Oratio 43

ὁ μὲν ἀμείνων καιρός, ὦ φίλοι, τοῦ νῦν [*](R II 420) ῥηθησομένου λόγου παρελήλυθεν. ἔδει μὲν γάρ, ἡνίκα τῇδε τὸ πρῶτον ἡπτόμην τοῦ διδάσκειν, πεποιῆσθαι πρὸς ὑμᾶς γεγραμμένῳ λόγῳ ταύτην τὴν συμβουλήν, ὀλίγοις δὲ χρησάμενος ῥήμασιν οὐ πείσας ἀπέστην τοῦ καὶ μᾶλλον φροντίσαι καὶ συνθεὶς τὴν παραίνεσιν ἐνεγκεῖν. μεμφόμενος δὴ τὸ μὴ πάλαι τοῦτο πεποι- ηκέναι ποιήσων ἥκω τὸ μὴ γεγενημένον. βουλοίμην δ’ ἂν ὑμᾶς τῷ πεισθῆναι τιμῆσαί μοι τὸν λόγον, ἄλλως θ’ ὅτε κοινὸν ἐμοῦ τε καὶ τῶν τὸν λόγον έπαινεσο- [*](C = Codex Chisianus) [*](Α = Monacensis gr. 483 (Augustanus)) [*](Ρ = Palatinus gr. 282) [*](Ι = Marcianus append. XCI 2) [*](Β = Barberinus II 41) [*](Va = Vaticanus gr. 81) [*](Par = Parisinus gr. 583) [*](V = Vindobonensis phil. gr. XCIII) [*](1 (??) ante περὶ C sed νς in ras in marg, A, τοῦ αὐτοῦ V λόγος τριακοστὸς πέμπτος post συνθηκῶν V rubr ἕκτος infra πέμπτος post r) λόγος λη΄ in marg Ι3 μβ in marg Β rubr) [*](4 τοπρῶτον V 5 συμβολήν coni Mor ed 1614 ρ. 32 6 λόγοις Re 9 πονήσων Ι | „malim τὸ μὴ τότε γεγενημένον“ Re 11 θ’ ὅτε in marg add V2 ὅτι Ι καὶ post ὅτε inser Re delevi cf. p. a 276, 10, Iacobsium animadv. ad Libanii Socr. ρ. 1 sq. Vahlenum Herm. XXX 31)

εἰ μὲν οὖν μὴ τὴν ἴσην ἔχων πρὸς ἕκαστον ὑμῶν εὔνοιαν εἰς τήνδε διετέλεσα τὴν ἡμέραν, ἀλλὰ τοῖς μὲν συμπράττων, τοῖς δ’ ἐναντιούμενος, εἰκότως ἂν καὶ νῦν ὑπωπτευόμην οὐ τὸ κοινῇ συμφέρον ζητεῖν, τῇ δὲ πρὸς ἐνίους χάριτι πρὸς τοῦτο ἥκειν· ἐπεὶ δὲ πολλῶν πατέρων κύριόν με ποιουμένων ἐν ταῖς ὑπὲρ διδασκάλων ἐκλογαῖς οὐδαμοῦ προκρίνας ἕτερον ἑτέρου φανήσομαι, δικαίως ἂν πιστευοίμην τήμερον ἀπὸ τοῦ πάντων ὁμοίως κήδεσθαι πρὸς τὴν τῶν οὐ δοκούντων μοι καλῶς ἔχειν ἐπανόρθωσιν ὡρμηκέναι. ὃ γὰρ ἐμὲ [*](R II 421) μὲν οὐδὲν Ι τῷ μὴ εἶναί μοι τὸν ἀντικαθήμενον, τὰ δὲ τῶν ἄλλων ὑμῶν βέβλαφέ τε πολὺν ἤδη χρόνον καὶ εἰ μή τις ἐπισχήσει, βλάπτον οὐ στήσεται, τοῦτ’ ἄξιον ἐνταῦθα δέξασθαι τὴν τελευτήν.

3. Μάλιστα μὲν οὖν, εἰ καὶ χρηστῆς ἀπήλαυε τῆς τύχης τὰ τῶν ἡμετέρων λόγων καὶ πλεῖν ἐξ οὐρίων ὑπῆρχεν, ὥσπερ τοῖς πρὸ ἡμῶν ταῖς τῶν νέων έφεστη- κόσιν ἀγέλαις, οὓς τὸ πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐπιθυμοῦντας μανθάνειν εὐδαίμονας ἐποίει, καὶ τότε μὲν ἂν εἰκὸς ἦν σκοπεῖν, ὅπως μηδὲν μηδαμόθεν ἔσται τὸ ζημιῶσον· νῦν δέ, ὡς ὁρᾶτε, βαπτιζομένου τοῦ πράγματος καὶ πάντων ἐπ’ αὐτὸ κεκινημένων τῶν πνευμάτων οὐδ’ εἰ σφόδρα βούλοισθε, κακῶς ἔξεστι φρονεῖν καὶ προστι- [*](17 cf. t. Ι 81,14 18 cf. t. Ι 358,13; II 126,17) [*](2 δ’ Re 4 τοῖς Ρ 5 δὲ Γα edd 6 κοινὴ ΡΙΒ 7 πρὸς (2)] εἰς Ι 8 πραγμάτων Mor 12 γρ κακῶς in marg Mor 13 τὸ Mor 15 βλάπτειν Mor sed γρ βλάπτων in marg) [*](17 οὖν in ras V2 Ι ἀπέλαυε VaVRe 18 τύχης τὰ τῶν in ras 6 fere litt V2 Ι ἡμετέρων V sed ἡ in ras m2 Ι ἐξουρίων Ρ) [*](24 αὐτῶ Ι)

ἴστε γάρ, ὡς ὁ παρὼν οὑτοσὶ καιρὸς ἃ μὲν ἦν τῶν ἡμετέρων λόγων, τοῖς ἑτέροις ἔδωκε, τὰ δὲ ἐκείνων ἐπὶ τουτουσὶ μετήνεγκε μᾶλλον μὲν ἀγαπᾶσθαι ποιήσας τοὺς ἧττον θαυμαζομένους, ἦττον δ’ αὖ τοὺς μᾶλλον, μᾶλλον δὲ τοὺς μὲν χορηγοὺς ἁπάντων ἀγαθῶν νομίζεσθαι ποι- ήσας, τοὺς δ’ Ι οὐδὲν ἄλλο πλὴν ὕθλον καὶ πόνων [*](R II 422) καὶ πενίας ἀφορμήν.

ἐντεῦθεν ἀγωγαὶ συχναὶ νέων καὶ πλοῖα πλοῦν ἕνα τὸν ἐπὶ ώμης φερόμενα κρότος τε τῶν κομιζομένων παιδαρίων ἐπὶ ταῖς μελλούσαις ἐλπίσιν. αἱ δέ εἰσιν ἀρχή, δυναστεία, γάμος, ἐν βασι- λείοις διατριβαί, τὸ διαλέγεσθαι βασιλεῖ. καὶ κομιδῆ μὲν ὀλίγοις ὁ πλοῦς ἐκεῖνος ἐλυσιτέλησεν, ὡς τοῖς γε πλείοσι πρὸς τῷ μηδὲν ἐνεγκεῖν παρείλετό τι καὶ τοῦ φρονεῖν. ὅμως δ’ ἕλκονταί τε καὶ προσδοκῶσι, καὶ τὸ οὔπω κτηθὲν ἔχεται καὶ τῷ μὲν ἐλάττονι τὸ πρᾶγμα κρίνεται, τῷ πλείονι δὲ οὐ δοκιμάζεται. τοιαῦτα τῷ δαίμονι δέδοκται περὶ ἐκατέρων τῶν λόγων. διὰ ταῦτα λύπην ἐκ τῶν διδασκαλείων οἴκαδε κομίζομεν πλὴν τοῦ καταβοῆσαι τοῦ καιροῦ ποιεῖν οὐδὲν ἔχοντες.

6. Ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἀτύχημα καὶ τῆς αἰτίας ἐκτὸς ἡμεῖς, ἀφ’ ἦς τὰ εἰρημένα· περὶ δὲ τῶν ἀποστάσεων [*](3 cf. p. a 281,9 sq. 9 cf. p. a 283,3; t, II 537,14 et 541,15 R) [*](1 ταῖς ἀναγκαίαις coni Re at cf. p. a 199, 14 6 τους ἁπάντων τῶν ἀγαθῶν Ι 7 τούς Ρ sed in ras m2, Β Ι δὲ Re οὐδὲν Β sed δὲν add m2 Ι ὕθλου καὶ πόνου coni Mor Ι καὶ πόνον in marg A πόνων καὶ om IV πόνων scripsi auctore Re πόνον reliqui libri edd 8 „malim ἀναγωγαὶ“ Re fortasse rece cf. t. II 71, 2 9 κράτος Mor 10 μεγίσταις Β num μεγάλαις ut p. a 281, 22? 12 κομιδῆι Α 13 γε] μὲν 14 τοῦ] τὸ Mor 19 διδασκάλων Mor sed διδασκαλείων coni) [*](22 ὑφ’ coni Mor)

τὰς αὐτὰς δὲ καὶ πρὸς πατέρας φωνὰς ὁ πατὴρ ἀφίησι, ψευδόμενοι μὲν ἀμφότεροι, ὅ τε παῖς ὅ τε πατήρ, λέγειν δὲ ὅμως τολμῶντες, ὅπως μὴ κακοὶ περὶ τὸν μισθὸν εἶναι δοκοῖεν. ὁ δὲ ἀποπνίγεται τὸ πλῆθος τῶν πόνων Ι [*](R II 424) οὓς ἐπόνησεν ἐννοῶν καὶ ὡς εἰς ἀχαρίστου ψυχὴν [*](3 Arist. Ach. 1 14 cf. p. a 204,9 sq.) [*](2 ἔχειν ταύτας Ι num παρέχειν? 4 τήμερον Re γεγέ- νηται scripsi e CP sed in hoc γε antep m3, IV cum Cobeto Coll. 135 γένηται reliqui libri sed et νη in ras Β2, edd 9 γρ ἀναστὰς ἁπασῶν in marg Mor Ι σὺν ὕβρει om V 12 εἰς om Ι | ἐκείνων Ι 13 ἀνιᾶσαι ΑΡ sed in hoc eras et m2, IB VaV edd 14 „videtur potius legendum τὸ καὶ τὸ τὸν χρόνον χρόνον clamat hoc illud. e. c. sibi tempus periisse“ a Re τὸ <χρυσίον> α καὶ ? Ι αὑτῷ scripsi αὐτῷ libri edd Ι τηνάλως) [*](19 δ’ edd 22 ἐπόνησεν Ρ sed η in ras m2 ἐπόνεσεν Α)

8. Παλαιὸν μὲν οὖν τι τοῦτο τὸ τῶν ἀποστάσεων, ἀλλ’ ὅσον γε νῦν, οὐδεπώποτε συμβάν. δύο ἢ τρεῖς 10 ἐπὶ τῆς ἐμῆς οἶδα νεότητος τοῦτο πεποιηκότας οὐ καλὴν δόξαν ἐκ τῆς ἀποστάσεως λαβόντας, ὅθεν αὐτοῖς καὶ σπάνις ἐπιτηδείων τε καὶ φίλων. ὁ γὰρ περὶ τὸν αὑτοῦ διδάσκαλον ἄπιστον αὑτὸν ἐπιδείξας προὔλεγεν ἅπασιν, ὡς οὐκ οἶδε φιλεῖν. τὸ πάλαι μὲν οὖν μικρόν τι, τὸ δὲ νῦν τοῦτο πολύ· μικροῦ γὰρ ἰσάριθμοι ταῖς ἡμέραις αἰ ἀποστάσεις. καὶ τοὺς αὐτοὺς εὕροις ἂν διὰ πάντων ἥκοντας, ἕως ἦλθον ἐπ’ ἐκεῖνον ἀφ’ ὅτου πρῶτον ἀπέστησαν. καὶ δευτέρα περίοδος καὶ τρίτη. καὶ περὶ ἕκαστον τῶν διδασκάλων πολλάκις ἀμφότερα, ὁ μὲν ὡς ἕτερον ἀπῆλθε νέος, ὁ δ’ ἦλθεν ἄλλον ἀφείς. οἱ δὲ μείναντες διὰ τέλους οὐκ ἄνευ τοῦ τὴν ἴσην [*](3 ep. 833. t Ι 396,14. Ar. Vesp. 286) [*](1 μὲν om Ι 2 ἐκπίπτει Mor Ι ἀλγεῖ δὲ Ι 3 μὴ δὲ ΑΡΒV 4 βιβλίων Ι 5 “fort. ἀκριβῶς, ἀνθελκόμενον εἰς“ Re 6 γίνεται V Ι φαυλότερος ὅτῳ Re Anim 8 γίνεσθαι V) [*](10 οὐδέπω ποτὲ CAIV 13 ὃ Ι | γὰρ om Ι 14 αὐτοῦ Ι αὐτὸν V Ι αὐτὸν Ι 15 οἶδε Β sed ι et ε in ras m2 16 post τι lacuna 3—4 a litt V 17 εὕρης C 18 ἀφότου Β 19 πρώ- του Re 20 ἀμφότεραι Μor 12 ὁ (2)] ὃ Α ὅ PIBV | δὲ edd 22 διατἐλους APBV)

9. Πῶς οὖν ἂν ἕκαστος ἔχοι βεβαίως οὓς ἔχει; εἰ τὰς ἀποστάσεις συνθήκαις ἀνέλοιμεν καὶ μὴ ἐξείη τρέχειν παρὰ μὲν τούτων ὡς ἐκείνους, παρὰ δὲ νων ὡς τούτους, οἶόν τι τοῖς παίζουσι παισὶ γίγνεται περὶ τὰς γωνίας. γνώτω νέος ἅπας, ὡς ἡ διὰ τῶν ἀποστάσεων αὕτη πέπαυται τρυφή. γνώτω πατήρ, γνώτω μήτηρ, γνώτω παιδαγωγός. οἱ νῦν μέν εἰσιν ἅπαντες τῶν ἐπὶ θρόνων καθημένων δεσπόται, μένων δὲ ὧν εἶπον γνωριοῦσι σφᾶς τε αὐτοὺς κἀκεί- νους καὶ ἀντὶ τοῦ βλέπειν εἰς αὐτοὺς ἀξιοῦν τοὺς ἡγεμόνας ἀκολουθήσουσιν οἷς ἡ τοῦ δικαίου τάξις βούλεται. ἔσονται δὲ ἐνεργοὶ μὲν ἱμάντες, ἐνεργοὶ δὲ ῥάβδοι. ὡς νῦν γε παρὰ μὲν τοῖς οὐδ’ εἰσί, παρὰ δὲ τοῖς ἀφοσιοῦνται σαφῶς εἰδότων τῶν χρω- μένων, ὡς, εἰ γένοιτό τι τοσοῦτον ὁπόσον ἄξιον, ἄλλου τὸν νέον ἐποίησε. δυναμένων δὲ τοῦτο τῶν πληγῶν ταὐτὸ ποιεῖ καὶ παιδαγωγὸς οὐ θεραπευό- μενος. ἡ θεραπεία δὲ βάθρου τυχεῖν, ἀργύριον λα- βεῖν, ἑστιαθῆναι, πολλὰ ἕτερα. ἂν ταῦτα ὑπομείνῃς, ἔχεις τὸν νέον· ἂν δ’ οὐκ ἀνάσχῃ, τὴν ἀπόστασιν ἤκουσας.

οὐκοῦν οὐ μόνον ὑμῖν ὑπάρξει κομί- σασθαι διὰ τῶν συνθηκῶν τὴν ἐλευθερίαν, ἀλλὰ καὶ τοῖς νέοις ἀμείνοσι γενέσθαι βλακεύειν διὰ τὰς ἀνάγ- κας οὐκ ἔχουσι. δεῖ γὰρ δὴ μένοντας ἢ βούλεσθαι [*](2 τινὰ Β sed να in ras m2 3 δίκην Mor 8 γνώτω— 9 τρυφή om Va Mor 12 καὶ ἐκείνους Re 13 αὑτοὺς edd) [*](15 δ’ Re Ι ἔνεργοι Re 16 et 17 περὶ V 23 ἔχης Va Mor | οὐκανάσχη Ι)

11. Ἀλλὰ δεινὸν εἶναι φήσουσιν οἱ πατέρες, εἰ μὴ τὰ δοκοῦντα σφίσι περὶ τῶν παίδων ἔσται μηδὲ ἐπιτρέψει τις ὅτῳ βούλονται παραδοῦναι. καὶ γὰρ οἱ διδάσκαλοι δεινὸν εἶναι φήσουσιν, εἰ μηδεὶς αὐτοὺς ἐάσει διακρίνειν οἷς τε δεῖ συνεῖναι τῶν νέων καὶ οις μή. ἔστι σοι παῖς. τοῦτον βούλει τῆς τοῦ λέγειν δυνάμεως μετασχεῖν. κάθηνται πολλοὶ διδάσκαλοι χρόνῳ μακρῷ βεβασανισμένοι πεῖραν σφῶν αὐτῶν ἐν οἷς ἤδη τινὰς πεπαιδεύκασι δεδωκότες. τούτων ὂν ἂν οἱ λογισμοὶ πείθωσιν ἑλόμενος ἔα παραδοὺς μένειν.

τὸ δὲ νῦν μὲν ὡς τοῦτον, νῦν δὲ ὡς ἄλλον ἄγειν οὐ τοῦτόν ἐστι θαυμάζοντος, ἀλλ’ ἐκεῖνον ἀτιμάζοντος. τοῦτ’ οὖν ὁ δεύτερος οὗτος αἰσθανόμενος ἐρεῖ πρὸς σὲ μικρὰ καὶ μέτρια, ὅτι οὐκ ἂν αὑτόν σοι πρὸς τὰ τοιαῦτα παράσχοι οὐδ’ ἂν ὑβρίσαι μετὰ σοῦ τὸν ὁμό- τεχνον. εἰ δ’ ἕλκοις αὐτὸν εἰς τὸ δικαστήριον καὶ κατηγοροῖς, οὐκ ἀπορήσει λόγων, ἀλλ’ ἔξει καὶ πολλοὺς [*](2 νυνὶ δὲ Re 3 οἱ (1)] οἵ PIBV Ι δὲ Re Ι οἱ (3)] οἳ A οἴ IBV Ι δὲ Re 4 πλημελοῦσιν PIB Va Ι οἳ Α 6 αὐτοῖς IV αὐτοὺς Mor a 8 „post ἔσται videtur βουλεύεσθαι vel vel similis infinitivus deesse“ a Re Ι μὴ δὲ APIBV 9 τίς 11 τὸν νέον Ι 13 μετασχεῖν; edd 15 ὦν Mor 16 πεί- σωσιν? 20 αὑτὸν ex αὐτὸ corr Ρ2 αὐτός Α sed γρ αὑτόν in marg Mor αὐτόσ ΙVa αὐτόν Β 22 δε Re | ἕλκεις ΙΒ Ι αὐτοὶ Ι 23 κατηγορεῖς ΙΒ Ι ἵξει Ρ sed ει add m3)

ὅτι γὰρ οὐχ ὡς ἐπὶ βελτίω τὸν δεύτερον ἄγουσι, παντί τῳ δῆλον. τούς τε γὰρ τὰ τοιαῦτα | [*](R II 427) εἰδότας ἦν ἐξ ἀρχῆς ἐρωτᾶν, σφαλέντα δὲ καὶ ἐξηπατημένον εὐθὺς ἔδει ποιεῖν τὸ δεύτερον. νῦν δὲ ἐνιαυτῶν παριόντων καὶ τῶν ὡρῶν τὸν περὶ τοῦ μισθοῦ λόγον εἰς μέσον ἀγουσῶν τότε τὴν ἀχλὺν ἀφαιρεθέντες διορῶσι τό τε βέλτιον καὶ τὸ χεῖρον. καί φασιν ἀπενεχθῆναι τὴν ἀρχὴν τοῦ δέοντος οὐκ ἄλλο τι νομίζοντες εὑρηκέναι κάλλιον, ἀλλ’ ὅπως μετ’ εὐπρεπείας ἀγνωμονοῖεν καὶ δοκῶσιν ἐρᾶν τοῦ τονος. σημεῖον δέ, πολλοὶ πάλιν ἐπὶ τοὺς αὐτοὺς ἐπανῆκον ὡς ἀμείνους ὧν ἀπέστησαν ὡς χειρόνων. καίτοι πῶς ἔνι τὸν αὐτὸν βελτίω τε καὶ φαυλότερον εἶναι; οὐκ ἔστιν. ἀλλ’ ἔτος, οἶμαι, πάλιν παρὰ τῷ δευτέρῳ διελθὸν καὶ αἰ ὧραι πάλιν καὶ μισθοῦ καιρὸς τὴν δόξαν ἐκίνησαν.

14. Ἀλλά, νὴ Δία, τῷ θαρρεῖν ἔχειν ἀπὸ τῶν συνθηκῶν δόξομεν νωθροτέρας ποιήσε- σθαι τοῦ λοιποῦ τὰς συνουσίας ὡς οὐκ ὂν ἑτέρωσε μεθορμίσασθαι. ἀλλ’ οὐκ εἰδότων ἡμᾶς ἥ γε τοιαύτη δόξα. καὶ πρός γε εἰς διδαχὴν τῆς [*](2 Choric. Philarg. § 52 8 II. ε 127 12 cf. t. II 536, 1 R 23 Plat. Rep. p. a 328 Α; 466 E) [*](2 et 5 ἐξαρχῆς BV 3 δόξασι I οὐχὡς Ρ sed ’ in ras m2 4 που? Sintenis at cf. t. 1 II 164, 5; Her. VII 210 7 num περι- ιόντων coll. Her. II 121, 3; IV 155, 1 ? 11 δίκαιον CV 16 ἰτὸς] εἴ τις Mor Ι πάλιν] ἐνιαυτὸς coni Mor 17 διελθὼν Ι Mor 18 ἐκίνησε Ι 19 τὸ ΙΒ 20 νωθροτέρους Ι | ποιήσασθαι Mor 21 τουλοιποῦ ΒV 22 μεθορμίσασθαι; PIBV 22 ἡμᾶς et 345, 1 ἡμετέρας scripsi e V ut coni Re ὑμᾶς et ὑμετέρας reliqui libri edd)

ἔτι τοίνυν τὸ προσθήκης ἐπιθυμεῖν παράκλησιν ἂν ἔχοι πρὸς τὸ πονεῖν ἑκά- στου βουλομένου χρηστόν τι περὶ αὑτοῦ λέγεσθαι διὰ τὴν ἀπὸ τῶν παραδειγμάτων γενησομένην ὠφέλειαν. οἱ γὰρ ἐπαινούμενοι μαθηταὶ καὶ τοῖς οὔπω πεφοι- τηκόσιν ὁδός.

πρὸς δὲ τούτοις ἐξετάζεσθαι μὲν ἄξιον ὑπὸ τῶν πατέρων Ι τοὺς υἱεῖς τῶν μὲν παρ- [*](R II 429) ὄντων, τῶν δὲ ἀπόντων, ἢ κρίνειν αὐτῶν δυναμένων ἢ τοῖς κρίνειν ἐπισταμένοις χρωμένων, ὁρωμένης δέ τινος ἐν τοῖς νέοις τῶν ἐφεστώτων ῥᾳθυμίας ἐξέστω μέμφεσθαι, κατηγορεῖν, ἐγκαλεῖν, αἰτιᾶσθαι, καὶ καθι- ζέτω μέν, εἰ βούλοιτο, δικαστὰς ὁπόσους ἂν ἐθέλῃ, τῶν ἔξωθέν τινας τοῖς διδάσκουσιν ἀναμιγνύς, γρα- φέσθω δὲ τὸν ἠμεληκότα παραστησάμενος τὸν νέον. κἂν μὲν ἀρκῇ ποιῆσαι προθυμότερον τὸν ἐξεληλεγμένον, πρᾷός τις καὶ μέτριος νομισθεὶς ἀπερχέσθω, νικῶντος [*](23 Dem. p. 546,20) [*](2 ἔξεστιν — αἷς in marg C2 4 ὅς Mor 6 ὅπερ Μor 8/9 βο]υλομένοις inc Par 10 σιωπή Va Mor 12 αὐτοῦ IVaV Mor Ι λέγεσθαι Ρ sed ε (2) in ras m4 13 γενομένην Par Mor) [*](21 ἐθέλοι C 24 δοκῆ Cobet Coll. 135 25 πρᾶος Ρ sed ραο in ras m2, ΙΒ)

17. Τοῖς μὲν οὖν γονεῦσιν ἀποχρήσειν ταῦτα ὑπολαμβάνω, ἴσως δέ τις ὑμῶν ἐν ἐλπίσιν ὢν ἕξειν τινὰς δι’ ἀποστάσεων νέους δυσχεραίνει τὴν περὶ τῶν συνθηκῶν παραίνεσιν. δεῖ δὲ τοῦτον μὴ μόνον ὃ λήψεται σκοπεῖν, ἀλλ’ ὡς καὶ αὐτὸς ἴσως ἄν τινας τὸν αὐτὸν ἀφαιρεθείη τρόπον. πέφυκε δὲ ἄνθρωπος οὐχ οὕτως εὐφραίνεσθαι κερδαίνων, ὡς ἀλγεῖν ζημιού- μενος. πότερον οὖν κρεῖττον μήτ’ ἐκείνην ἥδεσθαι τὴν ἡδονὴν μήτε ταύτην λυπεῖσθαι τὴν λύπην ἢ ζῆν ἐν ἀμφοτέροις, ἐλπίδι τε τοιαύτῃ καὶ φόβῳ, καὶ χειμα- ζόμενον τὴν ψυχὴν νύκτα τε καὶ ἡμέραν διάγειν τοῦ μὲν ἐρῶντα, πρὸς δὲ ἐκεῖνο τρέμοντα;

καὶ μὴν νῦν μὲν ἀρῶν ἡμῖν γέμει τὰ διδασκαλεῖα τῶν ὑπὸ τῶν μαθητῶν ἀδικουμένων Ἔριννῦς ἐπ’ ἐκείνους καλούντων λεγόντων οἴα ἀνθ’ οἵων εἰσὶ κεκομισμένοι, τότε δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οὐδὲ εἷς θεῶν ἀκούσεται τῆς ἀφορμῆς τῶν [*](R II 430) δυσχερεστέρων περιῃρημένης. εἴτ’ οὖν τῆς | ἐλ- πίδος ἐκκρούεται, ταύτῃ τὴν ἀηδίαν ἀντιτιθεὶς σωφρο- [*](24 Plat. Phaedr. p. 228 E) [*](4 τοῦτον μέν μηδέν Ι 5 τίς IV 12 πέφυκεν — 13 ζημιούμενος praemisso titulo τῆς πρὸς μαθητὰς ὁμιλίας: λόγ κβ citat Macar fol. 90v 12 δὲ om Macar 17 ἡμέρα Β Ι του Ρ τὸν Ι 18 ἐρῶντα Ρ sed ων in ras m2 19 ὑμῖν Re 20 ἐριννὺς CAB ἐρινὺς Ρ ἐρινὺς Ι cf. t. II 124, 5 22 οὐδε- εῖς V 23 εἴτοῦν CA)

19. Πολὺν ἤδη χρόνον πεπείρασθε πολέμου καὶ στάσεως. λάβετε δὴ πεῖραν καὶ ὁμονοίας καὶ φιλίας. ἴσως γὰρ ἂν παύσαισθε τῶν νῦν <θρήνων> μετα- πεσόντων ὑμῖν τῶν πραγμάτων. οἱ δέ εἰσι· γεωργεῖν με χρῆν, εἶπέ τις, ἕτερος δέ γε πλεῖν, ἄλλος ἄλλην ἐργάζεσθαι τέχνην, ἄλλος ἄρχουσιν ὑπηρετεῖν. καὶ τραγῳδεῖ δὴ τὴν παροῦσαν πενίαν ἕκαστος καὶ ὡς ἐξ ἐκείνων ἑκάστου μείζων ἂν ἦν πρόσοδος. ταῦτ’ ἐπειδὰν εἰς τὸ βουλευτήριον ἔλθητε παρ’ ἐμὲ μετὰ τὰς συνου- σίας, θρηνεῖτε. καὶ παρόντας μὲν ἀλλήλους κακῶς οὐ λέγετε, ἠριστηκότες Ι δὲ ἤδη τὸ λοιπὸν τῆς ἡμέρας [*](R II 431) περὶ τοῦτο ἀναλίσκετε, οἱ μὲν ἐν μέσοις τοῖς συνδίκοις, οἱ δὲ ἐν μέσοις τοῖς στρατιώταις καθήμενοι, τοὺς δ’ ἴδοις ἂν εἰς οἰκίαν ἰόντας ἐπὶ τοῖς ἴσοις τὸ τῶν [*](1 Thuc. Ι 96, 1 6 Aristid. t. II 183,5 sq. Κ 15 cf. t. Ι 318,17 sq.; t II 471,13 R) [*](1 ἔπασχεν Β ἔπαθον Par sed ε supra o scr m2 5 τῶν e τὸν corr Α2 5 et 6 μὴ δὲ ΑΡΙΒV 7 χείρονα inserui, ἥττω coni Re 10 παύσαισθε Va sed ι inser m2, e παύσοισθε corr Ρ παύσοισθε ΑΙΒ παύσησθε C Ι θρήνων inserui coll. θρηνεῖτε l. 17 11 ὑμῖν scripsi e V ἡμῖν reliqui libri edd Ι οἱ] τὰ Β ὡς Mor ὡς δὲ νῦν εἰσι corr Re Anim, at „non satis placet“ a in editione 12 μίν VaPar Mor | εἶπεν 15 ἐπειδ’ ἂν Α 17 παρόντες V 20 τούς CAP sed in hoc in ras m4)

20. Εἰ α μὲν οὖν ἦν μοι τὰ πάντα ἰάσασθαι, ἂν ἐποίουν· τῶν πολλῶν δὲ οὔπω φαινομένης ἐπαν- ὀρθώσεως, ὃ δυναίμην ἂν παῦσαι, τοῦτο ἵστημι. καὶ σκοπεῖτε, πρὸς Δῖός, τίνες ἀντὶ τίνων ἔσεσθε τοῦ μάλιστα ἐρεθίζοντος ἐκκεκομμένου. ἥδιον μὲν λους ὄψεσθε, καλλίω δ’ ἂν εἴποιτε περὶ ἀλλήλων. οἷς δὲ νῦν ὑποπεπτώκατε, φθέγξεσθέ τι πρὸς τούτους ἐλεύθερον. παύσεσθε μὲν τοὺς ἐν τοῖς ἄλλοις βίοις εὐδαιμονίζοντες, ὑπάρξει δὲ ὑμῖν ἐξελαύνειν τοὺς φάσκοντας μὲν λόγων ἐπιθυμεῖν, ἕλκοντας δ’ ἐπὶ ῥᾳθυμίαν τοὺς παῖδας. ᾦ γὰρ ἂν τοὺς ἐφ’ οἷς τολ- μῶσιν ἀγανακτοῦντας τρώσαιεν, οὐκέτ’ ἂν ἔχοιεν.

21. Ἀρχὴν τοίνυν ἐπιεικεστέρων πραγμάτων ταυ- τηνὶ ποιησάμενοι τὴν ἡμέραν ἴωμεν ἐπὶ τὰς συνθήκας Ι [*](R II 432) κἂν μὲν εὑρίσκωμεν οἵας ἔφην, ἐμμείνωμεν, ἂν δ’ οὐ τοιαύτας, ἡ παρὰ τῶν ἔργων κρατείτω παραίνεσις.