Historia ecclesiastica (fragmenta ap. Photium)

Philostorgius

Philostorgius. Kirchengeschichte. Bidez, Josef, editor. Leipzig: Hinrich, 1913.

16b. [zu 16a Z. 15] Vita constantini Cod. Angelic. f. 47v: Ὁ δὲ Κωνσταντῖνος τῷ ὀγδόῳ καὶ εἰκοστῷ τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας ἔτει τὸν νεώτατον τῶν αὐτοῦ υἱέων Κώνσταν Καίσαρα ἀποδείζας ἐν μέσῳ τοῖν δυοῖν ἀδελφοῖν τέθεικε τὰς Ἰταλίας αὐτῷ δούς. τὸν μὲν γὰρ περσβύτατον ἑαυτοῦ παῖδα Κωνσταντῖνον τῷ δωδεκάτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ βασιλείας τῷ τοῦ Καίσαρος σχήματι κοσμήσας, ἐπὶ τῶν ἄνω Γαλατιῶν ἔταξεν· τῷ δὲ Κωνσταντίῳ καὶ αὐτῷ κατὰ τὸ ἐννεακαιδέκατον ἔτος τῆς αὐτοῦ βασιλείας τὴν τοῦ Καίσαρος τιμὴν περιθείς, τῆς Ἐῴας ἐπέτρεψεν τὴν ἀρχὴν ἔχειν.

[zu Z. 1–15] Vgl. Bios di Constantino ed. Guidi S. 654,4 [ = Scholion Georg. Mon. S. 428 Muralt]: Ὡς δέ τινες φάσκουσιν ὅτι ὑπὸ Δαλματίον τοῦ καὶ Ἀναβαλλιανοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ [so die beste Version] ὄντος ἐκ Θεοδώρας θυγατρὸς Ἑρκουλίου ὁ μέγας βασιλεὺς Κωνσταντῖνος ἐδολοφονήθη, φάρμακον δηλητήριον αὐτοῷ ἐκχεαμένου διὰ τὸ κρατῆσαι αὐτὸν τῆς βασιλείας.

Ζonar. XIII 4, 25: Ἐκεῖνος δὲ (näml. ὁ Κωνσταντῖνος) κατὰ Περςῶν ἐκστρατεύων τρήρεσι κομίζεται εἰς τὴν Σωτηρόπολιν, ἥ νῦν ὀνομάζεται Πύθια· καὶ τοῖς ἐκεῖ χρησάμενος θερμοῖς ὕδασιν, ἔνθα καὶ φάρμακον πιεῖν δηλητήριον λέγεται παρὰ τῶν ἑτεροθαλῶν αὐτῷ κερασθὲν ἀδελφῶν, εἰς Νικομήδειαν παραγίνεται.

Cedrenus I 520. 4: Δόζα δὲ κατέσκε τελευτῆσαι μὲν τὸν μέγαν Κωνσταντῖνον φαρμάκῳ δηλητηρίῳ ἐπιβουλῇ τῶν ἀδελφῶν.

27

φῶν τεθνάναι γράφει· ἐγγὺς δὲ τοῦ τέλους γεγονότα καὶ αἰσθόμενον [*](Phot.) τῆς ἐπιβουλῆς, διαθήκας τε γράψαι τιμωρίαν ἀπαιτούσας τοὺς ἀνε. λόντας καὶ ταύτην εἰσπράξασθαι τὸν προκαταλαβόντα τῶν παίδων κελεῦσαι, δέει τοῦ μή τι κἀκείνους ὑπ’ αὐτῶν ὅμοιον ὑποστῆναι, δοῦναί τε τὰς διαθήκας Εὐσεβίῳ τῷ Νικομηδείας. τὸν δὲ ὑφορώμενον τοὺς τοῦ βασιλέως ἀδελφοὺς μή ποτε ςητήσειαν αὐτὰς καὶ ἀναμαθεῖν τὰ γεγραμμένα βουληθεῖεν, ἐνθεῖναι τῇ χειρὶ τοῦ νεκροῦ τὸ βιβλίον καὶ παραβῦσαι τοῖς ἱματίοις. ἐπιζητησáντων ό’ ὡς ὑπενόει, λαβεῖν μὲν φάναι, ἀντιπαραδοῦναι δὲ πάλιν εἰς χεῖρας ὁμολο-

[*](5 ff Philostorgius erzählte wahrscheinlich, daß Constantin von Eusebius in Nicomedia getauft wurde; s. Theophan. 33, 19: ὥς τινές φασιν Ἀρειανόφρονες τότε καταξιωθεὶς τοῦ ἁγίου βαπτίσματος ὑπὸ Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδείας μετατεθέντος ἐν Κωνσταντικνουπόλει; ebd. 17, 28 [= Bios di Costantino ed. Guidi S. 329, 21]: oἱ δὲ κατὰ τὴν Ἀνατολὴν ἐν Νικομηδείᾳ φασὶν αὐτὸν περὶ τὸν θάνατον ὑπὸ Εὐ- σεβίου τοῦ Νικομηδέως Ἀρειανοῦ βεβαπτίσθαι und dazu die Bemerkung im Bios di Costantino ed. Guidi S. 330, 14: ἀλλ’ οἱ μὲν Ἀρειανοὶ καὶ οἱ Ἕλληνες ταῦτα ἐπλάσαντο ληρωδῶς; s. auch Chronic. Paschal. a. 337 S. 532, 11 — 12)

νοβελλησίμους ἐτίμησε. τούτων ὁ Κωνστάντιος ἐκ τῆς συναφθείσης [*](Art.P.) αὐτῷ γαμετῆς γεννᾷ Γάλλον τε καὶ Ἰουλιανὸν τὸν παραβάτην ἐπικληθέντα διὰ τὸ τὸν Χριστὸν ἐξομόσασθαι καὶ πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν ἀποκλῖναι θρησκείαν.

[Ebod. 41 Julians Rede] Οἶόας . . . ὅτι τῇ ἡμετέρᾳ ἐστὶν γενεᾷ μᾶλλον ἡ βασιλεία ἁρμόδιος· ὁ γὰρ ἐμὸς πατὴρ Κωνστάντιος ἐκ τῆς Μαξιμιανοῦ θυγατρὸς Θεοόώρας γεγέννηται τῷ ἐμῷ πάππῳ Κώνσταντι· ὁ δὲ Κωνσταντῖνος ἐξ Ἑλένης αὐτῷ γέγονε, φαύλης τινὸς γυναικὸς καὶ τῶν χαμαιτύπων οὐδὲν διαφερούσης, καὶ ταῦτα μήπω γεγονότι Καίσαρι ἀλλ᾿ ἐν ἰδιώτου τυγχάνοντι σχήματι. ὁ τοίνυν Κωνσταντῖνος θρασύτητι γνώμης τὴν βασιλείαν ἀφήρπασε καὶ τὸν ἐμὸν πατέρα καὶ τοὺς αὐτοῦ ἀδελφοὺς ἀμφοτέρους ἀδίκως ἀπέκτεινε.

[*](18 νουβελησήμουσ V νοβελσίμουσ Μ | <προσαγορεύσας> ἐτίμησε? Mendelssohn | 22—29 fehlt in S | 22/23 τῆ ἡμετέρα γενεὰ μᾶλλον ἐστὶν V τῆσ ἡμετέρασ ἐστὶ γενεᾶσ μᾶλλον P τῆσ ἡμετέρασ γενεᾶσ ἐστὶ μᾶλλον RT | 24 γεγένηται PR | 25 f vgl. Theophan. 18, 8: ἄλλοι δὲ Ἀρειανοὶ καὶ Ἕλληνες ὡς νόθον διαβάλλουσι τὸν μέγαν Κωνσταντῖνον; s. auch Chronic. Paschal. a.304; Georg. Mon. II 484, 23 | 27 τυγχάνοντός PRT τυγχάνον M |. 29 s. S. 15, 23 u. S. 28 Anm. zu 2 f | αὐτοῦ] τούτον R)[*]([zu Ζ. Iff] Vgl. Cedrenus I 520, 6 [unmittelbar nach ἀδελφῶν ob. S. 26, 40]: Διὸ καὶ αὐτὁν τοῦτο δι᾿ αὐτογράφου ἐπισκρφαι τῷ παΛδί, ἐκδικῆσαί τε καὶ φυλά-)
28
[*](phot.)

γῆσαι. εἶτα μετὰ ταῦτα ἀνελόμενον, Κωνσταντίῳ τῷ αὐτοῦ παιδὶ ἐγχειρίσαι τὸ γράμμα προφθάσαντι τοὺς ἄλλους· τὸν δὲ μετ᾿ οὐ πολὺ κατὰ τὰ προστάγματα τοῦ πατρὸς διαπράξασθαι.

17. Οὗτος ὁ θεομάχος καὶ τὴν Κωνσταντίνου εἰκόνα, τὴν ἐπὶ τοῦ πορφυροῦ κίονος ἑσταμένην, θυσίαις τε ἱλάσκεσθαι καὶ λυχνοκαΐαις καὶ θυμιάμασι τιμᾶν, καὶ εὐχὰς προσάγειν ὡς θεῷ καὶ ἀποτροπαίους ἱκετηρίας τῶν δεινῶν ἐπιτελεῖν τοὺς Χριστιανοὺς κατηγορεῖ.

18. Ὅτι τελευτήσαντος τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου φησὶ καὶ τῶν πανταχόθι μεθορίαις ταλαιπωρουμένων ἄδειαν ἀνακλήσεως εἰληφότων, καὶ Ἀθανάσιόν φησιν ἐκ τῶν Γαλλιῶν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν παραγεγονότα, ἐπεὶ Γρηγόριον ἐμεμαθήκει τετελευτηκότα, ὡς εἶχεν εὐθὺς ἀπὸ τῆς νεὼς εἰς τὴν ἐκκλησίαν χωρῆσαι καὶ τὸν θρόνον ἀναλαβεῖν, μηδένα λόγον τῶν ἀποκηρυξάντων αὐτὸν πεποιηκότα.

[*](2 f Philostorgius hatte also berichtet, die Ermordung der üder Constantins [vgl. Theophylact. Bulgar. Passio XV Maityrum 7 PG 126, 161 B. Gregor. Naz. Orat. IV 21. Sozomen. V 2, 8. Socrat. IIl 1, 8. Theodoret H. E. III 2] sei auf das Geheiß von Constantin selbst geschehen, woher in der Artemii Passio die ob. S. 27, 29 15, 23 u. 16, 28 f citierten Stelleu — —8 vgl. Chronic. Paschal. a. 330. Leo Grammatic. 87, 14. Cedren. I 518, 1. Scriptores originum Cpl. rec. Preger I 17, 14. 56, 7. II 177, 13. 138, 11. 143, 12. 174, 1. Theodoret H. E. I 34, 3. Cod. Theodos. XV 4, 1 mit dem Commentar von Gothofred. — —14 vgl. Sozomen. III 2, 7 — 8. Socrat. II 3, 5 f. Theodoret H. E. II 2, 5)[*](7/8 κατηγορεῖν, ν gestrichen, B)[*](Cedr.)

ξασθαι τοὺς ἀνελόντας αὐτὸν θείους· λαβόντα δὲ τὴν τοιαύτην γραφὴν Εὐσέβιον τὸν Νικομηδείας ἐπίσκοπον ἀποδοῦναι Κωνσταντίῳ ἐκ τῆς Ἑῴας ἄρτι παραγενομένῳ, ἔνθεν τε γενέσθαι αὐτὸν καὶ ἐπίσκοπον Κωνσταντινουπόλεως· τὸ δὲ τούτους ἀναιρεθῆναι, ἐπεί τοι ἀλόγιστος σαφῶς ἡ ἀθρόα πάντων ἀτῶν ἀναίρεσις τούτῳ ἐδόκει, δέον ἔκρινε μὴ ἅνευ λόγου τοῦτο ποιῆσαι.