Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

ἀλλ᾿ ὁ μὲν Ἀναξαγόρας ἐξ ὁμοίων τοῖς γεννωμένοις, οἱ δὲ περὶ τὸν Δημόκριτον καὶ Ἐπίκουρον ἐξ ἀνομοίων τε καὶ ἀπαθῶν, τουτέστιν ἐκ τῶν ἀτόμων, οἱ δὲ περὶ τὸν Ποντικὸν Ἡρακλείδην καὶ Ἀσκληπιάδην ἐξ ἀνομοίων <μέν>, [*](3 Euripides Fr. 1023 Nauck, vgl. Diels, Doxographi S. 92 1 — 5 Empedokles Fr. 6 D. vgl. S. 210, 20 (= H) — 8 Ocellus Lucanus De universo C. 2 — 12 s. zu Z. 5 — 14 Empedokles Fr. 17, 19. 20 D. — 20 ἐμνήσθημεν] s. I 8. 13. 22) [*](1 αἰθέρος Sext. Gö.: ἀέρος Ρ 4 δὲ] + ὁ Sext. οὕτως λέγων > 5 τῶν PH: γὰρ Sext. (Emp.) 6 ἀήρ Ρ: > H, ἀργὴς Sext. ἤρη Ρ 7 δὲ Ρ: γε Η, θ’ Sext. (Emp.) ἣ δακρύοις Η Sext.: ἡδακτοῖς Ρ τέγγει Η Sext.: σπονδε Ρ (σπένδει? Miller) κρούνωμα βρότειον Sext.: κρουνῶ μαβρόντιον Ρ, μακρόγιον Η 8 ὁ κη. γλος λευκανός Ρ (vor λευκ. dicker Punkt, vielleicht ο) 9 πέμπτον] εݲ Ρ 10 ἐξ οὗ Sext. Gö.: καὶ Ρ τῶν2 > Sext. 12 δὲ Ρ, τέσσαρα Sext. πρῶτον ἄκουε Sext., vgl. zu Ζ. 5 14 διχ·άζων ἀταλλάττον Ρ, verb. nach Sext. Miller 15 φιλίη Sext. Miller τοῖσιν Sext.: οἷσιν Ρ 16 καὶ > Sext. Gö. ὄντων Sext. τέσσαρας μὲν τὰς ὑλικάς Sext. 17 πῦρ Sext. 18 δ’ ἐδόξασαν Sext. πάντων Ρ: πραγμάτων Sext. 20 ὧν — ἐμνήσθημεν > Sext. 22 τουτέστι τῶν Sext. 23 + μὲν Sext. Gö.)

τὴν δὲ ὕλην μερίζει εἰς τέσσαρας ἀρχάς, πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα· θεὸν δὲ τὸν ταύτης εἶναι δημιουργόν, τὸ δὲ παράδειγμα νοῦν.

Πεπεισμένοι τοίνυν ὅτι πᾶσι τούτοις ὁμολογουμένωνς ἄπορος εὑρίσκεται ὁ τῆς φυσιολογίας λόγος, αὐτοὶ περὶ τῶν τῆς ἀληθείας παραδειγμάτων, ὡς ἔστι καὶ πεπιστεύκαμεν, ἀόκνως ἐροῦμεν, πλ(ὴν) καὶ τὰ τοῖς αἱρεσιάρχαις ἐπιτομῇ πρότερον ἐκθέμενοι, ἴνα καὶ διὰ τούτου εὔγνωστα τὰ πάντων δόγματα παραστήσαντες φανερὰν καὶ εὔγνωστον τὴν ἀλήθειαν ἐπιδείξωμεν.

Ἀλλ᾿ ἐπεὶ οὕτως δοκεῖ, ἀρξώμεθα πρῶτον ἀπὸ τῶν τοῦ ὄφεως λειτουργῶν. Ναασσηνοὶ ἄνθρωπον καλοῦσι τὴν πρώτην τῶν ὅλων ἀρχήν, τὸν αὐτὸν καὶ υἱὸν ἀνθρώπου· τοῦτον δὲ τριχῇ διαιροῦσιν. ἔστι μὲν γὰρ αὐτοῦ, φασί, τὸ μὲν νοερόν, τὸ δὲ ψυχικόν, τὸ δὲ χοϊκόν.

καλοῖσι δὲ αὐτὸν Ἀδάμαν, καὶ νομίζουσι τὴν αὐτοῦ εἶναι γνῶσιν ἀρχὴν τοῦ δύνασθαι γνῶναι θεόν. καὶ ταῦτα πάντα τὰ νοερὰ καὶ τὰ ψυχικὰ καὶ τὰ χοϊκὰ κεχωρηκέναι εἰς τὸν Ἰησοῦν, καὶ ὁμοῦ αὐτοῦ λελαληκέναι τάς τρεῖς οὐσίας τοῖς τρισὶ γένεσι.

τοῦ παντὸς οὗτοι φάσκουσι τρία γένη, ἀγγελικόν, ψυχικόν, χοϊκόν, καὶ τρεῖς ἐκκλησίας, ἀγγελικήν, ψυχικήν, χοϊκήν· ὀνόματα δὲ αὐταῖς ἐκλεκτή, κλητή, αἰχμάλωτος. ταῦτά ἐστι τὰ κατ᾿ αὐτοὺς κεφάλαια, ὡς ἐν ὀλίγῳ ἔστι καταλαβεῖν. ταῦτά φησιν παραδεδωκέναι τὸν Ἰάκωβον τὸν ἀδελφὸν τοῦ κυρίου τῇ Μαριάμνῃ, καταψευδόμενοι ἀμφοτέρων.

Οἱ δὲ Περάται, Ἀδέμης ὁ Καρύστιος καὶ Εὐφράτης <ὁ> λέγουσιν ἕνα εἶναι κόσμον τινά, οὕτως καλοῦντες τοῦτον, [*](1 — 4 aus S. 19, —20, 4 — 5 —7 vgl. Sext. a. a. Ο. § 319 προειληφότες οὖν ὅτι πᾶσι τούτοις ἄπορος δείκνυται ὁ τῆς φυσιολογίας τρόπος ἀναιρεθείσης γενέσεως καὶ τῆς φθορᾶς, προθυμότερον ἁπτώμεθα τῶν λόγων — 11 — 23 = S. 78, 5. 6. 11—79, 1 — 24 vgl. S. 33, 8 107, 9 24— S. 270, 4 =S. 104, 15—105, 33. Benutzt von Theodoret I 17 ὁ Καρύστιος καὶ ὁ Περατικὸς Εὐφράτης, ἀφ’ οὗ Περάται προσηγορεύθησαν οἱ τούτων ὁμόφρονες, ἕνα κόσμον εἶναί φασι τριχῇ διῃρημένον. καὶ τὸ μὲν ἓν μέρος) [*](1 ἀνάρμων Sext. Gö.: ἀνάρχ·ων Ρ 2 <καὶ> εἶναι Cruice 7 8 αἱρεσιάρχαις <δεδοκημένα> Gö., s. zu S. 265, 22 <ἐν> ἐπιτομῇ Ρ 15 αὐτοῦ Bernays (s. Η), der einen Fehler des Hipp. selbst annimmt: αὐτὸν Ρ, εἰς αὐτὸν Miller 18f γένεσι τοῦ παντός. τούτου φάσκουσι Bernays 19 οὗτοι Gö.: οὕτω Ρ τριγενῆ Ρ 22 φησιν PH: φασὶ Miller 24 Ρ Ἀδέμης] vgl. zu S. 33, 3 καροίστιος Ρ ἐφράτης Ρ + ὁ Η, vgl. Theod.)

ἡ δὲ πρώτη τομὴ καὶ προσεχεστέρα κατ᾿ αὐτούς ἐστιν ἡ τριάς, καὶ καλεῖται ἀγαθὸν τέλειον, μέγεθος πατρικόν· τὸ δὲ δεύτερον μέρος τῆς τριάδος οἱονεὶ δυνάμεων ἄπειρόν τι πλῆθος· τρίτον ἰδικόν· καὶ ἔστι τὸ μὲν πρῶτον ἀγέννητον <ὅπερ ἐστὶν ἀγαθόν· τὸ δὲ δεύτερον ἀγαθὸν αὐτογενές· τὸ γεννητόν>· ὅθεν διαρρήδην λέγουσι τρεῖς θεούς, τρεῖς λόγους, ἀνθρώπους.

ἑκάστῳ γὰρ μέρει τοῦ κόσμου, τῆς διαιρέσεως διακεκριμένης, διδόασι καὶ θεοὺς καὶ λόγους καὶ ἀνθρώπους καὶ τὰ λοιπά. ἄνωθεν δὲ ἀπὸ τῆς ἀγεννησίας καὶ τῆς τοῦ κόσμου πρώτης τομῆς, ἐπὶ συντελείᾳ λοιπὸν τοῦ κόσμου καθεστηκότος, κατεληλυθέναι ἐπὶ τοῖς Ἡρώδου χρόνοις τριφυῆ τινα ἄνθρωπον καὶ τρισώματον καὶ τριδύναμον, καλούμενον Χριστόν, ἀπὸ τῶν τριῶν ἔχοντα τοῦ κόσμου μερῶν ἐν αὑτῷ πάντα τὰ [τοῦ κόσμου] συγκρίματα καὶ τὰς καὶ τοῦτο εἶναι θέλουσι τὸ εἰρημένον·

ἐν ᾡ κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος <κῶς>. κατενεχθῆναι δὲ ἀπὸ τῶν κόσμων δύο, τοῦ τε ἀγεννήτου καὶ τοῦ αὐτογεννήτου, εἰς τοῦτον τὸν κόσμον, ἐν ᾧ ἐσμεν ἡμεῖς. παντοίων δυνάμεων σπέρματα. κατεληλυθέναι δὲ τὸν Χριστὸν ἄνωθεν ἀπὸ ἀγεννησίας, ἵνα διὰ τῆς καταβάσεως αὐτοῦ πάντα σωθῇ τὰ τριχῇ διῃρημένα.

ἃ μὲν γάρ, φησίν, ἐστὶν ἄνωθεν κατενηνεγμένα, ἀνελεύσεται δι᾿ αὐτοῦ, τὰ δὲ οἷον τινὰ πηγὴν εἶναι μεγάλην εἰς ἄπειρα διαιρεθῆναι τῷ λόγῳ δυνάμενον (δυναμένην?). τὴν δὲ πρώτην τομὴν τριάδα προσαγορεύουσι καὶ καλοῦσιν αὐτὴν ἀγαθὸν τέλειον, μέγεθος πατρικόν. τὸ δὲ δεύτερον δυνάμεων ἀπείρων τὸ πλῆθος. τὸ δὲ τρίτον καλοῦσιν ἰδικόν. καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἀγέννητον λέγουσι καὶ ὀνομάζουσι τρεῖς θεούς, τρεῖς λόγους, τρεῖς νοῦς, τρεῖς ἀνθρώπους. ἄνωθεν δὲ ἀπὸ τῆς ἀγεννησίας καὶ τῆς πρώτης τοῦ κόσμου διαιρέσεως παρ’ αὐτὴν τὴν τοῦ κόσμου συντέλειαν ἐν τοῖς Ἡρώδου χρόνοις κατεληλυθέναι τριφυῆ τινα ἄνθρωπον καὶ τρίσωμον καὶ τριδύναμον καλούμενον Χριστὸν καὶ διελθεῖν τόν τε ἀγέννητον κόσμον [*](6 Kol. 2, 9 (ἐν αὐτῷ), anders Η, wo Κοί. 1, 19 und 2, 9 contaminiert) [*](1 τῆς τριχῆς (lies τριχῆ) H: τριχῆς P 2 οῖονεὶ Miller (doch s. Bernays, Ges. Abh. I 303): οἷον ἡ Ρ (οἷον μία τις ἀρχή Η) 4 ἐστὶ τριὰς Η 6 ἄπειρον Bernays: ἀπείρων Ρ, vgl. Theod. <τὸ> τρίτον Η Baxmann, vgl. Theod. Cruice 7f < > Η Bernays, aber Theod. hat dieselbe Lücke, an der also Hippolyts eigene Nachlässigkeit schuld ist 13 τριφυῆ Η Theod.: τριφυήν 15 αὐτῶ Ρ, ἑαυτῶ Η τοῦ κόσμου > Η Bernays 17 σωματικῶς Η Bernays: σώματι Ρ 19 παντοίων Η Bernays: παντοῖα Ρ 20 ἀπὸ] + τῆς Η 21 σωθεῖ Ρ 21f τὰ μὲν γάρ, φησίν, ἄνωθεν κατενηνεγμένα Η)