reg.17,10sq.) [*](1 μημητὴϲ B 2 ϲὺ BV corr. Ha 4 ἀνελθοῦϲα BV corr. Ba 5 ἐλ[αί]αϲ c.ras. V 7 λάβεται B πτωχίαν B 8 ἐδά- [κρυ]ϲεν c. ras. B 9 προεωρακὸϲ B ἡμελεν B εἴμελλεν V corr. v 11 καθήϲαντεϲ B spatium vacuum relictum B μετ- ελάβομεν V f. nihil deest 13 ἑαυτῆϲ BV corr. Ha 14 δομα- τίω BV corr. Ha 15 ἐπερωτήκϲαμεν BV corr. v 16 Ϲαλάνθa P cf. Mazocbius apud Migne PG LXV p. 1260 ἐλληνιϲτὴ BV corr. v 17 δοματίω V 21 εἰϲ τὸ: ἐν τῶ V ἐπιϲκοπίον B ίω V corr. Ha εὕρομεν v 22 μὴ· μὶ B θεοφιλεῖ B ) 79
ἐκ τῶν ἐπενεχθέντων αὐτῷ πληγῶν παρὰ τῶν ἀθέων καὶ ἀϲεβῶν εἰδωλολατρῶν. μετὰ δὲ ὀλίγαϲ ἡμέραϲ γνοὺϲ τὰ γενόμενα ἐν τῇ πόλει ὁ ὑπατικόϲ (Kλᾶροϲ δὲ ἐκα- λεῖτο), πέμπει κομενταρήϲιον μετὰ πολλῆϲ βοηθείαϲ καὶ. ὡϲφαλίζεται οὓϲ ἐνέδειξαν οἱ δημοϲιεύοντεϲ καὶ παριϲτᾷ εἰϲ Καιϲάρειαν, καὶ τοὺϲ μὲν ἐτιμωρήϲατο, τοὺϲ δὲ βου- ευρίϲαϲ ἀπέλυϲεν, καὶ ποιήϲαϲ οὐ μικρὸν φόβον οὕτωϲ κατέϲτηϲεν τὴν πόλιν.
μεθ’ ἡμέραϲ δὲ ὀλίγαϲ ἀνεμνήϲθη ὁ ἐν ἁγίοιϲ φύριοϲ τῆϲ ἀγαθῆϲ ἐκείνηϲ κόρηϲ τῆϲ ὑποδεξαμένηϲ ἡμᾶϲ 〈καὶ〉 μετεπέμψατο αὐτὴν δι’ ἐμοῦ· ἣη δὲ δρομαία παρ- εγένετο, ἔχουϲα καὶ ἄλλην γυναῖκα ἣν ἔλεγεν θείαν εἶναι. ευελθοῦϲαι δὲ πρὸϲ τὸν μακάριον ἐπίϲκοπον προϲέπεϲαν τοῖϲ ποϲὶν αὐτοῦ ὃϲ εὐμενῶϲ ταύταϲ ἐδέξατο ὡϲ πατὴρ φιλόϲτοργοϲ. εἶπεν δὲ τῇ κόρῃ· Ἀληθῶϲ, θύγατερ, ἐπι θυμεῖϲ γενέϲθαι Χριϲτιανή ἣ δὲ ἀποκριθεῖϲα εἶπεν· Καὶ ἤδη εἶπόν ϲοι, κύριέ μου, ὅτι ἐκ πολλοῦ ἔχω τὴν ἐπι- θυμίαν ταύτην καὶ νῦν παρήγαγον μάρτυρα τὴν ἐμὴν θείαν, ἥτιϲ καὶ αὐτὴ τῆϲ αὐτῆϲ ἐϲτιν ἐπιθυμίαϲ. ὃ δὲ πριχαρὴϲ γενόμενοϲ εἶπεν αὐτῇ Ἀνδρίζου καὶ ἴϲχυε, ηέκνον. καὶ προϲκαλεϲάμενοϲ τὸν οἰκονόμον τῆϲ ἁγίαϲ ἐκκληϲίαϲ ἐπέτρεψεν αὐτῷ παρέχειν αὐτῇ τε καὶ τῇ αὐτῆϲ μάμμῃ ἀργυρίου μιλιαρήϲια τέϲϲαρα καθ’ ἑκάϲτην ἡμέραν, τῇ δὲ αὐτῆϲ θείᾳ ἔδωκεν νόμιϲμα ἕν, καὶ ϲφρα- [*](1 ἐπενεχθειϲῶν v ‘de participiis cum nominibus genere non congaruentibus dixerant Reisk. animadv. in Polyb. p.390, Lobeck. Phryn.p.448 et751, Agl. p. 216, Bekk. in Zos.lV 29 Ha 5 παρηϲτᾶ V corr. v 6 βουνευρήϲαϲ B 11 καὶ add. Ha 13 προϲέπεϲον v 15 θύγατηρ BV corr. v 19 ἥτηϲ B) [*](20 αὐτῇ . . . 22 παρέχειν om. V 23 μηλιαρήϲια V corr. v 24 ἔδοκεν B ϲφραγήϲαϲ B)
80
γίϲαϲ αὐτὰϲ τῷ ϲημείῳ τοῦ ϲταυροῦ ἀπέλυϲεν, παραγγεί- λαϲ αὐταῖϲ ϲχολάζειν ταῖϲ εὐχαῖϲ καὶ τῇ κατηχήϲει τῶν κατηχουμένων. ἔπεμψεν δὲ καὶ εἰϲ τὸν αὐτῆϲ οἶκον τὸν θεοϲεβῆ Τιμόθεον τὸν πρεϲβύτερον καὶ κατηχητὴν καὶ ἐπέτρεψεν αὐτῷ ϲφραγίϲαι τὴν μάμμην τῆϲ κόρηϲ· ὡϲ γὰρ προεῖπον τὸ ϲῶμα εἶχεν ϲυμπεπαρμένον. καὶ κατηχη- θεῖϲαι αἱ τρεῖϲ ὀλίγον χρόνον ἠξιώθηϲαν τοῦ τιμίου βα- πτίϲματοϲ. μετὰ δὲ τὸ ἀποθέϲθαι τὸ ἅγιον ϲχῆμα προϲ- καλεϲάμενοϲ ὁ ὅϲιοϲ τὴν εἰρημένην κόρην εἶπεν αὐτῇ· Θέλειϲ ζευγνύωμέν ϲε ἀνδρὶ πρὸϲ γάμον ἔννομον καὶ. γὰρ ἔϲτιν ϲοι καιρὸϲ τοῦ ϲυμβιῶϲαι· οὔτε γὰρ ἀπηγό- ρευται τῇ ἡμετέρᾳ γραφῇ ὁ ϲεμνὸϲ γάμοϲ. ἡ δὲ κόρη ἀκούϲαϲα τὸν λόγον τοῦ ὁϲίου ἤρξατο δακρύειν καὶ λέγειν· Πάτερ ἀγαθέ, μεθ’ ὅ με ἔζευξαϲ ἀνδρὶ μεγάλῳ, ἀποζεῦξαί με θέλειϲ ἐκείνου καὶ ἐκδοῦναι ταπεινῷ καὶ μηδαμινῷ, μηδαμῶϲ, κύριέ μου, τοῦτο ποιήϲῃϲ. ὁ δὲ ἐν ἁγίοιϲ ϲυναρπαγεὶϲ εἶπεν· Καὶ τίϲ ἐϲτιν οὗτοϲ ὃν ἔζευξά ϲοι; ἣ δὲ ἀπεκρίνατο· Ἰηϲοῦϲ Χριϲτόϲ, ὁ ϲωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν, ὁ ἀληθινόϲ μου νυμφίοϲ, οὗ οὐκ ἀποζεύγνυμαι εἰϲ τὸν αἰῶνα. ἀκούϲαϲ δὲ ὁ ἐν ἁγίοιϲ καὶ κατανυγεὶϲ ἐδάκρυϲεν, ὥϲτε ἐκ τῆϲ πολλῆϲ κατα- νύξεωϲ περιλαβεῖν τὴν κόρην καὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆϲ καταφιλῆϲαι· ὄντωϲ γὰρ ἦν τελείωϲ ἀπαθὴϲ καὶ ἀπὸ πολλῆϲ εὐϲπλαγχνίαϲ ἐγγὺϲ ἔχων τὸ δάκρυον. καὶ ἡμεῖϲ δὲ οἱ περὶ αὐτὸν θεαϲάμενοι τὴν χάριν τοῦ ἁγίου πνεύ-
[*](4 [πρ]εϲβύτερον c.ras. V 2 αὐτῆ ex αὐτπὴν V 10 ζεύ- γνωμέν ϲε BV corr. v 11 βιῶϲαι BV corr. Ηa 12 ἡμετέ V ρα add. V2 16 μηδαμηνῶ BV corr. v ποιήϲειϲ B 20 ἀπο- ζεύγνοιμε B -νυμε V corr. v 22 κόρην in ras. V 23 ἀπα- θεἰϲ B εὐπαθὴϲ Ha, an ϲυμπαθὴϲ 24 δακρύων B 25 πνεύ- ματοϲ. πατρὸϲ V) 81
ματοϲ τὴν δοθεῖϲαν τῇ θεοφιλεῖ κόρῃ ἐδοξάϲαμεν τὸν θεὸν τὸν δωρούμενον ϲοφίαν καὶ χάριν τοῖϲ ἐκλεκτοῖϲ αὐτοῦ. | ἀπέλυϲεν δὲ τὴν κόρην ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρῳ. ϲυνέβη δὲ ἐν αὐταῖϲ ταῖϲ ἡμέραιϲ τὴν γραῦν ἀναπαῆναι καὶ ἀπελθεῖν πρὸϲ κύριον. τότε προϲκαλεϲάμενοϲ τὴν κόρην μετεπέμψατο τὴν θεοϲεβῆ Μαναρίδα τὴν διάκονον, τὴν διερμηνευομένην καὶ αὐτὴν κατὰ μὲν τὴν Ἑλληνίδα γλῶϲϲαν Φωτεινήν, ταύτῃ παρέθετο τὴν Ϲαλαφθάν, δοὺϲ αὐτῇ τὸ κανονικὸν ϲχῆμα, καὶ παραθέμενοϲ αὐτὰϲ τῷ θεῷ ἀπέλυϲεν μετ᾿ εἰρήνηϲ. τοιαύτην δὲ ἀνεδέξατο πολι- τείαν οἵαν οὐκ ἄλλη κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ἔϲχεν, καθ᾿ ἡμέραν νηϲτεύουϲα καὶ μετὰ τὴν νηϲτείαν μεταλαμβά- νουϲα ὀλίγου ἄρτου μετὰ ἁλῶν καὶ ὀϲπρίου βρεκτοῦ ἢ λεπτολαχάνου καὶ ὕδατοϲ μόνου· τοῦ γὰρ οἴνου παν- τελῶϲ οὐ μετελάμβανεν. ἐν δὲ ταῖϲ ἑορταῖϲ μετελάμ- θανεν καὶ ἐλαίου καὶ ἐλαίαϲ ἤϲθιεν, οὐδὲν δὲ ἄλλο τῶν διὰ πυρὸϲ γενομένων ἐγεύετο, ἐν δὲ τῇ τεϲϲαρακοϲτῇ τῶν νηϲτειῶν τὰϲ πάϲαϲ ἡμέραϲ διὰ δύο ἤϲθιεν βρεκτὰ ὄϲπρια ἢ λεπτολάχανα ἄνευ ἄρτου, τὴν δὲ ἁγίαν παϲχα- λίαν πᾶϲαν εἷλκεν τὴν ἑβδομάδα μηδενὸϲ μεταλαμβά- νουϲα, εἰ μὴ τῇ ἁγίᾳ πέμπτῃ μετὰ τὴν ἁγίαν κοινωνίαν ὕδατοϲ θερμοῦ. καὶ τοϲοῦτον κατέτηξεν αὐτῆϲ τὸ ϲῶμα ὡϲ νομίζειν τοὺϲ ὁρῶνταϲ αὐτὴν ϲκιὰν θεωρεῖν. ἐγέ- νετο δὲ ὑπόδειγμα καὶ ἄλλαιϲ πολλαῖϲ· ἐζήλωϲαν γὰρ τὸν βίον καὶ τὴν πολιτείαν τῆϲ ἁγίαϲ κόρηϲ Ϲαλαφθᾶϲ, ἥτιϲ ἕωϲ τοῦ νῦν δοκεῖ ζῆν· νενέκρωται γὰρ τῷ κόϲμῳ,
[*](1 δοθήϲαν B 8 φωτινήν B ταύτην BV corr. Ha f. 〈καὶ〉 τ. 10 δὲ om. V 13 ἀλῶν ex ἄλλων B ἁλὸϲ V ὀϲπρέου V 16 ἐλέαϲ B 17 ἐγεύγετο B 20 ἥλκεν B 22 κατέτιξεν B 23 όρόνταϲ B 26 ἥτηϲ B Ζεῖν B τῶ ex τὸ et κόϲμω in ras V) 82
τῷ δὲ Χριϲτῷ ζῇ καὶ ϲὺν αὐτῷ ἐϲτιν διὰ παντόϲ ἧϲ τῶν ἁγίων εὐχῶν μέροϲ ἔχωμεν. καὶ ταῦτα μὲν περὶ. τῆϲ ὁϲίαϲ κόρηϲ Ϲαλαφθᾶϲ εἰρήεθω.
ὁ δὲ μακαριώτατοϲ ἐπίϲκοποϲ Πορφύριο καταϲτήϲ τόν τε ἐικληϲιαϲτικὸν κανόνα καὶ τὴν πᾶϲαν ἀκολου- θίαν, ἐπιζήϲαϲ ἄλλα ὀλίγα ἔτη μετὰ τὸ ἁγιάϲαι τὴν μεγάλην ἐκκληϲίαν, πεωπεεὼν ἀρρωϲτίᾳ διετύπωϲεν εὐϲεβῆ διαθήκην, ληγατεύϲαϲ πολλούϲ, καὶ παραωενοϲ πάνταϲ τοὺϲ τοῦ φιλοχρίϲτου λαοῦ τῷ θεῷ ἐν εἰρήνῃ ἐκοιμήθ μετὰ τῶν ἁγίων μηνὶ Δύϲτρῳ δευτέρᾳ ἔτουϲ κατὰ Γαζαίουϲ ὀγδοηκοϲτοῦ τετροκοϲιοϲτοῦ, ἐπιϲκοπήϲαϲ ἔτη κδ καὶ μῆναϲ ια καὶ ἡμέραϲ η, τὸν καλὸν ἀγῶνα τετελεκὼϲ πρὸϲ τοὺϲ εἰδωλομανεῖϲ ἕωϲ τῆϲ ἡμέραϲ τῆϲ κοιμήϲεϲ αὐτοῦ. καὶ νῦν ἔϲτιν ἐν τῷ παραδείϲῳ τῆϲ τρυφῆϲ, πρεϲβεύων μετὰ πάντων τῶν ἁγίων ὑπὲρ ἡμῶν, ὧν ταῖϲ εὐχαῖϲ ἐλεήϲῃ ἡμᾶϲ ὁ πατὴρ καὶ θεὸϲ ϲὺν υἱῷ καὶ ἁγίῳ πνεύματι, ᾦ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτοϲ εἰϲ τοὺϲ αἰῶναϲ τῶν αἰώνων. ἀμήν.
[*](2 ἔχοιμεν Eb 5 κανώνα B ἀκολουθεῖαν B 6 ἄλα B 7 μεγάλην: ἁγίαν V 8 λιγατεύϲαϲ BV corr. v 11 ἐπππϲκοπίϲαϲ B 12 η: ὀκτὼ B 13 εἰδωλωμανεῖϲ B 16 ἐλεήϲει V -ϲειεν Ha)