Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Ἐπεὶ <οὖν> οὐδὲν <ἦν> οὐχ οὐδία, οὐκ οὐσία, οὐκ οὐχ ἁπλοῦν, οὐ σύνθετον, οὐκ †ἀνόητον, οὐκ ἀναίσθητον, οὐκ ἄνθρωπος, οὐκ ἄγγελός, οὐ θεός, οὐδὲ ὅλως τι τῶν ὄνομαζομένων ἣ δι αἰσθήσεως λαμβανομένων ἢ νοητῶν πραγμάτων, ἀλλ᾿ οὕτω καὶ ἔτι λεπτομερεστέρως πάντων ἁπλῶς περιγεγραμμένων, <ὁ> οὐκ ὢν ὂν Ἀριστοτέλης καλεῖ νόησιν νοήσεως, οὗτοι δὲ οὐκ ὄντα, ἀνοήτως, ἀναισθήτως, ἀβούλως, ἀπροαιρέτως, ἀπαθῶς, ἀνεπιθυμήτως κόσμον ἠθέλησε ποιῆσαι.

τὸ δὲ ἠθέλησε λέγω, φησί, σημασίας χάριν, ἀθε- [*](3 f vgl. Ephes. 1, 21 — 5 f vgl. Vahlen zu Arist. Poetik S. 1447 b 9 — 12 Kat. 1 S. la, Itf — — S. 197, 16 vgl. X 14, 1 — 20 s. zu S. 195,6) [*](1 † ὃ Bernays (oder ἔτι st. ἔστι We.) 2 αὐτὸ] τὸ ὄν? ö., αὐτὸν τὸν ἄρχοντα Uhlhorn, Das basilidianische System, Gott. 1855 S. 6 3 οὐδ’ Bernays: οὐκ Ρ, ἂν öller, Kosmol. S. 345 4 οὐδὲ ö.: οὐδὲν Ρ 5 f οὐκ ἐνδέχεται Roeper 6 δεῖ Bernays, Uhlhorn S. 7: δὴ Ρ 7 αὐτῇ ἄνευ (oder χωρὶς) ὀνομάτων Roeper, οὐ τοῖς ὀνόμασι Bernays (so Ρ nach Cruice), ἐκ τῶν αὐτῶν ὀνομάτων ö. 8 ὁμωνημία Ρ ἐκπεποίηκε Ρ 12 πρότερος ö.: πρῶτος Ρ 13 f τινα ἐκ τῶν — λόγων κρυφίων τινῶν δ. Bunsen, Hipp, and bis age I 368 (1 65) 14 κρυφίον Ρ εἶναι δ. We., ἕνα δ. ö., ὄντα δ. Preuscben, Antilegomena2 S. 14 15 † οὖν ö. † ἦν Bernays, Jacobi S. 5 ὕλη] Gruppe, Griecb. Mythol. S. 1624 1 vermutet den Aus- fall des Gegensatzes von ὕλη 16 οὐκ ἀσύνθετον Ρ, verb. Miller οὐ νοητόν, οὐκ αἰσθητόν Jacobi a. a. Ο. S. 5 wohl mit Recht, <οὐ νοητόν, οὐκ οὐκ ἀνόητον, οὐκ ἀναίσθητον Diels nach Uhlhorn a. a. Ο. S. 7 19 λεπτομερεστέρως Gö. λεπτομεροτέρως Bernays): λεπτομερῶς Ρ, λεπτοτέρως † ὁ Eoeper 20 οὗτος Miller 21 <τὸν> κόσμον Cruice, doch s.)

τὸ δὲ σπέρμα τοῦ κόσμου πάντα εἶχεν ἐν ἑαυτῷ, ὡς ὁ τοῦ σινάπεως κόκκος ἐν ἐλαχίστῳ συλλαβὼν ἔχει πάντα ὁμοῦ, τὰς ῥίζας, τὸ πρέμνον, τοὺς κλάδους, τὰ φύλλα τὰ ἀνεξαρίθμητα, σπέρματα τῶν κόκκων τὰ ἀπ)ὸ τοῦ φυτοῦ γεννώμενα, σπέρματα πάλιν ἄλλων καὶ ἄλλων πολλάκις φυτῶν κεχυμένα. οὕτως <ὁ> οὐκ ὢν θεὸς ἐποίησε κόσμον οὐκ ὄντα ἐξ οὐκ ὄντων, καταβαλόμενος καὶ ὑποστήσας σπέρμα τι ἓν ἔχον πᾶσαν ἐν ἑαυτῷ τὴν τοῦ κόσμου πανσπερμίαν. ἵνα δὲ καταφανέστερον ποιήσω τοῦτο ὅπερ ἐκεῖνοι λέγουσι· καθάπερ ᾠὸν ὄρνιθος εὐποικίλου τινὸς καὶ πολυχρωμάτου, οἱονεὶ τοῦ ταῶνος ἢ ἄλλου τινὸς ἔτι μᾶλλον πολυμόρφου καὶ πολυχρωμάτου, ὲν ὃν ὅμως ἔχει ἐν ἑαυτῷ πολλὰς οὐσιῶν πολυμόρφων καὶ πολυχρωμάτων καὶ πολυσυστάτων ἰδέας, οὕτως ἔχει τὸ καταβληθέν, φησίν, ὑπὸ τοῦ οὐκ ὄντος θεοῦ οὐκ ὂν σπέρμα <πανσπερμίαν> τοῦ κόσμου ὁμοῦ καὶ πολυούσιον.

πάντα οὐν, ὅσα ἔστιν εἰπεῖν καὶ ἔτι μὴ εὑρόντα παραλιπεῖν, ὅσa τῷ μέλλοντι κόσμῳ γενέσθαι ἀπὸ τοῦ σπέρματος ἔμελλεν ἁρμόζειν ἀναγκαίως καιροῖς ἰδίοις κατὰ προσθήκην αὐξανομένῳ ὑπὸ τηλικούτου καὶ τοιούτου θεοῦ, ὁποῖον οὐκ εἰπεῖν οὐ<δὲ> νοήσει γέγονε χωρῆσαι ἡ κτίσις, [καὶ] ἐνυπῆρχε τεθησαυρισμένα τῷ σπέρματι, καθάπερ νεογενεῖ παιδίῳ ὀδόντας ὕοτερον ὁρῶμεν καὶ πατρικὴν προσγενέσθαι οὐσίαν καὶ φρένας καὶ ὅσα παραυξανομένῳ [*](3f Mark. 4, 31, ο. S. 98, 25 — 5 vgl. VI 9, 9 — 9. 15 πανσπερμίαν] s. Wortindex zu ’ Vorsokr. (Demokrit) — 10 — 16 vgl. [Clemens] Homil. VI 3 S. 74, 18. 19. 5 S. 75, 8ff Lag. — 17 f vgl. zu S. 116, 20) [*](4 πάντα ö.: πάσας Ρ 5 ἀνεξαρίθμητα. εἶτα τὸν καρπὸν καὶ τὰ ἀπὸ Roeper σπέρματα Diels: μετὰ Ρ, > Gö. 5 f τὸν κόκκον Ρ, verb. Gö. Miller, ἀπὸ ö., aber es fehlen 4 Buchst. 7 κεκρυμμένα Bernays, κεχυμένων ö. † ὁ Roeper 8 <τὸν> κόσμον Cruice ὄντα Jacobi S. 6: ὢν Ρ Ρ 9 σπέρματι Ρ 11 ὠιὸν Ρ εὐποικίλου Gö.: ἐκ ποικίλλου Ρ, Bernays 13 ὅμως Miller (s. Register): οὕτως Ρ, ὄντως ö. 15 < > Uhlhorn S. 11 18 ὅσα > Bernays bei Bimsen Ι 369 (1 66) Roeper 18 f αρμόζει? Miller 19 ἀναγκαίως καιροῖς καιροῖς Miller (Ber- nays) vgl. S. 206, 21: ἀναγκαίοις καιροῖς ἰδίους Ρ, ἀναγκαίοις καιροῖς ἰδίως ö. αὐξανομένῳ αὐξανομένου ὡς Ρ: αὐξανομένῳ ὡς Bemays, αὐξανόμενα ö. 20 οὐ νοῆσαι Ρ, verb. Bernays 21 Λ·αὶ > ö., ἀεὶ Bernays 23 οὐσίαν προσγίνεσθαι Bernays) ö.: προσγένεσιν οὐσίας Ρ παραυξανομένου Ρ)

ἐπεὶ δὲ ἠν ἄπορον εἰπεῖν προβολήν τινα τοῦ μὴ ὄντος θεοῦ γεγονέναι τὸ οὐκ ὄν — φεύγει γὰρ πάνυ καὶ δέδοικε τὰς κατὰ προβολὴν τῶν γεγονότων οὐσίας ὁ Βασιλείδης —, ποίας γὰρ προβολῆς χρεία ἢ ποίας ὕλης ὑπόθεσις, ἵνα κόσμον θεὸς ἐργάσηται, καθάπερ ὁ ἀράχνης τὰ μηρύματα ἢ θνητὸς ἄνθρωπος χαλκὸν ἢ ξύλον ἤ τι τῶν τῆς ὕλης μερῶν ἐργαζόμενος λαμβάνει;