Oratio 10

Ἐπειδὴ πολλοὺς ὁρῶ χάριν εἰδότας Πρόκλῳ R 261 τῆς προσθήκης, ἣ μεῖζον ποιεῖ τὸ θέατρον, ᾧ πλευραὶ μὲν τέτταρες, τὸ δὲ ἐν μέσῳ Πλέθρον δέχεται τὸ μετὰ μεσημβρίαν ἔργον τῶν ἡκόντων ἀθλητῶν ἐπὶ τὰ Ὀλύμ- 5 πῖα, βούλομαι δεῖξαι τὸν μὲν ἁμαρτάνοντα τῇ προσ- θήκῃ, τοὺς δ’ ὅ χρῆν αἰτιᾶσθαι, ταῦτα ἐπαινεῖν ηγμένους.

2. Ἐγκαλέσαι δ’ ἄν τις οὐ Πρόκλῳ μᾶλλον εἰκότως ἢ τοῖς πολιτευομένοις. οἶς ἐξῆν μὲν ἀντειπεῖν ἐπὶ τῷ 10 συμφέροντι καὶ βουλευόμενον ἐπισχεῖν, οἶδε γὰρ ὁ ἀνὴρ ἕπεσθαι τοῖς παρ’ ἐκείνων πολλαχοῦ, οἱ δὲ κεῦσαι τῷ θαυμάσαι τὸ γενησόμενον εἵλοντο μᾶλλον ἢ διαλεχθῆναι τὰ πρέποντα.

εἰ μὲν οὖν ἦν μοι

τῶν γὰρ ἐν αὐτοῖς δρωμένων ὁ μὲν σαλ- πιγκτὴς καὶ ὁ κήρυξ ἁπάντων ἦν ἀκοῦσαι, τουτὶ δὲ ὑπὲρ οὗπερ ὁ νῦν λόγος, ἐδέχετο μὲν τοὺς ἀθλητὰς ὥραν ὀγδόην τε καὶ τὴν ἐπὶ ταύτῃ, ἐδέχετο δὲ τοὺς θεατὰς ἀσίτους, ὃ καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ καύματος διεκώλυε [*](19) βλάβην, ἦσαν δὲ οὗτοι μαστιγοφόροι τε καὶ ἐφ’ οἷς ἡ [*](R 263) κρίσις καὶ τῶν λελειτουργηκότων οἷς | ἥδιον. ἦλθεν ἄν τις καὶ σύνδικος καὶ διδάσκαλος.

ἕδραι τε λίθου δύο, τοῦ ἐδάφους ὁπόσον τῆς πρώτης πλησίον· οὐδὲν γὰρ ἔδει πλείονος οὐ πολλοῦ γε τοῦ εἰσιόντος ὄντος. οὔτε γὰρ οἰκέτης οὔτε ἔτι φοιτῶν νέος οὔθ’ οἷς ἀπὸ χειρῶν ὁ βίος οὔθ’ οἶς ἔργον τὸ μηδὲν ἐργάζεσθαι. [*](3 τε inser I2 | διακωλῦσαι? cf. p. 272, 5 7 δ in δὲ in ras P3 τε I 10 οὐ in τοῦ in ras m. rec. Α 13 χείρων I Bong 15 κήρυξ e κῆρυξ corr P3 κῆρυξ AI 20 λελει- τουργηκότων. οἷς ἥδιον ἦλθεν libri Bong corr Re 22 ὁπόσον τι ὑπέρτεραι (vel ὑψηλότεραι), τῆς coni Re Anim 23 ὄντος om Bong 24 οἰκέτης εἰσῄει coni Re | φοιτῶν νέος] φοιτῶν γένος Bong φοιτῶντες Re perperam hoc in A legi asserens simulque coniciens τὸ ἔτι φοιτῶν γένος)

μυστηρίων τε τιμὴν εἶχε τὰ ἐν τούτῳ τῷ Πλέθρῳ. τοσαύτη μὲν αἰδὼς ἦν, ἣν ἀλλήλους τε καὶ τοὺς ἀθλητὰς οἱ παρόντες ᾐδοῦντο, τοσαύτη δὲ ἡσυχία, τοσαύτη δὲ σιωπή· καὶ γὰρ εἴ τι πάλαισμα ἦν ἄξιον, σιγῇ τοῦτο ἐθαυμάζετο. τῆς βοῆς δὲ ἔδει τοὺς θεωμένους κρατεῖν τοῦ σκήπτρου | παρέχοντος [*](R 264) τὸν φόβον.

ἰσχυρότερον δὲ καὶ κρεῖττον τοῦτο ῥᾳ- δίως ἐγίγνετο <τὸ> τῶν οὐ πολλῶν. οὐ πολλοὶ ἦσαν τῷ μὴ πολὺ τὸ δεχόμενον εἶναι. πολλῶν δὲ οὐδὲν ἐδεῖτο τουτὶ τῶν Ὀλυμπίων τὸ μέρος, ᾧ κόσμος ἦν αὐτὸ τοῦτο, τὸ μὴ πολλῶν εἶναι. τοιοῦτον δὲ ἄρα τι καὶ τὸ τῶν τελετῶν, αἷς οὐκ ἂν συναχθεσθείης ἐλάττοσιν ἀντὶ πλειόνων ἑαυτὰς παρεχούσαις.

οὐδὲν τοίνυν ἐνταῦθα μεῖζον ἐδύνατο τοῦ νόμου, τοῦ νόμου δὲ ἦν ἀπεῖναι κραυγὴν καὶ τοῦ χείρονος καὶ τοῦ βελ- τίονος. ὑπῆρχε μὲν γὰρ ἑκάτερον εἰδέναι, πρὸς δὲ τὸν πέλας εἰπεῖν τι ἐξῆν περί τε τούτου περί τε ἐκείνου καὶ ταῦτα ἠρέμα, τὸ δ’ ὑπὲρ τοῦτο παράνομον.

9. Τί οὖν τὸν κόσμον τὸν περὶ τοῦτο, ὃ πλείστης σωφροσύνης μετεῖχε, συνέχεεν; ἀγωνοθετεῖ μὲν Ἀργύ- ριος μετὰ τὸν ἕτερον τοῖν ἐμοῖν θείοιν τὸν πρεσβύτε- τον, ἀνὴρ τῇ μὲν ἄλλῃ πολλοῦ τινος ἄξιος, ταύτην δὲ [*](24 Πανόλβιον cf. t. III p. 110, 6 R sq. or. I § 13 p. 88, 3) [*](1 ἔμελλεν Ι Bong 3 κωλῦσον? cf. p. 402, 3 4 δὲ? 6 τοὺς om I Bong 11 τὸ inserui | πολλοὶ] πολὺ I Bong 16 αὑτὰς Re 17 κἀνταῦθα coni Re 18 Χείρωνος I Bong 20 τί Ι 23 συνέχεε Ρ)

καὶ ἦσαν μὲν [*](R 265) οἱ περιιόντες ὡς ἐπ’ ἔργῳ γενναίῳ | τὸν Ἀργύριον ἐπή̣νουν, νενικῆσθαι τοὺς πρὸ αὐτοῦ λέγοντες ἅπαντας τῷ πεποιημένῳ, τουτὶ δὲ ἄρα ἔμελλέ τι κινήσειν τῶν ἐνταῦθα νομίμων, καὶ συνεισῄει τοῖς πλείοσι θεαταῖς πολλὰ τῶν ἔμπροσθεν οὐκ ὄντων. ὁ δὲ μετ’ ὀργῆς ἐπιὼν τῷ θορυβοῦντι τὸ μὲν ἔπαυεν ἄν, τὸ δ’ οὐκ εἶχεν, ἦν δ’ ἂν βελτίων τηρῶν τὸ καθεστηκὸς μᾶλλον ἢ χρείαν φαρμάκου ποιῶν.

ὅμως δ’ ἦν τις αὐτῷ καὶ ἐκ τούτων ἡδονὴ πρὸς τὸ πλέον βλέποντι καὶ τῶν ὑμνησόντων τὸ προσγενησόμενον οὐκ ἠπόρει, οἳ τὸ μὲν ἀπολωλὸς ἰσεῖν οὐκ ἐδύναντο, <δι᾿> ὃ δὲ ἀπωλώλει, μέγα ἦγον καὶ χρήστην αὐτῷ τῆς χάριτος ἔφασκον εἶναι τὸν Δία.

ἠξίουν μὲν οὖν ἔγωγε Φασγάνιον, τῶν θείων μοι τὸν νεώτερον, μηδὲν πρὸς ταῦτα παθεῖν καὶ ταῦτα φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν, ἀλλὰ τὸν μὲν ἀντ᾿ ἀγαθοῦ κακόν τι πεποιηκέναι νομίζειν, τῶν δὲ καταγελᾶν, ὡς ἀπολελειμμένων τῆς ὀρθῆς περὶ τοῦ πράγματος κρίσεως.

νῦν δ’ ὁ συνετὸς ἐκεῖνος ἐδήχθη τὴν ψυχήν, ἐζηλοτύπησεν, ἐμιμήσατο , τὴν οὐ [*](2 δὴ om I Bong 3 δὴ ΑΡ 5 περιιόντες e περιόντες corr C p παριόντες Re perperam παριιόντες in A legi asserens, cf. p. 407, 18 6 ᾖ in ἐπῄνουν in ras P3 7 κινῆσαι I Bong 8 συνεισῄει scripsi auctore Re συνῄει libri Bong γὰρ συνεισῄει Gasda 13 τõ ras corr e τώ C 14 προσγεγενημένον sed in hoc γένη et acutus supra ultimum ἑ in ras m3 15 <δι᾿> ὃ scripsi ὃ libri Bong aut ὑφ’ οὗ ἀπολώλει ὃ προσεγεγόνει coni Re ᾧ Sintenis | prius ω in ἀπωλώλει ex ὁ corr P3 ἀπολώλει Bong | τοῦτον μέγαν Sintenis 18 θεῖον I Bong | πρὸς om Ρ)

τελευ- τώντων μὲν τῶν παρὰ τῶν ἀθλητῶν εἰς ἡλίου δύσιν διὰ τὸ καὶ τὸν τῆς ἀρχῆς τουτωνὶ τῶν ἔργων κεκι- νῆσθαι χρόνον, ἀνάγκη γὰρ ἦν βραδύτερον ἀρχομένους βραδύτερον πεπαῦσθαι, τολμώντων φανερῶς ὁμολογεῖν τῶν πολλῶν μὴ ἂν δύνασθαι τὸ καῦμα ἀνέχεσθαι τῶν προτέρων ἐπὶ τῷ πάνυ δύνασθαι φιλοτιμουμένων, φωναὶ δὲ αἱ τῶν ἄλλων θεατῶν εἰσῆλθον ἐκεῖσε πᾶσαι μεμιγ- μέναι ταῖς τῶν Ἑλλήνων αἱ Ῥωμαίων τῶν μὲν φασκόν- των ἐκτετάσθαι τὸν παλαιστὴν, τῶν δὲ οὔ. ὥστε τοῖς τὰ πρότερα εἰδόσι ταῦτ’ ἐλεεῖν ἐπῄει ὄνομά τε αὐτοῖς ἐτίθεντο τὸ τῆς ἑορτῆς ἐκείνης, ἐν ᾗ τὸ μηδὲν ὀκνεῖν πολύ.

ὑβρισμένων δὴ καὶ καταπεφρονημένων τῶν ἐν τῷ Πλέθρῳ, τῶν ἐντιμοτάτων τε καὶ σεμνοτάτων, ῥᾷον ἤδη τὰ ἄλλα μεθίστατο κελευόντων μέν τινων τὰ] ἄριστα ποιεῖν τὰ δεῖπνα τόν τε ἀγωνοθέτην τούς τε ἑλλανοδίκας καὶ πειθόντων, ἀνισταμένων δὲ νων καὶ διασπειρομένων οἴκαδε ἑκάστου, δεικνύντων [*](17 Μαϊουμᾶ. cf. O ϋller, Ant. Antioch. 33.) [*](5 num ὠφέλει? 9 τὸν χρόνον Bong | ἀρχομένους scripsi e CA ἀρχομένοις ΡΙ edd 16 αὐτῶν Bong 18 καταπε- φρονημένων scripsi e CA et γρ in marg Ρ καταπεπατημένων ΡΙ edd cf. p. 397, 3 19 τῶν cancellavit Re Anim, at cf. p. 408, 15 sq. 21 τὰ cancellavi auctore Re 22 ἑλανοδίκας Α ἑλλανοδίκας CP sed in hoc ἑλληνο in ras m3)

καὶ | [*](R 267) ταῦτα δή φημι τὴν γένεσιν ἐκεῖθεν λαβεῖν, ἀπὸ τῆς ἐν τῷ Πλέθρῳ παροινίας. ἐλογίζοντο γὰρ οἱ ταῦτα ἀξιοῦντες, ὅτι οὐδὲν δεῖνον ἐπὶ τοῖς τηλικούτοις ταῦτα ἁμαρτάνεσθαι. τῆς δὲ ἐν ἐκείνοις πλημμελείας αἴτιον τὸ πλῆθος, τούτου δὲ αὐτὸ τὸ ἔχειν, οὗ τοσοῦτοι καθ- εδοῦνται.

οὕτως ἡμῖν ὁ καλὸς Πρόκλος τερα τὰ ἐκεῖ ποιεῖ, καὶ ὁ χαίρων, εἰ τοῦτο μεῖζον ἕξο- μεν τὸ θέατρον, ἐπὶ τῷ μείζω τὴν ἀσέλγειαν ἔσεσθαι χαίρει. χαίρων δὲ τοῦτο πολεμεῖ τοῖς Ὀλυμπίοις καὶ δείκνυσιν, ὡς οὐκ ἂν τελεῖσθαι βούλοιτο τά γε ὡς ἀληθῶς Ὀλύμπια.

ἐγὼ δὲ ἠξίουν Πρόκλον μαθεῖν τε ἅπαντα τὸν περὶ τὸν τόπον λόγον βοηθῆσαί τε τοῖς πάλαι νενομισμένοις. τοῦτο δὲ ἦν ἀφελεῖν τὸ νεώτερον καὶ καθίσαι τοὺς ἀνθρώπους ἐπὶ τοῦ πρεσβυτέρου μόνου καὶ μὴ φροντίσαι τῶν διαβαλούντων τὸ ἔργον, ὡς συκοφαντούντων. τὸν γὰρ τῷ νόμῳ συνηγωνισμένον οὐκ ἠδικηκέναι, οὐδέ γε πανταχοῦ τὸν μὲν ἀφαιροῦντά τινος ἀδικεῖν, τὰς προσθήκας δὲ εὐδοκιμεῖν, ἀλλ᾿ εἶναι καὶ προσθέντα βλάψαι καὶ ἀφελόντα ὀνῆσαι.

τοῦτο δὲ ἴδοι τις ἂν μάλιστα ἐν τοῖς σώμασιν, ἐν οἷς αἰ προσθῆκαι τῶν ἀποκοψόντων δέονται, κἂν ὁ ἰατρὸς τοῦτο φαρμάκοις ἢ καὶ τῷ σιδήρῳ δυνηθῇ, τὸν μισθὸν ὧν ἀφεῖλεν ἔχει. μάλιστα μὲν οὖν ἐχρῆν τὸν καλὸν κἀγαθὸν Πρόκλον οὕτω τὴν περὶ τὸν Δία σπουδὴν ἅπασιν ἐπιδεῖξαι.

πάντως γὰρ εἰ καὶ μὴ πάνυ | [*](R 268) πολλούς, ἀλλὰ τούς γε σπουδαίους ἔπειθεν ἂν αὐτὸν [*](5 πλημμελείας ΡΙ 6 αὐτὸ scripsi αὐτοῦ libri edd ,,malim αὖ“ Re | ἔχον Bong 7 πρόκλος in marg C2 | πονηρότατα I Bong 8 ὁ delendum censet Re | οὕτω? | ο in ἕξομεν ἵξομεν ω corr C2 10 τούτω C et e τοῦτο corr P3 et Re 26 γὰρ inser C s 27 ἔπεισεν Bong)

τίς γὰρ οἴσει τὰ γενησόμενα; τίς τὸν ἐσπεσούμενον ὄχλον; τίς οὐχ ἡγήσεται ληρεῖν τὸν κήρυκα μεμνημένον ἡσυ- χίας; τίς δείσει τὸ σκῆπτρον; τίς αἰσχυνεῖται τὸν στέ- φανον; τίς τὴν ἀρχὴν αὐτήν;

εἴσονται γάρ, ὡς ἢν μὴ δουλεύῃ τοσούτοις οὖσι τοῖς θεαταῖς, ἐμβρον- τηθεὶς ὑπὸ τῆς βοῆς ἄπεισιν, ἀρκεῖν ἡγούμενος σώζειν ἑαυτόν, τῇ ’κείνων ἀφεὶς βουλήσει τὸ περὶ τοὺς ἀθλη- τάς· αὐτὸ γὰρ τὸ τοῦ θεάτρου μέγεθος ἐπισπάσεται τοὺς οὐ δικαίους τῶν αὐτόθι γινομένων μετέχειν. μετ- ἐχουσι μὲν γὰρ καὶ νῦν, ἀλλ’ οὐ τοσοῦτοι, μεθέξουσι δὲ ἐκ τῶν προστιθεμένων πλείους, ἡ ζημία δὲ ἐν αὐτῷ τῶ πλείονι.

23. τιοῦν περιιόντες λέγετε; μικρὰν ὁ Πρόκλος τὴν πόλιν παραλαβὼν μεγάλην ἐποίησεν. ἐγὼ μὲν γὰρ ἐν τούτῳ τῷ μέρει, καὶ μαρτυρεῖ μοι τὰ πράγματα, μικροτέραν αὐτόν φημι ποιεῖν τὴν πόλιν. ἐν γὰρ τῷ τοιαῦτα οἰκοδομεῖν καταλύει τῇ πόλει τὸ κεφάλαιον τῆς δόξης, μᾶλλον δὲ προσδιαφθείρει μετὰ τῶν λίθων τῇ λύμῃ τῇ παρὰ τῶν ἔμπροσθεν | [*](24) προστιθείς, ὡς μηδενὶ τὸ λοιπὸν διεστάναι τό [*](R 269) τε τοῦ Διονύσου θέατρον τό τε τοῦ Δῖός τοῦ πίου.