Declamatio 49

ἀγανακτεῖ δέ τις οὕτως ἐπὶ τοιούτοις ἐγκλήμασι καὶ μηδὲν ἀνήκεστον πεπονθὼς πρὸς τὴν τοῦ πατρὸς ἀναίρεσιν παροξύνε- ται; πολλά τις ἂν εἴποι πρὸς ἑαυτὸν πρίν τι τῶν δει- νῶν διαπράξασθαι, πλείω δ’ ἐμοὶ περιῆν τῶν ἄλλων λογιζομένῳ ῥᾳδίως φέρειν τὴν ἀγανάκτησιν.

νῦν [*](5 ἐργασία ἀπὸ ἐκ M m Ma3) τοῦ ἐναντίου HB rubr M m Ma3) [*](1 εἴπερ ἢν HV | ἴνα VaM edd 3 βεβαίαν Ma sed αν in ras m3 | γρ ἐργασία in marg Mor quod fuit scholion ad 1. 5 „vide num vocabula τῶν ὑπαρχόντων e scholio sint, quae idem dicant atque τῆς περιουσίας“ Re at cf. p. 677, 13 | κρί- σιν BVa et γρ in marg Ma3 4 καὶ — 5 ἀνεδεξάμην om Vi | ἐνεδεξάμην Ma 6 ἢν om Μ | κομίσασθαι Ma sed ο in ras m3 7 δὲ om Vi | πρόχειρον scripsi ex HV sed in hoc δῆλον supra χεῖρον m2, Μ πρόδηλον ViMa sed in hoc γρ πρόχειρον suprascr m3, ClAthBVa edd 10 τὴν omVi | προ- ετίμησα Vi sed προσετίμησα in marg m2 11 καὶ τεθνάναι προθύμως BVaM Mor 13 ἡμῖν Vi | δὲ τίς Vi 15 τοῦ inser Vi2 | ἀφαίρεσιν Vi sed ἀναίρεσιν in marg m2 16 πολλὰ τίς | εἴποι Va sed οι ras m2 εἴπη HV εἰπεῖν MaCl | αὑτὸν Vi | ἔχοι post ἑαυτὸν MaCl, ἔχει Vi sed οι supra ει m2) [*](17 δέ μοι HVMaClAth)

ταῦτα καὶ τὰ τούτοις ὅμοια πρὸς ἐμαυτὸν ἔφην ἂν, εἰ δυσμεναίνων ἐτύγχανε καὶ μὴ τοῦ συμφέ- ροντος ἕνεκεν οὕτω βεβούλευτο. τὴν δὲ τῶν πεπραγ- μένων διάνοιαν ἀκριβῶς ἐπιστάμενος τίνα τῆς πρὸς ἐκεῖνον ὀργῆς εἶχον τὴν πρόφασιν;

χωρὶς δὲ τού- των οὐκ εὔηθες δοκεῖν μὲν ἀμύνεσθαι, πολλῷ δὲ δή- πουθεν ἐμαυτὸν ἀδικεῖν χαλεπώτερα, καὶ δι’ ὧν τις τιμωρίαν λαμβάνει, διὰ τούτων ἑαυτῷ βλάβην προσ- [*](10 cf. p. 692,4; 340,19. Dem. cor. p. 300,24) [*](13 ἐπιχείρημα ἀπὸ τῆς αἰτίας M m Ma3) [*](1 πρὸς Vi sed εἰς in marg m2 | ἐξήμαρτεν Cl sed ὲν corr m2 2 τῶν — κατέστησεν om HV | πεποίηκεν BVa sed in hoc κατέστησεν in marg m2 3 γεννήσεως HV | τὰ μείζω — 6 τιμιώτερα praemissis verbis ἐκ τῶν μελετῶν laudat auctor excerpt. Neapol. II C 32 fol. 284 v 9 ἑαυτὸν Ma sed ἑ in ἐμ corr m3, ClAth 10 δυσμενὴς HV δυσμενὴς ὢν Vi | μὴ Vi sed μὴν in marg m2 11 ἕνεκα Ma 12 τί Vi sed τίνα in marg m2 14 δήπουθεν ἐμαυτὸν ἀδικεῖν scripsi ex HVVi sed in hoc ἀδικεῖν ante ἐμαυτὸν, Ma sed in hoc δεινότερον post δήπουθεν inser m3, ClAth δήπου δεινότερον ἀδικεῖν ἐμαυ- τὸν BVa sed in hoc τερον ἀδικεῖν in ras minore m2, Μ edd) [*](15 χαλεπώτερον Vi sed α supra ον m2 | ἂν ante τις Μ edd delevi | τίς HViMaAth 16 τιμωρίας Vi | λαμβάνει scripsi ex HVViMa sed in hoc γρ ἐπάγει in marg m3, ClBVa ἐπάγει Ath sed γρ λαμβάνει in marg λαμβάνῃ Μ edd | διατούτων Ma ἑαυτ(??)ν Ath ἑαυτὸν Vi sed ἑαυτῶ in marg | βλάβην in marg Vi2)

51. Πρὸς δὲ τούτοις κἀκεῖνο πρὸς ὑμᾶς εἰπεῖν βούλομαι. πολλὰ μὲν καὶ μεγάλα τῶν τοῦ βλέπειν ἐστερημένων τὰ δυστυχήματα, τὸ δὲ δὴ μέγιστον, αὐ- τοὶ μὲν οὐκ ἂν λάθοιέν τι διαπραττόμενοι, πάντες δὲ τούτοις ἀκινδύνως ἐπιβουλεύουσι. πῶς ἂν οὖν τὸν φόνον ἐτόλμησα δεδιὼς μή τις θεάσηται καὶ ταύτην μάλιστα συγκαθεύδουσαν φυλαττόμενος; πῶς δ’ ἂν αὐτὸν ἐκεῖνον ἐπέγνων ὅν ἀνελεῖν ἐσπούδαζον ὁ πάν- τὼς χειραγωγούμενος;

οὐχ οὕτω ταῦτ’ ἔχει. πόθεν; σὸν ὡς γυναικὸς καὶ ταύτης μητρυιᾶς τὸ δυσσέβημα προγόνῳ μὲν ἐπιβουλεύειν προῃρημένης, τοῦ δὲ κλή- [*](4 cf. t. V 540, 9; VI 597, 4 17 cf. p. 678, 17; 681, 3; 687, 16; 690,4; 691,5. Poll. III 27) [*](1 ἐνθύμημα ἀπὸ προσώπου B rubr 7 εἰσβολὴ τῆς (om Ma3) δυνάμεως M m Ma3 ἡ δύναμις ᾖ (ἦ α cod.) ὡς φεύγων κέχρηται λέγων Β 11 ἡ δύναμις M rubr Ma3 ἡ βούλησις ῃ ἠ cod.) ὡς κατήγορος κέχρηται ὁ πηρός Β 15 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ (om Ma3) προσώπου τῆς μητρυιᾶς καὶ τῆς αἰτίας Mm Ma3) [*](2 καὶ om V | τίς HViMaAth 3 παρὰ inserui ex HVVi MaClAthBVa om Μ edd 4 τολμήσει ViCl | τίς HVi 6 ἂν om ViBVaM Mor 7 ἐκεῖνο Vi 8 τῶν Va sed ῶν in ras m2 | τοῦ om BVaM Mor 10 λάθοιεν τί Ma 11 οὖν ἂν MaCl I ἂν om HV | οὖν om Vi 13 δὲ V edd 14 πάν- τοσε HV πάντα Vi „fortasse voluit πανταχῆ“ Re 15 οὕτως Ath | ταῦτα AthBVa | ὅθεν Vi sed πόθεν in marg m2 16 γυναικὸς Ma sed ὸς in ras m3 | ταῦτα Η 17 προγόνων Ath προγόνοις ViVaM Mor | μὲν om Va | προειρημένης H)

ταῦτα σέ, πάτερ, κακῶς ἀπολώλεκεν, ἡ πολλὴ περὶ ἡμᾶς εὔνοια, τὸ τῆς κηδεμονίας ἡμῶν ἀνυ- πέρβλητον, ἡ τῆς γυναικὸς τῶν χρημάτων ἐπιθυμία δι’ ἢν καὶ πάλαι μὲν ἡμῖν ἐπεβούλευε, νῦν δὲ τὴν ἀνήκεστον ταύτην ἐπιβουλὴν ἀθρόως ἐπήνεγκε.

54. Καίτοι τί βουλομένη, φησίν, ἀπέκτεινα τοῦ κλήρου κυρία γενομένη; τὴν κτῆσιν τούτου βεβαιοτέραν καὶ ἀσφαλέστερον ἑλεῖν τὴν τῶν χρημάτων περιουσίαν καὶ μηδεμίαν ὕστερον τοῦ πατρὸς δεδιέναι μεταβολήν. ᾔδεις γάρ, ᾔδεις | τὴν ἐκείνου διά- [*](RIV 758) νοιαν καὶ τὴν περὶ ἡμᾶς εὔνοιαν ὅση τις ἦν ἀφ’ ὧν σοι πολλάκις ὑπὲρ ἡμῶν συνεβούλευεν, ἀφ’ ὧν θερα- πεύειν ἠξίου καὶ τοῦ μὲν ἐπιβουλεύειν ἀφίστασθαι, μητρὸς δὲ μᾶλλον ἢ μητρυιᾶς ἐπιδεικνύειν προαίρεσιν.

τούτοις τεκμηρίοις χρωμένη τὴν διαθήκην ὑπώ- [*](6 ἀποστροφή ΗΒ 11 ἡ ἑτέρα βούλησις M rubr Ma3 12 ἐπιχείρημα ἀπὸ τῆς αἰτίας M m Ma3) [*](1 καὶ om Μ 2 ἐώρας Ma sed ἃς in ras m3 ἑώρακας AthCl 3 ἡμᾶς Va sed ῶν supra ᾶς m2 5 καὶ ἀποστροφῇ ante κατειλημμένον ΒΜ edd, ἀποστροφῇ Va delevi ut e scholio sequenti ortum 6 ταὐτά σε Η 8 χρημάτων Vi sed χρηστῶν in marg m2 9 ἐν ἡμῖν in ras Va2 | ἡμῖν om Μ | ἐπεβούλευεν ἡμῖν Vi | ἐπεβούλευσε HV | νῦν δὲ] καὶ νῦν Vi 10 ἀθρόον Ath | ἐπήνεγκεν Ma 11 Καίτοι] καὶ Vi 12 γεγενημένη Η V 13 „post βεβαιοτέραν videtur deesse ποιεῖσθαι tibi facere scil. βουλομένη“ Re | καὶ om HVMaClAthBVa | ἀσφαλεστέραν Vi | „malim ἔχειν“ Re 14 μὴ δὲ μίαν Η μὴ μίαν Μ 17 περὶ Vi | συνεβούλευσεν HV 20 τούτου Vi | χρωμένης Vi)

οὐ γὰρ ἠγνόεις ὡς ζῶντος μὲν τοῦ πατρὸς τῷ μὲν δοκεῖν τὸν κλῆρον ἐκέκτησο, δεσπότης δὲ τῶν ἑαυτοῦ περιὼν ἐκεῖνος ἦν ἀληθέστε- ρος καὶ ὧς πρὸς τῷ πεπρωμένῳ τέλει τοῦ βίου γενό- μενος τῷ παιδὶ τὸν κλῆρον ἐάσει καλὸν ἅμα καὶ δί- καιον λογισάμενος, ἀναιρεθέντος δὲ φόβος μὲν οὐδεὶς μεταγνώσεως, τῶν δὲ χρημάτων ἡ κτῆσις βεβαιοτέρα καὶ λοιπὸν ὁ κλῆρος ἀκίνδυνος τοῦ δυνηθέντος ἂν ἀφελέσθαι πάλιν ἀνῃρημένου καὶ διὰ τῆς αὐτῆς πράξε- ως ὑπάρξει μὲν τυχεῖν ὧν ἐσπούδαζες, ὑπάρξει δὲ συμφοραῖς ἀνηκέστοις περιβαλεῖν τὸν πρόγονον ὀρφα- νόν, ἔρημον, τῶν ἀναγκαίων ἐνδεᾶ καταστήσασα.

57. Ῥᾳδίαν δὲ τὴν ἀναίρεσιν ἔσεσθαι τοῦ πατρὸς [*](16 ἡ δύναμις Β 19 ἡ ἑτέρα δύναμις ἤτοι ἡ τῆς μητρυιᾶς M rubr Ma3) [*](1 „aut ὑπενόεις delendum est, ut schol. vocabuli ὑπώπτευες, aut 60 servato sic est leg. ὑπώπτευες. ttim nova init sententia: ὑπενόεις, μᾶλλον δὲ σαφῶς ἐγίνωσκες“ Re 2 τοῦ om HV | et 3 διατοῦτο HViMaAthB 3 τοῦ ἐμοῦ MaCl 4 εἷναι Η V | περὶ — 5 προαίρεσιν in ras Va2 et in marg Va3 6 παρ- αιρουμένη Va sed αρ in ras m2 προίαιρουμένη Ma προ- αιρουμένη Οἶ’ προορωμένη Vi γρ περιαιρουμένη in marg Mor) [*](8 ἐκέκτητο Ath sed σο in marg 9 αὐτοῦ ΒVaM edd 11 καλὸν om AthBVaM πρέπον MaCl et γρ in marg Mor) [*](12 εἷναι καὶ πρέπον post λογισάμενος Μ 13 κτημάτων Vi 16 ἐσπούδαζεν V 18 καταστήσασθαι Vi sed σασα supra σασθαι m2 19 τοῦ πατρὸς τὴν ἀναίρεσιν ἔσεσθαι Vi sed τὴν ἀναίρεσιν ἔσεσθαι in marg m2, MaCl)

κἂν τὸν φόνον ἐργάσωμαι, δια- [*](RIV 759) φεύξομαι καὶ τὸ ἔγκλημα. τίς μὲν γὰρ ἐγκαλέ- σεῖ, τίς δὲ ἑλκύσει προθύμως εἰς δικαστήριον; ἂν μὲν ἀλλότριος ᾖ, μάλιστα μὲν ὀκνήσει τὸν κίνδυνον, προελόμενος δὲ καὶ τῶν καθ’ ἡμᾶς μηδὲν ἀκριβῶς ἐπιστάμενος ἁλώσεται μάτην συκοφαντῶν· ἐὰν δὲ τὴν γραφὴν ὁ παῖς ἀναδἐ- ξηται, τὸν φόνον ἀντεγκαλέσω καὶ καταστήσω ῥᾳδίως εἰς κίνδυνον ἄπιστον μὲν ἔγκλημα παι- δὶ σπουδαίῳ πατρῷον φόνον ἐπάγουσα, πολλοῖς [*](16 Dem. Boeot. dot. p. 1012, 17) [*](1 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ προσώπου M m Ma3 ἐπιχείρημα ἀπὸ προσώπου οἰκείου τῆς μητρυιᾶς Β 7 ἀπὸ τοῦ καιροῦ M m Ma3) [*](1 προχειρότατον HV 2 μὲν περὶ] περὶ Vi sed δὲ πρὸς 4 φυλάξαντος Cl sed α(2) in ο corr, AthM | ἢ — 5 δυνάμενος om Β 5 δὲ HV | διαχρωμένη Vi 6 ἐπι- βουλεύσασαν Vi | φωράσει Ma sed γρ καὶ φράσει in marg m3 φράσει Vi 7 οὐ scripsi e ViB ὁ reliqui libri sed οὐ supra ὁ Va, edd 8 γενέσθαι δυνήσομαι scripsi ex HWiMaClAth γενήσομαι BVaM edd 10 μὲν om Ma | γὰρ om Β | ἐγκα- λέσει scripsi ex HVViMaClAthVa καλέσει Β ἂν καλέσῃ Μ ἂν καλέσει edd sed γρ ἐγκαλέσῃ in marg Mor 11 τίς δὲ ἐλ- κύσει inserui ex HV om reliqui libri edd | τὸ ante δικαστήριον Vi 12 ᾖ Vi sed ἦν in marg m2 14 μηδὲν ἀκριβῶς scripsi ex HVViMaClAth ἀκριβῶς οὐδὲν VaM edd οὐδὲν Β 18 πατρῷον HVi)

59. Τούτων οὖν οὕτω βεβουλευμένων τὰ μὲν ἤδη κατ’ ὤρθωσε, τὰ δὲ προσθήσειν ὑπείληφε. φάρμακον γοῦν ἔχων ἐφωράθης, φησί, καὶ οἷς ἂν κατ’ αὐτῆς τις χρήσαιτο, ταῦτα καθ’ ἡμῶν προφέρειν οἴεται δεῖν. τὸ μὲν οὖν δεδέσθαι φάρμακον ἐν τοῖς ἱματίοις οὐκ ἂν ἀρνηθείην, ὅτι δ’ ἐκ ταύτης γέγονε τὸ σκευώρημα, πρόδηλον. ἡ μὲν γὰρ τοῦτο τῷ πατρὶ κατεμήνυσεν, ὁ δὲ παραχρῆμα τὴν ἐπιβουλὴν ὑπενόησε καὶ ὡς ἐρωτή- σαντος πόθεν εἴη τὸ φάρμακον ἐσιώπησα διὰ τούτου [*](14 [Quintil.] decl. II § 5 p. 24, 12) [*](8 τὰ εἰκότα τῶν ἀπ’ ἀρχῆς ἀπαρχῆς Ma3) ἄχρι τέλους M rubr Ma3 τὰ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἐξ ἀντιθέσεως Β 9 ἡ λύσις τῶν ἀπ’ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἐξ ἀντιθέσεως διὰ μεταθέσεως τῆς αἰτίας Β) [*](1 χρήσασθαι scripsi e MaClAth διαχρήσασθαι HV sed in hoc δία eras χρῆσθαι ViBVaM edd | τοῖς ante τεκμηρίοις inser Ma2 2 ἐπιβουλεύσασα Vi 3 χρήσομαι (sed ομ in ras m3) κατὰ τοῦ (sed τ in ras m3) παιδός Ma 4 ἐπιδείξομαι Ma ἐπιδείξομαι Cl ὑποδείξομεν BVa ἀποδείξω Vi sed ὑποδείξομεν in marg m2 5 φεύξομαι Vi sed διαφευξόμεθα in marg m2) [*](6 μὲν Vi sed οὖν in marg m2 | οὕτως HVViMaClAth 8 οὖν HV | κατ’ αὐτῆς ἄν τις Vi ἄν τις κατ’ αὐτῆς HVAth Re 9 προσφέρειν Ma sed σ eras 10 τὸ ante φάρμακον Μ) [*](11 ὅτι — 12 πρόδηλον praemissis verbis σκευώρημα ἡ ἐπι- βουλή Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. σκευωρῶ p. 164. 15 ed. Nauck | δὲ HVVi Lopad | ἐκ om HV | σκαιώρημα Ma sed ευ supra αἰ m3, Cl cf. p. 663,7; 664,10; 681,2 et 9; 683, 13; 686, 6; 687, 9 et 14; 691, 15 et ad p. 325, 15 12 δῆ- λον Lopad | τούτω Vi 13 τὴν om Η inser V2 | ἐπενόησε Vi MaClAth 14 διατούτου Β)

τὴν γὰρ τυφλότητα τὴν ἐμὴν ἀφορμὴν αὐτάρκη πρὸς ἅπασαν ἐπιβουλὴν εὐτυχήσασα συνεχῶς ἐχρῆτο τούτῳ καθ’ ἡμῶν τῷ πλεονεκτήματι. καὶ τὸ φάρμακον ἐκεῖνο θοἰματίῳ τῷ ἐμῷ φέρουσα ἐγκατέ- δησε. | τίς γὰρ οὐκ ἂν λάθοι τυφλὸν πάντα κατ’ [*](RIV 760) αὐτοῦ σκευωρούμενος καὶ παρόντος πράττων ἃ βού- λοιτο καὶ μετὰ πλείστης ἀδείας τὰ χείρω προφανῶς μηχανώμενος;

ἤ, πρὸς θεῶν, οὕτως ὑπῆρχον ἀνό- ητος ὧς τυφλοὺς εἶναι καὶ τοὺς ἄλλους ὑπολαμβάνειν καὶ παρασκευάζειν μὲν δηλητήριον, δῆλον δὲ τούτῳ ποιεῖν ὧς ἐπεβούλευον; τίνα δὲ τούτῳ διαφθεῖραι προ- ῃρημένος περιῄειν τοῖς ὁρῶσιν ἐπιδεικνύμενος; πότε- ρον ταύτην ἢ τὸν πατέρα; καθ’ ἑκάτερον γὰρ αὐτὴν [*](13 cf. p. 682,13; 683,8; 684,12; 685,3; t. IV 441, 7) [*](7 ἡ πιθανὴ ἀπολογία B rubr 11 διλήμματον Β) [*](1 ἡμᾶς Β | ἐπιδειξάμενος HV „malim ἐκδεξάμενος intelli- gens, colligens“ a Re 2 σκευωρήματος Cl sed εὑ in αἰ corr σκευωρήματος Ma | τιμωρίαν BVa 3 τοιαῦτα scripsi ταῦτα libri edd 5 τὴν ante ἐπιβουλὴν Vi 6 ἐπιβουλεύματι Vi sed πλεονεκτήματι in marg m2 7 ἐκείνω Μ | τῷ ἱματίῳ MaCl | ἐγκατέδησε scripsi auctore Cobeto Coll 293 συγκατέδησs libri edd 8 οὐκ ἂν] ἂν οὐκ ἂν HV οὐ ViMa sed in hoc οὐκ ἂν suprascr m3 ἂν οὐ Cl | λάθοι reposui ex HVMaClAth BVa cum lacobsio Anth. Pal. III 110 λάθῃ ViM edd | τὰ ante κατ’ HV 9 σκαιωρούμενος MaCl sed in hoc αι ex ευ corr m3 | πράττειν Vi sed ων supra ειν m2 12 τοὺς om Η inser V2 13 τούτῳ scripsi auctore Re τοῦτο libri edd 14 ἐπι- βουλεύων Ma sed ἐπεβούλευον suprascr m3 Cl | τοῦτο Vi | δια- φθείρειν BVa 16 διλήμματον post πατέρα Ath sed in textu circumductum et in marg deletum cf. schol. Β ad l. 11 | γὰρ om Vi)

εἰ μὲν τὸν πατέρα φήσειεν, ἀνθ’ ὅτου λεγέτω. καὶ τὴν πρόφασιν αὐτὴν ἐρωτήσατε. τοῦ γὰρ κλήρου μηδέπω ταύτῃ δεδωρημέ- νου δι’ ὅν, ὥς φησιν, ἠγανάκτησα, τίνα τις ἂν εἴποι ἄλλην αἰτίαν ἣν προλαβὼν ἐπεβούλευον; εἰ δὲ κατ’ αὐτῆς ηὐτρέπιστό μοι τὸ φάρμακον, πῶς ταύτην μὲν ἀνελεῖν ἐσπούδαζον, ἀντὶ δὲ ταύτης τὸν πατέρα διεχρη- σάμην;

εἶτα πῶς οὐκ ἄλογον ἐγκαλεῖν μὲν ὡς ἐπι- βουλεύοντι τῷ πατρί, τεκμήριον δὲ τούτων ἀπαιτου- μένην προφέρειν τὸ δηλητήριον, ὃ τὴν κατὰ τοῦ πα- τρὸς ἐπιβουλὴν οὐδαμῶς ἐπιδείκνυσιν;