Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)
Origen
Origenes. Origenes Werke Vol 10.1-10. 2. Klostermann, Erich, translator. Leipzig: Hinrichs, 1935-1937.
Quaeret aliquis hoc quod dicit Sadducaeis: erratis nescientes scripturas, utrum in hoc eos errare significet, quoniam scripturas alias extra libros Mosaicos non legebant, aut quia nec ipsos libros Mosaicos legentes intellegebant. et dicet aliquis: in hoc illos increpabat errare, quia non legebant ceteras scripturas quae sunt extra legem, id est libros secretos, et ideo errabant nescientes scripturas. alius autem dicet: sufficit ad
[*](2 Vgl. Deut. 21, 11 — 13)[*](4 πενθικοῖς <λόγοις> Koe 7 + loctis lat., vgl. S. 695, 29 8 ἔχει <περὶ γάμων> Koe, vgl. lat. 13 *** Diehl Kl, vgl. lat. 20 <τὸ> Kl, vgl. lat. 21 μὴ] καὶ Μ 26 κατ ΚΙ, vgl. lat. καὶ Μ H 28 τὰς] ceteras lat. 32 αὐτὰς] scripturas lat.)[*](12 uxorum <prosequitur> ? vgl. gr. 14 [in eis] Kl, vgl. gr. 27 in < y 29 f lat. las τὰς ἑξῆς τοῦ νόμου γραφὰς ? Diehl Kl 33 dicet Koe, vgl. gr. dicit x)́ <> <>
arguendum errorem Sadducaeorum, quod nesciebant Mosaicae legis acripturas ex eo quod divinum sensum earum non scrutabantur. duas tamen res dicit Sadducaeos nescire, unam quidem scripturas, alteram autem virtutem dei, per quam resurrectio fit et nova vita in ea. potest autem aliquis dicere, quoniam minus arguens Sadducaeos nescire virtutem. dei, se eos non cognoscere arguebat; ipse enim erat virtus dei et sapientia, et non cognoscebant eum Sadducaei quasi nescientes scripturas quae loquuntur de eo. propterea nec resurrectionem credebant, quam facturus fuerat ipse sanctorum suorum. qui autem non vult intellegere dictum hoc, ut Sadducaei ideo videantur culpari, quia scripturas de nuptiis quibusque positas moraliter non intellegebant secundum spiritalem expositionem, sed simpliciter secundum corporalem historiam, necesse habebit unum facere ex duobus : aut non credere praesentibus verbis Christi quasi male Christo dicente, qui dixit esse positum in scripturis, quod positum non erat; aut
[*](14 Vgl. I. Kor. 1, 24; dazu Π 254, 2)[*](10 <λέγειν> Koe, vgl. lat. 13 ἐπ᾿ οὐτὸν 1 HvL, doch s. Ζ. 10! 29 ποι<εῖν δε>ήσει Koe, vgl. lat. 30 ῥητοῖς + Christi lat.)[*](9ff lat. frei 9/10 atitem < L 31ff lat. verstand falsch oder hatte Kickenhafte Vorlage Koe)| <>
refugere ad libros secretos, in quibus de vita illa beata manifestius videtur esse conscriptum. et dicet adillas scripturas referendum esse, quod hic dominus dicit ad Sadducaeos : erratis nescientes scripturas. et vide nisi ex omni parte <in inpossibilia> cadat quicumque moralem scripturarum respuit intellectum. propterea non aliter mihi videtur posse solvi quod dicitur: erratis nescientes scripturas neque virtutem dei, nisi scripturas quis moraliter audiens aliam ex aliis intellexerit, demonstrantes in quibus aliquid de viris et uxoribus loquuntur scripturae. et quemadmodum errant, qui propheticas scripturas non intellegentes moraliter putant [*](28. 29 Vgl. Gal. 4, 22) [*](16 τὸ τοιοῦτο] τοῦτο H 17 <λόγους> Diehl Kl Koe 21 λύεσθαι Mc λυθήσεσθαι (?) Ma <H) [*](3 videbitur R 9/10 <in inpossibilia> Diehl, vgl. gr. 26 quis x* qui μ)
Item quaero quod dicit : erratis nescientes scripturas neque virtutem dei, utrum ad illud sokim pertinet quod dicit: in resurrectione neque nuhunt necjue uxores accipiunt, aut etiam ex eo. quod ait: sed erunt sicut angeli in caelo. nec invenio alicubi scripturam dicentem sanctos post exitum fore sicut angelos dei; nisi forte quis et hoc moraliter intellegat secundum illud, quod dicitur: »tu autem ibis ad patres tuos cum pace, nutritus in senecta «, item: »appositus est ad populum suum« aut:
[*](9f Vgl. I. Kor. 7, 5 — 24 Gen. 15, 15 — 27 Gen. 25, 8 u. ö.)[*](2/3 <καὶ πόματα> ΚΙ, vgl. lat. 3 <καὶ> Diehl Kl Koe, vgl. 4 <προφητικῶν> Koe, vgl. lat. | + quaedam lat. 8 συνουσίαις] carnalium nuptiarum lat. | χρήσεσθαι υ χρήσασθαι H χρῆσθαι Μ — 23 οὐ — οὐρανῷ < H 27 <τῷ — ἢ> ΚΙ Koe, vgl. lat.)[*](3 potus R B L potos G post μ 5 quidam R Gc | sic x* sicut μ 18 ex eo ? Koe 23 lat. las καὶ τοῦτο <κατὰ τροπολογίαν νοήσας> Koe)»appositus est ad genus suum«. restat ut dicamus de eo quod ait : non legistis de resurrectione quod dictum est vobis a deo: ego sum deus Abraham et deus Isaac et deus lacob ? non est deus mortuorum deus sed viventium. et hic dicimus quoniam, cum posset mille exempla proferre ostendentia resurrectionem futuram, hoc non fecit ex prophetis, sed tantum ex lege, quoniam Sadducaei tantum Mosaicam legem legebant, ex qua volens illos placare protulit inde exemplum . deus enim, qui [est] dicit ipse: »ego sum qui sum«, et : »hoc mihi
[*](1 Gen. 35, 29 — 2 Vgl. Deut. 4, 32 — 13ff Vgl. Hieron. in Matth. 180E: ad comprobandam resurrectionis veritatem multo aliis manifestioribus exemplis ivti potuit — 20 ff Vgl. Hieron. in Matth. 181 B: hi quinque tantum lihros Mosi recipiebant, prophetarwn vaticinia respuentes; stulttim ergo erat inde proferre testimonia etc. — 24 Ex. 3, 6 — 30 f Ex. 3, 14. 15)[*](2 τῶ ἐν ~ H 6 τοῦτο Μ 31 <ἐγώ εἰμι> Kl, vgl. lat u. LXX)[*](11 sed deus G L 29 [est] Kl, vgl. gr | dixit L)»<>
nomen est sempiternum«, [si] est, ut dicatur eorum deus esse, qui non sunt. et si hoc inpossibile est, ergo eorum est deus qui sunt et qui vivunt et <extant et> sentiunt beneficium eius. et vide, quia non dixit: »ego sum deus iVbrahamcc et Isaac et lacob, sed : »deus Abraham et deus Isaac et deus Iacob«, in alio autem loco sic dixit : »vade et dic ad Pharaonem: deus Hebraeorum misit me«. qui enim perfectissimi sunt circa deuni (quantum ad conparationem dico ceterorum hominum) plenius totum habent deum in se ; propterea non communiter, sed singulariter eorum dicitur deus. utputa si dicatur: ager ille eorum est, ostendimus quod unusquisque eorum, qui possident agrum illum,
[*](10 Ex. 3, 15 — 18f Ex. 3, 6 — 20 Ex. 7, 16 — 23f Vgl. Matth. 22, 32 Marc. 12, 26; Luc. 20, 37)[*](1 ὄνομα + seinpiternum lat. 8 ἦς] οἷς Μ 14 <καὶ> . . . χρημα- τίζει ΚΙ Koe χρηματίζων Μ H)[*](1 [si] Kl, vgl. gr. 6 <extant et> Koe, vgl. gr. 22 me + ad te Gc gehört hinter gr. Ζ. 31 26 perfectissimi Diehl Kl Koe perfectissime x)partem modicam habent de eo et non habent eum in toto; si autem dicimus, quoniam ager ille illius est, demonstramus quia totum agrum illum possidet ille. sic et ubi dicitur »deus Hebraeorum«, inperfectio demonstratur eorum, quoniam unusquisque eorum aliquid modicum de deo habebant. Abraham auteni totum habebat deum et Isaac totum habebat deum et lacob totum habebat deum. ideo non dicitur in communione: deus eorum, sed: »deus Abraham et deus Isaac et deus Iacob«, quasi eorum totum habeant deum. sic et alibi dicitur: »dues Eliae«. Christi autem et deus et pater est. quod beneficium singulare donavit etiam discipulis suis, ut non solum deus sit eorum, sed etiam pater, sicut dicit ad Mariam post resurrectionem suam: wvade ad fratres meos et dic eis: ascendo ad patrem meum et
[*](6 Ex. 7, 16 — 15 (lat.) Ex. 3, 6 — 18 IV. Regn. 2, 14 — 25. 28 II. Kor. 1, 3 — 34 Joh. 20, 17)[*](12 δὲ H 19 μὲν <M)[*](17 habebant B L Pasch 37 ascendo] vado G)patrem vestrum, ad deum meum et ad deum vestrumc. Lucas autem hoc addidit amplius dicens: »non est deus mortuorum, sed vivorum; omnes enim ei vivunt«, quod non modicam laudem respicit papatriarcharum, qui non solum vivebant, sed deo vivebant quod vivebant et nemim alteri. ut nos festinemus nemini vivere, nisi deo <in Christo>.
[*](7 Luc. 20, — 9 Vgl. Matth. 22, 32; Marc. 12, 27 — 10. 17 Luc. 20, 38 — 14 f Vgl. Gal. 2, 19. 20 (u. Luc. 20, 38))[*](5 μηκέτι Mc H μὴ Ma 8 2 < Μ 14 ὁ ζῶσιν Μ 17 αὐτῶν 18 ἡμᾶς καὶ Diehl ~ Μ H 21 ζήσομεν Μ ζῆ<ν σπουδά>σωμεν Diehl, vgl. lat. 30 αὐτόν + τέλος τοῦ ἁγίου εὐαγγελίου H)[*](20 ut Ga B L et R Gc 21 <in Christo> Diehl Kl, vgl. gr.)