Oratio 35

Καὶ ἐμὲ καὶ τὴν πόλιν καὶ ὑμᾶς καὶ τοὺς ὑμετέρους πατέρας ζῶντάς τε καὶ τετελευτηκότας δα- κρύσειεν ἄν τις εἰκότως ὁρῶν τὴν ὑμετέραν ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἀφωνίαν. ἧς πάλαι μὲν ὑμῖν ἐξῆν ἀπηλ- λάχθαι μὴ τὰς ἐμὰς ἀτιμάσασι παραινέσεις, γένοιτο δ’ ἂν καὶ νῦν, εἴ μοι προσέχειν ἐθελήσετε, τῆς νης ἴασις.

εὔχομαι τοίνυν τοῖς τὴν πόλιν ἔχουσι τὴν ἡμετέραν θεοῖς δοῦναί μοι περὶ ὧν ἥκω συμβου- λεύσων, εἰπεῖν τε μετρίως καὶ πειθομένους ὑμᾶς βεῖν. κοινὸν γὰρ δὴ τοῦ τε λέγοντος καὶ τῶν ἀκου- όντων τὸ κέρδος τὸν μὲν εἰρηκέναι δόξαι τὰ βέλτιστα [*](C = codex Chisianus) [*](Α = Monacensis gr. 483 (Augustanus)) [*](Ρ = Palatinus gr. 282) [*](Mo = Monacensis gr. 101) [*](Ι = Marcianus append. XCI 2) [*](Μ = Marcianus gr. 437) [*](Β = Barberinus II 41) [*](V = Vindobonensis phil. gr. XCIII) [*](1 λε ante πρὸς A, supra πρὸς C τοῦ αὐτοῦ ante πρὸς V | λόγος εἰκοστὸς ἕκτος post λέγοντας V rubr, μς in marg C, κζ ιη marg Β 3 τε om Ι 5 ἡμῖν Μο 6 εἰ μὴ Mor | ἀτι- μάσητε Mor sed γρ ἀτιμάσασι in marg 10 τε om Μ 11 τοῦ — 12 κέρδος] τὸ κέρδος τοῦ τε λέγοντος καὶ τῶν ἀκουόντων ΙΜΒ) [*](12 τὸ κέρδος τὸ τὸν V num κέρδος κέρδος τὸ?)

3. | ικρὸν δέ τις ὑμῶν ἀποκρινάσθω μοι· [*](R II 285) τίς ὑμῖν προσηγορία κοινή; φαίητ’ ἄν· οἱ πολι- τευόμενοι. τὶ τοίνυν ἔργον ταυτησὶ τῆς προσηγο- ρίας; γνώμῃ λειτουργῆσαι καὶ λόγοις εἰσηγήσασθαι το δέον, κωλύσαι τὰ βλαβερά, τοῖς μὲν συνειπεῖν, τοῖς δὲ ἀπαντῆσαι, ἀκολουθῆσαι μὲν εὖ φρονοῦσιν ἄρχουσι, μαχέσασθαι δὲ τὸ λυσιτελοῦν οὐχ ὁρῶσιν, ἀντιστῆσαι ταῖς ἀπὸ τοῦ θρόνου φωναῖς τὰς ἀπὸ τοῦ βουλεύειν, τὸ φοβεῖν μᾶλλον ἢ δεδιέναι ἐκ ῥητορείας ἔχειν.

ταῦτ’ ἐστιν ὁ πολιτευόμενος, οὐ ξύλα καὶ κάμινοι καὶ ἵπποι καὶ ἀθληταὶ καὶ ἄρκτοι καὶ κυνηγέται. καλὰ μὲν γὰρ καὶ ταῦτα τὰ ἀναλώματα καὶ φέροντα τιμὴν μὲν τῇ πόλει, δόξαν δὲ τῷ δαπανωμένῳ, ἀλλ’ οὔπω τοῦτ’ ἔστι πολιτεύεσθαι, ἀλλ’ εἴδη μὲν οἶμαι λειτουρ- γιῶν, ἕτερον δὲ ὁ πολιτευόμενος, οἷον ἔλεγον ἀρτίως. κἂν δεκάκις τούτων τις ἕκαστον πρὸς τὴν ἑαυτοῦ ποιῇ, φιλοτιμία μὲν καὶ μεγαλοψυχία καὶ λαμπρότης [*](13 cf. ad p. 6, 12) [*](1 τούς AIMB | δὲ Re 2 μένειν Μ | κερδάνω CMoAPIMB sed in κερδανῶ corr P3M2 4 ἀποκρινέσθω Mor 5 ὑμῖν Α sed ι in ras paulo maiore m2 ἡμῖν Μοιρῶ Mor | φαίαιτ’ Α φαίησάν γ’ Μοr 8 δέος Μο Mor | κωλύσαι V sed ΄ e ~ corr m3 κωλῦσαι ΜοΜ Mor fortasse recte cf. ad p. 30,14; t. Ι 272, 5; 487,12; II 173,8; 237,7 11 δὲ ταῖς Β | χρόνου Μο Mor 12 φοβεῖν μᾶλλον ἢ δεδιέναι scripsi auctore Re coll. p. 213, 19 δεδιέναι μᾶλλον ἢ φοβεῖν libri sed verba φοβεῖν et δεδιέναι litteris suprascriptis transposuit Μ2 et μὴ ante δεδιέναι inse- ruit Ρ2 13 τοῦτ’ Re 16 τῶν δαπανωμένων Μο sed ν (4) add m2, Mor 17 ἤδη CAP Re 19 τίς MolB | ἕκαστον Ρ sed ἕκαστο in ras m2 20 μὲν om I)

πολλοὶ πατέρες καί, νὴ [*](R II 286) Δία γε, καὶ μητέρες | τῶν ἀνδρῶν αὐταῖς οἰχομἐ- νων ἤγαγον ἐπὶ τὰς τοιαύτας δαπάνας τὰ μὲν ἄρτι γάλακτος ἀπηλλαγμένα παιδία, τὰ δὲ οὔπω. τούτοις οὖν ἐκείνης μεταδώσει τις τῆς προσηγορίας; οὐδείς, πλὴν εἰ παραπαίοι γε. πῶς γὰρ ἂν ὅ γε μηδ’ ὅτι λειτουργεῖ δυνάμενος εἰδέναι τὸ τοῦ πολιτευομένου πράξειε; πῶς δ’ οὐ πράττων τῷ τῆς πράξεως ἂν ὀνό- ματι καλοῖτο; καὶ ὑμεῖς τοίνυν, ὥσπερ ἐκεῖνο τὸ παι- δίον, λελειτουργήκατε μέν, πολιτεύεσθε δ’ οὔ.

6. Καὶ τοῦτο πάλαι μὲν ἤκουον τῶν ἐμοί τε ἐπι- χαιρόντων καὶ ὑμῶν καταγελώντων καὶ οὐκ ἠπίστουν, ᾔδειν γὰρ ὑμῶν ἐν πολλοῖς χώροις τὰς γλώττας, νῦν δὲ δὴ καὶ σαφέστερον ἔγνων τὴν ἐμαυτοῦ συμφοράν. εἰσῆλθον μὲν γὰρ τὸν ἄρχοντα προσερῶν, ὡς οὐκ ἔδει, παρῆν δὲ ἡ βουλὴ πᾶσα. προὔκειτο δέ τι τῶν δαίων ἀπαιτοῦν λόγον καὶ ῥήτορας. τῶν δ’ ἄλλων ὃ δοκοῖ σφίσι λυσιτελεῖν λεγόντων ὑμεῖς ἐπολιτεύεσθε τῇ σιωπῇ τοσοῦτον συνεισφέροντες, ὁπόσον νεύματι τὸ λεγόμενον ἐπαινέσαι, μᾶλλον δὲ οἱ μὲν ἑωρῶντό τε ὑμῶν καὶ τοῦτ’ ἐποίουν, οἱ δ’ οὐδὲ τοῦτο, ἀλλὰ κρύ- ψαντες αὑτοὺς ὑπὸ τοῖς νώτοις ἐκείνων οὐδὲν οἰκετῶν [*](R II 287) | διέφερον εἰς δεσπότας βλεπόντων. ἐξιόντων δὲ [*](1 σχήματος Sintenis at cf. t. II 27,6; Plat. rep. p. 567 Ε 3 καὶ om Β | ταύταις Mo sed αὐταῖς in marg 6 ἐκείνοις Μο καὶ ἐκείνοις Mor | τις μεταδώσει V | τίς Β 7 εἰ μὴ Mor | παραπαίει V παραπαίει Μοr | ἂν inserui e V om reliqui libri edd 9 περὶ δ’ ὅ τις πράττων Μοr 10 καλείτω CMo Mor 11 δὲ δὲ Re 13 ὑμῖν Μ 14 εἶδόν Mor, γρ ἰδεῖν in marg 18 δὲ Re 19 δοκεῖ IMBV | πολιτεύεσθε Mor 22 οἳ ΑΜο οἵ ΙΜΒV 23 αὐτοὺς Μο Μοr ἑαυτοὺς Re)

τίνες δὴ καὶ δειπνοῦσιν ἦσαν ὑμῖν πρὸς τὰς μητέρας οἱ λόγοι; ψευδόμενοι μὲν γὰρ καὶ ἐκ λόγων ἥκειν αὐταῖς λέγοντες κὰτ αὐτὸ τοῦτο ἠδικεῖτε, σεσιωπηκέναι δὲ ὁμολογοῦντες τί ἄλλο ἢ στένειν ἐποιεῖτε δυστυχεῖς αὐτὰς ἀποφαίνοντες μητέρας καταρωμένας σφίσιν αὐταῖς ὕβριν καὶ λώβην καὶ ὀνείδη τεκούσαις. ταχύ γ’ ἂν ὑμᾶς αἰσχυνθείη χειροτέχνης, ταχύ γ’ ἂν ὑπουργήσειε κελεύουσι, ταχύ γ’ ἂν ἐλπίσειε δυσχερὲς αὑτῷ τι λυθήσεσθαι δι’ ὑμῶν, ὅταν ὑμεῖς ἄλλων δέησθε τῶν ὑπὲρ ὑμῶν ἐρούντων.

πρὸς θεῶν, πότερον ἄμεινον, ἄγειν ἢ ἄγεσθαι, καὶ ἰσχύειν ἢ μὴ δύνασθαι, καὶ βοηθεῖν ἢ χρῄζειν τοῦ βοηθήσοντος, καὶ καλεῖσθαι μακάριον ἢ μακαρίζειν ἕτερον, καὶ ὠφελεῖν τὴν ἐνεγκοῦσαν ἢ μὴ οἷόν τε εἶναι; οὐκοῦν ἐν τοῖς εἰρημένοις τούτοις τὰ δεύτερα μὲν ὑμέτερα, τὰ πρότερα δὲ ἄλλων; οἱ φοβεῖν ται τοὺς τῶν ἀρχόντων ὑπηρέτας, οὓς ὑμεῖς δεδοίκατε. καὶ ἔστιν αὐτοῖς ῥᾴδιον λυπῆσαι βλέμματι, λυπῆσαι ῥήματι, λυπῆσαι χειρί, λαβέσθαι μετ᾿ ὀργῆς, καὶ μὴ βουλόμενον, ἀποδῦσαι καί πού τι καὶ πλέον. πόθεν οὖν τοὺς μὲν ὑπέρχονται καὶ θεραπεύουσιν, [*](1 τοῖς μὲν ἐξ ὧν in ras 6 litt et in marg ἐνταῦθα πρότερ[ον] τοῖς μὲν ε[ἰ]/ ρημέν[οις?] P3 | γρ τοῖς μὲν εἰρηκόσιν in marg AV2 | τοὺς Mor | εἰρήκεσαν Ρ sed ΄ et εσα in ras m3 4 δὲ Re | δὲ V 6 καταυτὸ Ι 9 <ὡς> ὕβριν? 11 scripsi κελεύοντι libri sed κελεύουσι suprascr P2, edd 12 αὑτῷ Re αὐτῷ libri Mor | τί Ι 16 μηδὲν Cobet Coll. 131 17 τ’ Re 18 οἰκοῦν Re 19 πρῶτα ΙΜΒ 20 τῶν] τοὺς V sed ὺς eras 23 ἀποδύσαι Μο V Mor fortasse recte cf. p. 200,17 et t. II 533, 8 | τι καὶ] καὶ τι CAP Re)

9. Εἰ μὲν οὖν ἦτε πολῖται πόλεως ἀπ’ ἄλλου του [*](R II 288) τῶν νομιζομένων ἀγαθῶν εἰς ὄνομα | ἡκούσης, ἀλλ᾿ οὐ τῆς δεινότητος τῶν πολιτευομένων, ἦν ἂν καὶ οὕτω καλὸν ἀμείνους γενέσθαι πατέρων καὶ ἔχειν γε καὶ αὐτοὺς εἰπεῖν τὸ τοῦ Σθενέλου, τάχα δ’ ἄν τις ἦν ὑμῖν οὐ κτησαμένοις τοῦτο ἀπολογία· νῦν δὲ τοῦτ’ ἂν εὕροι τις, ὅτι μάλιστα ἡ πόλις ἡμῖν ἐξέ- λαμψε τῇ περὶ τὸ λέγειν τῆς βουλῆς ἐπιστήμῃ, δι’ ἣν καὶ τοῖς παιδεύουσιν οὐ μικρὸς ἐν ταῖς ἐπιδείξεσιν ὁ χρόνος. δεινὸν οὖν μὴ καὶ τούτου φαίνεσθαι κληρο- νόμους, ἀλλ᾿ ἐν τῷ ὑμετέρῳ βίῳ διαφθαρῆναι τῇ λει τὴν δόξαν. ἢ τὸ μὲν τεῖχος αὐτῆς εἰ περιῃρεῖτε, δίκην ἂν ὠφείλετε, τῶν δ’ ἀπὸ τοῦ λέγειν γιγνομένων ἀποστεροῦντες τιμῶν ἄξιόν τι ποιεῖτε;

ἐγὼ χαίρω [*](3 Plat. Gorg. p. 517 Β 11 II. δ 405) [*](18 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ ἐλάττονος V2) [*](1 δ’ Re 4 λειτουργεῖται Ι 5 ταῦτα V Re ταύταις reliqui libri Mor | τὰς] πρὸς ΙΜ sed in hoc τὰς in marg m2, Β 7 οὖν om Ι | ἄλλον του MoIMBV | τοῦ Α 8 ἀγαθὸν Ι 12 ἢν om CMo Mor 13 εὕρῃ Μο Mor qui εὕροι coni | ὅτι reposui e V ὅτῳ reliqui libri edd | ὑμῖν Mor 14 τὴν et ἐπιστήμην Re 16 χρόνος reposui e CV θρόνος Μο Mor φόβος reliqui libri Re | οὖν om CMo Mor 17 ἐν τῷ vocibus desinit Mor addito: λείπει τἄλλα] lacuna. Τ. ΙΙ. Morelli p. 636 in marg manu recentissima (Ehingeri?) A 19 γινομένων V)

ὅταν οὖν ἀκούητε λεγόντων, ὡς οἱ μὲν ἦσαν πύργοι τῆς πόλεως, ὑμεῖς δὲ προδόται, καὶ οἱ μὲν αὐτὴν ἐποίουν εὐδαί- μόνα, ὑμεῖς δὲ ἀθλίαν, καὶ ὡς ἦν ποτε ἡ βουλὴ μέγα, νῦν δ’ ὀλίγον μὲν αὐτῆς οὐ τεθνήκει τὸ πλέον δὲ οἴχεται, πῶς ἅπτεσθε σιτίων; πῶς δὲ ἀξιοῦτε ζῆν; πῶς δὲ οὐκ εὔχεσθε | τὴν γῆν ὑμῖν χανεῖν; τοῦτο [*](R II 289) γάρ, τοῦτό ἐστιν ἐφ’ ᾧ τις ἂν μάλιστα ἀλγήσειεν, ὅτι δυστυχοῦντες οὐκ αἰσθάνεσθε, ἀλλὰ σὺν ἡδονῇ ζῆτε καὶ γελᾶτε πρός τε ἀλλήλους καὶ τοὺς ἄλλους καὶ ἐν- τυγχάνετε τοῖς ἀνθρώποις ὄμμασιν ὡς ἐν οὐδενὶ καθεστηκότες κακῷ.

12. Καίτοι τί δεινότερον τῆς ἀφωνίας ταύτης; περὶ ἦς τίς ἂν ὑμῖν εἴη δικαία πρόφασις; τοῖς μὲν γὰρ αὖ γονεῦσιν οὐκ ἂν ἔχοιτε ἐγκαλέσαι, ὡς οὐ παρέδοσάν [*](1 cf. t. II 139, 7 sq.; 404, 17. ep. 286. 217 5 cf. p. 146, 6. t. Ι 403, 23; 404, 5. t. II 176, 3. t. III 110, 8 R ep. 100. 889 6 t. Ι 133,21; 139,9; 157,9; t. II 171,1; ep. 292 14 cf. ad t. II 328, 20) [*](2 δ’ ἂν scripsi δὲ libri Re 8 ὖν οm CMo 12 δὲ Re | ὀλίγως Μο 13 ἅπτεσθαι Ι 14 εὔχεσθαι Ι 15 ἂν οm Μο 16 δυστυχοῦντες Ρ sed σ in ras m2 | αἰσθάνεσθε Ι) [*](18 ἀναπεπταμένοισιν ὄμμασι Ι 19 ἐν οm Ι | καθεστηκό- τας Ι 21 εἴη ὑμῖν Μο | γὰρ οm Β | οὖν Β 22 γονεῦσι Ι)

τούτων τοίνυν ἐν μὲν τοῖς διδασκαλείοις οὐδὲν ἐγένεσθε χείρους, αἵ τε γὰρ φύσεις ὑμῖν οἷαι δέξασθαι <τὰ> τῆς τέχνης πόνου τε οὐκ ὀλίγον τι προσῆν, ὁ ἐπὶ τούτῳ χρόνος οὐχ ὅμοιος, ἀλλ’ ἐκείνοις μὲν ἐφυ- λάχθη τὸ κτηθέν, ὑμῖν δὲ διερρύη. τὸ δὲ αἴτιον, οἱ μὲν ἅπτονται συγγραμμάτων, ὑμεῖς δὲ ἑρπετῶν μᾶλλον ἂν ἢ τούτων, καὶ οἱ μὲν οὐκ ἐποιήσαντο πρὸ αὐτῶν [*](R II 290) τὰς τῶν ἵππων | ἁμίλλας, ὑμῖν δὲ τοῦ βίου κέρ- δὸς αὗται, καὶ πάντων ἀμελήσαντες τῶν ἄλλων ὅπως ὁ δεῖνα τοῦ δεῖνος ἡνίοχος περιέσται σκοπεῖτε. καὶ ὁ τοῦτο ἐπαγγελλόμενος γόης τῶν θεῶν αὐτῶν τερος καὶ τῶν γε θεατῶν οἱ τὸν ἱππόδρομον γεωρ- γοῦντες, οἷς ἐντεῦθεν ἀργύριον, εἰπεῖν τέ τι τοῖς [*](2 οὐ τοίνυν οὐδ’ ἡμῖν ἔχοιτ’ ἂν ἐγκαλέσαι ἀπὸ κοινοῦ· τὸ δὲ ἡ ὡς οὑκ ἐπισταμένοις ζητεῖ καὶ ἕτερον ῥῆμα μετὰ τοῦ διαζευκτικοῦ ἤ V2 11 ἤτοι ὁ μετὰ τοῦτο. καὶ καὶ τῇ ἐπι κακαθαρμένην ἔτι ἔδειξε τὴν γλῶτταν (cf. p. 219,6) V2 cf. ep. 29) [*](3 ὑμῖν ΜοΙΜ | ἢ „prodit alterum membrum ἢ ῥᾳθυμοῦσιν “ Re cancellavi ut ortum ex η vocali supra υ in ante- cedenti voce ὑμῖν scripta 6 τὸ] τοῦ Μο 10 τὰ inserui „num δέξασθαι τὴν τέχνην? aut alias si genitivus servatur, leg. erit δράξασθαί“ Re | τί IBV 12 δ’ Re 14 ἂν om BV | πρὸς C πρὸς Μο | αὑτῶν Re 15 τὸ BV 17 ἡνίοχος ἡνιόχου Re 18 τοῦτ’ V 19 οἳ Μο 20 οἶς ἐντεῦθεν ἀργύριον ut interpretamentum del Cobet Coll. 131 | „leg. videtur ἐκ τοῦ εἰπεῖν“ Re | τι om CMo)

τὸ δ’ οὐχ ἥκιστα πρὸς τοῦθ’ ὑμᾶς ἠχὸς ἐκεῖνό ἐστιν, ὅτι πολλοὶ μὲν τῶν νέων εἰς ταύ- την τὴν λειτουργίαν κατέστησαν, πεπρακότες δὲ ἵππους οὓς ἦσαν ἐωνημένοι, τοῦ λειτουργεῖν μὲν ἀπηλλάγη- σὰν, ἐν δὲ ταῖς σπουδαῖς ταῖς τε ὑπὲρ τούτων καὶ τῶν ἡνιόχων οἷς ἡνίκα ἐλειτούργουν ἔχαιρον, ἔμειναν. καίτοι πέρας ἐχούσης τῆς δαπάνης τί μὴ καὶ τὸ τοις προσέχειν πέπαυται, ἀλλ’ ἀθάνατον προέρχεται τὸ κακόν; καὶ τὰς βελτίους καὶ χείρους ἡμέρας τούτῳ κρίνετε, ταῖς νίκαις καὶ ταῖς ἥτταις ἐκείνων, ὑμετέρας δὲ νίκας μὲν οὐκ ἂν ἔχοιτε εἰπεῖν οὐδαμοῦ, ταῖς δ’ ἥτταις οὐκ ἄχθεσθε· τοσαύτη τις ἡ τοῦ νικᾶσθαι γέγονεν ὑμῖν συνήθεια.

15. Ἆρ᾿ οὖν ὠλιγώρησα νοσούντων καὶ οὐκ ἐμι- μησάμην τοὺς ἰατροὺς οὐδὲ τὰ τῶν ἀλγούντων ἐποί- ησα, ἀλλ’ ὅσον καταράσασθαι, | τοσοῦτον φθεγξά- [*](R II 291) [*](6 cf. t. II 541, 18 14 Od. μ 118) [*](8 ἠχὸς] ἀντὶ τοῦ ἀγαγὸν Α ἤτοι ἀγαγόν· καὶ Ἀριστείδης· νῦν μὲν γὰρ Λακεδαιμονίους ἡ συμφορὰ δεῦρο ἦχε καὶ ὁ καιρός (= Leuctr. IV t. Ι 687, 9 · ἤτοι ἤγαγεν V2 cf. 75, 11) [*](1 κἐλλησιν V 4 γε ΜΒ | δ’ Re 5 γε Re τε libri 7 οὐχήκιστα BV 18 τιμὴ Μο 17 δὲ om Ι | μὲν νίκας Ι | μὲν in ras P3 om BV 18 δὲ Re ἀλλ’ — 218, 1 ἀπ- ῆλθον citat Plan fol. 104v 22 ὅσον καταράσασθαι] „videtur οὐ interponenedum“ Re)

οὐκ ἀεὶ παρ’ ἐμοῦ ταῦτά τε καὶ τὰ τοιαῦτα; οὐχ ὁρώμενος πόρρω- θεν ταῦτ’ ἐρεῖν προσεδοκώμην; οὐχ ἡ προσδοκία των δρασμὸν ὑμῶν πολλάκις ἐποίησεν; οὐκ ἐδεήθην ὑμῶν παύσασθαι μισοῦντας τὸν Δημοσθένην; οὐκ ἐν τοῖς ἁμαρτανομένοις ὑμῖν τῶν ῥημάτων βαρὺς ἦν ἐπανορθῶν; οὐ μετὰ ῥᾳστώνης ἐπηγγειλάμην τὴν περὶ πολλὰ τῶν πλημμελουμένων ἴασιν; ὑμῖν δὲ καὶ τοῦτο ἐπίπονον ἐδόκει. ἀλλ᾿ εἰ καὶ μὴ πρότερον, νῦν γε, βέλτιστοι, βεβαιώσατε τοὔνομα τοῖς ἔργοις καὶ γένεσθε ὃ δὴ κέκλησθε, πολιτευόμενοι.

17. Πῶς οὖν τοῦτο ἔσται; ἂν δυνηθῆτε λέγειν. πῶς οὖν τοῦτο δυνήσεσθε; ἂν μὴ φεύγητε τὰ βιβλία μηδ’ ἡδίω νομίζητε τούτων ἃ νῦν ]<δὴ> διῆλθον. οἷς [*](2 νομοθετοῦντος Β 5 φείσασθε μὶν bis Ι 8 τίς ΜοΒ | γε ΜοΙΜΒF 10 δοκεῖ νομίσαι ΜΒ 13 ταῦτα ΜΒ 14 ὑμῶν Ρ sed ῖν suprascr m2 14 οὐκ — 15 Δημοσθένην; om Ι 18 πλημμελουμένων Ι πλημμελημάτων Μο 23 οὖν om Ι 24 μὴ δ’ MoPIBV μηδὲ Re | δὴ inserui auctore Co- beto Coll. 131 qui νυνδὴ coniecit sed etiam τῶν pro ante- cedenti τούτων reponi voluisse videtur adnotans: „optime Graece dicendum est ἡδίω — ΤΩΝ ἃ νυνδὴ διῆλθον“)

εἰ δ’ οὐκ ἔστιν ὑμῖν ὅλως ἀποστῆναι τῶν παιδικῶν ἐκείνων, συμφορὰ μὲν πᾶν τὰ ζημιοῦντα, ὑμεῖς δὲ ἴσον ἑκατέρῳ νέμετε, τῷ τε χείρονι τῷ τε βελτίονι. καίτοι ποῦ τοῦτο δίκαιον; ἀλλ’ ὅμως δίδωμι. δεδείπνηκας. μὴ διάτριβε τῇ μνήμη περὶ τοὺς ἡνιόχους | ἐρίζων πρὸς τὸν οἰκέτην, ἢν [*](R II 292) μηδεὶς ἄλλος παρῇ, ἀλλ’ αἰτησόμενος βιβλίον θήξας τὴν γλῶτταν κάθευδε κἀν ταῖς μακροτέραις τῶν κτῶν ᾆδε μετὰ τῶν ἀλεκτρυόνων εἰς ἀγοράν τε ἐλθών, ἢν τὰ πράγματα παρέχῃ, μὴ νόμιζε αἰσχύνην ὀφλήσειν, ἢν ὀφθῇς ἐκ βιβλίου τι λαμβάνων.

ταῦτά σοι καλὸν ποιήσει τὸ στόμα, ταῦτα ῥέον δείξει, ταῦτα ταχεῖάν τε ἀπεργάσεταί σοι τὴν γλῶτταν καὶ ἅμα τίας κρείττονα, ἀπὸ ταύτης οἰκοδομήσεις λαμπρότερον καὶ γεωργήσεις κάλλιον καὶ πλειόνων ἐπίπλων ἔσῃ δεσπότης καὶ τοὺς ἐμοῦ τε καὶ σοῦ κατηγοροῦντας ἐπιστομιεῖς, ὡς οὐ μεταβάλλων γέ τι τῶν νῦν ἐν ναμίᾳ βιώσῃ.

20. Τάχ’ ἂν οὖν τίς με ἔροιτο· τί δ’; ἅπαντές εἰσὶν οἱ τῇδε τοιοῦτοι; λέγει δὲ οὐδεὶς τῶν σοὶ πεπλησιακότων οὐδέ γε πολιτεύεται; ἐγὼ δὲ τοῦτο μὲν οὐκ ἂν φαίην οὐδ’ ἂν μαχεσαίμην τοῖς οὕτω φανεροῖς, ἐκεῖνο δέ, ὅτι ὀλίγοι μὲν οὗτοι, πολλοὶ δὲ ἐκεῖνοι. οἱ μὲν δύο ἢ τρεῖς, οἱ δὲ δεκάκις τοσοῦ- τοι. ἔδει δέ, εἴπερ ἄρα καὶ τοῦτο ἔδει, τρεῖς μὲν εἶναι τοὺς οὐ λέγοντας, πολλάκις δὲ τοσούτους τοὺς λέγοντας. οὐδὲ γὰρ ἀγρὸν ἐπαινέσαιμ᾿ ἄν, οὗ τὸ ἀργόν, οὐδὲ παιδοτρίβης εὐδόκιμος, ὅτῳ τρεῖς μὲν ἐπίστανται παλαίειν, τὸ δ’ ἄλλ0 πᾶν ἄλλως ἀριθμός. λόχον δὲ καθίσαι τις ἂν ἀνδρῶν εἴκοσιν ἢ καὶ νων, ἐν ᾧ πλὴν τριῶν δειλοὶ πάντες πάσχοντες οἷά φησι τοὺς κακοὺς ἐν ταῖς ἐνέδραις Ὅμηρος;

οὐκ ἀρκεῖ τοίνυν οὔτ’ ἐμοὶ οὔτε τῇ πόλει τὸ τρεῖς λέγειν, ἀλλὰ πάντας ὅσοι μετέσχον τῶν ἱερῶν. αὐτοὺς δὲ [*](R II 293) τούτους, πρὸς Δῖός, | τοὺς τρεῖς καὶ αὑτοῖς καὶ τῇ πόλει χρησιμωτέρους ὑμῶν ὁμολογεῖτε εἶναι ἢ οὔ; εἰ μὲν γὰρ οὔ φατε, μαίνεσθε, εἰ δὲ συγχωρεῖτε, τί οὐκ ἐγκαλύπτεσθε; εἰ δ’ οὐ δύνασθε ταὐτὸν ἐκεί- νοις ποιεῖν, ὑμᾶς αὐτοὺς ἀπεστερήκατε. ἢ οὐ τοῖς αὐταῖς ἅπαντες ἐπαιδεύεσθε νόμοις, ἐν ταὐτῷ γυμνα- [*](11 cf. t. II 146, 7. Plat. Theaet. 176 D 14 Il. v 279) [*](1 με scripsi e CMoAIV μ’ reliqui libri Re | δὲ Re 2 δ’ Re 4 οὐδέ γε ἂν ΜΒ 10 οὐδὲ bis I | οὕτω Ι 12 τίς ΜοΑΡΙΒ 14 ante ὅμηρος 1 litt eras Ι, ὁ V 16 τας reposui e V πάντες reliqui libri Re qui λεγέτωσαν aut tale quid excidisse coni 17 πρὸς Δῖός om Μο | αὐτοῖς V 18 ὑμῖν B 20 εἰ δ’ scripsi εἶτ’ libri Re 21 post ποιεῖν lacuna 4 litt et duarum linearum quarum utraque 46 fere litte- ras continuisse videtur V)

22. Τὸ δὲ πάντων ἀλγεινότατον, ὅτι ὁ δεῖνα μὲν οὗ οὐκ ἂν εἴποιμι τοὔνομα, ῥήτωρ ἀξιοῖ νομίζεσθαι πάντα μᾶλλον μεμαθηκὼς ἢ λέγειν, οὐδὲ γὰρ ἐφοίτησε παρὰ τοιούτους διδασκάλους, ἀλλ’ ὅμως οὐκ ἂν ἐξελ- θεῖν ἀνάσχοιτο πρὶν εἰπεῖν τι πρὸς τὸν δικαστὴν ἢ πλέον ἢ ἔλαττον, ὑμεῖς δὲ οἱ τὰς δέλτους ἐν παισὶ πολλάκις ἑκάστου μηνὸς τῶν ῥητορικῇ προσηκόντων γραμμάτων ἐμπεπληκότες ἀπέρχεσθε τοσοῦτον τῶν ἐν ταῖς γραφαῖς διενεγκόντες ὅσον βαδίζετε καὶ βλέπετε καὶ ἀναπνεῖτε, τὰ δὲ τῆς ἀφωνίας ἴσα.

23. Τοῖς γὰρ πρεσβυτέροις, νὴ Δία, παρα- χωρητέον. πάνυ γε τοῦ πρώτους εἰπεῖν. ὑμεῖς δ’ αὐτοῖς παρέχετε τὸ μόνους. οὐ γὰρ ἐπ’ ἐκείνοις ἀξι- οῦτε λέγειν, ἀλλ’ οὐδὲ λέγειν ὅλως. ἔστι δὲ ἐκεῖνο μὲν τιμώντων ἐκείνους, τοῦτο δὲ αὑτοὺς καταισχυ- νόντων. οἱ δ’ οὐδ’ αὐτοὶ τούτῳ γ’ ἂν ἠξίωσαν τιμᾶ- σθαι. καίτοι καὶ πρὸ ἐκείνων ἔστιν οὗ λέγειν οἰόμενοι δεῖν εἴχετ’ ἂν εἰς παράδειγμα ἱκανὸν καταφεύγειν, τὸν Δημοσθένην, ὃς αὐτὸς ὁμολογεῖ πρότερος | ἐκεί- [*](R II 294) [*](25 Dem. c. Phil. I 1 p. 40, 1 sq.) [*](1 ἰεντες Μο 2 οὖν om Β 3 ἶσοι ΜοΒ | διειλέχθην CMoA cf. p. 25, 3; 66, 5; Ι 133, 14; II 464, 16 ὐμῶν οὖν] ἐμοῦ μὲν ΙΜΒ 12 τοὺς Β 13 τῇ V 16 ἶσα Μο 21 αὐτοὺς Μο 22 οἳ ΑΙ οἴ ΜοPMBV | τοῦτο ΙΜΒ 24 ἱκανὸν om Β)

ἔτι τοίνυν οἱ νῦν πρεσβύτεροι ἦν ὅτε ἦσαν ἑτέρων τεροι καὶ πλείονί γε ἐκείνων ἢ ὅσον ὑμεῖς τούτων νεώτεροι. ἔρεσθε οὖν αὐτούς, εἰ τὸ ὑμῶν ἐποίουν καὶ οὔτε ἔλεγον οὔτε ἀντέλεγον οὔτε προεπήδων. καὶ τάχα εὑρήσετε πάντα ταῦτα πεποιηκότας καὶ τούτοις βλαβέντας μὲν οὐδέν, κερδάναντας δὲ τὰ μέγιστα, ὃ καὶ τοὺς εἰωθότας κρατεῖν τεθορύβηκεν. οἶδα δὲ οὐδὲ τοῖς τρισὶ τούτοις οἳ τὰ τῶν πάλαι νεωτέρων τᾶι νῦν πρὸς αὐτοὺς γεγηρακότας, αἰσχύνην τοῦτ ἐνεγκὸν καὶ ψόγον, ἀλλὰ δόξαν τε καὶ ἐπαίνους καὶ τὸ τῆς ἐκείνων δυνάμεως εἶναι μὴ πόρρω.

25. Παύσασθ’ οὖν εἰς αἰδῶ τε καὶ ἐπιείκειαν τοῦτο ἀναφέροντες ὃ τῷ μὴ δύνασθαι λέγειν γίγνεται, ἐπεὶ πολλάκις γε ἀνδρός τινος ἀπόντος ἀνάγκης ὑμᾶς κατα- λαβούσης λέγειν ἠξιώσατε καλεῖν ἐκεῖνον ὡς οὐκ ἔχοντες ὅ τι ἂν καὶ λέγοιτε. τί οὖν; ἂν ἐκεῖνος τε- λευτήσῃ τὸν βίον, τί δράσετε; πρεσβείας ὡς τὸν τωνα δεήσεσθε πέμψαι δεῦρο τὸν ἄνδρα δεησομένης, ὅπως γένοιντο περὶ τῶν πραγμάτων λόγοι. οὐ γὰρ δὴ τῷ ’κείνου γε θανάτῳ γενήσεσθε ῥήτορες. οὐκοῦν ζῶντος ἄμεινον ἅψασθαι τοῦ λέγειν κτησομένους δύ- ναμιν ἢ τεθνεῶτος ἐπιχειρεῖν, εἶτ’ ἀποροῦντας ἀσχη- μονεῖν. εἰ δὴ τὸ μὲν δύνασθαι λέγειν ἀναγκαῖον, τοῦτο δὲ δεῖται βιβλίων, βιβλίοις ὁμιλητέον ὑμῖν.

26. Ἀλλ’ ἡδὺ τὸ μὴ πονεῖν, ὃ δέ γε φῂς αὐ- τός, ἀπαιτεῖ πόνον. καὶ τί δεινὸν ἀποστάντας νῆς βλαβερᾶς χρήσασθαι πόνοις συμφέρουσιν; εἰ τὸ τέλος τοῦ τέλους βέλτιον, βελτίων τῆς ἡδονῆς ὁ πόνος. ἡδὺ μὲν τοῖς γεωργοῖς ἀργεῖν, ἀλλ’ ἀνάγκη πεινῆν. διὰ τοῦτο ἀροῦσι καὶ | σπείρουσι πο- [*](R II 295) νοῦντες, ὅπως μὴ τοῦτο πάθοιεν. ἔνι πόνος ἐν τῷ πλεῖν καί, νὴ Δία γε, καὶ κίνδυνοι. ἀλλὰ τὸ προσ- θεῖναι τοῖς οὖσιν ἥδιον ἢ τὸ μηδὲ ἐπιβῆναι τοῦ σκάφους. εἰ ταῦτα πύκτης ἐλογίζετο, πότ᾿ ἂν ἠνέγκατο στέφανον; ἡδὺ ζῆν ἔξω λόγων. ἡ δ’ ἐν δικαστηρίοις σιωπὴ λύπην οὐκ ἔχει; ἀηδὲς συγγράμμασι δοῦναι τὰ ὄμματα. ὁ δὲ ἐντεῦθεν τόκος οὐχ ἥδιστον;

οὕτω τὰ μὲν ἡδέα ἡμῖν εἰς ἀηδίαν τελευτᾷ, τὰ δὲ ἀηδῆ δοκοῦντα εἰς ἡδονήν, ἡδονὴν ἣ μόνη πρέπουσά ἐστιν ἀνδρί γε ὡς ἀληθῶς, ἣν ἔξεστι καλὴν προσειπεῖν. τί γὰρ εἴποι τις ἂν κάλλιον ἢ εἰ καθ’ ἅπασαν τὴν πόλιν λόγος εἵη περὶ λόγους ῥηθέντας καλῶς; οὕτω μὲν ἂν καὶ ἀλλήλοις ἐγώ τε καὶ ὑμεῖς ἡδέως συνείημεν, ἐγὼ μὲν εἰληφὼς χάριν, ὑμεῖς δὲ δεδωκότες, ὡς νῦν γε δυσχεραίνομεν ἀλλήλους, ὑμεῖς μὲν ἐμὲ τὸν ὑφ’ ὑμῶν ἀδικούμενον, ἐγὼ δὲ ὑμᾶς τοὺς ἀδικοῦντας ἐμέ.

28. Γένεσθε δὴ μεγάλοι καὶ ἰσχυροὶ καὶ λαμπροὶ καὶ τοὺς ἐν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν ἡλικιώτας ὑμῶν αἰδέσθητε τούς τε νῦν λαγὼς ὑμᾶς ὀνομάζοντας ἄλλο τι κάλλιον καλεῖν ἀναγκάσατε. καὶ τάχα γ’ ἄν τις καιροῦ πρεσβείας ἥκοντος ἐφ’ ὑμᾶς ἔλθοι τοὺς μὲν πρεσβυτέρους ἀφιεὶς ὡς ἄν τινος δεομένους ἀναπαύ- σεως, ὑμῶν δέ τινας ἰέναι γράφων ὡς ἀπὸ τῆς γνώμης ὁπόσα ἂν ἐκεῖνοι. τοῦτο μᾶλλον ἀγορῶν ἁπασῶν καὶ στοῶν κοσμήσειεν ἂν τὴν πόλιν. τοῦθ’ ὑμᾶς μᾶλλον ἢ πάντες μὲν ἀθληταὶ τέρψει, οἶμαι, πάντες δὲ κυνηγέται, πάντες δὲ ἡνίοχοι. τοῦτ’ ἐμοὶ τὰς πολλὰς τὰς νῦν ἀθυμίας ἐκβαλεῖ τῆς ψυχῆς. τοῦτο μόνον ἄν μοι γένοιτο πρὸς τὰ παρόντα φάρ- μακον.