Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Οὗτος νόμου πολιτείαν προβάλλεται δελεάσματος δίκην, φάσκων δεῖν περιτέμνεσθαι καὶ κατὰ νόμον ζῆν τοὺς πεπιστευκότας, ἀποσπῶν τινα τῶν προειρημένων αἰρέσεων. τὸν Χριστὸν δὲ λέγει ἄνθρωπον κοινῶς πᾶσι γεγονέναι, τοῦτον δὲ οὐ νῦν πρώτως ἐκ παρθένου γεγεννῆσθαι, ἀλλὰ καὶ πρότερον, καὶ αὖθις πολλάκις γεννηθέντα καὶ γεννώμενον πεφηνέναι καὶ φύεσθαι, ἀλλάσσοντα γενέσεις καὶ μετενσωματούμενον, ἐκείνῳ τῷ Πυθαγορείῳ δόγματι χρώμενος.

τοσοῦτον δὲ πεφυσίωνται, ὡς καὶ προγνωστικοὺς ἑαυτοὺς λέγειν, #x003E; μέτροις καὶ ἀριθμοῖς τῆς προειρημένης Πυθαγορείου [*](1 ff Tgl. S. 253. 10 ff — 3f Origenes bei Eus. KG VI 38: βίβλον τινὰ φέρουσιν, ἣν λέγουσιν ἐξ οὐρανοῦ πεπτωκέναι, καἰ τὸν ἀκηκοότα ἐκείνης κα πιστεύοντα ἄφεσιν λήψεσθαι τῶν ἁμαρτημάτων — 6 vgl. S. 249, 22ff — 18 vgl. Epiph. XIX 1 S. 320, 7. 8. LITT 1 S. 503, 11 Dind. — 20 —23 vgl. Epiph. XXX 3. LIII 1 S. 508, 25ff Dind., Brandt S. 79 ff — 20 vgl. S. 222, 5 — 21 vgl. S. 222, 6f) [*](1 αὐτῶ Ρ 2 ἀσεγεία Ρ 2f εἴ τις πιστὸς Sauppe 3 πιστός <τις> Miller ἐπιτρέψαντα Ρ ἀκούσαντα Bunsen 3f ἐπιστρέψαντας καὶ . . . κατακούσαντας καὶ πιστεύσαντας Ritechl in Niedners Ζ. ür die bist. Theol. XXIII 583 4 ὁρίζει > Ritschl ἄφεσιν zweimal Ρ 6 προεστήσατο Bimsen I 389 Doxographi 588, 15 προστησάμενον τοῦτο τὸ δόγμα 7 ἐνόμησεν Ρ 9 ἐλλέγξαντες Ρ 11 + ἃ Miller 13 δὲ Sauppe: τί Ρ, τε ö. 14 καὶ δείξαντες Miller: δείξαντες καὶ Ρ πρὸς ποιητῶν Ρ 17 τετολμημημένη Ρ 22 γεγενῆσθαι Ρ 26 δῆλον Ρ)

ἐπαοιδὰς τε καὶ ἐπιλόγους τινὰς διδάσκουσι πρός τε κυνοδήκτους καὶ δαιμονιῶντας καὶ ἑτέραις νόσοις κατεχομένους, ὧν οὐδὲ ταῦτα σιωπήσομεν. ἱκανῶς οὖν τὰς αρχὰς αὐτῶν διηγησάμενος τάς τε αἰτίας τῶν τολμημάτων, παρελεύσομαι ἐπιδιηγησόμενος τὰ ἔγγραφα, δι’ ὧν εἴσονται οἱ ἐντυγχάνοντες τόν τε λῆρον καὶ τὰ ἄθεα αὐτῶν επιχειρηματα.

Τὸ μὲν οὖν βάπτισμα τοῖς ἀπ᾿ αὐτ . . . . . . ένοις οὕτως παραδίδωσι, τοιάδε λέγων τοῖς ἀπατωμένοις· εἴ τις οὐν, τέκνα, ἐπλησίάσεν οἱῳδήποτε ζῴῳ ἢ ἄρρενι ἢ ἀδελφῇ ἢ θυγατρί, ἢ ἐμοίχευσεν ἢ ἐπόρνευσε, καὶ θέλει ἄφεσιν λαβεῖν τῶν ἁμαρτιῶν, ἀφ᾿ οὑ ἂν ἀκούσῃ τῆς βίβλου ταύτης, βαπτισάσθω ἐκ δευτέρου ἐν ὀνόματι τοῦ μεγάλου καὶ ὑψίστου θεοῦ καὶ ἐν ὀνόματι υἱοῦ αὐτοῦ, <τοῦ>

βασιλέως. <καὶ> καθαρισάτω καὶ ἁγνευσάτω καὶ ἐπιμαρτυρησάσθω αὑτῷ τοὺς τοὺς ἑπτὰ μάρτυρας γεγραμμένους ἐν τῇ βίβλῳ ταύτῃ, τὸν οὐρανὸν καὶ τὸ ὕδωρ καὶ τὰ πνεύματα τὰ ἅγια καὶ τοὺς ἀγγέλους τῆς προσευχῆς καὶ τὸ ἔλαιον καὶ τὸ ἅλας καὶ τὴν γῆν. ταῦτα τὰ θαυμάσια μυστήρια τοῦ Ἠλχασαῒ τὰ ἀπόρρητα καὶ μεγάλα, ἃ παραδίδωσι τοῖς ἀξίοις μαθηταῖς· οἷς οὐκ ἀρκεῖται ὁ ἄνομος, ἀλλ᾿ ἐπὶ δὺο καὶ τριῶν μαρτύρων ἐνσφραγίζει τὰ ἑαυτοῦ κακά, πάλιν οὕτως λέγων·

πάλιν λέγω, ὦ μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες καὶ ψευδοπροφῆται, ἐὰν θέλητε ἐπιστρέψαι ἕνα ἀφεθήσωνται ὑμῖν αἱ ἁμαρτίαι, καὶ ὑμῖν εἰρήνη καὶ μέρος μετὰ τῶν δικαίων, ἀφ’ οὗ ἂν ἀκούσητε τῆς βίβλου ταύτης καὶ βαπτισθῆτε ἐκ δευτέρου σὺν τοῖς ἐνδύμασιν.

ἀλλ᾿ ἐπεὶ [*](15 f μεγάλου βασιλέως] das bezeugt auch Epiph. XIX 3 S. 326, 31 Dind. — 17 — 19 = S. 254, 8 — 11 Epiph. XIX 1 ποτὲ δὲ πάλιν ἄλλους μάρτυρας ἑπτὰ ὁρισάμενος, τὸν οὐρανόν φημι καὶ τὸ ὕδωρ καὶ πνεύματα, φησίν, ἅγια καὶ τοὺς ἀγγέλους τῆς προσευχῆς καὶ τὸ ἔλαιον καὶ τὸ ἅλας καὶ τὴν γῆν fast gleich XXX 17, s. Lipsius, Zur Quellenkritik des Ep. S. 145 3; Bousset, Hauptprobleme S. 228; Diels, Elementum S. 48 — 26 σὺν τοῖς ἐνδύμασιν vgl. S. 254, 6] Epiph. XXX 2 S. 91, 14 Dind. πάλιν ἀνατρέχει βαπτίζεσθαι, πολλάκις καὶ σὺν τοῖς ἱματίοις) [*](1 ἀφορμὰς verb. aus ἀφορμᾶς Ρ 3 #x003E; νομίζειν Miller 7 ἐπιδιηγησάμενος Ρ 10 ὑπ’ αὐτοῦ ἀπαγομένοις Scott, ὑφ᾿ ἑαυτοῦ ἀγομένοις oder ἀπ᾿ αὐτοῦ γενομένοις ö., ἀπ᾿ αὐτοῦ κατηχουμένοις Cruice, ἀπ’ αὐτοῦ ὁρμωμένοις We. 11f ἐπλησίασεν οἱῳδήποτε Scott: πλησιάσει ἢ οἱοδήποτε Ρ 13 ἀφ’ οὗ GS. vgl. Ζ. 25: ἀφ’ ἧς Ρ 15 <τοῦ> υἱοῦ Diels + τοῦ ö. 16 + καὶ ö. We. 17 αὐτῶ Ρ 20 ἐλχασαΐ P 24 θέλετε Ρ ἀφεθήσονται We. 26 λύμασιν Ritschi in Niedners Ζ. ür die hist. Theol. XXIII 583, aber s. S. 254, 6)

βαπτισάσθω <σὺν> παντὶ τῷ φορέματι καὶ προσευξάσθω τῷ μεγάλῳ καὶ ὑψίστῳ θεῷ ἐν καρδίας πίστει, καὶ τότε ἐπιμαρτυρη(σά)σθω τοὺς ἑπτὰ μάρτυρας τοὺς γεγραμμένους ἐν τῇ βίβλῳ ταύτῃ· ἰδοὺ μαρτύρομαι τὸν οὐρανὸν καὶ τὸ ὕδωρ καὶ τὰ πνεύματα τὰ ἅγια καὶ τοὺς ἀγγέλους τῆς προσευχῆς καὶ τὸ ἔλαιον καὶ τὸ ἅλας καὶ τὴν γῆν.

τούτους τοὺς ἑπτὰ μάρτυρας μαρτύρομαι, ὅτι οὐκέτι ἁμαρτήσω, οὐ μοιχεύσω, οὐ κλέψω, οὐκ ἀδικήσω, οὐ πλεονεκτήσω, οὐ μισήσω, οὐκ ἀθετήσω οὐδὲ ἐν πᾶσι πονηροῖς εὐδοκήσω. ταῦτα οὖν εἰπὼν βαπτισάσθω σὺν παντὶ τῷ φορέματι αὐτοῦ ἐν ὀνόματι τοῦ μεγτάλου καὶ ὑψίστου θεοῦ.

Ἕτερα δὲ πλεῖστα φλυαρεῖ, ταὐτὰ καὶ ἐπὶ φθισικοῖς ἐπιλέγειν διδάσκων καὶ βαπτίζεσθαι ἐν ψυχρῷ τεσσαρακοντάκις ἐπὶ ἡμέρας ἑπτά, ὁμοίως καὶ ἐπὶ δαιμονῶντας. ὢ σοφίας ἀμιμήτου καὶ ἐπαοιδῶν δυνάμεων μεμεστωμένων. τίς οὐκ ἐκπλαγήσεται τῇ τοιαύτῃ καὶ τοσαύτῃ δυνάμει τῶν λόγων; ἀλλ᾿ ἐπειδὴ καὶ ἀστρολογικῇ πλάνῃ κεχρῆσθαι αὐτοὺς ἔφημεν, ἐξ αὐτῶν δείξομεν· φησὶ γὰρ οὕτως·

εἰσὶν ἀστέρες πονηροὶ τῆς ἀσεβείας. τοῦτο νῦν ὑμῖν εἴρηται, εὐσεβεῖς καὶ μαθηταί· φυλάσσεσθε ἀπὸ τῆς ἐξουσίας τῶν ἡμερῶν ἀρχῆς αὐτῶν καὶ μὴ ποιεῖτε τὴν καταρχὴν τῶν ἔργων ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτῶν, καὶ μὴ βαπτίζετε ἄνδρα ἢ γυναῖκα ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς ἐξουσίας αὐτῶν, ὁπόταν διαπορεύηται ἐξ αὐτῶν ἡ σελήνη καὶ συνοδεύῃ αὐτοῖς.

αὐτὴν τὴν ἡμέραν φυλάσσεσθε, ἕως οὑ ἐκπορεύεται ἀπ᾿ αὐτῶν, καὶ τότε βαπτίζετε καὶ ἐνάρχεσθε ἐν πάσῃ ἀρχῇ τῶν ἔγων ὑμῶν. ἡμῶν. δὲ τιμήσατε τὴν ἡμέραν τοῦ σαββάτου, ἐπειδή ἐστιν ἡμέρα μία ἐξ αὐτῶν. [*](2ff vgl. S. 253, 4ff. Epiph. XXX 17 S. 109, 30 dind.: ὅταν γάρ τις ἐξ αὐτῶν ἢ νόσῳ περιπέσοι ἢ ὑπὸ ἑρπετοῦ δηχθείη, κάτεισιν εἰς τὰ ὕδατα καὶ ἐπικαλεῖται ...) [*](2 τιν᾿ οὗν Gö.: τινῶν Ρ 4 περισχάσῃ Roeper 6 ἐὰν] ἂν Gö. + σὺν Gö. 7 προσευξάσθω wohl Ρ προσδεξάσθω nach Miller) 8 ἐπιμαρτυρήσθω Ρ nach Miller 14 φερέματι Ρ 16 ταὐτὰ Roeper: ταῦτα Ρ φθητικοῖς Ρ 18 ἐπὶ] ἔτι Gö., > Miller (oder δαιμονῶσιν) 19 δυνάμεως Miller 22 ἡμῖν P 23 ἀπὸ τῶν ἡμερῶν τῆς ἐξουσίας αὐτῶν Cruice 24 ποιῆτε Ρ 25 βαπτίζητε Ρ 26 διαπορεύεται Ρ 28 ἐν πᾶσιν ἀρχὴν Gö. 29 ἐξ αὐ sicher, obgleich nicht ganz ändig Ρ ἐξουσίας αὐτῶν Gö.))