Oratio 45

εἰ μὲν ἅπαν ὃ προσῆκον ἦν περὶ τοὺς [*](R II 439) δεσμώτας, παρὰ τῶν τὰς ἀρχὰς ἐχόντων ἐφυλάττετο, ὦ βασιλεῦ, τοῖς μὲν ἂν συνέχαιρον, σοὶ δὲ οὐκ ἂν ἠνώχλουν· ἐπεὶ δὲ οἱ μὲν κακοὶ περὶ τουτὶ γεγένηνται τὸ μέρος, λέγει δὲ οὐδὲν πρὸς σὲ περὶ τούτων οὐδεὶς τῶν εἴτε ἀγνοοῦσιν ἀδικούντων εἴτε εἰδότες σιωπῶσιν, ὅ τι τε ἂν περὶ ταῦτα γίγνηται δυσσεβές, οὐκ ἔστι μὴ συνδιαβάλλεσθαι τὴν βασιλείαν, ὁ τὴν σὴν πρᾳ- ότητα θαυμάζων ἐγὼ καὶ ἅμα χάριν τὴν μεγίστην [*](C = condex Chisianus) [*](Pa = Patmius) [*](A = Monacensis gr. 483 olim Augustanus) [*](Ρ = Palatinus gr. 282) [*](U = Urbinas gr. 126) [*](Ι = Marcianus append. XCI 2) [*](Β = Barberinus II 41) [*](V = Vindobonensis phil. gr. XCIII) [*](11 p. 87,10. t. I 241,13 sq. t. II 511,13 R. cf. Sieversium p. 293) [*](1 μζ ante A, τοῦ τοῦ αὐτοῦ V τὸν om Ρ μζ΄ post δεσμωτῶν C sed νὴ in ras in marg m2 Λόγος Λ΄ Pa, λόγος λη V2 λόγος κβ΄ in marg Ι2, λθ΄ Β rubr 9 ὅτι I | γίνηται V) [*](10 ὃ CA sed in hoc eras Ι πραότητα libri edd)

2. Οἶσθα μὲν οὖν, ὦ βασιλεῦ, τοῦτό γε δίκαιον ὂν τὸ τοὺς μὲν ἀξίους θανάτου θνήσκειν, τοὺς δὲ μὴ ζῆν τε καὶ περιεῖναι, καίτοι γε δι’ ὑπερβολὴν θρωπίας ἤδη τινὶ καὶ τούτων ζῆν ἔδωκας, ἀλλ’ ἔστω κύρια τὰ παρὰ τῶν παλαιῶν νόμων. ταῦτα δέ ἐστιν ἀποθνήσκειν μὲν ᾧ τι τοιοῦτο τετόλμηται, ζῆν δὲ ὃς οὐδὲν τηλικοῦτον ἠδίκηκε. τὸ δὲ τετολμηκέναι καὶ τὸ [*](R II 440) ἠδικηκέναι τί ποτέ ἐστι; τὸ ἐξεληλέγχθαι. Ι ὡς τό γε πρὸ ἐλέγχων ἀποθανεῖν οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν ἢ ἠδι- κῆσθαι. καὶ γὰρ εἴ τῳ πέπρακται μὲν ἄξιον θανάτου, τουτὶ δὲ συγκέκρυπται, τοῦτον ὁ κτείνας ἀδικεῖ τὴν τιμωρίαν πρὸ τῆς πίστεως λαβών.

ἴσθι τοίνυν σοι φονέας ὄντας τοὺς ἐπὶ τὰ ἔθνη πεμπομένους ἄρχοντας, ὦ βασιλεῦ. τίνα τρόπον; πολλαὶ μὲν ὀργαὶ πολλὰς ποιοῦσι μέμψεις, κἂν θυμωθῇ τις, εὐθὺς παρὰ τὸν ἄρχοντα τρέχει καί φησιν ὑβρίσθαι καὶ πεπονθέναι κακῶς, ὁ δὲ ἑαυτὸν μὲν οὔ, τὴν γυναῖκα δέ, ὁ δὲ τούτων μὲν οὐδέτερον, τοὺς παῖδας δέ, καὶ ῥήματα πλάττουσι καὶ πληγὰς καὶ καταρρήξαντές τι τῆς ἐσθῆ- τος ἐκείνῳ καὶ τοῦτο προσέθεσαν. ὁ δὲ ἀρνούμενός τε καὶ σεσυκοφαντῆσθαι λέγων καὶ μεμνημένος γραφῆς καὶ νόμων πέμπεται δεθησόμενος καὶ ταῦτα ἐν ἐγγυη- [*](R II 441) τῶν ἀφθονίᾳ.

πάσχουσι δὲ τοῦτ’ ἐπιεικῶς Ι οἱ [*](24 cf. t. II 464, 14 R) [*](3 γε om Β 5 ὑπὲρ βουλὴν Got sed ὑπερβολὴν Not. p.17 8 τί Ι 9 ἠδίκηκεν Α ἠδίκησε Β | τὸ (2) om C 10 ποτ’ Re | (??) Α τώ CPI sed in hoc in τὸ corr m3, Β | ἐξεληλἐχθαι Β 22 τούτω Ι | προσέθηκαν C sed κ e σ corr, Pa 24 ἐν ἐγγυητῶν ἀφθονίᾳ Re ἐγγυητῶν ἀφθονία libri ἐγγυητῶν ἀφθονίᾳ Got)

δεσποτῶν δὲ ὠμότης πλείστῳ χρῆται <τούτῳ> α καθ’ ἑκάστην ἡμέραν, ἐπεὶ ῥᾴδιον δῆσαι τὸν ἠναγκασμένον ὑπὸ τοῦ νόμου κἂν ἀδικῆται σιγᾶν. ἐνταῦθά που θετέον καὶ τοὺς περὶ τὴν γῆν πονοῦντας τοῖς κεκτημένοις τὴν γῆν, ἐπεὶ καὶ τούτοις τινὲς ἴσα καὶ οἰκέταις κέχρηνται, κἂν μὴ τὰς πλεονεξίας ἐπαι- νῶσιν ἐκείνων τὰς καθ’ ἑαυτῶν, ὀλίγαι συλλαβαί, καὶ στρατιώτης ἅμα ἁλύσεσιν ἐπὶ τὸν Ι ἀγρὸν, καὶ [*](R II 443) δεδεμένους τὸ οἴκημα δέχεται.

βούλει με μνησθῆναι καὶ τῶν αἰτίαν λαμβανόντων φονεύειν τοὺς ὁδοιπόρους; οὐκοῦν οὗτοι μὲν δύ ’ ἢ τρεῖς, δῶμεν δὲ καὶ τρὶς το- σούτους εἶναι καὶ δέκα καὶ πλείους· παρ’ οἷς δὲ ἢ [*](20) [*](4 cf. p. a 310, 19 sq. ; t. II 302, 11; 303, 11 6 cf. p. 369, 16 et 23 15 cf. 183,1 sq. 20 cf. ρ. 185,17 sq.) [*](5 συνεδρίῳ om C inser Pa2 Ι ταῦτα — βουλῶν om Got 7 ἐν cancellavi auctore Re τοῖς ἐν Coni Sintenis 10 τούτῳ inserui auctore Re | καθεκάστην Ι | ῥᾴδιον scripsi auctoribus Re („sententia a postulat ἄδεια aut ῥᾴδιον aut δίκαιον“) et Cobeto Coll. 136 καὶ δέον libri edd 12 ἐνταῦθα ποῦ CPaAPI sed in hoc supra υ (2) eras, Β Got 13 ἴσα Ρ sed in ras m2) [*](14 μὴ om V 17 με μνησθῆναι e μεμνῆσθαι corr C2 18 καὶ om Got Ι num λαμβανόντων ἀπὸ <ἀπὸ τοῦ> φονεύειν coll. Thuc. II 18,2 ? 19 μὲν οm Pa V δύο μὶν Β δύο CPaUBV δύ’ ἢ Ι infra lineam custodis folii 179v instar et e δύη corr in linea m3 cf. p. a 199, 6 | ἢ om PUB | θῶμεν Pa | δὲ om Pa | τρὶς e δὶς corr C δὶς Pa τρεῖς Ι)

7. Οὗτοι πάντες ὧν ἐμνήσθην, ὦ βασιλεῦ, καί τινες ἔξω τούτων καθ’ ἑτέρους ἥκοντες ἐκεῖσε τρόπους ζῶσι τὸν ἐν δεσμοῖς βίον. οἱ δ’ αὐτοὺς παραδεδω- κότες ἐν εὐωχίαις εἰσὶ, μᾶλλον δὲ ἐν ἅπασιν ἡδονῶν εἴδεσιν, εἰς τὴν Δάφνην ἀναβαίνοντες, εἰς ἀγροὺς ἐλαύνοντες, ἐπ’ ἄλλας ἰόντες πόλεις ὑπὸ νυμφίων καλούμενοι γῆν ὠνησόμενοι, θάλατταν ὀψόμενοι. | [*](R II 444) τῶν δὲ δι’ αὐτοὺς δεθέντων τῶν μὲν ἐπελάθοντο, τῶν δὲ οὐ φροντίζουσιν. οἱ δικασταὶ δὲ οἱ βέλτιστοι οἱ τὸν δεσμὸν αὐτοῖς ὃν ἐβούλοντο δεδωκότες καὶ περὶ πλείονος τὴν πρὸς ἐκείνους χάριν τῆς τοῦ δικαίου μοίρας πεποιημένοι οὔτε ἀγανακτοῦσιν οὔτε καλοῦσιν οὔτε ἐπιτιμῶσιν οὔτε τί ταῦτα; ἐρωτῶσιν οὐδ’ ὡς περὶ ἀσεβοῦς τοῦ πράγματος διαλέγονται οὐδ’ ὡς οὐκ ἂν ἐπὶ πλέον δύναιντο τὰ τοιαῦτα ἀνέχεσθαι, λέγουσιν.

εἶτα μεστὸν [μὲν] σωμάτων τὸ δεσμωτήριον ἐξιόντος μὲν οὐδενὸς ἢ κομιδῆ γε ὀλίγων, εἰσιόντων δὲ πολλῶν. καὶ γίγνεται διπλοῦν τὸ κακὸν αὐτῷ τε τῷ δεδέσθαι καὶ τῷ οὕτως. οὐδὲ γὰρ [οὔθ’] ὕπνου λαχεῖν ἔστιν [*](9 cf. p. 302,14 20 cf. p. 186,9sq.) [*](3 τὸ scripsi 6 CPUB cum Sinteni τῶι A τῶ Ι τῷ Pa V edd 7 οἳ Α sed eras Ι οἱ — 8 ἅπασιν om Pa 8 δ’ Re 13 post βέλτιστοι ras 8 litt Ρ 16 (1) et 17 (1) οὔτ᾿ Re 19 ἐπι- πλέον BV 20 μὲν cancellavi cum Sinteni 21 κομιδῆι Α) [*](22 γίνεται V Ι αὐτῶ et τῷ (22 et 23) scripsi e V ut coni Re αὐτὸ et τὸ reliqui libri edd 23 οὔτε Got Ι οὔθ’ cancellavi „aut Οὔθ’ delendum aut leg. οὔτ’ ἀναπαύσεως οὔθ’ ὕπνου“ Re οὐδ’ Sintenis | ὕπνον V)

9. Πόθεν τοίνυν τούτοις ἡ τροφή; τὴν μὲν γὰρ ἐν τοῖς λέβησι φακῆν καὶ τὰ ὀλίγα λάχανα καὶ εἴ τι τούτοις πρόσεστιν, ἐλάττω ταῦτα πολὺ τοῦ δέοντος εἶναί φασιν. ἀνάγκη δὴ γυναῖκας καὶ ἀδελφὰς καὶ θυγατέρας, αἷς ἦν ἡ τροφὴ παρὰ τῶν οὔπω καθειργ- μένων, αὐτὰς εἶναι τὰς ἐκείνους τρεφούσας. πόθεν, ὦ βασιλεῦ; τῷ δεσμῷ μὲν γὰρ ἐκείνων οὐκ ἔστιν αὐτὰς εὐπορωτέρας γεγονέναι. λείπεται δὴ τὰς μὲν ἀμόρφους ἢ γήρᾳ κατεχομένας προσαιτεῖν, ἐν αἷς δέ τι καὶ ὥρας, πάντα ἀνέχεσθαι. ταῦτ’ οὖν τοῖς δεδεμένοις τοῦ δε- σμοῦ πικρότερα· δεῖ γὰρ αὐτοὺς δήπου καὶ ἐρωτᾶν καὶ διδάσκεσθαι, πόθεν αὐτοῖς ταῦτα ἔρχεται.

10. Καὶ οὐ ταῦτά γε μόνον, ἀλλὰ καὶ ὅσα δεῖ παρ’ ἑκάστου γενέσθαι τῷ τῆς θύρας κυρίῳ τῷ λύχνον μὲν ἕνα πᾶσι παρεχομένῳ, | τοῦ μικροῦ δὲ ἐλαίου [*](R II 446) τούτου μέγαν ἀπαιτοῦντι μισθόν. ὁ δὲ οὐ θές δι’ ἀπορίαν εὐθύς ἐστιν ἐν πληγαῖς, κἂν λέγῃ τυπτόμενος· ἐμοί, ὦ ἄρχων τοῦ τε δεσμωτηρίου τούτου καὶ τῶν ἐν αὐτῷ κειμένων, πλὴν τοῦδε τοῦ σώμα- τος ἔστιν οὐδέν, οὐ γονεῖς, οὐ τέκνα, οὐ φίλοι· [*](1 cf. p. a 375, 2 sq. 11 p. a 180, 21 17 p. 180,18sq.) [*](1 γὰρ om V Ι κατακλιθέντας scripsi κατακλινέντας Pa κατακλιθέντ’ CAPUV Got κατακλιθέντα ΙΒ κατακλιθέντι Re) [*](2 ἑστῶτες Ρ sed τες e σιν corr in ras m2, UI Ι ἔστιν inserui 5 φακῆν Β φακῆν reliqui libri edd cf. t. Ι 171,1 8 οὕτω Re) [*](12 δέ τι] „malim δ’ ἔτι τι“ Re 13 πάντ’ Re 14 γὰρ om Got 15 αὑτοῖς Re 16 δὴ Ι 22 τοῦδε e τῶνδε corr Α) [*](23 οὐκ ἔστιν Β)

11. Δακρύεις, ὦ βασιλεῦ. πολλὰ ἀγαθά σοι γένοιτο διὰ τὴν ἄγαν χρηστότητα, καὶ ἔγωγε, νὴ τὸν Δία καὶ πάντας τοὺς θεούς, τοῦτ’ ὄψεσθαι προσεδόκων. ἀλλ ’ ὄντων δεινῶν τῶν εἰρημένων ἔνι τι μεῖζον, εἰ μεῖζον ὧν ἔφην τὸ τεθνάναι. θνήσκουσι γάρ, ὦ βασιλεῦ, θνήσκουσι τοῖς τε ἄλλοις κακοῖς καὶ μεγίστῳ δή, στενοχωρίᾳ, μυρίοι. καὶ ὁ μὲν φύλαξ ἐμήνυσεν, ὁ δ’ ἄρχων οὐδὲν τῇ ψυχῇ παθὼν θάπτειν ἐπέτρεψε. τῷ δ’ ᾐτιαμένῳ τὴν ἀρχὴν οὐδεὶς φόβος, ἀλλ’ οὐδὲ εἰ τέθνηκεν, οἶδεν. ἀποθνήσκουσι δὲ ἐν τούτοις δοῦλοί τε ἐν ἴσῳ καὶ ἐλεύθεροι, οἱ μὲν οὐδὲν ἠδικηκότες, οἱ δ’ οὐκ ἄξια θανάτου. οἱ θεοὶ δὲ ταῦτα ἴσασιν οἵ τε ἄλλοι καὶ ὁ πάντα ἐφορῶν Ἥλιος. οἶς οὐκ ἂν φαίης τὰ τοιαῦτα ἀρέσκειν. ἀντὶ δὲ τῶν ἀπιόντων ἔστι τὸ πρὸς τὸν δεσμὸν ἀγόμενον ἢ οὐκ ἔλαττον ἢ καὶ πλέον.

12. Οὐκοῦν δεινόν, εἰ μέν τις ἐν ἀγορᾷ μαχόμενος ἢ ἄρχων χειρῶν ἢ καὶ ἀμυνόμενος κτείναι τινά, πάντας ἀγανακτεῖν καὶ βοᾶν καὶ ταὐτὰ ποιεῖν τοῖς Ι τοῦ [*](R II 448) τεθνεῶτος ἰκείοις καὶ τοὺς οὐ προσήκοντας, ὑπὸ δὲ τῶν ἀρχόντων διὰ τῶν δεσμωτηρίων τοσούτων ἀπολλυ- μένων πρᾴως ἔχειν σε δοκεῖν; οὐδὲ γὰρ ἐκεῖνό γ’ εἰπών τις εὖ λέγειν ἂν δόξειεν, ὡς οὐδὲν τούτων εἰδείης. ἀπαιτῇ γὰρ ὑπὸ τῆς βασιλείας, ὦ βασιλεῦ, τὸ πάντα ἐπίστασθαι. καὶ τοὺς φονέας τούτους πάλαι χρῆν των τῶν θανάτων ὑπεσχηκέναι δίκην, ἀλλ’ εἰ καὶ μὴ πρότερον, νῦν γέ τις ἐπιστροφὴ γενέσθω.

13. Καὶ τί δεινόν, φησί τις, εἴ τις ἀνδρο- φόνος ὢν καὶ ἀπὸ ταύτης ἐμπεσὼν εἰς τὸ κημα τῆς αἰτίας εἶτα οὕτω τέθνηκεν; ἐγὼ δὲ τὸν τοῦτο λέγοντα ἐροίμην ἂν ἡδέως, εἰ ὅσοι τοῦτον τεθνᾶσι τὸν τρόπον, τῶν ἀνθρώπους ἀπεκτονότων εἰσίν. εἰ δὲ καὶ ψευδεῖς αἰτίαι καὶ ῥῆμά τι καὶ μικρὸν ἤδη τινὰς ἀργύριον ἔδησε, προὔβη δὲ ὁ δεσμὸς εἰς θάνατον, τί δεῖ λέγειν τοὺς τὰ μέγιστα ἠδικηκότας κατὰ τῶν ἢ οὐδὲν ἢ μικρά; εἰ γὰρ δὴ καὶ σφόδρα τοῖς ἐκεῖνα δεδρακόσι προσήκων ἦν ὁ θάνατος, ἀλλὰ τούτοις γε οὐκ ἐχρῆν οὕτω μακρὸν ποιεῖν τὸν δεσμόν, ὥστε αὐτοῖς τὸ κακὸν εἰς θάνατον τελευτᾶν.

εἴποι δ’ ἄν τις καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἐκείνων λόγον, οἶμαι, δίκαιον, [*](11 Thuc. III 71) [*](2 κτείναι AV sed in hoc e ` corr m2 κτείνει Ρ sed ΄ e ~ et εἰ ex a in a ras corr m4, UIB κτεῖναι CPa Got 3 τοὺς et 4 οἰκείους Got 6 πράως ΑΡΙΒ 13 ἀπὸ ταύτης] ἀποστάτης Pa 14 εἶθ’ V 16 τεθνάσι ΑΙ Got | ἀπεκτονό- των ἀνθρώπους V 18 ἔδησεν U 20 ἢ (1) om Β 21 ὁ inser Re om libri sed ras 1 litt Α, Got 22 τούτους Got | οὕτω om Got)

τί δ’ ἂν ἀποκρι- ναίμεθα ταῖς τῶν ἐπὶ μαρτυρίᾳ δεθέντων γυναιξὶ πρὸ τῆς κρίσεως αὐταῖς τῶν ἀνδρῶν οἰχομένων, οὓς ἐχρῆν ἡμερῶν <ἀλίγων> οἴκοι πάλιν εἶναι φράσαντας ὅ εἶχον; ἔτι τοίνυν τῶν οὕτως ἀπιόντων δεσμωτῶν τοῖς ἔτι ζῶσι συμβαίνει καὶ λυπεῖσθαι καὶ χαίρειν, λυπεῖ- σθαι μὲν τεθνεῶτος συνήθους, χαίρειν δὲ κληρονο- μοῦσι τοῦ τόπου. ἔπειτ’ οὐ πολὺ ὕστερον ἧκεν ἕτερος ὁ τὸν ἐκείνου καθέξων.

16. Καὶ πῶς ταῦτα σὺ περιεώρας, ἐρήσῃ, δέον [*](R II 450) ἐπιτιμᾶν τε τοῖς ἔρχουσι καὶ | ταῦτα ἃ νυνὶ λέγεις λέγειν καὶ μηδὲ βουλομένοις ῥᾳθυ- μεῖν ἐπιτρέπειν; καὶ τίς οὐκ οἶδεν, ὅσα καὶ ὁσάκις εἴρηταί μοι πρὸς αὐτοὺς περὶ τῶν ἐν τῷ δεσμῷ φθει- ρομένων, ὡς ἀσεβοῖέν τε ταύτῃ καὶ τοῖς τῆς πολιτείας οὐκ ἐμμένοιεν ὄροις οὐδὲ μᾶλλον ἂν ἑτέρους δικαίως κολάζοιεν ἢ διδοῖεν αὐτοὶ δίκας ἐπὶ τοῖς ἐκ τῶν [*](4 Cod. Theod. IX 3,1 et 6; 1,18 et 7 cf. p. 375,9) [*](1 τεθνᾶσιν ΑΡ sed in hoc ΄ in ~ corr m3, Ι Got 2 δ’ Re 5 κατολίγον V Ι ὀλίγων Ι 10 αὐταῖς Ρ sed αῖ ex οὐ in ras Corr 11 ἡμερῶν — 12 εἶχον in lacuna fere 35 litt om V 11 ὀλίγων inserui coll. Aesch. Ctes. § 254 p. a 89,20 Ι εἶναι om C | φράσαντας — 12 εἶχον in marg add I2 15 ἦλθεν CPa) [*](17 περιορᾷς Pa 18 τοῖς τε V Ι τε om Got 19 μὴ δὲ APIBV Got)

17. Νὴ Δία, τὸ γὰρ τῶν πραγμάτων πλῆθος κρεῖττον τῆς αὐτῶν βουλήσεως, καὶ αὐτοὶ μὲν ἡδέως ἂν ἐπὶ τοῦθ’ ἧκον, τὰ κωλύοντα δὲ ἦν ἰσχυρότερα. τίνα ταῦτα; εἰπάτωσαν. αἱ εἰσφοραὶ καὶ τὸ πολλὰ πολλοὺς ὀφείλειν καὶ εἶναι ταῦτα ἐκείνων ἀναγκαιότερα· δεῖσθαι γὰρ τὸν καιρὸν χρημάτων. ἐγὼ δ’ εἰ μὲν ἑώρων περὶ ταῦτα τὸν ἅπαντα ἀναλισκόμενον χρόνον, ἴσως μὲν οὐδ’ ἂν τότε λόγων ἠπόρησα τῶν τῇ σῇ βασιλείᾳ πρεπόντων, ἦν δ’ ἄν τι καὶ τούτοις εἰπεῖν, εἰ καὶ μὴ πάνυ καλόν· νῦν δὲ τίς οὕτως ἀγνοεῖ τὰ τῶν ἀρχόντων, ὡς οὐκ εἰδέναι, πόσον τι τῆς ἡμέρας εἰσπράξεσι νέμοντες ὁπόσον ἄγουσιν ἐπὶ τὰς δίκας.

δίκαι δὲ ὑπὲρ μικρῶν πολλαί, ὑπὲρ δὲ μεγάλων ὀλίγαι. πολλάκις γοῦν ἤκουσα παρακαθήμενος άκοντα στατῆρας καὶ εἴκοσι καὶ πλέθρον καὶ δένδρα τινὰ καὶ ἀνδράποδον καὶ κάμηλον καὶ ὄνον καὶ μύδα καὶ χιτωνίσκον καὶ πολὺ τούτων ἐλάττω καὶ πολλοὺς μεθ’ ἐκατέρων ῥήτορας καὶ μακροὺς Ι πὰρ’ [*](R II 451) ἀμφοτέρων λόγους. καθίζει δὲ αὐτοὺς καὶ ἐσπέρα δικαστὰς οὐκ ὀλιγάκις, καὶ τὸ δεῖπνον αὐτοὺς ἡ κρίσις [*](24 cf. p. a 170,19 sq.) [*](1 οἵ Α ἴ Ρ sed ΄ in ras m2 IBV | δὲ edd μέντοι Ι 8 δ’ Re 10 καὶ (1) om Got | καὶ γὰρ εἶναι Pa 12 δὲ Re 13 post μὲν ras 2—3 litt I | λέγων Β 16 ἡμέρας εἰσπράξουσι P sed ἡμέρας εἰσ in ras 3 litt m3, ου in ras m2 | εἰσπράξουσι UB εἰς πράξουσι Ι 17 πόσον? | εἰς Got 19 γ’ οὖν ΑΡ 21 ἀνδράποδα Pa 23 καθ’ Β)

καὶ μὴν τοῖς μὲν ἐν ταῖς ἀναβολαῖς οὐκ ἀπώλλυτ’ ἂν τὰ παρὰ τοῦ πράγματος δίκαια. ἃ γὰρ τήμερον ἐνῆν εἰπεῖν, ταῦτα ἂν ὑπῆρχε καὶ δύο μησὶ καὶ πλείοσιν ὕστερον: περὶ δ’ αὖ τοὺς θανάτους τοῦτ’ οὐκ ἔστιν, οὐδ’ ἂν κατάσχοι τις τὴν ψυχὴν εἰπὼν πρὸς αὐτὴν· μένε, ἀλλ’ ἀπει- πόντος τοῦ σώματος ἀνάγκη φεύγειν ἐκείνην. οἱ δὲ μεταξὺ περὶ ἀργυρίου δικάζοντες ἢ ἐπὶ τῇ γνώσει γε αὐτῇ τοὺς τοιούτους ἀκούοντες θανάτους οὐκ εἶναι κατὰ τῆς ἀρχῆς τοῦτο νομίζουσι. καταφρονοῦσι γάρ, οἶμαι, τῶν μὲν ὡς οὐκέτ’ ὄντων, τῶν δὲ ἐκείνοις συγ- γενῶν ὡς ἀσθενῶν.

20. Εἰ δὲ καὶ χρήματα δεῖ συγχωρῆσαι τῶν ψυχῶν εἶναι τιμιώτερα, ἀλλ’ οὐ δήπου γε ὀρχηστὰς καὶ μίμους [*](R II 452) καὶ ἵππους καὶ τοὺς τούτοις Ι ἐφεστηκότας. τί οὖν οὗτοι ποιοῦσιν οἱ σωτῆρες ἀξιοῦντες ὀνομάζεσθαι; τρέχουσιν ὀψόμενοι μὲν ταῦτα, ὀψόμενοι δὲ ἐκεῖνα, νῦν μὲν καλούμενοι, νῦν δὲ καὶ οὐ καλούμενοι καὶ τῶν κλήσεων δὲ ἐνίας αὐτοὶ σφᾶς αὐτοὺς καλοῦσι. [*](18 cf. p. a 14,2; 298,6 sq.) [*](1 ἔπαυσεν ΑΡ sed in hoc ὲν in ἑ corr Ι sed ν eras 4 ὥσπερ καὶ Α sed καὶ del, Got 6 ἀπώλλυτ’ ἂν scripsi e Pa V ἀπώλλυτο reliqui libri edd Ι παρὰ scripsi auctore Re περὶ libri sed in marg A, Re om βοί Ι τούτου τοῦ C 8 δυσὶ V t. ι 81,11; 275,11; II 401,12 9 τοῦτο C 10 τίς A Ι εἰπόντος God 13 αὺτοὶ Ι 15 οὐκ ἔτ᾿ Ρ sed' supra ε eras, Got 22 καὶ om V 23 ἐνίας scripsi auctore Sinteni coll. p. a 169,9 ἐν ἐνίαις libri sed ἐν om Β, edd)

τὴν ἀνάγκην δὲ ἂν λέγωσι καὶ τὸν φόβον τὸν ἀπὸ τῆς ζημίας, ἐξαπατῶσιν. ἥ τε γὰρ δείλη καθαρὰ τοῦδε τοῦ φόβου ἥ | τε [*](R II 453) ἀνάγκη τῆς θέας ἡμερῶν τινῶν ἐστιν, ἀλλ’ οὐχ ἁπάσης. οἱ δὲ ἐπὶ πάσης ἔρχονται καθ’ ἑκατέραν τῆς ἡμέρας μερίδα καὶ τὰ τῶν εἰσπράξεων οὐ χείρω ταύτῃ καθί- σταται. καίτοι πόσῳ βέλτιον καὶ ἀνθρωπινώτερον τοῖς ἠτυχηκόσι τῶν ἀνθρώπων βοηθεῖν εἰς ὅσον ἔξεστιν ἣ ἐν περιττοῖς θεάμασιν ἀναμένειν τὰς νύκτας, καὶ δειπνοῦντα Ι ποιεῖσθαι λόγους ὑπὲρ τῶν καλῶς [*](R II 454) ἀφειμένων ἢ ὅσα τοῖς ἡνιόχοις ἐπ’ ἀλλήλους εὕρηται.

πόθεν δὴ τούτων τὰ μὲν ἠμέληται, τὰ δὲ ἐν σπουδῇ μεγάλῃ; δόξα τις πονηρὰ τοὺς ἄρχοντας κατέ- σχεν, ὅτι τὰ μὲν ἄλλα πάντα φαῦλα καὶ οὐδενὶ μόνον δὲ ἀγαθὸν αἱ παρὰ τῶν πολλῶν εἰς αὐτοὺς μετ’ εὐφη- μιῶν βοαὶ καὶ τὸ εἰδέναι χάριν ἐκείνους αὐτοῖς ἀντὶ τῶν ἡδονῶν ἃς πορίζουσι τῷ πλήθει. ἀφέντες οὖν τὸ διὰ τοῦ τὰ προσήκοντα ποιεῖν παρὰ τοῖς εὖ φρο- νοῦσιν εὐδοκιμεῖν, ἀφ’ ὧν ἡγοῦνται τοὺς ἀργοὺς του- τουσὶ καὶ κηφῆνας ἐπισπᾶσθαι, ταῦτα χαρίζονται, οἱ μὲν ἐκδεχόμενοι τὰ τῶν ἔμπροσθεν, οἱ δὲ καὶ προστι- θέντες, κἂν τύχωσι τῆς κλαγγῆς τῶν γεράνων, εὐδαι- [*](4 cf. Theod. XV 5,2 (XIII Kal. Iun. 386) cum commen- tario Gothofredi et supra p. 356 16 cf. p. 361,6; 387,6; 398,4 23 II. γ 3) [*](2 θύρας scripsi e V coll. p. a 289, 11, ut coni Re Anim θύραις reliqui libri edd 4 τ’ Re 6 οἳ Ι | καθ’ ἑκατέραν om A sed γρ in marg, Ι sed add in marg m2, edd inserui e reliquis libris | ἑκατέρας C 7 καὶ — καθίσταται om Pa καὶ τὰ] κατὰ Got 12 ἀλλήλοις U 14 τίς Β 16 δ’ Re | παρὰ om V)

23. οἱ δὲ περικλύζεσθαί φασιν ὑπὸ <τοῦ> θους τῶν πραγμάτων. ἃ δίδωσιν ὑμῖν τοσαύτας ρας ἑκάστου μηνὸς τηνάλλως ἀναλίσκειν, ἃ δίδωσιν ἐν Δάφνῃ καθημένοις τέρπειν τε καὶ τέρπεσθαι κακῶς. ἢ καὶ τότε φήσετε τοὺς ὀφείλοντας εἰσπράττειν; ἀλλ ’ [*](R II 456) αὐτῷ τούτῳ πρώτῳ τιμᾶτε Ι τὴν εἰς ἅπαντα ἐκείνην ἐξουσίαν τὴν ἐν τῇ Δάφνῃ, τοῦτο γάρ ἐστιν ἡ ἑορτὴ τὸ μηδενὸς ἀπέχεσθαι τῶν αἰσχρῶν. καὶ τοῦτο τοίνυν αὐτῇ χαρίζονται, βασιλεῦ, τὸ μὴ πάνυ τότε μεμνῆσθαί τινα τῶν τοῖς σοῖς θησαυροῖς ὀφειλομένων χρημάτων.

πάντων δὲ ἀλογώτατον εἰσπράξεων εἰς ἀπολογίαν μεμνῆσθαι τὸν ἄρχοντα τὸν οὐκ αὐτὸν περιιόντα καὶ τῶν ὀφειλόντων λα<μβανό>μενον. ἴσμεν γὰρ δι’ σοι τὰ τοιαῦτα πράττεται, τοῦ δὲ ἄρχοντός ἐστιν πεῖν τε ὃ δεῖ ποιῆσαι καὶ τὸν ποιήσαντα ἐπαινέσαι καὶ τὸν μὴ ποιήσαντα πλῆξαι. σὺ δὲ πρὸς μὲν τοὺς λαμπροὺς ἑστιάτορας τὴν ἀσχολίαν ταύτην οὐ λέγεις οὐδ’ ὡς οὐκ ἂν δύναιο πίνειν κατακείμενος τοσαῦτα [*](11 cf. p. 302,13 sq. et t. II 555,28 sq. R) [*](4 ἀπόλλυσι Re 5 τοῦ inserui e Pa coll. p. 367,6; 371,4 om leliqui libri edd 7 τηνάλως C 9 εἰσπράττειν; scripsi εἰσπράττειν ΡΙΒ εἰσπράττειν, reliqui libri edd 10 πρώτω τούτω Β πρώτω om V 11 τὸ (e τῶ corr) post τὴν inser Ρ2 | τῇ om U Got 13 ὦ βασιλεῦ Got 17 post ὀφειλόντων lac 8 litt C, 6 AU, 5 (et Vat. 81), 10 I, 7—8 Β, 14 V, lacunae signum Pa | λαμβανόμενον scripsi coll. p. 399,20; t. III 356,17 R λαμένον CAPUI Re om PaBV Got ἐπιλαβόμενον coni Re 18 ἐστιν] ἔργον Pa 19 ὁ δεῖ ποιῆσαι om Pa | ἃ V 22 τείνειν Pa sed γρ πίνειν in marg m2)

25. Βούλομαι δέ τί σοι διηγήσασθαι τῆς τούτων περὶ τὰ | τοιαῦτα ἀργίας. ἀποθνήσκει μέν τις ἐν [*](R II 457) ἀγρῷ ξίφει νυκτός, τοῖς ἀπεκτονόσι δὲ ὑπῆρξε δια- φυγεῖν τῶν οἰκετῶν πρὸς τὴν ἐπίθεσιν ὑπὸ τὴν κλίνην ὑποδύντων νομιζόντων ἀρκεῖν, εἰ διασωθεῖεν. ἐτε- θνήκει μὲν οὖν ἄπαις, οὓς δὲ ἐπεποιήκει τῶν ἑαυτοῦ δεσπότας διαθήκῃ, τούτους ἔδει κατὰ τὸν νόμον μηδὲν παραλιπεῖν ἐξ ὧν ἦν ἐλπὶς ἔσεσθαί τινα δίκην. ἄν- θρωποι τοίνυν ἐξάγονται τῆς κώμης σαφὲς μὲν οὐδὲν ἔχειν λεγούσης, ὑποπτεύειν δὲ τούτων εἶναι τὸ ἔργον.

οἱ μὲν οὖν κληρονόμοι προσιόντες πολλάκις ἐδέοντο τὸν ἐνόντα ποιήσασθαι περὶ τῆς σφαγῆς ἐξετασμόν, οἱ δὲ ληρεῖν αὐτοὺς ἔφασκον οὐ παραχωροῦντας τοῦ δικαστηρίου τοῖς ὑπὲρ τῶν χρημάτων ἄγουσι. μηνῶν δὲ ἑπτὰ διελθόντων καὶ οἷς ἦν ἀνάγκη τοῦ κειμένου φροντίζειν ἐγκειμένων τῷ τὴν ἀρχὴν ἔχοντι ποιεῖται μὲν τὴν πρὸ τοῦ Διονυσίου στοὰν ἀνὴρ Ι δικα- [*](R II 458) στήριον. μελλούσης δὲ εἰσιέναι τῆς δίκης ἀκούει μὲν [*](17 cf. p. 140,5 23 cf. p. 116,2 sq.) [*](4 ἑαυτῶ V 7 σημεῖον ante τῆς excidisse coni Cobetus Mnem. Ν. S. III 152 (= Coll. 136), περὶ malim 11 κατα- δύντων Pa 14 ἦν reposui e libris, ut coni Re Anim ἡ Got ᾖ Re 15 ἐργάζονται Got 17 προστόντες V Re om in lacuna 8—10 litt Β προσίοντο reliqui libri προσίονται Got 22 ἐγκειμένων C sed ν eras 23 διονυσ ου cum ras 1 litt U διονυσείου Re)

27. Εἰσὶ δέ τινες οἱ πάση μὲν τέχνη κτῶνται τὸ παρελθεῖν εἰς ἀρχήν, παρελθόντες δὲ οὐ τῆς αὑτῶν εἶναι φύσεως φασιν οὔτε βασανίζειν ἄνθρωπον τὴν διὰ τῶν πλευρῶν βάσανον οὔτε ἐπὶ ξίφος παραδιδόναι τῷ δημίῳ. πρὸς οὓς εἴποιμ’ ἄν, ὅτι χρῆν αὐτοὺς ἑαυτοὺς ἐγνωκότας ἰδιωτεύειν, ἀλλ’ ἐθέλειν ἄρχειν ἀδυνατοῦντας ἄρχειν. ἄρχοντος μὲν γάρ ἐστι τὸ καὶ ταῦτα δύνασθαι, οἱ δὲ τὸ μὴ ἄρχειν δύνασθαι σαφῶς [*](1 σημείωσαι περὶ μοναχῶν CAP3V cf,. Ο. Mueller Aunt. Antioch. p. a 34 not. 7 6 τοῖς ἐπιξιοῦσιν] ἤτοι τοῖς ἐγκαλοῦσιν V2) [*](1 αὐτῶν IV Got 5 τί APIBV Got Ι οὐκ οὐκ ἔτι ΑΡ sed in hoc ’ eras 6 στερηθῆναι Got 8 τοῦ CAIBV Got 9 δ’ Re Ι τοῦ ante ἀποθανεῖν inser Re delevi Ι οὐκ ἐλεγχθεῖσιν in marg Α2 Got οὐκ ἐξελεχθεῖσιν Re 10 ὡς Got Ι εἷς ἐσώθη τις om in lac 9—10 litt V εἶς ἐσώθη Re εἰσωθῆι Α Got εἰ σωθῇ CPaPUIB Ι καὶ del? 14 παρελθόντες Re ἐλθόντες libri Got | αὑτῶν AP sed in hoc ‘ e ’ corr m2, Re αὐτῶν CPaIV Got ἀυτῶν U αὐτῆς Β 16 ἐπὶ om Pa 20 οἱ δὲ UB et inser P2I2 om reliqui libri edd sed „sine dubio deest aliquid, fortasssis illa paucula τῷ δὲ μὴ ταῦτα δύνασθαί“ Re inserui τὸ—δύνασθαι in lac 20 fere litt om V | μὴ scripsi μὴ δὲ AIB μηδὲ reliqui libri edd)

τουτὶ δὲ ἄρχοντος ἔργον τὸν μὲν οὐκ ὄντα | ζῆν ἄξιον πέμπειν ἀποθανούμενον, τοὺς δ’ ἄλλους [*](R II 460) τῷ φόβῳ τῶν ἴσων κατέχειν. παντὶ γὰρ τῷ τοῖς νόμοις ἐναντία ποιοῦντι πολεμεῖν τὸν ἐπὶ τῆς ἀρχῆς προσήκει τὸν βοηθεῖν τεταγμένον τοῖς νόμοις. σὺ δὲ βραδὺς μὲν ὢν τοὺς πόδας οὐκ ἂν ἧκες περὶ τάχους ἀγωνιού- μενος εἰδώς, <ὡς> οὐ τῶν σῶν ποδῶν τὸ ἔργον, δὲ οὔτ’ εἰς φῶς ἄγειν ἀδικήματα δυνάμενος οὔθ’ ρετοῦσαν τοῖς τοῦ νόμου προστάγμασι τὴν φωνὴν παρ- ἔχειν; εἶτα δεινὸν νομίζων, εἰ σοῦ φθεγξαμένου τις ἀποθάνοι δικαίως, οὐχ ἡγῇ δεινόν, εἰ σοῦ σιγῶντος πολλοί τινες ἀποθάνοιεν οὐ δικαίως;

29. Ἀλλὰ δῶμεν, ὦ βασιλεῦ, τοῖς οὐκ ἀρχικοῖς μὲν τούτοις, δεδιόσι δὲ τὰ τοιαῦτα τῶν εἰκότων τι πεπονθέναι. ὅταν δὲ ἄνθρωποι ῥύακας μὲν αἵματος [*](21 cf. t. II 112,15) [*](5 εὑρίσκοιτ’ scripsi e V εὑρίσκοιτο reliqui libri edd 6 μετρικώτερος Re 7 ὄντα ζῆν in ras 4 litt P3 8 δὲ Re) [*](9 παντὶ — 11 νόμοις citat praemisso titulo Τοῦ πρὸς βασιλέα ὑπὲρ τῶν δεσμωτῶν: λόγ. κδ Macar fol. 90v Ι γὰρ om Macar) [*](11 τὸν om Macar, fortasse recte 12 εἶχες CPa sed in hoc γρ ἧκες in marg m2 13 ὡς inser in marg I3 om reliqui libri edd inserui 14 τἀδικήματα Cobet Coll. 136 15 προστάγμασι scripsi cum Cobeto πράγμασι libri edd 16 ; posui libri edd | τίς Ρ sed eras, IBV 17 σιγῶντος scripsi e CPaPUBV • σιγῶν • σιωπῶντος Α σιωπῶντος Ι edd 18 ; reposui e libris edd 20 τί BV)

ἐγὼ δὲ ἠξίουν αὐτοὺς εἰδέναι τε τὸ τοῦ Φοίνικος ἐκείνου καὶ μιμεῖσθαι, μᾶλλον δὲ ἐπίστανται μέν, μιμεῖσθαι δὲ οὐκ ἐθέλουσι. τί οὖν ἦν τὸ ’κείνου; τῶν ἐν Παλαι- στίνῃ δεδεμένων τοὺς μὲν ἐτιμωρήσατο, τοὺς δὲ ἔλυσε τῷ δικαίῳ καθ’ ἑκάτερον ἀκολουθῶν. ἔπειτα κάπηλοί τε ἦσαν ἐν ἑκάστῳ <δεσμωτηρίῳ> καὶ πίθοι καὶ [*](R II 461) πώματα καὶ σὺν ᾠδαῖς ἡ Ι πόσις. οὕτω δὲ τῶν ἐπιρρεόντων πραγμάτων ἑκάστῳ ταχεῖαν εὕρισκε τὴν τελευτήν, ὥστε μηδὲν ἔτ’ αὐτῷ δεῆσαι δεσμωτηρίων.

παρελθὼν τοίνυν εἷς τις ἐρεῖ τῶν νῦν δὴ τού- των ταὐτὸ καὶ αὑτῷ πεπρᾶχθαι καὶ αὐλοὺς εἰσελθεῖν ἐκεῖσε. αὐλοὶ μὲν οὖν εἰσῆλθον, οὕτω δὲ καταγέλα- στον ἐποιήσατο τὴν μίμησιν, ὥστε ἐν πολὺ χαλεπω- τέροις τοὺς δεσμώτας γενέσθαι. οὐ γὰρ ἀπαλλαγὴν αὐτοῖς παρέσχε τοῦ πράγματος, ἀλλ’ ἤμειψε τὸν τόπον [*](2 II. ω 54. Αrist.Rhet. II 3 p. a 1380b 27sq. 5 cf. ad p. 11, 16 7 cf. p. 203,10) [*](3 τοὺς (bis) I | ὠθοῦσι Pa U 5 φάλαγας Ι 7 δόξαντες Β | οὐκ] οὖν χοί 8 τε in τὸ corr Ρ2 om Pa UIB | τὸ om CAP Got 10 οὖν ἢν in ras 3 litt P3 ἦν inser I2 om C | ’κείνου Ρ sed ’ eras 11 τοὺς (2) Ρ 12 ἑκάτερον V edd ἕτερον reliqui libri 13 δεσμωτηρίῳ inserui 17 εἴ V 18 αὑτῷ Re αὐτῷ libri Got | εἰσελθεῖν Ρ sed εῖ in ras m2 εἰσελθὼν U) [*](19 ἐκεῖσε· Ρ sed in Got ἐκεῖσε; UI 20 ὥστ᾿ Re 22 τρόπον CPa sed in hoc γρ τόπον in marg m2)

32. Φανήτω δὴ κἀνταῦθα τὸ τῆς σῆς φιλανθρω- πίας, ὦ βασιλεῦ. καὶ ὡς μὲν ἔθηκας νόμον βοηθοῦντα τοῖς δεθεῖσι περὶ τὸν χρόνον, τοῦτο δέ ἐστιν εἰς τὴν σωτηρίαν αὐτῶν, οἶδα. οἶδα μέντοι κἀκεῖνο, ὅτι ἅπερ ἂν οὐ κειμένου τοῦ νόμου, ταῦτα καὶ γεγραμμένου πέπρακται. οὐ γὰρ ὄντων τῶν βεβαιοῦν αὐτοὺς ἐθε- λόντων δικαστῶν γράμματά εἰσι Ι μόνον, τοῖς [*](R II 462) ἀδικουμένοις δὲ οὐ παρέπονται ποιοῦντες αὐτοὺς τοῖς παρ’ ἑαυτῶν ἔργοις τῶν ἠδικηκότων κρείττονας.

ἀλλ’ ὅταν σὺ μέν, ὦ γενναῖε, νομοθετῇς ἃ προσ- ήκει, βραχὺς δὲ τούτων ᾖ λόγος τοῖς ἐπὶ τοῦ δικάζειν καὶ τὴν αὑτῶν γνώμην ἀντὶ τῶν σοὶ δοκούντων ποιῶσι κυρίαν, οὔτε οὐκ εἰδέναι ταῦτα ὑμᾶς καλὸν οὔτε εἰδό- τὰς φέρειν ῥᾳδίως, ἀλλ’ ἐν τῇ τῶν ἐπανισταμένων ὑμῖν μερίδι τοὺς τοιούτους θετέον καὶ μισητέον, ὥσπερ ἐκείνους. καὶ γὰρ οὗτοι τὰ ὑμέτερα ὑμᾶς, καθ’ ὅσον [*](2 cf. p. 186,9 9 Cod. Theod. IX 3,6 cf. p. 356 12 cf. p. 174,14 sq. 14 cf. p. 77,4 sq. 17 cf. t. II 408,6) [*](4 καλῶν om Β Ι αὐλῶν τούτων Β ἀπήλαυσαν CPaB cf. ρ. 168,7; 338,17 5 πρόσθεν scripsi e CPI sed in hoc ν add m3, BV πρόσθε reliqui libri edd 7 δ’ Re 10 δ’ edd) [*](11 αὐτῶν scripsi auctore Re αὐτὴν libri edd 15 παρέ- πονται scripsi e V παρέσονται reliqui libri edd Ι ἀστοῖς Β 17 νομοθετῇς Ι sed ἦς ex εἰς corr m3 19 αὐτῶν IV Got) [*](21 ἡμῖν V 23 καθόσον UV)

καὶ μὴν κἀκεῖνό γε ἠξίουν κάλλη προστιθέναι ταῖς πόλεσι φάσκοντας ἔχειν τινὰ δεῖξαι καὶ δεσμωτηρίων πρό- νοιαν. οὗ μεγάλα ἂν ἦν ἀπὸ μικρῶν ὀνῆσαι των. ἐπειδὴ γὰρ τοῦ δεῖν ὡς πλείστους ἀνθρώπους ἐπιθυμοῦσιν, ἐχρῆν αὐτοὺς δήπου μηδὲ τῶν δεξομένων αὐτοὺς ἠμεληκέναι τόπων- ὡς οὐχ οὕτω δεῖ τοῖς ἀδἐ- τοις τῆς ἀπὸ τῶν τοίχων φαιδρότητος, ὡς τοῖς δεδε- μένοις τοῦ μετ’ εὐρυχωρίας διαφέρειν τὰ κακά.