Oratio 47

εἰ μή σε ἑωράκειν ἐν πολλῷ μὲν χρόνῳ, μυρίοις δὲ πράγμασιν, ὦ βασιλεῦ, χαίροντά τε τοῖς τῶν ἀρχομένων ἀγαθοῖς καὶ βουλόμενον μηδένα παρὰ μηδενὸς ἀδικεῖσθαι, τάχα ἂν ἐμαυτῷ παρῄνεσα τὴν ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τὸν οὐχ ἡδέως ἀκουσόμενον οὐκ ἂν ἐλύπουν οὐδ’ ἠνώχλουν· ἐλπίδας δέ μοι τοῦ σοῦ παρέχοντος τρόπου καὶ χαριεῖσθαί μέ σοι τοῖς ῥηθησο- [*](R II 500) μένοις καὶ πείσειν καὶ δόξαν εὐνοίας Ι οἴσεσθαι χαίρων τε καὶ προθύμως ἐπὶ τὴν συμβουλὴν ἥκω τὴν σὴν μᾶλλον ἢ ἐμὴν δόξουσαν εἶναι τοῦ τὴν ἰσχὺν τοῖς εἰρημένοις δεδωκότος τῷ προσθεῖναι τὸ ἔργον, οὗ χωρὶς μάταιος ἂν ἦν ὁ λόγος.

τοὺς μὲν οὖν [*](C = codex Chisianus) [*](Α = Monacensis gr. 483 (Augustanus)) [*](Ρ = Palatinus gr. 282) [*](Ι = Marcianus append. XCI 2) [*](Β = Barberinus II 41) [*](Μ = Marcianus gr. 437) [*](2 cf. t. III 72,1 sq. et t. II 590,1 sq. R) [*](1 μθ ante περὶ AC2 sed in hoc ξ in marg in ras m2 πρὸς τὸν βασιλέα post προστασιῶν Μ τοῦ πρὸς βασιλέα περὶ τῆς στάσεως λόγ. κζ Macar fol. 91r κε in marg rubr Β 5 ἐμαυτῷ —6 ἄγειν citat Plan fol. 103v 8 μέ σοι scripsi auctore Re μοι libri edd cf. t. II 591,3 R 10 πρόθυμος Sintenis ἠν ἄν M)

3. Εὖ πράττειν μὲν οὖν βουλοίμην ἂν καὶ τοὺς τῶν ὅλων ἄρχοντας δυνάμεων καὶ τοὺς ὑπὸ τούτοις μερῶν καὶ ζῆν ἐν εὐθυμίᾳ καὶ τούτους κἀκείνους, οὐ μὴν Ι οὔτε κακὰ κερδαίνειν οὔτ’ ἄλλοις τοῦ [*](R II 501) πάντα τολμᾶν αἰτίους εἶναι. οἷα πολλὰ δρᾶται νῦν. ἄκουε δή, βασιλεῦ, καὶ διδάσκου.

4. Εἰσὶ κῶμαι μεγάλαι πολλῶν ἑκάστη δεσποτῶν. αὗται καταφεύγουσιν ἐπὶ τοὺς ἱδρυμένους στρατιώτας, οὐχ ἵνα μὴ πάθωσι κακῶς, ἀλλ’ ἵνα ἔχωσι ποιεῖν. καὶ ὁ μισθὸς ἀφ’ ὧν δίδωσιν ἡ γῆ πυροὶ καὶ Ι κριθαὶ [*](R II 502) καὶ τὰ ἀπὸ τῶν δένδρων ἢ χρυσὸς ἢ χρυσίου τιμή. προβεβλημένοι τοίνυν τὰς τούτων χεῖρας οἱ δεδωκότες ἐώνηνται τὴν εἰς ἅπαντα ἐξουσίαν. καὶ νῦν μὲν κακὰ καὶ πράγματα παρέχουσι τοῖς ὁμόροις γῆν ἀποτεμνό- μενοι, δένδρα τέμνοντες, ἁρπάζοντες, θύοντες, κατα- [*](8 cf. p. 428,9; t. III 73, 1 R; I 141,4 13 Hes. opp. 352 21 cf. t. III 79,16 R) [*](2 αὐτῶν Ι 6 τὸν om I | οὔτε—8 ἀρκέσειν citat Plan 1. 1. 7 θελήσειν Plan 8 τί οὑν δεῖ — 9 τοσαύτηι; Α sed γρ τί οὖν οὐ δεῖ — τοσαύτηι in marg Ι τηνάλως 01 11 τοὺς τῶν ὑπὸ Μ et Sintenis at cf. p. a 428, 4 15 δή scripsi libri edd 20 τῶν inserui e libris om edd | χρυσίον Re 22 ἅπασαν Β)

δεινά σοι ταῦτα φαίνεται, βασιλεῦ, ἀλλ’ οὐ τὰ μέγιστα ἀκήκοας, εἴπερ αἰγῶν τε καὶ προβάτων μεῖζον αἰ θυγατέρες, ὧν οὐδὲ αὐτῶν ἀπἐ- χονται. τί οὖν ἔτι δεῖ λέγειν πληγὰς καὶ ὕβρεις καὶ ὡς γυναῖκες γυναῖκας ἕλκουσι λαβόμεναι τῶν τριχῶν, καὶ ὡς φρέατα ἄχρηστα καθιστᾶσι τοῖς ἔχουσι τοῖς ὑφ’ αὑτῶν ἐμβαλλομένοις καὶ ὡς ποταμῶν ἀποστεροῦσι καὶ διὰ τούτων <καὶ> κήπων, τρέφοντες οἱ μὲν πλείους, οἱ δὲ ἐλάττους ἐν μέσαις ταῖς κώμαις καθημένους τὰ πολλὰ καὶ κοιμωμένους ἐπ’ οἴνῳ πολλῷ καὶ κρέασιν, ὅπως, εἴ τις τῶν ἀδικουμένων ἀλγήσας ἀμύνοιτο, πληγὴ δ’ εἰσέλθοι καὶ ἐπὶ στρατιώτην, εἶτα [*](R II 503) τοῦτ’ ὄλεθρος εἴη τῷ | πατάξαντι μηδαμόθεν ὄντος αὐτῷ μηδενὸς λόγου; δεῖν γὰρ αὑτὸν ὑποσχεῖν ἐν ἁπάσῃ μέθῃ στρατιώτῃ πάντα ἀνεχόμενον καὶ μηδὲν ἐνταῦθα εἶναι τοὺς νόμους.

τοῦτο καὶ λῃστὰς γεωργοὺς ἐποίησε, τοῦτ’ αὐτῶν εἰς τὰς χεῖρας ἐνέθηκε σίδηρον οὐ τὸν τῇ γῇ φίλον, ἀλλ’ ὃς ἀποκτίννυσι. [*](1 κλαίουσιν τοί 2 οἳ ΑΡ sed in hoc add m3 οἵ ΙΒ γε γελῶσι C 4 μὴ δὲ ΑΡΙΒΜ 8 λέγειν CAPIB λέγειν, Μ λέγειν; Got Ι πληγὰς Μ Re πληγαὶ reliqui libri Got 9 γυναῖκες num delendum et λαβόμενοι scrobemdim? | γυναῖκας om Got 10 καθιστῶσι ΒΜ 11 ἑαυτῶν Re 12 τούτων] τῶν τοιούτων Μ Ι καὶ inserui auctore Re 16 „num διέλθοι aut προέλθοι aut δέ τις ἔλθοι?“ Re Ι δὲ Re | εἰσέλθῃ Ι 18 αὑτὸν Α sed ‘ e ’ corr, Ρ αὐτὸν reliqui libri Got Ι ὑποσχεῖν αὐτὸν ΒΜ 19 γλώσση C Ι πάντα ἀνεχόμενον Ρ sed ἁ ἀνεχό in ras m2 20 λῃστὰς ΙΒ 21 αὐτῶν — 22 ἀποκτίννυσι citat Plan l. l. 21 εἰς τὰς αὐτῶν χεῖρας Plan 22 ἀποκτείννυσι C)

7. Ἡ προστασία δὲ αὕτη πᾶν τοὐναντίον ποιεῖ. ῥώμην δίδωσιν | εἰς τὸ κακοῦν ἑτέρους. ὧν εἰσι [*](R II 504) καὶ οἱ τὸν φόρον εἰσπράττοντες. οὓς ἐβουλόμην ἐν- ταῦθά μοι καὶ παρεῖναι καὶ βοᾶν οἷα πεπόνθασι. πάντως δ’ ἂν τοῦτο μετὰ δακρύων ἐγίγνετο παρ’ ἀνδρῶν πενήτων ἐξ εὐδαιμόνων γεγενημένων. πῶς γενομένων δέῃ μαθεῖν, ὦ βασιλεῦ; ἔρχονται ἐπὶ τὰς κώμας ταύτας τὰς διὰ τῶν στρατηγῶν τετειχισμένας οἱ κομιούμενοι τὸν φόρον ἔργον τοῦτο ἔχοντες καὶ λειτουργίαν. εἶτ’ ἀπαιτοῦσι τὴν μὲν πρώτην πρᾴως καὶ βραχυτέρᾳ τῇ φωνῇ, καταφρονούμενοι δὲ καὶ κατα- γελώμενοι μετὰ ἀγανακτήσεως ἴδη καὶ μεῖζον φθεγγό- μένοι καὶ οἷον εἰκὸς τοὺς τῶν δικαίων ἀτυχοῦντας. εἶτ’ ἠπείλησαν τοὺς ἄρχοντας, μάτην Ι ἐλάττους [*](R II 505) ὄντας τῶν τὰς κώμας καρπουμένων. εἶθ’ ἥψαντο καὶ ἐπεσπάσαντο. οἱ δ’ ἔδειξαν, ὡς εἰσὶν αὐτοῖς λίθοι. [*](11 sq. cf. Cod. Theod. XII 1, 128 21 cf. t. II 386, 3) [*](6 γὰρ om Got Ι τοῦτ’ Re 7 δ’ Re | δικαίαις Re δικαίοις libri Got | ἐξαιρουμέναις Β 8 ἀδικουμένην ἀσθένειαν om in lac 10 litt Β 10 ῥώμην δίδωσιν] „videtur γὰρ interponen- dum“ a Re 15 θέλεις? 18 εἶτ᾿ scripsi e CAP εἶτα reliqui libri edd | πράως ΡΙΒΜ Got 20 μετ’ Re 22 εἰτα ΙΒΜ | ἠπείλησαν Re ἠπείλησε libri sed ἑ (2) eras Ι 23 ὄντες Re οἳ Α οἵ PIBM)

λαμβάνοντες οὖν οἱ πράκτορες ἀντὶ καρπῶν ματα ἀναστρέφουσιν εἰς ἄστυ τῷ περὶ τοῖς ἱματίοις αἵματι δηλοῦντες ἃ πεπόνθασι. καὶ τὸν μὲν θυμού- μενον οὐκ ἔχουσιν, ἡ γὰρ τοῦ τὸν μισθὸν εἰληφότος δύναμις οὐκ ἐᾷ, ἀκούουσι δὲ οἱ δυστυχεῖς, ὅτι χρὴ καταβάλλειν ἢ μαστιγουμένους ἀπειπεῖν. οἱ δὲ οὔσης μὲν ἀνάγκης τοῦτο ποιεῖν, τὰ δὲ παρὰ τῶν ἀγρῶν ἀπεγνωκότες καὶ δεδιότες ἕτερα τραύματα, χρυσίου δ’ οὐκ ὄντος οὐδ’ ἀργυρίου πωλοῦσι μὲν θεραπαίνας θρηνοῦντες, πωλοῦσι δὲ ἀκολούθους, τροφέων υἱούς, ἀντιλαμβανομένους τῶν τοῦ πωλοῦντος γονάτων.

ἔρχονται δὲ καὶ εἰς ἀγρούς, οὐχ ὡς πρότερον μετὰ [*](R II 506) τῶν τέκνων, ἀλλ’ ἀποδωσόμενοι μετὰ τῶν | ὠνησο- μένων. καὶ τράπεζα αὐτοῖς κοινὴ παρατίθεται, τὴν τιμὴν δὲ τῆς γῆς φόρον ὁ πεπρακὼς γιγνομένην ὁρᾷ. ἐξιὼν δὲ τῶν πατρῴων, ἔστι δ’ οὗ καὶ παππῴων, πων εἰς τοὺς ἐκείνων τάφους καὶ τιμῶν τοῖς διὰ τῶν χειρῶν φιλήμασι συγγνώμην ἔχειν ἀξιῶν ἀπέρχεται. εἶτα φροντὶς ὑπὲρ τροφῆς αὐτῷ τε καὶ γυναικὶ καὶ παισίν, εἶτα οὐδαμόθεν φαινομένης ἡ τοῦ προσαιτεῖν ἀνάγκη.

οὕτω βουλευτὴς βουλῆς ἐξαλείφεται οὐ σπόγγου γράμματα ἀφαιροῦντος, ἀλλ’ οὐκέτ’ οὔσης οὐσίας. ταῦτ’ ἐλάττους ποιεῖ τὰς βουλὰς ἀντὶ νων, ταῦτ’ ὀλίγους τοὺς καθ’ ἑκάστην ἀντὶ πλειόνων. [*](6 cf. p. 13,12 24 cf. p. 456,23sq.) [*](2 παρὰ ΙΒΜ 4 οἱ Ι sed ο eras 5 ὅ, τί B 7 οὐ τοῦτο C 8 ἀπεγνωκότες Ρ sed πεγνω in ras m2 9 δὲ Β Got | οὐδ’ Ρ sed οὐ in ras m2 14 μὲν αὐτοῖς Β | παρα- τίθεται κοινὴ ΙΒΜ 16 πατρῴων et παππῴων ΒΜ 19 ante φροντὶς ras 2 litt Α 20 παισὶ Ι 21 τῆς βουλῆς Re) [*](22 οὐκέτ᾿ Β οὐκ ἔτ᾿ reliqui libri sed ’ (2) eras Ρ2 23 ταῦτα ΙΒΜ 24 καθεκάστην ΡΙΒΜ)

11. Τὸ δὲ ζητεῖν προστάτην οὐ μόνον ἐκείνων ἐστὶ τῶν ἀγρῶν οἱ πολλῶν εἰσι τῶν ἐχόντων ἑκάστου μέρος οὐ πολὺ κεκτημένου, ἀλλὰ καὶ οἷς εἰς ὁ δεσπό- της. καὶ οὗτοι τὸν μισθωτὸν προστίθενται τῇ τοῦ δεσπότου ζημίᾳ τὸν μισθὸν πορίζοντες καὶ διδόντες ἐξ ὧν ἀποστεροῦσι. καίτοι καὶ τῶν ἐπιφανῶν εἰσιν αἰ κῶμαι καὶ τῶν οἵων τε ὄντων χεῖρα ὀρέξαι λυπου- μένοις. ἀλλ’, οἶμαι, τὸ κακῶς ποιεῖν διώκοντες, οὐ τὸ παθεῖν φεύγοντες δυνάμεις τινῶν ὠνοῦνται, αἷς χρώ- μένοι πολλοῦ χρόνου προϊόντος καὶ 1 πρὸς τοὺς [*](R II 508) [*](5 cf. Cod. Theod. XII 1, 128 cum nota Gothofredi) [*](1 ἄν τις βοί 2 χωλεύῃ Ρ sed ἡ in ras m5 χωλεύει Ι | μικρὰ καὶ τὰ ἄλλα. ὄντα δὲ ταῦτα μικρὰ καὶ μικρὰ ποιεῖ coni Re) [*](4 σώζεται Re 5 τιμαὶ C 1 αὖ ταῖς Re αὐταῖς libri Got 8 ὦ βασιλεῦ Re 9 φοβεῖσθαι καὶ μὴ φοβεῖν coni Re) [*](10 δὴ scripsi auctore Re δὲ libri edd 14 μέρος οὐ Re μέρους τοῦ libri Got | οἷς Ρ sed ὁ in ras m2 15 μισθωτὸν Ρ sed ὢ in ras m2 μισθὸν Β 17 ἀποστεροῦσι Ρ sed στεροῦσι in ras m2 21 πολλοὶ? | καὶ πρὸς — 410, 2 ὀφθαλμὸν citat Plan l. l. | τοὺς αὑτῶν κυρίους] ἐκείνους Plan)

οἱ δὲ πρῶτοι ταῦτα τε- τολμηκότες ἔσχον ταχέως πολλοὺς τοὺς ἀκολουθήσαντας κακοῦ παραδείγματος γενομένους μιμητάς. εἶθ’ οἱ μὲν γράφονται καὶ κατηγοροῦσι, τοῖς δ’ εἰσὶ βοηθοῦντες καὶ λόγῳ <καὶ ἔργῳ> καὶ πλέον τῶν νόμων ἤνεγκεν ὁ βοηθῶν, ὥστ’ εἶναι τὸ ὁρώμενον θέαμα ἐλεεινόν. τί τοῦτο; βοαὶ τῶν περὶ τὴν γῆν ἐχόντων, γλῶτται θρα- σεῖαι, πλῆθος συνδίκων, ἀγῶνες, δίκαι, νῖκαι. καὶ ὁ μὲν εἰς γῆν κύπτων ἀπῆλθεν, οἱ δὲ ἕπονται τωθά- ζοντες. οἷον δή τι καὶ τὸ περὶ ἡμᾶς, βασιλεῦ, γεγένηται.

Ἰουδαῖοι τῶν πάνυ γῆν ἡμῖν πολὺν ἐργαζόμενοι [*](R II 509) χρόνον, γενεὰς | τέτταρας, ἐπεθύμησαν μὴ ὅπερ ἦσαν εἶναι καὶ τὸν παλαιὸν ἀποσεισάμενοι ζυγὸν ἠξίουν ὁρισταὶ τοῦ πῶς ἡμῖν αὐτοῖς χρηστέον εἶναι. ταῦτ οὐκ ἐνεγκόντες χρώμεθα δικαστηρίῳ. καὶ μαθὼν ὁ καθήμενος, τίνες ὄντες εἰς τίνα παροινοῦσιν ἐν τίνι τὰς ἐλπίδας ἔχοντες, τοὺς μὲν ἔδησε διπλῷ δεσμῷ, τῷ τε οἰκήματι καὶ σιδήρῳ, τοὺς δὲ τὰ ὄντα φράσοντας ἐκέλευσεν ἄγεσθαι. καὶ ταῦτα εἰπὼν καὶ χαλεπήνας [*](1 αὑτῶν Re αὐτῶν libri Got | ἐπισπέρχοντας inserui auctore Re coll. p. 130, 9 et Luc. Char. § 17 τοὺς ἐργάτας ἐπι- σπἐρχων | τοῦτο — βουλομένης om Plan | τῆς γῆς in lac 7 litt om Β 3 γνῶ cum lac 3 litt Β | δ’ Re 4 αὑτοὺς ΑΡ Got 8 καὶ ἔργῳ insserui e Μ ut coni Re om reliqui libri edd | τῷ νόμῳ Got 10 <πόνους> ἐχόντων coni Re ἔχοντος ἔχοντος Got 11 νίκαι libri sed in ~ corr P2, edd 14 τῶν bis CAIM sed in hoc alterum eras | πάνυ γῆν ἡμῖν in lac 10—11 litt om Β 15 τέσσαρας ΙΒΜ 18 δικαστηρίω Ρ sed ὢ in ras m2 20 τοὺς μὲν — 22 ἄγεσθαι citat Plan l. l. 21 ὄντα μὴ φράσοντας Got | „num φράσαντας?“ Re)

καὶ ὁ μὲν προσέταξεν ἐᾶν τοὺς λιπόντας τὴν τάξιν, ὁ δὲ ὑπήκουσέ τε καὶ ὑπέσχετο. καὶ ὁ δικάζων ὃ μὲν οὐκ ἦν, ἦν, ὃ δ’ ἦν, οὐκ ἦν, ἀντὶ δικαστοῦ συνήγορ·ος. τοιγαροῦν εἷλκεν ὑπὸ τὴν ψῆφον ἡμᾶς καθ’ ἑκάστην ἡμέραν πέμπων ἄλλον ἐπ’ ἄλλῳ, τὸ ἤδη βουλόμενος, τὸ μήπω μεμφόμενος, σπεύδων ἐπὶ τὴν ἐχθρὰν τοῖς θεοῖς χάριν. καὶ οὕτως ἦν δῆλος τὸ δίκαιον προησό- μενος τῇ χάριτι, ὥσθ’ οἱ νυκτὸς ἐξιόντες παρ’ αὐτοῦ τῶν ἡμῖν ἐπιτηδείων οἷς συντυγχάνοιεν ἔλεγον κεκρί- σθαι μοι τὴν δίκην καὶ τὸ κράτος ἔσεσθαι τῶν δίκων.

καὶ ὡς τοῦθ’ οὕτως εἶχεν, ἐδείχθη τῆς ἐπιούσης. οἱ μὲν γὰρ μεθ’ ἡμῶν ὄντες ῥήτορες ἤκουον, ὅτι | δεῖ σιωπᾶν ἐν ἀφθονίᾳ τῶν ἰσχυρῶν τῶν δὲ [*](R II 511) σὺν ἐκείνοις οὐδὲν ἦν ἀσθενὲς ἐν σκιαῖς τοῖς ἅπασι. τῆς ψήφου δὲ τεθείσης οἵαν τὸ κράνος καὶ ὁ θώραξ Μέλεν, αὑτὸν ἐδίωκεν ὁ ἐψηφισμένος, οὐ γὰρ εἴα τὸ συνειδὸς ἠρεμεῖν, καὶ πρὸς τοὺς οὐδὲν οὐδὲν αἰτιω- μένους ὤμνυ πάντας ὅρκους ἦ μὴν ὀρθὴν πεποιῆσθαι [*](2 Aesch. Chtes. § 205 p. 83,19 10 Hes. opp. 249 sq.) [*](1 εἰς ΙΒ | οἵ Α οἵ PBM 2 δὲ Re 5 προσέταξεν ἐᾶν Re προσέταξε κἂν libri Got 6 καὶ ὁ—7 συνήγορος citat Plan l. l. 7 ἦν (2) om Ι | ἀντι Ρ sed eras 8 καθε- κἄστην Ι 10 ἔχθραν Β 12 προιόντες C 13 ἐντυγχάνοιεν Cobet Coll. 293 at cf. p. a 227, 7 | κεκρίσθαι Ρ sed in ras m2 κεκρῖσθαί Α 16 ἤκουον, ὅτι δεῖ Ρ sed ἤκου et ὅτι δεῖ in ras m2) [*](18 ἢν] ἂν Got 19 οἴαν ex οἷ ἂν corr Α οἱ ἂν Got 20 αὑτὸν Re αὐτὸν libri Got | ὁ om Ι)

ὂν ἠξίουν ἔγωγε μᾶλλον δεδιέναι τὸ λυμαίνεσθαι τοῖς δικαίοις ἢ τὸ πυθέσθαι τινάς, ὡς αὐτὸς ταῦτα κελεύσειεν. ἃ εἰ μέν ἐστι δίκαια, τί ἂν αἰσχύνοιτο; εἰ δὲ ἄδικα, τί τῶν τοιούτων ἐπιθυμεῖ; εἰ δ’ οὐδὲ ἐμοὶ τὸ δίκαιον ἐσώθη τῷ πλεῖστα δὴ περὶ λόγους κάμνοντι καὶ γράμμασι δὴ παρὰ σοῦ κεκοσμημένῳ καὶ τὴν τῶν πεφοιτηκότων ἕξοντι λύπην, τὶ χρὴ περὶ τῶν ἄλλων οἷς οὐδὲν των ἔστιν, ὑπολαμβάνειν;

17. Ταυτὶ | μὲν οὖν εἰς ἀπόδειξιν εἴρηταί μοι τοῦ ταῖς ἀποστροφαῖς ταυταισὶ ταῖς τῶν γεωργῶν πολλοὺς οἴκους διασείεσθαι. καθ’ ἑκάστην γὰρ δὴ πόλιν τοιοῦτοι μὲν γεωργοί, τοιαῦται δὲ θύραι, οῦτοι δὲ μισθοί, τοιαῦται δὲ συνθῆκαι, τοιαῦτα δὲ κέρδη, τοιαῦται δὲ ζημίαι, τοιαῦται δὲ εὐφροσύναι, τοιαῦται δὲ κατήφειαι. καὶ γὰρ ἐκ τῶν ἄλλων ἀγρῶν οἷς ὁδὸς οὐκ ἔνι τὰ τοιαῦτα ὑβρίζειν, γυναῖκας κατα- λιπόντες οὐκ ὀλίγοι καὶ τέκνα φέρονται πρὸς τοὺς ἰσχύοντας ἐκείνους, τοὺς τοιούτους πύργους, ἀπολαύ- σοντες τῆς παρανόμου δυνάμεως. κἂν ὁ κατηγορῶν γένηται τῶν τοῦ στρατηγοῦ τις, αὐτῷ μέλειν εἰπὼν [*](8 cf. t. Ι 241,13; III 87,10; 359,11; Eunap. vit. Lib. t. Ι 7,23 sq. cum nota mea 13 cf. t. II 434,20 15 cf. p. 411,2) [*](3 ὃ Re 4 τοῖς δικαίοις Ρ sed τοῖς δι in ras m2 7 δὲ Re | οὐδ’ ΙΒΜ Got | τὸ Α sed ὁ in ras 13 ἀποστρο- φαῖς Α sed σ eras, Re ἀποτροφαῖς reliqui libri Got | ταῖς om Β 14 καθεκάστην Ι | δὴ om Β 15 θύραι in θῆραι corr Μ2 16 τοιοῦτ(??) μὲν Ι 17 δ’ Re 19 τὰ om IBM) [*](20 καὶ om Got 23 μέλλειν C)

τίνος δὴ <παῦσαι> ταυτασὶ τὰς τίνος τηρῆσαι τοῖς ἐκδεξαμένοις τοὺς ἀγρούς; σόν, βασιλεῦ, τὸ ἔργον. | παρὰ σοῦ προσήκει τὸ δῶρον [*](R II 513) ἐλθεῖν. σὸν καὶ παθεῖν τι καὶ ἰάσασθαι καὶ μὴ τὸν ζῆλον ἕρποντα περιιδεῖν. μᾶλλον δὲ πολὺν μὲν ἤδη τοῦτο περιῶπται χρόνον, δεῖ δὲ αὐτό που καὶ στῆναι.

19. Ἐρήσεται τοίνυν μέ τις ὑπὲρ τῶν γεωργῶν, εἰ μὴ ἐξέσται βοηθείας ἑαυτοῖς πορίζειν. τὰς μὲν οὐκ ἀδίκους φαίην ἄν, τὰς δὲ κακὰς οὐδαμῶς. πρώτην μὲν τὴν παρὰ τῶν θεῶν, ἣ γένοιτ’ ἂν εὐχαῖς τε καὶ θεραπείαις· ἔπειτα τὴν δι’ ὑδάτων βλαπτόντων μὲν ἀπωθουμένων, μελλόντων δὲ ὠφελεῖν ἐπαγομένων. ἔστι καὶ τοὺς κυρίους τῶν κτημάτων πρὸς αὑτοὺς ποιῆσαι φιλανθρωποτέρους, ὡς τὰ μὲν ὀφείλουσιν ἀφεῖναι, τὰ δὲ καὶ δοῦναι, ἤντ’ αὖ δίκης που πρὸς ἀλλήλους δέωνται, τοῦτον εἰσιέναι, πλὴν εἴ τι δέοιτο μείζονος.

| πάσαις δὲ ἐπικουρίαις οὐ χρη- [*](R II 514) στέον, κἂν ὦσιν οὐ κατὰ νόμον κἂν ποιῶσί με τῶν ἐμῶν ἄκυρον. εἰσὶν ἡμῖν, ὦ βασιλεῦ, πόλεις ἐπὶ τῶν ὁρίων τῶν πρὸς τοὺς βαρβάρους. ἢν οὖν ἔριδι καὶ φιλονεικίᾳ τινὶ πόλις ἐλαττουμένη πόλεως καλέσῃ συμ- μάχους τοὺς γείτονας βαρβάρους, ἀνεκτὸν <ἢ> καλόν [*](2 ἀπῆλθεν Ρ sed ν eras, edd | δὴ Ρ sed ἡ in ras m2 δὲ Μ | παῦσαι inserui, ἀποφράττειν coni Re | διαδύσεις scripsi auctore Re coll. p. 389,22; t. II 250,8 διαλύσεις libri edd 3 ἐκδεξαμένοις scripsi coll. t. Ι 374, 16 auctore Re qui aut τοῖς ἐκδεξαμένοις aut τοὺς ἐκλεξαμένους scribendum coni ἐκλεξαμέ- νοις libri edd 9 μὴ om Got 11 τῶν om Β 14 αὑτούς Re αὐτοὺς libri Got 15 et 16 τὰ Ρ | ἤν Ρ sed ῞ in ras m2 16 δίκης που] „malim δικαστοῦ“ Re | που om Got 17 εἰσιέναι scripsi coll. p. a 439,2 εἰδέναι libri edd 18 δ’ Re 19 (2) scripsi καὶ libri edd 23 ἢ inserui auctore Re | καλόν om Ι sed ἀνεκτόν τι καὶ καλὸν ποιήσει in marg, ΒΜ)

οὐδὲ γὰρ οἰκέτην ἄξιον δίκης ἐφ’ οἷς ἔπαθεν ἀξιοῦντα τυχεῖν εἰς τὸν δεῖνα καὶ τὸν δεῖνα βλέπειν καὶ παραστάντα ἱκετεύειν τὸν οὐ κύριον ἀφέντα τὸν δεσπότην. οὐδὲ γὰρ ἅπας ἔτ ἄν εἴη τοῦ δεσπότου, ἀλλ’ οὐκ ἂν μικρὸν μέρος τοῦ βεβοηθηκότος ποιοῖ μερίζων μὲν τὴν εὐνοίαν, μερίζων δὲ τὰ τοῦ σώματος. καὶ γὰρ καὶ τοῦτον ἐχρῆν βάνειν μὲν δίκην, λαμβάνειν δὲ διὰ τοῦ δεσπότου· τὸ δὲ δι’ ἄλλου κἂν ἀποστερήσαι τοῦ δούλου πολλάκις τὸν δεσπότην καταπεφρονημένον ἐκ τῆς παρ’ ἄλλου 15 βοηθείας.

22. Τί οὖν, φησίν, εἰ τῆς χρείας ἐλάττων ὁ τὸν ἀγρὸν ἔχων εἴη καὶ δέοι δυνατωτέρας [*](R II 515) κεφαλῆς; ὁ μὲν λεγέτω πρὸς ἐκεῖνον, ἐκεῖνος | δὲ πρὸς τοῦτον, καὶ σὺ μὲν ἐκείνου, τούτου δὲ ἐκεῖνος δείσθω. καὶ σύ τ’ ἂν ὠφελοῖο ταύτῃ βλάπτοιτό τ’ ἂν οὐδ’ ἐκεῖνος πεπηγυίας τῆς περὶ ταῦτα τάξεως. οὐ γὰρ δὴ τοῖς μὲν περὶ τὴν γῆν τούτοις καὶ πόρρω τῶν πόλεων καὶ βουσὶ συζῶσιν ἐπείθοντ’ ἂν καὶ συνἐ- πραττον, τοῖς δὲ ἐκείνων κυρίοις οὐκ ἂν προσεῖχον οὐδ’ ἂν τὸ μὲν παρ’ ἐκείνων λαβεῖν ἡγοῦντο καλόν, [*](1 καὶ om Got 2 μὲν om Re | δοκῆ CIBM 8 ἀφέντα P sed αφε in ras m2 10 ποιοῖ scripsi auctore Re ποιεῖ libri edd 13 ἀποστερῆσαι Ρ sed ~ a in corr m5, Ι Got 14 καταπεφρονημένον Ρ sed ὁ (2) in ras m2 18 κεφαλῆς; Got κεφαλῆς libri | ἐκεῖνος] ὁ Β 10 δ’ Re 20 τ’ἂν PI (1) | τ’ (2) Re δ’ libri Got | post ἂν ras 2 litt Ι 21 πεπηγνίας Ρ sed υι in ras m5 22 δεῖ Ι | τὴν om ΙΒΜ | πόρρωι Α) [*](23 ζῶσιν Ι 24 δ’ Re)

ἔτι τοίνυν ἔστι παρ’ οὐκ ὀλίγοις τούτων καὶ τὸ δύνασθαι παρ’ ὅτου καὶ τὸ βοηθεῖν ἄλλοις ἔστι. πῶς οὖν οὐχ ἱκα- νὸν αὐτοῖς, μᾶλλον δὲ καὶ τούτοις καὶ τοῖς τούτων | πράγμασιν [ἱκανὸν] α οἱ στρατηγοὶ κτώμενοι δι᾿ αὑ- [*](R II 516) τῶν τὴν πλεονεξίαν; εἰ γὰρ δὴ διὰ τῶν δεσποτῶν, οὐχὶ καὶ κατ’ αὐτῶν τὰ αὐτῶν ἕξειν ᾤοντο. βουλο- μένοις δ’ ἦν κατὰ πρώτων, ἔπειτα καθ’ ἑτέρων μυρίων, ὅπως ἐξείη δρᾶν ἃ πρότερον διῆλθον. διὰ τοῦτο τοὺς τὴν καλὴν μέν, ἄοπλον δὲ κεκτημένους δύναμιν οὐδὲ ζῆν νομίζουσιν.

24. Οὐδὲν δεινόν, φησί, προσλαβεῖν μόνας. καὶ μὴν οὐ τοῦτ’ <ὂν> ἐν τῷ λόγῳ τῷ τῶν οἰκετῶν ἐδείκνυτο. ταὐτὸ δέ μοι καὶ περὶ τῶν γεωργῶν εἰρήσθω. καὶ γὰρ εἰ λίαν ὧν εἰσιν ἀφῄρηνται παρὰ τοῦ θεοῦ τὸ δύνασθαι, βέλτιον ζῆν ἐν τῇ ’κείνων ἀσθενείᾳ καὶ ἀνέχεσθαι τῆς τύχης ἢ τοιαύτην ὠνεῖσθαι [*](14 cf. Cod. Theod. XII 1, 128 17 cf. p. 414,5 sq.) [*](1 ἴσον Ρ sed ΄ e ~ corr m2 2 δὲ IBM Re 3 ἢ P sed ῞ in ras m2 4 τοὺς δεσπότας ΙΒ | τοῖς om Ι 5 τὸ δ’ Re τό δ’ libri Got 7 οὐχ ἱκανὸν Re οὐχὶ κἂν CAP Got οὐκ ἂν ΙΒΜ 9 ἱκανὸν cancellavi auctore Cobeto Misc. 164 ut emendationem in margine ad antecedens οὐχὶ κἂν positam | αὑτῶν Re αὐτῶν libri Got 12 πρώτων <αὐτῶν>? | εἶτα Re) [*](13 διὰ τοῦτο Got διατοῦτο libri 16 ὐδὲ ΙΒ | φασὶ ΙΒΜ 17 ὅτι μὲν οὐκ ἰσχυρὸν τοῦτ’ vel ὅτι μὲν ἀσθενῆ ταῦτ’ ἐστὶ, τοῦτ’ coni Re | ὄν inserui | τῷ (1) om CIBM 18 καὶ om Β) [*](19 ἀφῄρηται Μ 20 ’κείνων Ρ sed ’ in ras m2, Β κείνων reliqui libri edd)

25. Ἐρεῖ τοίνυν τις τοιοῦτον τῶν τὰς ἀρχὰς κολα- κευόντων λόγον, ὡς ἐλάττω πρόσεισι τοῖς στρατηγοῖς, εἰ τοῦτ’ ἐπισχήσει τις τὸ ῥεῦμα. καὶ τί δεινόν, εἰ τὰ νῦν προσιόντα κακῶς παύσεται; οὐ γὰρ τοῦτ’ έστιν ἄξιον σκοπεῖν, εἰ ἐλάττω λήψονται, ἀλλ’ εἰ δικαιότερον ἐκεῖνο τοῦ νῦν καὶ εἰ πονηρᾶς δόξης ἀπαλλάττει τοὺς ἐπὶ τοῦ στρατηγεῖν. τὸ γὰρ αὐτὸ καὶ τοῖς ἀδικοῦσι κέρδος καὶ τοῖς ἀδικουμένοις, τοῖς μὲν μηκέτ’ ἀδικεῖ- σθαι, τοῖς δὲ μηκέτ’ ἀδικεῖν.

26. Ἀθυμήσουσιν οἱ στρατηγοὶ κωλυόμενοι ταῦτα θερίζειν. καὶ γὰρ οἱ κλέπται καὶ οἱ τοιχω- [*](9 cf. t. II 591,5 R 11 cf. t. Ι 114, 18) [*](3 σύ γ’ ἡσθείης Re Anim | γάμον Ι 4 ἐστι Ι 5 πολλα- χοῦ Β sed ολλ in ras m2 | ἢ τοῦ λαβόντος om Got 6 Ὑμεναίου scripsi coll. ρ. 331,10 ὑμεναίου libri edd 7 ἴσον Ρ sed ῞ in ras m4 8 ἄμορφος. Re 10 et 12 τίς Β 13 νῦν om Got | κακῶς om ΙΒΜ sed in hoc γρ καὶ τί δεινόν εἰ τὰ νῦν προσιόντα κακῶς, παύσεται in marg | τοῦτ’ Ρ sed τ (2) in ras m2 τοῦθ’ CA | ἔστιν Got ἔνι libri 14 εἰ om Got | λήψεται CA λήψεται ΙΒΜ 18 τοῖς reposui e CIBM ut coni Re τοὺς A edd τουσ Ρ 19 Ἀθυμήσουσιν] „praeponendum videtur ἀλλ᾿ “ Re ἀθυμοῦσιν ΙΒΜ sed in hoc ἀθυμήσουσιν in marg) [*](20 θερίζειν. Got θερίζειν; libri | τοιχορύχοι Μ)

μὴ τοίνυν μηδὲ τοῖς στρατηγοῖς ὁδὸς ἀνεῴχθω κερδῶν κακῶν μηδὲ τὸ μὲν τούτων ὁράτω τις, τῆς δὲ τῶν ὀλίγα κεκτημένων μερίδος ἀμελείτω, οὐδὲ γὰρ τοῦτο σώζει Ῥωμαίοις τὴν ἰσχὺν καὶ τοῖς πολεμίοις τὸν φόβον, ἐὰν καθ’ ἡμέραν τε καὶ νύκτα καινῶν δέῃ κιβωτῶν τοῖς στρατηγοῖς διὰ τὸν ἐπιρρέοντα πλοῦ- τον, οὐ γὰρ πλούτῳ γένοιτ’ ὂν στρατηγικώτερος, ἀλλ’ ἀρετῇ καὶ τέχνῃ καὶ δόξης ἔρωτι καὶ τῷ μᾶλλον ψόγον δεδιέναι θανάτου.

οὐδ’ οὗτος ἂν εἰκότως ταύτην ἄρχοι τὴν ἀρχήν, ὅτῳ πλῆθος ἔνι ταλάντων ἐξαριθμεῖν, ἀλλ’ ὅτῳ λαφύρων καὶ αἰχμαλώτων καὶ τροπαίων, οἵους τοῖς πατράσιν ὑπῆρχεν τοῖς ἡμετέροις ὁρᾶν. ὧν ὁ πλεῖστον μὲν χρόνον, πλείστων δὲ ἡγησάμενος τιωτῶν ἕνα μὲν μόλις ἀγρὸν ἐπρίατο, ἔτι δὲ τῶν οὐκ [*](6 Dem. p. 1063,7) [*](1 βαλλαντιοτόμοι ΑΒ 3 ἑκάστη Ι 7 ὑπομείναι Ρ sed in ras m4 ὑπομεῖναι ΙΒ 10 μὴ δ’ et 11 sq. μὴ δὲ ΑΡΙΒΜ τοί 11 ἀνεῴχθω κερδῶν ὀδὸς ΙΒΜ 14 τοῖς om Β 15 τὸν ante τοῖς CAP edd om ΙΒΜ del Sintenis transposui | κενῶν C om ΙΒΜ sed in hoc καινῶν in marg 16 κιβω- τίων Β 22 τοῖς ἡμετέροις ὑπῆρχεν Β 23 ἡγησάμενος Ρ sed ὁ in ras m2 24 ἔτι Re τί libri Got)

διὰ τοῦτο πάντας ὑμᾶς οὐ πλούτου πορίζειν ἔδει τοῖς στρατηγοῖς ἀφορμάς, ἀλλ’ ἔργων μεγάλων ἐπιθυμητὰς ἀποφαίνειν. νῦν δὲ ἓν βλέπουσι, χρήματα, καὶ πᾶσα πρόφασις τοῦτο δυναμένη ταχέως ἁρπάζεται, καὶ τηλι- καῦτά σφισιν ἔνδον ὄρη χρυσοῦ καὶ ἀργύρου προσ- τιθεμένων ἄλλων ἄλλοις ἀναβέβηκεν, ὥστ’ ἀπιστεῖν ἀκούοντας τῶν ἐπὶ τούτῳ τεταγμένων, εἰ ἔστιν αὐτοῖς ὅσον ἔστιν. ἐν δὲ τοῖς ὑμετέροις θησαυροῖς, οὓς ἔδει γέμειν μᾶλλον τῆς ἀρχῆς ὄντας ἢ <τοὺς> τῶν ἐπ’ [*](4 cf. ep. 1402 13 Her. VII 6,1) [*](4 τηθὶς ἡ θεία, ἡ πατρὸς ἀδελφὴ ἢ μητρός Ρ4 5 ἔδνα] τὰ διδόμενα δῶρα ὑπὸ τοῦ γαμοῦντος τῇ γαμουμένῃ Ρ3) [*](1 ἡμιόνους <δὲ> ? 4 δὲ ΒΜ edd 5 ἕδνα Β 6 „post στρατηγεῖν deesse videtur ἑωρᾶτο vel tale quid“ a Re immo cogi- tandum est δειπνῶν ἐμεθύσκετο 8 καὶ om Β 11 διατοῦτο APIBM 12 ὑμᾶς scripsi auctore Re ἡμᾶς libri edd 14 ἒν βλέπουσι scripsi auctore Cobeto Coll. 136 coll. p. 444, 17 ἐμβλέπουσι libri Got „malim βλέπουσί“ Re 15 τηλικαῦτα σφισιν libri edd 16 ἀργύρου P sed οὐ in ras m2 | προτιθε- μένων C 18 τοῦτο ΙΒΜ 19 ὑμετέροις ΒΜ Re ἡμετέροις reliqui libri Got qui ὑμετέροις coni 20 <τοὺς> inserui auctore Re om libri edd)

ἡδέως δ’ ἂν ἠρόμην αὐτοὺς ἐναντίον τοῦδε τοῦ θρόνου, τί καὶ βούλεται τὸ πλῆθος αὐτοῖς τούτων τῶν χρημάτων καὶ τίς ὁ νοῦς τῶν σωρῶν. οὔτε γὰρ θυγατέρας λέγοντες λέγοιεν ἄν τι οὔθ’ υἱοὺς οὔτε γάμους ἢ ’κείνων ἢ τούτων οὔτε καιρὸν εἰς ὑπά- τους ἄγοντα οὐδ’ ἄλλην ἄμεμπτον δαπάνην οὐδεμίαν. ἀναγκάζετ’ οὖν ἐπ’ ἐκείνην ἰέναι καὶ τὸν οὐ βουλό- μενον, ἣν οὐδὲ ὄναρ ἐννοεῖν ἀσφαλές. οὕτως εἴ τις ὑμᾶς ἐν ἐλάττοσι ποιήσειεν, εὐεργέτης ἂν εἴη μᾶλλον ἢ εἰ πάντα δοίη.