Oratio 46

Libanius

Libanius, Oratio 46, Libanii Opera Vol 3, Orationes XXVI-L, Teubner, Foerster, 1906

Ὀρέστης ὁ τὴν μητέρα ἀπεκτονὼς πῶς ἂν ἀπελογήσατο κάλλιον ἢ κατηγορῶν Κλυταιμνή- στρας ὡς συγχέασα τὰ δίκαια τῶν γάμων προθείη μὲν ἀνδρὸς τοιούτου μειράκιον ἀσελγές, προσθείη δὲ χείᾳ φόνον, ὥσπερ δίκην ὀφείλοντος ὧν ἔπαθεν Ἀγα- μέμνονος; καίτοι τίς ἂν εἴποι μεῖζον περὶ τῆς ἀπο- λογίς ἐκείνης ἢ ὅτι καὶ θεοῖς εὖ ἔχειν ἔδοξε δικασταῖς;

σὺ δὲ ἐβούλου βελτίω ταύτης ζητεῖν ἀπολογίαν τὸν κάπηλον; ποίαν; πόθεν φανουμένην; ὁ μὲν οὖν διὰ τῆς μόνης οὔσης ἀπολογίας ἤρχετο, σὺ δὲ ἀντὶ τοῦ μισεῖν τοὺς εἶναι κακοὺς ἑλομένους τὸν οὐκ ἔχοντα περὶ αὐτῶν εἰπεῖν τι καλὸν ᾤου δεῖν οὐκ εἶναι. σώζεται μὲν γὰρ τῇ τῶν θεῶν εὐνοίᾳ, τὸ δὲ πλῆθος τῶν χειρῶν οὐ τοῦτο ἐβούλετο.

37. Δεινὸν γάρ μοι, φησίν, ἐδόκει πόλιν ὅλην ἀκούειν ὑπὸ καπήλου κακῶς. ἀλλ’ | [*](11 Οd. γ 310 14 Od. ἁ 29 sq. Aesch. Eum. 739 sq. 797 sq.) [*](1 τεθνεῶτος Ρ sed ἑ (1) in ras m2 5 τὸν Β Mor om reliqui libri Re cf. p. a 395,20 τῷ κυβερνήτῃ 6 ἰσχὺν om B 10 συγχέασαν C | προσθείη C Mor 12 ἔπαθεν inser Va2 | γρ. Ἀγαμέμνων in marg Mor 13 εἴπῃ Μor 15 δὺ Re εὖ libri (om in lac 2 litt Β) Mor | δὲ om in lac 1 litt Β δ’ Re | βούλου Mor 17 οὐδὲ Mor 18 τοὺς om Mor 19 αὑτῶν Β Ι τί Ι)

397
εἴπερ ἀληθῆ ταῦτ’ ἦν, μᾶλλον ἔδει δεινὸν δοκεῖν [*](R II 488) τὸ πόλιν ὅλην πλημμελεῖν ἢ τὸ μέμφεσθαί τινα πόλει. μείζων γὰρ ἡ βλάβη τῷ ποιεῖν ἃ μὴ δεῖ, ἢ τὸν τοῦτο λέγοντα εἶναι. ἔτι τοίνυν οὐδ’ ἁπάσης ἔλεγεν εἶναι τὴν αἰτίαν, ὅς γε οὐ περὶ πάντων, τῶν δ’ ὄντων ἐν τῷ θεάτρῳ. πολὺ γὰρ πλέον ἦν τοῦ παρόντος τὸ ἀπόν, καὶ πολλοστὸν μέρος τοῦ τὸ θέατρον οὐχ ὁρῶντος τὸ χωροῦν ἐπ’ αὐτό, ὥστε ἐλθών τις ἄλλοθεν πρῶτον ὁρῶν τὴν πόλιν καὶ τὸ συγκαθήμενον κατὰ θέαν τῶν ἐπὶ τῆς σκηνῆς οὐκ εἰκότως εἶπεν ἂν εἰς πολυάνθρω- πον ἥκειν ἄστυ. οὕτως εἰ καὶ κατὰ πάντων εἴρητο τῶν ἐν τῷ θεάτρῳ τὸ ῥῆμα, οὐ κατὰ πάσης εἴρητο τῆς πόλεως.

φασὶ δὲ καὶ σαφῶς αὐτὸν ἀφεῖναι τῆς αἰτίας τὸ πλέον ἐν τῷ τινὰς εἰπεῖν. εἰπεῖν γὰρ τινῶν εἶναι ταῦτα ζώντων ἐν ἀταξίᾳ. καὶ μὴν ὅ γε συλληφθεὶς νυκτὸς ἦν ὑπὸ τοῖς ἁλοῦσι Ι καὶ [*](R II 489) ἐδάκρυεν. οὕτω τά γε οὐκ εἰρημένα περὶ τῶν φαύλων εἴρητο. οὐδὲ γὰρ ἑωρᾶτο παρὰ τοῦ δικάζοντος οὐδὲ ἀνηρωτᾶτο, ὥστ’ ἦν ἂν ἐν οἷς ἐγένετο καὶ σιωπῶν ἀπὸ τῶν περὶ τὰ μέτρα. τὴν γὰρ ὀργὴν ἀφ’ ἧς εἴληπτο, πληγαὶ δείξειν ἔμελλον.

ὡς δὲ οὕτως ἂν ἔσχεν, ἐκεῖνο σημεῖον μέγιστον. οἱ γὰρ δὴ μηδὲν μήτε θέντες μήτ’ ἀποκρινάμενοι μισθὸν ἔδοσαν ἰατροῖς ὑπὲρ [*](1 ταῦτ’ ἢν Re ταύτην libri Mor 2 πλημελεῖν PVaB | πόλιν C 3 μεῖζον C Mor | τῷ] τὸ V et Sintenis τοῦ Mor 5 πάντων, τῶν δ’ scripsi auctore Sinteni πάντων τῶν libri edd „videtur legendum esse ὅσγε οὐ περὶ πάντων τῶν πολιτῶν ἔλεγεν, ἀλλ’ οὐδὲ περὶ πάντων τῶν ὄντων ἐν τῷ θεάτρῳ“ Re 7 τὸ πολλοστὸν V 10 εἰκότως scripsi εἰδὼς libri edd 14 αἰτίας] σοφίας Ι 15 ὅ γε scripsi ὅτε libri (sed in lac 3—4 a litt om Β) edd ὁμοῦ τε coni Re Anim 16 ἐκτὸς sed γρ νυκτὸς in marg 19 ὥστε edd 20 ὁρμὴν Mor | ἀφεὶς Ι 21 δ’ edd | ἴσχον Mor 23 μήτε V)

398
αὑτῶν καὶ θρήνων τῶν ἴσων ἔτυχον καὶ πρὸς γυναῖκας καὶ παῖδας εἶπον ἔπιθι λέγειν, τελευτὴ προσδοκω- μένη. ἀλλ’, οἶμαι, τὴν κακὴν μοῖραν τῶν ἐν τῇ πόλει κολακεύων καὶ τὰς παρὰ τῶν κακίστων εὐφημίας ἀπό- δεῖξιν ἀρχῆς ἀρίστης ἡγούμενος, ἵνα τὰ τοιαῦτα βοῷεν. ἄχθεσθαί φησιν ὑπὲρ αὐτῶν καὶ κτείνειν τὸν οὐκ οἰ- όμενον αὐτοὺς ἰσοθέους τινὰς εἶναι.

Καὶ φιλῶ δή, φησί, τὴν πόλιν. πάνυ γε, ὡς ἔδειξεν ἀπὸ τῆς περὶ τὴν βουλὴν ἀτιμίας μέσον 10 μὲν αὑτοῦ τε καὶ τῆς ἐκείνων προσρήσεως στάδιον Ι [*](R II 490) ποιησάμενος, οὐχ ὑπομείνας δὲ ταὐτὸ ποιῆσαι πολλοῖς ὑπάρχοις γενναίοις, οἳ τὴν βουλὴν ὁπότε ἐν τούτῳ θεάσαιντο, μάλα ὀξέως ἐπὶ τὰς χεῖρας τῶν χαμαὶ στησόντων σφᾶς ἐπήδων, καὶ κατεῖχεν αὐτοὺς ἄνω τῶν πάντων οὐδέν, οὐκ ὄμβρος, οὐ χιών, οὐ πηλός, οὐ βροντῶν κτύπος, οὐκ ἀστραπῶν σέλας, οὐ τὸ μέγι- στον, σκιαὶ ποδῶν ἀντὶ ποδῶν κατερρυηκότων ποδάγρᾳ.

οὐκ ἔστι φιλοῦντος ἡμᾶς, οὐκ ἔστι τὰ περὶ τοὺς ἁμιλλητηρίους ἵππους παρὰ τὸν νόμον πεπραγμένα [*](R II 491) τὸν ἀφιέντα πόνον Ι εἰς ἀπόλαυσιν τῆς πόας, οὗ διὰ μὲν τὴν ὥραν τοῖς ἵπποις ἔρως, διὰ δὲ σὲ στέρη- σις, ἀφ’ ἧς ὄλεθρος. ὅθεν τῷ λειτουργοῦντι πενία, τῆς δὲ περὶ τὸ μέρος ζημίας τὸ κοινὸν αἰσθάνεται.

φιλοῦντος ἦν τὸ ἀρχόμενον μὴ τοῖς δικαζομένοις [*](15 cf. t. II 324,7 17 cf. Lync. apud Athen. VI p. 246a) [*](1 αὑτῶν Ρ sed ‘ in ras m2 αὐτῶν CIBV 2 ἄπιτε voce Mor desinit | τελευτὴ C τελευτὴ Ρ 10 αὑτοῦ Ρ sed ‘ in ras m2, Re αὐτοῦ αὐτοῦ reliqui libri | στάδιον reposui e libris παιδίον Re 13 ταὐτῷ vel ἀπόπτῳ coni Re 16 βροντῶν Ρ sed ρον in ras m2 20 πόνον reposui e libris (πόνου Β) πόνων Re | οὑ scripsi οὐ libri ἦς Re)

399
ποιῆσαι τὸ δικαστήριον ὑφάλων χαλεπώτερον. τίς γὰρ ἂν ἐνέγκαι τοσούτων ὑπηρετῶν στόματα νικῶντα τὰ τῶν λύκων; πάντων μὲν λαβεῖν ἀξιούντων, μετρίου δὲ οὐδενὸς ἀρκοῦντος, ἀεὶ δὲ τοῦ πλείονος ζητουμένου μένει μὲν οὐδεὶς ὅρος τῶν πάλαι σταθέντων, ἐπέκλυσε δὲ τοὺς ψήφου δεομένους ἡ δι’ ὧν τε πορεύονται περὶ τὰ κέρδη μανία ὅ τε κορυφαῖος τῶν λῃστῶν τὸν ἔνα τέτταρας εἰργασμένος ὥσθ’ οἱ μὲν πλήρεις στα- τήρων ἀπιόντες τῇ χειρὶ τοῦτον ὑμνοῦσιν, ὁ δὲ τῆς χλαμύδος εἰς τοῦτο χρῄζων διψῶν ὅμως ἀπέρχεται. καὶ δοκεῖς δὴ μετέχειν τῆς συλλογῆς· μὴ γὰρ ἂν ἀνα- σχἐσθαι τοσοῦτον κακὸν μὴ κοινωνίας οὔσης.

43. Τοιοῦτος ἡμῖν ὁ τῶν καπήλων παιδευτὴς ὁ τὰ μικρὰ μὲν ὁρῶν, τὰ μείζω δὲ οὐ βουλόμενος. καὶ εἰ μὲν ἠγνόει τὴν περὶ ταῦτα ἀσέβειαν, καὶ οὕτω μὲν ἂν ἡμάρτανεν οὐκ εἰδὼς ἃ προσῆκεν, ἦν δ’ ἂν ἴσως τι καὶ συγγνώμης· νῦν δ’ εἰσὶν οἱ πρὸς αὐτὸν εἶπόν τε καὶ διηγήσαντο καὶ παρῄνεσαν αὑτοῦ φροντίσαι | καὶ βοηθῆσαι τῷ δικαστηρίῳ λέγοντες, ὡς ὠμότεροι [*](R II 492) τῶν ἐν ταῖς ἐρημίαις κακούργων εἰσὶν οἱ λαμβανόμενοι τῶν ὑπὲρ δικῶν δεῦρο ἀφικνουμένων μελλόντων τε ἀγωνιεῖσθαι καὶ μετὰ τὴν γνῶσιν. ὁ δὲ ταῦτα ἀκούων πλάττει μῦθον ὅς οὕτως ἐστὶν ἀπίθανος, ὥστ’ οὐδὲ παῖδα ἂν λάβοι. καί φησιν οὐχ αὑτοῦ ταῦτα εἶναι, τῶν δὲ κεκελευκότων.

ἐγὼ δὲ οὔτε κατ’ Ἀριστείδου [*](1 cf. t. III 41,27 R 10 cf. p. 95,15 23 cf. t. Ι 198,6 25 cf. t. II 437,15) [*](1 num τῶν ὑφάλων? 4 ἀρκοῦντος Ρ sed ~ et o (2) in ras m2 7 λῃστῶν ΡΙΒ 17 τί V 18 αὑτοῦ Re αὐτοῦ libri 21 post δεῦρο lac 5 litt Ι | μέλλον Ι 23 πλάττειν V| οὗτος CI | ὃς CV ὥστε Va Re 24 λάβη V | οὐχ αὑτοῦ scripsi οὐκ αὐτοῦ libri Re)

400
τοῦ Λυσιμάχου τοῦτον ἂν ἐδεξάμην τὸν λόγον οὗτός τε τὴν οὐκ οὖσαν ἀνάγκην αἰτιᾶται. οὐδὲ γὰρ ἀκοὴν τοιαύτην ἐκεῖνος ἤνεγκεν ἄν. ἦ που γε εἶπεν ἄν· ἀλλὰ διανοεῖται δρᾶν τὸν φιλοῦντα δει- κνύουσιν αἰ στοαί; ἀλλ’ οὐδὲ αἰ πρότεραι τῶν φιλούντων ἦσαν τὴν πόλιν, ἀλλ’ ἑαυτοὺς πηγῆς στοᾶς ἑκάστης χρυσοῦ καθισταμένης, τῆς δ’ αὐτῆς καὶ κρύων. τὰ γὰρ δὴ πρῶτα τῶν στοῶν οἰκιῶν κατα- σκαφαὶ πολλὰς γενεὰς δεξαμένων, ὥστ’ αὐτοῖς ἀντὶ οἰκήσεως γενέσθαι τὰ τῶν λίθων χρήματα. ἄγει δὴ καὶ τοῦτον ὁ αὐτὸς λογισμὸς ἐπὶ ταῦτα. καὶ λόγος εὐρυτέραν αὐτὸν τὴν ὁδὸν διὰ στοᾶς ποιήσειν, εἶθ’ ἵν’ εὐρυτέρα παλαιστῇ γένηται, τάφος ἅπας ἀποκεκά- [*](R II 493) λυπται καὶ θήκη Ι πᾶσα καθύβρισται καὶ τῶν τὴν πόλιν οἰκησάντων τὰ ὀστᾶ διέρριπται, αἰδὼς δὲ μία νεκροῖς ἀνδρῶν ἀγαθῶν.

45. Ἀλλὰ ἀντίκρουσον, ὦ βασιλεῦ, καὶ τοὺς κει- μἐνους ἐλέησον καὶ τήρησον ἑκάστῳ τὰ τελευταῖα. οὐδὲ γὰρ ἀδεὲς ἴσως τοσαύτας ψυχὰς ἐκπολεμῶσαι τῇ πόλει καὶ ποιῆσαι δυσμενεῖς τοῖς μὲν ὡς ἠδικηκόσι, τοῖς δὲ ὡς ἠμεληκόσιν.

[*](3 ἦ που reposui e libris ἤπου Re qui nonnulla excidisse coni 4 ἀλλ’ ἃ scripsi cum Β ἀλλὰ reliqui libri Re | δεικνύ- ουσιν scripsi δείκνυσιν libri Re 6 πληγῆς V 7 ἑκάστου Ι | χρυσὸν V 9 γενεὰς scripsi γενεῶν libri Re sed „malim γενεάς“ adnotavit 13 ἴν’ Ρ sed in ras m2 14 θίβη V)[*](15 οἰκισάντων Α οἰκησάντων Ι οἰκησάντων reliqui libri οἰκισάντων Re | οὐδὲ μία Α 21 ἠμεληκόσι CAPI Re | τέλος τοῦ κατὰ φλωρεντίου subscr A, κατὰ φλωρεντίου Ρ)