Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

οὐδεὶς δὲ πώποτε κραυγάσει ἤ τις ἑτέρα θορυβώδης ἀκουσθήσεται φωνή, ἠρέμα δὲ ἕκαστοι λαλοῦντες, εὐσχημόνως ἕτερος τῷ ἑτέρῳ τὴν ὁμιλίαν συγχωρεῖ, ὡς τοῖς ἔξωθεν μυστήριόν τι καταφαίνεσθαι τὴν τῶν ἔνδον σιωπήν. νήφουσι δὲ πάντοτε, πάντα μέτρῳ καὶ ἐσθίοντες καὶ πίνοντες.

Πάντες μὲν οὖν τῷ προεστῶτι προσέχουσι, καὶ ὅσα κελεύσει ὡς νόμῳ πείθονται. ἐσπουδάκασι γὰρ πρὸς τὸ ἐλεεῖν καὶ βοηθεῖν [*](1 ἑκάστοτεε ö.: ἕκαστός τε Ρ 8 ἀτάκτως Ρ 9 los. redet von Hymneu an die Sonne 14 ἑτεροδόξων? We., los. § 129 ἔνθα μηδενὶ τῶν ἑτεροδόξων ἐπιτέτραπται παρελθεῖν 15 περὶ] ἐπὶ oder πρὸς We. (oder ἔχουι statt χωροῦσι) καθησάντων Ρ 18 εἰ μὴ] εἰμὶ Ρ 18f unlogisch, los. § 131 ἀριστοποιησάμενος (oder ἀριστοποιησαμένοις δ᾿ ἐπεύχεται πάλιν· ἀρχόμενοί τε καὶ παυόμενοι γεραίρουσι θεὸν ὡς χορηγὸν τῆς ζωῆς 19 τε Jos. Miller: δὲ Ρ παβόμενοι Ρ 20 ἀμφιένυνται Ρ καταθέμενος los. 21 λίναι Ρ 24 ἀκολουθήσεται Ρ 25 los. S 132 τὰς δὲ λαλιὰς ἐν τάξειεε παραχωροῦσιν ἀλλήλοις συνεχώρει Ρ, verb. Miller (los. παραχωροῦσιν) 28 ὅσ᾿ ἂν κελεύσῃ oder ὄσα κελεύει Miller 29 der Zwischensatz, auf den γὰρ sich bezieht, ausgelassen: los. § 134 δύο δὲ ταῦτα παρ’ αὐτοῖς αὐτεξούσια, ἐπικουρία καὶ ἔλεος)

σπουδάζουσι δὲ περὶ τὰς τοῦ νόμου ἀναγνώσεις καὶ προφητῶν, ἔτι δὲ καὶ εἴ τι σύνταγμα εἴη πιστῶν. πάνυ δὲ περιέργως ἔχουσι περὶ βοτάνας καὶ λίθους, περιεργότεροι ὄντες πρὸς τὰς τούτων ἐνεργείας. φάσκοντες μὴ μάτην ταῦτα γεγονέναι.

Τοῖς δὲ βουλομένοις τῇ αἰρέσει μαθητεύειν οὐκ εὐθέως τὰς παραδόσεις ποιοῦνται, δἰ μὴ πρότερον δοκιμάσωσιν, ἐπ᾿ ἐνιαυτὸν δὲ τὰς ὁμοίας τροφὰς παρατιθέασιν ἔξω τῆς ἑαυτῶν σ(υνό)δου οὖσιν ἐν ἑτέρῳ οικῳ, ἀξινάριόν τε καὶ τὸ λινοῦν περίζωμα καὶ λευκὴν ἐσθῆτα δόντες. ἐπειδὰν τούτῳ τῷ χρόνῳ πεῖραν ἐγκρατείας δῷ.

πρόσεισιν ἔγγιον τῇ διαίτῃ, καὶ καθαρωτέρως ἀπολ(ούεται) ἢ τὸ πρότερον· οὐδέπω δὲ σὺν αὐτοῖς τροφῆς μεταλαμβάνει. μετὰ γὰρ τὸ δεῖξαι εἰ ἐγκρατεύεσθαι δύναται, ἐπὶ ἔτη ἄλλα δύο δοκιμάζεται τοῦ τοιούτου γὰρ] τὸ ἦθος, καὶ φανεὶς ἄξιος οὕτως εἰς αὐτοὺς κρίνεται.

πρὶν δὲ αὐτοῖς συνεστιαθῇ, ὅρκοις φρικτοῖς ὁρκίζεται, πρῶτον μὲν εὐσεβήσειν τὸ θεῖον, ἔπειτα τὰ πρὸς ἀνθρώπους δίκαια φυλάξειν καὶ κατὰ μηδένα τρόπον ἀδικήσειν τινά, μηδένα δὲ μήτε ἀδικοῦντα μήτε ἐχθρὸν μισήσειν, προσεύχεσθαι δὲ ὑπὲρ αὐτῶν, συναγωνίζεσθαι αὐτὸν τοῖς δικαίοις, τὸ πιστὸν πᾶσι παρέξειν, μάλιστα τοῖς κρατοῦσιν· οὐ γὰρ δίχα θεοῦ συμβάινειν τινὶ τὸ ἄρχειν·

κἂν αὐτὸς ἄρχῃ, μηδέποτε ὑπερηφανεύσασθαι ἐν ἐξουσίᾳ μηδὲ ἀπειὡμώσει [*](4 Ρ 5 #x003C; #x003E; Cruice ἤδη γάρ, ἢδη κατεγνῶσθαί φασι τὸν ἀπιστούμενον δίχα θεοῦ los. § 135) 5 — 8 σπουδάζουσι δ’ ἐκτόπως περὶ τὰ τῶν παλαιῶν συντάγματα (oder συγγράμματα) μάλιστα τά πρὸς ὠφέλειαν ψυχῆς καὶ σώματος ἐκλέγοντες· ἔνθεν αὐτοῖς πρὸς θεραπείαν παθῶν ῥίζαι τε ἀλεξητήρια (oder ἀλεξητήριον) καὶ λίθοιν ἰδιότητες ἀνερευνῶνται los. § 136 9 τὰς] τοῖς Ρ 13 ἐπειδὰν δὲ los. 14 πρόσεισιν Ρ los. bei Porph.: πρόσεισι μὲν los. ἔγγιον los.: ἐγγίῳ so Ρ 14 f καθαρωτέρων καθαρώτερον Porph.) τῶν πρὸς ἁγνείαν ὑδάτων μεταλαμβάνει los. 14 ἀπολαύεται Ρ nach Miller 15 οὐδυνέω δὲ Ρ 17 γὰρ > Miller 18 ἐγκρίνεται los. 21 los. § 139 μισήσειν δ’ ἀεὶ τοὺς ἀδίκους συναγωνιεῖσθαι τοῖς δικαίοις, von Hipp, christianisiert 22 συναγωνίζεσθαι auch los. bei Porph., auch los. ührt das Futurum nicht streng durch αὐτὸν We., vgl. S. 259, 1 (odfir > ?): αὐτῶν Ρ, ἀεὶ nach los. ö. 23 συμβαίνειν (los. περιγενέσθαι) Gö.: συμβαίνει Ρ 24 ὑπερηφανεύσασθαι Scott ἐξυβρίσειν εἰς τὴν ἐξουσίαν los.) 24 f ἀπειθησειν] ἀφειδήσειν oder έσnήσει (vorher in ἀπ ein Adj.) Gö., los. § 140 μηδ’ ἐσθῆτι ἤ τινι πλείονι κόσμῳ)

Τοιούτοις οὖν ὅρκοις δεσμεύουσι τοὺς προσερχομένους. εἰ δέ τις ἐν ἁμαρτήματί τιν(ι καταληφθ)ῇ, ἀποβάλλεται τοῦ τάγματος, ὁ δὲ ἀποβληθεὶς δεινῷ μόρῳ ἔσθ᾿ ὄτε διαφθείρεται. τοῖο γὰρ ὅρκοις καὶ τοῖς ἔθεσιν ἐνδεδεμένος οὐδὲ) τῆς παρὰ τοῖς ἄλλοις τροφῆς δύναται μεταλαμβάνειν. ἔσθ᾿ ὅτε οὖν τὸ σῶμα λιμῷ διαφθείρουσιν· ὅθ)εν ἐν ἐσχάτοις ποτὲ ἐλεοῦσι πολλοὺς ἤδη ἐκλείποντας, αὐτῶν ἱκανὴν μέχρι θανάτου ἐπιτιμίαν ἡγούμενοι.

Περὶ δὲ τὰς κρίσεις ἀκριβέστατοι καὶ δίκαιοι· δικάσουσι δὲ συνελθόντες οὐκ ἐλάττους τῶν ἑκατόν, τὸ δὲ ὁρισθὲν ὑπ’ αὐτῶν ἀκίνητον. τιμῶσι δὲ τὸν νομοθέτην μετὰ τὸν θεόν, καὶ εἴ τις εἰς τοῦτον βλασφημήσει, κολάζεται. τοῖς δὲ ἄρχουσι καὶ πρεσβυτέροις ὑπακούειν διδάσκονται. εἰ δὲ ἐπὶ τὸ αὐτὸ δέκα καθέζονται, οὐ λαλήσει εἷς. εἰ μὴ τοῖς ἐννέα δόξει.

καὶ τὸ πτύσαι δὲ εἰς μέσον καὶ τὸ δεξιὸν μέρος φυλάττονται· τὸ δὲ τῷ σαββάτῳ ἀπέχεσθαι ἔργου φροντίζουσι μᾶλλον πάντων Ἰουδαίων. οὐ μόνον γὰρ τροφὰς αὑτοῖς παρασκευάζονται #x003E; μιᾶς ἡμέρας πρὸς τὸ μὴ πῦρ ἅπτειν, ἀλλ’ οὐδὲ σκεῦος μετατιθέασιν, οὐδὲ ἀποπατίζουσι, τινὲς δὲ οὐδὲ κλινιδίου χωρίζονται.

ταῖς δὲ ἄλλαις ἡμέραις ἐπὰν ἀποπατίσαι θέλοιεν, βόθρον ὀρύξαντες ποδιαῖον τῇ σκαλίδι — τοιοῦτον γὰρ ἐστι τὸ ἀξινάριον, ὃ τοῖς προσιοῦσι μαθητεύεσθαι πρώτως διδόασι —, καὶ περικαφιλαλήθη [*](1 st. φιλαλήθης (los. § 141 τὴν ἀλήθειαν ἀγαπᾶν ἀεί) 2 ἐλέγχειν Ρ, vgl. die von Niese S. 181,9 notierte Interpolation in C: ἐλέγχειν προβάλλεσθαι los., προβάλλεσθαι los. bei Porph. 8 καταληφθῇ We.: καταγνωσθῇ Miller τοὺς δὲ ἐπ’ ἀξιοχρέοις ἁμαρτήμασιν ἁλόντας los. § 143) τάγματος Ios: δόγματος Ρ 10 οὐδὲ auch los. 11 — 13 los. § 144 διὸ δὴ πολλοὺς ἐλεήσαντες ἐν ταῖς ἐσχάταις ἀναπνοαῖς ἀνέλαβον ἀνάγκαις ἔλαβον Porph.), ἱκανὴν ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασιν αὐτῶν τὴν μέχρι θανάτου βάσανον ἡγούμενοι 12 ἐλεῶσι Ρ αὐτῷ 13 <τὴν> μέχρι We. s. los. 15 ὑπ᾿ los.: ἀέ Ρ 16 <μάλιστα> μετὰ Cruice nach 17 βλασφημήσειε Miller 18 δέκα] ῑ Ρ 19f εἰς μέσους (so vielleicht auch Hipp.) ἢ τὸ δεξιὸν μέρος los. § 147 20 φυλάττωνται Ρ τοῦ δὲ We. 21 αὐτοῖς Ρ 22 + πρὸ Cruice (vgl. los. § 147 πρὸ μιᾶς ἡμέρας παρασκευάζουσιν); προπαρασκευάζονται μιᾶς ö. 23 ἀποπατεῖν los. τινὲς — 24 χωρίζονται Zusatz Hippolyts 24 ἀποπατῖσαι Ρ, ἀποπατῆσαι Miller, doch s. Ζ. 23 25 ἀξινίδιον los. 26 τοῖς — πρώτως] τοῖς νεοσυστάτοις los. vgl. S. 240, 23)

Διῄρηνται δὲ κα)τὰ χρ)όνον καὶ οὐχ ὁμοίως τὴν ἄσκησιν φυλάττουσιν, εἰς τέσσαρα μέρη δαχωρισθέντες. ἕτεροι γὰρ αὐτῶν τὰ ὑπὲρ τὸ δέον ἀσκοῦσιν, ὡς μηδὲ νόμισμα βαστάζειν, λέγοντες μὴ δεῖ(ν εικό)να ἢ φέρειν ἢ ὁρᾶν ἢ ποιεῖν. διὸ οὐδὲ εἰς πόλιν τις αὐτῶν εἰσπορεύεται, ἵνα μὴ διὰ πύλης εἰσέλθῃ, ἐφ’ ἧς ἀνδριάντες ἔπεισιν, ἀθέμιτον τοῦτο ἡγούμενοι τὸ ὑπὸ εἰκόνας παρελθεῖν.

ἕτεροι δὲ ἐπὰν ἀκούσωσί τινος περὶ θεοῦ διαλεγομένου καὶ τῶν τούτου νόμων, εἰ ἀπερίτμητος εἴη, παραφυλάξας τὸν τοιοῦτον ἐν τόπῳ τινὶ μόνον, φονεύειν ἀπειλεῖ εἰ μὴ περιτμηθείη· ὃς εἰ μὴ βούλοιτο πείθεσθαι, οὐ φείδεται, ἀλλὰ καὶ σφάζει. ὅθεν ἐκ τοῦ συμβαίνοντος τὸ ὄνομα προσέλαβον, Ζηλωταὶ καλούμενοι, ὑπό τινων ὑπό Σικάριοι. ἕτεροι δὲ αὐτῶν οὐδένα κύριον ὀνομάζουσι πλὴν τὸν θεόν, εἰ καὶ αἰκίζοιτό τις ἢ καὶ ἀναιροῖ[το].

τοσοῦτον δὲ οἱ μετέπειτα ἐλάττους τῇ ἀσκήσει γεγένηνται, ὥστε τοὺς τοῖς ἀρχαίοις ἔθεσιν ἐμμένοντας μηδὲ προσψαύειν αὐτῶν· ὧν εἰ ψαύσαιεν. εὐθέως ἀπολούονται, ὥς τινος ἀλλοφύλου ψαύσαντες. εἰσὶ δὲ καὶ μακρόβιοι οἱ λεῖστοι, ὥστε καὶ πλέον ἑκατὸν ἔτεσι ζῆν· φασὶν οὖν εἶναι αἴτιον τό τε τῆς ἄκρας θεοσεβείας καὶ τὸ καταγνωσθῆ<ναι> ἀμέτρως προσφέρεσθαι ἐγκρατιστὰς εἶναι καὶ ἀοργήτους. θανάτου δὲ καταφρονοῦσι χαίροντες, ἡνίκα μετὰ συνειδήσεως ἀγαθῆς τελευτῶσιν· εἰ δὲ καὶ αἰκόζοιτό τις τοὺς τοιούτους, ἴνα ἢ τὸν νόμον δυσφημήσῃ ἢ εἰδωλόθυτον φάγῃ, οὐ π(οι)ήσει ὑπομένων θανεῖν καὶ βασάνους βαστάσαι, ἵνα τὸ συνειδὸς μὴ παρέλθῃ.

Ἔρρωται δὲ παρ’ αὐτοῖς καὶ ὁ τῆς ἀναστάσεως λόγος· ὁμο- [*](6 — 17 Zusatz des Hipp.) [*](4 μὴ αἰνούσης Ρ 5 κατὰ χρόνον auch los. 9 ἧς We.: ἣν Ρ, ᾑ Miller 12. 13 παραφυλάξαντες und ἀπειλοῦσι Cruice 13 ὃς εἰμὶ Ρ 17 ἀναιροῖ We.: ἀναιροῖτο Ρ 18 γεγένηται Ρ 18f πρὸς ψάβειν Ρ 19 ψαύσαιεν Sauppc: ψαύσοιεν Ρ 21 ἑκτὸν Ρ οὖν] τούτου Cruice 22f καὶ τὸ κατὰ <πάντα> ἁγνῶς δὴ καὶ εὐμέτρως προσφέρεσθαι <καὶ> ἐγκρατιστὰς Sauppe, los. § 151 μέν, ὡς τοὺς πολλοὺς ὑπὲρ ἑκατὸν παρατείνειν ἔτη, διὰ τὴν ἁπλότητα τῆς διαίτης ἔμοιγε δοκεῖν καὶ τὴν εὐταξίαν 22 το ohne Acc. Ρ, nach Miller τῶ καταγνωσθὴ Ρ <τοῦ> ἀμέτρως Cruice + ὡς We. 26 Miller)

ἀλλὰ καὶ ἕτερα τούτων δόγματα πολλοὶ τῶν Ἑλλήνων σφετερισάμενοι ἰδίας δόξας συνεστήσαντο. ἔστι γὰρ ἡ κατὰ τούτους ἄσκησις περὶ τὸ θεῖον ἀρχαιοτέρα πάντων Μνῶν, ὡς δείκνυσθαι πάντας τοὺς περὶ θεοῦ εἰπεῖν τετολμηκότας ἢ περὶ τῆς τῶν ὄντων δημιουργίας μὴ ἑτέρωθεν παρειληφέναι τὰς ἀρχὰς ἢ ἀπὸ τῆς Ἰουδαϊκῆς νομοθεοίας·

ὧν μάλιστα Πυθαγόρας καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς παρ᾿ Αἰγυπτίοις τούτοις μαθητευθέντες παρέλαβον. λέγουσι δὲ καὶ κρίσιν ἔσεσθαι καὶ τοῦ παντὸς ἐκπύρωσιν, καὶ τοὺς ἀδίκους κολασθήσεσθαι εἰσαεί. ἀσκεῖται δὲ ἐν αὐτοῖς τὸ προφητεύειν καὶ προλέγειν τὰ ἐσόμενα.

Ἔστι μὲν οὖν καὶ ἕτερον Ἐσσηνῶν τάγμα, τοῖς μὲν αὐτοῖς ἤθεσι καὶ διαίτῃ χρώμενοι, ἑνὶ δὲ τούτῳ ἐνδιαλλάττουσι, τ)ῷ γαμεῖν, δεινόν τι λέγοντες δρᾶν τοὺς ἀ(πο)ποιήσαντας γάμου· πρὸς τὴν ἀναίρεσιν τοῦ βίου γίνεσθαι τοῦτο, καὶ μὴ δεῖν ἐκκόπτειν τὴν τῶν τέκνων διαδοχὴν φάσκοντες· ὡς εἰ πάντες τοῦτο φρονήσειαν, ἐκκοπήσεσθαι ῥᾳδίως τὸ πᾶν γένος ἀνθρώπων.

δοκιμάζουσι μέντοι τριετίᾳ τὰς γαμετάς· ἐπὰν δὲ τρὶς καθαρθῶσιν εἰς πεῖρα)ν τοῦ δύνασθαι τίκτειν, οὕτως ἄγονται. ταῖς ἐγκύμοσιν οὐχ ὁμιλοῦσιν, ἐπιδεικνύμενοι τὸ μὴ δι᾿ ἡδονὴν γαμεῖν, ἀλλὰ διὰ τέκνων χρείαν. ὁμοίως δὲ καὶ αἱ γυναῖκες ἀπολούονται καὶ αὐταὶ ἐπένδυμα ἐνδυόμεναι λινοῦν, ὃν τρόπον οἱ ἄνδρες τὰ περιζώματα. ταῦτα μὲν οὖν <τὰ> κατὰ Ἐσσηνούς.

Ἐτεροι δὲ καὶ αὐτοὶ τῶν Ἰουδαίων Μῶν ἀσκηταὶ καὶ κατὰ γένος καὶ κατὰ νόμους Φαρισαῖοι καλούμενοι. ὧν τὸ μὲν πλεῖστον μέρος [*](4—11 Zusatz des Hipp. — 26 — S. 262, 27 Schilderung der äer und äer nach los. a. a. Ο. II 8, 14 = § 162—166 N. mit ätzen — 27 — S, 262 Zusatz des Hipp.) [*](1f los. § 154 φθαρτὰ μὲν εἶναι τὰ σώματα καὶ τὴν ὕλην οὐ μόνιμον αὐτῶν, τὰς δὲ ψυχὰς ἀθανάτους ἀεὶ διαμένειν, christianisiert von Hipp. (s. auch Ζ. 3 ἓως κρίσεως) 2 ἔστιν Ρ: φασιν ö., νῦν ἔς τινα εἰς ἔνα] χῶρον Diels 8 περὶ τῆς ö.; τῆς περὶ Ρ 13 <καὶ> τὸ Sauppe 14 ἐσηνῶν Ρ 15 We. (vgl. Χ 24): τούτων Ρ ἐνδιαλάττουσι ουABBREVῶ γαμεῖν (so) Ρ 16 λέγοντος Ρ καταφρονήσαντας? We. 20 πεῖραν auch los. 21 ταῖς δ’ los. 22 ἐνδεικνύμενοι los. διὰ > los. 23 ἐπένδυμα Miller: ἐπ’ ἔνα Ρ; los. § λουτρὰ δὲ ταῖς γυναιξὶν ἀμπεχομέναις ἐνδύματα 25 + τὰ ö. ἐσηνούς Ρ 26 ἐθνῶν Ρ)