Declamatio 43

ἀλλὰ τούτων οὐδὲν ἡ τυραννοκτόνος αὕτη προσήκατο, ἀλλ’ ἅμα τε τῆς πόλεως τὴν δημοκρατίαν ἐκεῖνος καὶ τοῦτον αὕτη κακὸν κακῶς τῆς ἀκροπόλεως ὡς ἄγος ἀπέρριψε. και- [*](10 cf. p. 339, 7 11 sq. Chor. tyr. p. 64, 6 sq. 15 Luc. merc. cond. 26; Hermot. 1; bis acc. 4. Ammon. differ. p. 144 ed. Ammon) [*](2 ἐρωτήσεως Οἶ’ 5 ἐπικαινοῖς Cl 7 ἐκόμπευσεν VatMo sed in hoc α supra ευ | ἦ Μο Re 8 εἰ μὴ vel εἰ καὶ μὴ post παραδείγματα excidisse coni lacobs Lect Schul 9 signum interrogationis posui post ἡμετέρας, comma libri Re | ἀλλ’ (1) inser Ma 2 12 μεῖζον Vat 13 δορυφόροις Vat 14 ὑπέ- γρυζεν Ma sed ζ in ξ corr, ClVat | προεσήμανε Ma sed σ(1) eras 15 ὑπετονθύρισεν MaVat | προεσήμανε MaVat προ- εσήμαινε Cl προεσήμηνε Re 16 τῇ δὲ scripsi e MaClVat cum lacobsio Schul τῇδε Μο Re 19 αὕτη scripsi αὐτὴ libri Re 20 ἄγος reposui e libris cum lacobsio Schul ἄγος Re | ἀπέρριψεν Ma)

ἔπειτα μέντοι καὶ καινὸν οὐδὲν εἰ παίδων ἀκούσασα μήτηρ οὐδέν τι πρὸ τῶν παίδων | τίθεται. τοὐναντίον μὲν οὖν, εἰ μήτηρ οὖσα μὴ [*](RIV 814) τοὺς παῖδας εἰς δωρεὰν ἐξῃτεῖτο, θαῦμα ἄν τις ἐποι- εἷτο τὸ πρᾶγμα καί πού τι καὶ ὑπώπτευσε κατὰ τῆς μητρός. νῦν δ’ ἄμ’ ἀνύποπτος ἡ τυραννοκτόνος αὕτη καὶ φιλόπολις ἀκριβῶς καὶ τὰ τῆς δωρεᾶς ἀκραιφνῆ. παῖδας αἰτεῖ μήτηρ οὓς ὤδινεν, οὓς ἀπεγαλάκτισεν, οὓς ἔθρεψεν, οὓς ἐπαίδευσε καὶ τελευταῖον τοῦτο δὴ τὸ τῶν ὡς ἀληθῶς μητέρων, ἐφ’ οἷς καὶ μόνοις τὰς ὅλας ἐλπίδας ἐσάλευε.

καὶ σὺ νῦν οὐκ αἰσχύνῃ καινὸν τοῦτο νομίζων, ὦ πρὸς τῆς Φύσεως αὐτῆς; ὁρᾷς καὶ τῶν θηρῶν τοὺς ἀγρίους ὅπως τῶν τέκνων [*](1 Plut. Cic. 4, 3 18 Chor. Marc. I p. 94, 19 ed. Boiss. qui alios locos collegit Add. p. 326 19 cf. ad t. V 318,6; VI 27, 7; t. IV 677, 7 R. Pfister N. Jahrbb. f. class. Alt. 1911 I 620 sq. 20 cf. p. 412, 20; V 444, 17; t. IV 751, 22 R. Chor. tyr. p. 67, 13 sq.) [*](5 νόμος Vat 6 ἔχοι MaClVat 7 προσυπαναπτύσσῃς Bcripsi e Ma sed υ(2) ex η corr m 2, ClVat cum lacobsio Lect Schul προσυπαναπτύσσεις Μο Re 8 καὶ om Ma 10 εἰ scripsi e MaClVat cum lacobsio Schul et Sinteni ἡ Μο Re) [*](11 ἐζητεῖτο Vat 13 ἄμ’ scripsi cum Sinteni ἀλλ’ Ma VatMo Re ἀλλὰ ὢ | ἡ om MaCl 15 ἀπεγαλά τισεν Ma cum ras 1 litt post α 16 ἐπαίδευσεν Ma 11 ὡς om Vat | μητρὸς Vat 18 ὅλας inserui e MaClVat om Mo Re | ἐσάλευε inser Mo 2 ἐσάλευεν Ma 19 Φύσεως scripsi coll ll. ll. et p. 458,5; 465, 18 φύσεως libri Re)

64. κἂν ψήφισμα τοιοῦτον ἐπ’ ἐκκλησίας ἤκουσεν ὧς εἰ μέλλει μὴ τοὺς παῖδας κατὰ γῆς ἐρριμμένους ἰδεῖν, αὐτὴ τεθνάτω πρότερον, οὐκ ἂν εὐθὺς ἐπὶ τὸ ξίφος ὥρμησεν; ὅπου δὲ καὶ νομοθέτης ἐφῆκεν αἰ- τεὶν ὅ τι καὶ θέλοι τις, ἐνταῦθα τί τῶν ἄλλων παρα- δραμοῦσα τοὺς παῖδας αἰτήσεται;

εἰ δὲ καὶ τῆς πολιτείας ἔτι παραλελυμένης κρύφα τῆς ἀκροπόλεως κατιοῦσα τὸν νόμον ἐζήτει τοῦτον ἀνῃρῆσθαι παρ’ ὑμῶν, ἔνα καὶ παρ’ αὐτῆς ὁ τύραννος πεσεῖται, τί φής; ἆρ’ οὐκ ἂν ἔδωκας; ἆρ’ οὐκ ἂν ὑφήρπασας ὧς ἕρμαιον τὸν λόγον; εἶθ’ ἃ πρινὴ γενέσθαι παρεῖχες ἂν ἑτοίμως, ταῦτα ἔχων οὐ δώσεις, ἀλλ’ ἐφέξεις τὴν [*](1 Plut. comm. not. p. 1060 D 7 Chor. tyr. p. 66, 11) [*](1 ἐθέλουσιν Μο sed ν eras ἐθέλωσι Vat 2 περιλειποιτο Vat | signum interrogationis posui e Vat punctum reliqui libri Re 3 εἰς Vat | ἔχει scripsi e MaClVat ἔχοι Μο Re | τίς Ma Cl 5 καὶ ante ὑπὲρ MaClVat | ὧν Ma sed ὡν in ras m 2 | τἆλλα Μο 6 κἂν scripsi coll p. 464,8; 466, 13 καὶ libri Re ἢ εἰ lacobs Anth. Pal. III 14, καὶ εἰ Schul 7 μέλλοι Ma ClVat I τῆς ante γῆς Μο Re delevi 9 τὸ ξίφος scripsi e MaClVat τοὺς παῖδας Μο Re 10 ὅ τι scripsi cum lacobsio Schul ὅτι libri Re | θέλοι scripsi e MaClVat θέλει Μο Re | τὶς Μο Re | μὴ ante παραδραμοῦσα Μο Re delevi cum lacob- sio Schul 12 num καταλελυμένης? | τὴν δημοκρατίαν ante κρύφα libri Re delevi cum lacobsio Lect Schul et Sinteni) [*](14 πεσεῖται, τί φής; scripsi πεσεῖται; τί φής· MaClVat υ πέση Μο πέσῃ Re 15 ἔδωκεν MaCl | ἀφήρπασας Vat 16 πρινὴ scripsi e libris πρὶν ἢ Re 17 ταῦτ’ Μο Re)

66. Ἔτι τοίνυν εἰ μὲν εἰς εὐνὴν ἀνδρὸς ἐλθεῖν ἤμελλε πάλιν, οὐκ ἂν οὕτω τῆς προτέρας γονῆς ἐξεί- χετο, ἀλλ’ εἶχεν ἂν ἐλπίδας ἐξ ἑτέρου πατρὸς καὶ πά- λιν μήτηρ ἀκοῦσαι· ἐπεὶ δὲ τοῦτο μὲν οὐδ’ εἰς νοῦν ἔλαβε τὴν ἀρχήν, οὐδὲ γὰρ τὴν συνοικίαν αἰτιωμένη τὰ μεγάλα ἐκεῖνα ἐτόλμα, ἀλλ’ ὧς ἄνδρα μὲν ἔστεργεν, ἐμίσει δ’ ὡς τύραννον, καὶ δι’ ἡμᾶς, ἀλλ’ οὐκ οἰκεί- ους | ἔρωτας τὸν πρῶτον ἄνδρα κατέκοπτεν, ἔνα [*](RIV 815) καὶ δευτέραν ὑπανάψει δᾷδα γαμήλιον, ποῦ τοῦτο τῇ πόλει πρέπον ἢ τίνος ἐχόμενον δίκης τότε μὲν χήραν δι’ ἡμᾶς γενομένην τῷ τὸν τὰ πάντα δυνάμενον σύν- οικον ἐκ μέσου θέσθαι, νῦν δ’ αὖθις δι’ ἡμῶν αὐ- τῶν καὶ τῆς τῶν παίδων γονῆς ἀποστερεῖσθαι;

67. Ἀλλὰ δεῖ πάντως καὶ μείζω τιμωρίαν τὸν τύραννον ὑπέχειν. οὐκοῦν ἐκείνῳ μὲν τοῦ κα- κῶς ἐθέλειν ἄρχειν τὸ τεθνάναι κάκιον ὑπερβολὴ τι- [*](14 cf. p. 333, 2 19 sq. Chor. p. 72, 12 sq.) [*](1 punctum post ἐπισχούσης libri Re delevi cum Sinteni | ᾐτιάσασθε Vat 2 διά Cl 7 ἔμελλε Ma ἤμελλεν Cl 8 ἀνδρὸς? cf. Soph. Ant. 910 9 μήτηρ scripsi e Ma cum Sin- teni μητέρα ClVatMo Re 10 ἔβαλε Vat | τὴν συνοικίαν scripsi e MaClVat τὸν σύνοικον Μο Re 11 ἔστεργε Μο Re) [*](12 ἐμίσει δ’ ὧς τύραννον inserui e MaClVat om Μο Re | οὐ μοιχἰους lacobs Schul 14 ὑπανάψει scripsi coll p. 432, 27 ὐπανάψῃ ClMo Re ὑπανάφοι Vat ἐπαναψῃ Ma | comma posui e MaCl cum Sinteni colon Vat signum interrogationis Μο Re 16 τὰ inserui e ClVat om Ma sed ras supra π se- quens, Μο Re 17 ποιῆσαι Vat 20 punctum posui e Vat comma MaCl signum interrogationis Μο Re)

ἱκανῶς ἀπέδοτο τὰ τροφεῖα τῇ πόλει, ἱκανῶς ὑπὲρ τῆς ἐνεγ- κούσης ἐφήψατο τοῦ ξίφους. ἐνετρύφα μὲν ὁ τύραννος ταῖς τῶν ἄλλων συμφοραῖς, ἡ δ’, ἕως ἐξῆν λανθάνειν, ἐπέστενε. καὶ ταύτῃ μὲν κατὰ πρανοῦς ἔρρει τὰ πράγ- ματα, δυστυχούντων δ’ ἡμῶν αὐτὴ τὸ τῆς τύχης εὐ- πετὲς πρὸς ἡδονὴν οὐκ ἐδέχετο.

ἐπὶ τούτοις τολμᾷ τι καὶ θρασύτερον, μετὰ ξίφους ἐπιπηδᾷ καὶ τοῦ πολ- λοὺς ἀνελόντος αὐτόχειρ γίνεται καὶ πεσόντι προσεπέ- λεγε· ταῦτά σοι τῆς καλῆς τἀπίχειρα τυραννί- δος, τοῦτό σοι τῶν πολλῶν φόνων ἀντίποινον. ἐξέβης τοὺς ἀνθρωπείους ὅρους τῇ τῶν τρόπων ὠμότητι. οὐκοῦν κἀγὼ παρόψομαί σου τὸν ζυ- [*](4 cf. p. 363, 14 11 cf. t. VI 178, 16 | Soph. Trach. 468) [*](16 cf. ad t. VI 269, 9) [*](1 ἐλίπετο MaCl | καὶ post δὲ, non post μὴ Vat | τὸ μόνον om Vat 3 εἰς — 4 παῦσαι in lac 11 fere litt om 4 signum interrogationis posui colon libri Re 5 δοκοίης scripsi e MaClVat δόξῃς Μο Re 6 ἄχθεσθαι Mo | ἀπ’ cum lac 7 fere litt Vat 9 ἐνετρύφα scripsi cum lacobsio Lect Schul Steph. Thes. ἐντρύφα Μο Re ἐτρύφα MaClVat 10 ἡ δ’ scripsi e MaCl cum lacobsio Lect Schul ἥδ’ VatMo Re | ἕως scripsi cum Sinteni cbglibriRe 11 ὑπέστενε Vat 12 δ’ scripsi e MaClVat cum Sinteni δι’ Μο Re δὲ lacobs Schul 13 πρὸς ἡδονὴν inserui e MaClVat om Μο Re 16 τἀπίχειρα reposui e libris cum lacobsio Ach Τ 912 Anth. Pal. 111 605 Schul τ’ ἐπίχειρα Re 17 πόνων Vat 18 ὅρους inser Ma 2 19 σου scripsi auctore Sinteni σοι libri Re | ζύγιον MaCl)

ταῦτα τίς οὐ ζηλώσει, τίς οὐκ εὐ- δαιμονίσει, τίς οὐ θαυμάσεται; ποῖος δὲ τοιαύτην γυ- ναῖκα τὸ κεκλῆσθαι μητέρα δικαίως προσαφαιρήσεται; ἐπὶ γυναικῶν φορᾷ καὶ τὰ τῶν Λακώνων σεμνύνεται, ἀλλὰ μέχρι τῆς γενναίας ταύτης καὶ φιλοπόλιδος. μέ- γας Θρασύβουλος, | ἀλλ’ ὅτι μὴ προσήκουσαν [*](RIV 816) τυραννίδα κατέλυσε. πολὺς Ἡρακλῆς, ἀλλ’ ὅτι θῆρας φοβεροὺς μὲν ἰδεῖν, φοβερωτέρους δὲ πρὸς πεῖραν ἀνδρείας ἀπέκτεινε. θαυμαστὸς ὁ Θησεύς, ἀλλ’ ὅτι τὰς ὁδοὺς τῶν λῃστευόντων ἐκάθηρεν. ἡ δὲ πόλιν ὅλην ὑπὸ τυράννῳ πεπτωκυῖαν ἀνέστησε καὶ τὸν τοῦ γένους παρεῖδε θεσμὸν καὶ τὴν ἐκ φύσεως ἀνανδρίαν κατε- [*](7 Plut. cum princ. philos. diss. p. 779 B 11 Archestr. apud Athen. VII p. 278 e 16 Plut. Thes. 7 sq. 19 cf. p. 440, 6) [*](1 ἐκ ante τῶν Μο Re delevi 3 κύρβεσι scripsi e Ma ClVat cum lacobsio Lect Schul et Sinteni κύβεσι Μο Re 4 ἐπ’ scripsi e MaClVat cum Sinteni ἀπ’ Μο Re | ἐπ’ repo- sui e libris ἐπὶ Re 6 ἔνδον Ma 7 ἀνέγραψε Cl | σῆς in- serui e MaClVat om Μο Re 8 εὐδαιμονήσει Vat 10 τῶ Vat) [*](11 post σεμνύνεται comma posui signum interrogationis Re om libri 12 post φιλοπόλιδος punctum posui cum lacobsio Schul et Sinteni colon Μο om MaClVat Re 16 ἀνδρείας scripsi e MaCl cum lacobsio Schul ἀνδρίας Vat ἀνδρείως Μο Re 17 ἐκάθαιρεν MaClVat 18 τυράννῳ scripsi e Ma ClVat τυράννου Μο Re 19 ἀνανδρίαν scripsi e MaClVat ἀνδρείαν Μο Re ἀνανδρείαν lacobs App Pors 329 Lect Schnl)

εἰς τοῦτον ἐγώ σε τὸν κατάλογον τίθε- μαι, μετὰ Θρασυβούλου θαυμάζω, μετὰ Θησέως προσ- κυνῶ, μεθ’ Ἡρακλέους σέβομαι. ἐκπλήττομαι τοῦ θρά- σους, ὑπεράγαμαι τῆς τόλμης, κινδυνεύω μηδ’ ἔργα γυναικὸς ταῦτα νομίζειν, ἀλλά τινος ἐφεστίου δαίμονος.

72. Δεῦρό μοι, ὦ γενναιοτάτη γυναικῶν. ἀνάβαινε πρὸς τὸ βῆμα τὸ διὰ σὲ νῦν κατὰ νόμους περικρο- τούμενον, προένεγκαί τι καὶ φθέγματος μεθ’ οὗ τὸν τύραννον ὑπὲρ τῶν νόμων ἱκέτευες, δεῖξον ᾑμαγμένην τῷ τοῦ τυράννου λύθρῳ τὴν χεῖρα, καὶ τάχα καταιδέ- σεις τοὺς ἀντιτείνοντας. ὁρᾷς ὧς σεσίγηκεν ὁ κατή- γορος, ὁ δὲ δῆμος ἐκάμφθησαν; θάρρει τὴν νικῶσαν. οὐκ ἀποίσῃ τῶν ἐν λόγοις δεινῶν τοὔλαττον ἡ τοῖς ἔργοις ἀπενεγκαμένη τὸ μεῖζον.

πρότεινε μετὰ τῆς χειρὸς τὸ ξίφος ἔτι τοῦ τυραννικοῦ προσαποστάζον αἵματος. τοῦτό σου τὸ ξίφος ἐγὼ καὶ θεοῖς ἀναθήσο- μαι. μετὰ τοῦ τῆς Ἀθηνᾶς ἔγχους, μετὰ τοῦ Δῖός κεραυνοῦ τοῦτό σου τὸ ξίφος τετάξεται. ἔλυσεν ὠμό- τητα τυραννικὴν οὐ μακρῷ τῆς τῶν Τιτάνων ὕβρεως λειπομένην, ἀπέσφαξε τύραννον μικροῦ καὶ Γιγάντων παλαμναιότερον. τάχα που καὶ στήλην σοι λαμπροτέραν [*](5 cf. p. 359, 12 12 Xen. anab. III 2, 20. Soph. OC. 649. Eur. Andr. 993 13 Xen. anab. V 9, 18; 10, 12 15 cf. p. 348, 16. Chor. tyr. p. 54, 3) [*](4 μὴ δ’ ΜαΜο 5 νομίζειν Ma sed εἰν in ras m 2 8 προένεγκέ Οἶ’ 12 signum interrogationis posui e Ma punc- tum ClVatMo Re | θάρρει scripsi e MaClVat θάρρει Μο θαρρεῖ Re 13 ἢ Ma sed in ἡ corr m 2, Vat 16 τοῦτό σου scripsi e MaVat cum lacobsio App Pors 329 Anth. Pal. III 495 Schul et Sinteni τοῦ τόσου ClMo Re 18 τοῦτό σου scripsi e ClVat cum lacobsio et Sinteni τοῦτό σοι Ma τοῦ τόσου Μο Re 19 τυράννων MaCl sed in hoc οἶμαι τιτάνων βούλεται λέγειν in marg γιγάντων Vat)

τί στένεις; τί δακρύεις; τί δὲ τούτους ὑφορᾷ τοὺς πρὶν περιδεεῖς, τοὺς ὑποτρόμους, τοὺς συνεσταλμένους καὶ νῦν κομψούς, εὐρυβόας, πολλὰ στωμυλλομένους, πολ- λοὺς ῥέοντας ἐπ’ ἐκκλησίας; μὴ δέδιθι περὶ τῆς ψή- φου. ἔχεις τοὺς δικαστὰς ἀφ’ ὧν τοὺς νόμους ἀπέδω- κας. ἔχεις τὸν δῆμον ἀφ’ ὧν εἰργάσω δεσπότου τυ- ραννοῦντος ἐλεύθερον.

σώζει σου τοὺς παῖδας τὰ δάκρυα. διὰ σὲ γὰρ ἡ πόλις οὐκ ἀνδρῶν σφαγάς, οὐ γυναικῶν ἁρπαγάς, οὐ παίδων | ὕβρεις ὀδύρεται. [*](RIV 817) πρὸς οἶκτον κοινῇ πάντας τὸ καινὸν τῆς συμφορᾶς ἐφέλκεται. οἷς γὰρ καὶ τἄλλα μεταπλάττεις ἐπὶ τὸ και- νότερον, ἔρον, τούτοις καὶ νῦν παῖδας τυράννου δεικνύεις ἐλεουμένους διὰ τυραννοκτόνον μητέρα δακρύουσαν.

76. ἔχεις ἤδη τοὺς παῖδας. καὶ φύλαττέ μοι μέχρι καὶ τέλους τῆς γνώμης τὸ μισοτύραννον. καὶ λαβοῦσα παρὰ τοῦ δήμου στέργε, τρέφει νουθέτει, παίδευε, [*](2 Chor. tyr. p. 75, 12 sq. | Hom. h. in Cer. 4 6 Dem. cor. p. 272, 20 10 cf. p. 446, 2 sq.) [*](1 τῶν Ma sed ν add m 2 | ξιφηφοροῦσαν scripsi auctore Cobeto Coll 302 ξίφη φοροῦσαν libri Re 2 Δήμητρα Cobet at cf. 1. 1292, 13; VI 38, 3 3 ὑφορᾷς lacobs Schul 5 κομ- ψούς, εὐρυβόας scripsi κομψοὺς εὐρυβόας libri Re | πολλοὺς scripsi (Mus. Rhen. XXXII 96) πολλὰ πολλὰ (πο Cl) libri 7 ἀπέδωκας scripsi coll p. 437, 10 ἐπέδωκας libri Re 8 δε- σπότην Ma sed τὴν in ras m 2 9 σώζει reposui e libris cum lacobsio Schul et Sinteni σῶζε Re 11 ὕβρεις scripsi e ὢ Μο ὕβρις MaVat Re 12 πρὸς οἶκτον κοινῇ πάντας scripsi πρὸς οἶκτον κινεῖ πάντας MaCl πρὸς οἶκτον κινεῖ κινεῖς Vat) πάντας. πρὸς οἶκτον κοινὴ κίνη Μο sed οἱ supra ἴ’) πάντας VatMo sed in hoc οἶκτον κινῇ del, Re 15 μρα Ma sed μρ in ras m 2 17 τῆς inserui e libris cum lacobsio Lect Schul | μισοτύραννον Ma sed τύρα in ras m2)