Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)
Origen
Origenes. Origenes Werke Vol 10.1-10. 2. Klostermann, Erich, translator. Leipzig: Hinrichs, 1935-1937.
Euntes autern discipuli fecerunt sicut praecepit eis lesus. et adduxerunt asinam et pullum, et inposuerunt super eum vestimenta sua, et sedit super eum.
[*](20 Marc. 11, 4—23 Marc. 11, 10 - 26 Luc. 19, 32 — 29 Luc. 19, 40)[*](17 ὁ <M)Adducentes ergo ad Christum asinam et pullum nudos eos non dimiserunt, sed ornamenta eis inposuerunt quibus ipsi fuerant adornati et vestibus quibus ipsi fuerant cooperti honestatem eis adicientes, quos suo studio solverant ipsi: ut super omatos vestibus discipulorum Christi Christus ascendat et requiescat in eis et apud eos dei verbum fundetur, quoniam unumquemque discipulorum decebat aliquid Christo conferre regi mansueto ***, ut possint dicere, quoniam Christi sumus operis participes.
[*](5 ff Vgl. Hier. in Matth. 160 D: pullus iste et asina, quibus apostoli insternunt vestimenta sua, ut lestis mollius sedeat, ante adventum salvatoris nudi erant . . . postquam vero apostolicas suscepere vestes, pulchriores facti dominum habuere sessorem — 6-537, 22 Vgl. II 233, 8ff — 24f Vgl. Sach. 9, 9 — 26f Vgl. Hebr. 3, 14)[*](13 καὶ] Koe, vgl. lat. 15f βῇ καὶ παύσηται Kl, vgl. lat. 23 ἐπειδὴ Kl, vgl. lat. ἐπεὶ δὲ Μ H | ἕκαστον + discipulorum lat. 24 Χριστῷ Koe, vgl. lat. τῷ Μ H 26 *** Κl, Koe erganzt nach Hebr. 3, 14 ἳνα δύνωνται εἰπεῖν ὅτι Χριστοῦ ἐσμεν ἔργου >, vgl. lat.)[*](8ff lat. stellt z. Τ. um und ürzt ipsi x* <μ 25 *** Diehl, vgl. gr.)Plurima autem turba stranerunt vestimenta sua in nia, alii autem caedebant ramos de arborbus et sternebant in via. multus ergo populus cum Christo ascendebat in Hierusalem, qui et ipsi fructum susceptionis Christi demonstraverunt, vestimenta sua et quaecumque habuerant ornamenta sternentes in via, per quam asina et pullus transibat, videhcet ut munde incedentes terram et rerum terrenarum pulverem nequaquam contingant vel patiantur in via iUa, qua in Hierusalem ascendebant. et tertium agmen post <duos> discipulos et plurimam turbam sternentem vestimenta sua in via introducitur, qui pulchritudinem ahquam itineri faciebant, per quod proficiscebatur in Hierusalem lesus.
[*](1–5 <Ὁ—ὁδῷ> Kl, vgl. lat. 5f ἦν δὴ Κl, vgl. lat. ἦν δὲ Μ H 8 οὗτοι] ipsi lat. 18 ὄχλος + videlicet lat. 20 〈ποσὶ〉 Kl nach Koe 27 <τινα> Diehl, vgl. lat.)[*](9 habuerunt ρ 14 et pullus Pasch < X 19 f lat. verstand falsch (καθαρῶς ?) 21 vel patiantur] Erklärung des Ubersetzers ? Koe 24 lat. las μετὰ st. παρὰ Koe | <duos> Diehl, vgl, gr. 26 in via y* <L)<>
turba autem quae praecedebat et quae sequebatur, clamabant dicentes: Osanna filio David; benedictus qui venit in nomine domini; Osanna in excelsis. et praecedentes quidem ante Iesum dices, qui ante adventum fuerunt sancti prophetae et ceteri iusti; sequentes autem, qui fuerunt post adventum ipsius apostoli ceterique fideles qui secuti sunt verbum dei. tamen non aliud dicebant qui praecedebant, aliud autem qui sequebantur, sed omnes clamabant simul <ut> voce humanam quidem Christi dispensationem laudantes in eo, quod dicebant: osanna filio David [*](19—26 Vgl. Ci Nr. 226 Or. II 233, 14ff — 26ff Vgl. Hier. in Matth. 161 D: et praecedentes ac sequentes non brevi et silenti confessione, sed clamore plenissimo resonant: »Osanna« etc.) [*](4 <καὶ> ἂλλη Hu 19 φήσεις 〈τοὺς〉? Kl 25 26 χριστοῦ] αὐτοῦ Μ) [*](14 praecedebant . . . sequebantur B 20 adventum + christi Gc B L 28 insimul L | > Diehl, vgl. gr.)
Et cum intrasset lesus in Hierosolymam, commota est universa civitas dicens: quis est hict turba autem dicebat: hic est lesus ’propheta a Nazareth Galilaeae. in istis nunc duobus clamoribus dictis ex consensu praecedentium et sequentium lesum ipse quidem intravit in Hierosolymam veram, admirantes autem virtutes caelestes, quae appellantur <universa> civitas, dicebant: est iste ? secundum quod fuerat prophetatum in Psalmo de ascensione ipsius et de admiratione virtutum caelestium <admirantium> propter novum vehiculum corporis eius. habet autem ita : »tollite portas, principes, vestras, et elevamini, portae aeternales, et mtroibit rex gloriae.
[*](26 Ps. 23, 7)[*](1 〈ἐν > λ 11 τριῶν] doubus lat. 27 ἠμῶν M)[*](6f „ beim Lateiner wird durch das Lemma der Zusammenhang gestört“ Koe 6 et] secundum mathm. In illo tempore L | lesus < Ga B | in < L 9 —galilaeae] Omelia Origenis de eadem lectione L 17 <universa> Kl, vgl. 18 iste] hic L 21 <admirantium> Diehl, vgl. gr. 22 vehicuhim] lat. las ὀχήματι st. ὀχήμα(τος θεάμα)τι Koe)quis est iste rex gloriae ? dominus fortis et potens, dominus potens in proelio«. et in Esaia similia quaedamprode reditu eius in caelum post dispensationem passionis ipsius hoc modo : «quis est iste qui venit ex Edom, rubra vestimenta habens ex Bosor, iste formosus in stola ?« hoc autem diximus, ut ostendamus mysterium eius quod dicitur, quoniam ascendente eo in Hierusalem commota est omnis civitas clicens : quis est iste?
[*](1 Ps. 23, 8 - 7 Jes. 63, 1 - 27 Matth. 2, 23)[*](4 παραπλήσια + quaedam lat. ἐρύθημα υ ἐρύθιμα Μ H)[*](20 omnis] universa L)<
[*](11ff Vgl. Matth. 21, 13-6 Sach. 9, 9 - lOff Vgl. C 1 Nr. 227 Or. = C Nr. 66 Chrys. — 14 ff Vgl. Hier. in Matth. 162 A: hi centesimo decimo septimo psalmo . . . pro eo quod in Septuaginta habetiir interpretibus . . . in Hebraeo legimus: anna adonai osianna etc. Vgl. auch Hier. ep. XX (ad. Damasum) — 21ff Ps. 117, 25f)[*](8 ἐγκειμένοις M 18/19 λεγωμένω μένω Ηa 23 ἐγκεῖσθαι Μ 26 ΩΣΙΑΝΝΑ Κl (wie schon bei Field) ὡσειεννάν M H 27 ΑΣΛΙΑΝΝΑ Kl (s. zu Ζ. 26) ἀσαΐ ἀννὰ Μ H 28 ΛΒΒΑ ΒΣΛΙΜ Kl (s. zu Ζ. 26) ἀββὰβ σαΐμ H ἀββᾶ aatfi Μ)NAI. >
[*](1 f Vgl. Harnack TU 42, 4, A. 4; Hamacks Zweifel durfte dadurch behoben sein, daB die Ἕλληνες, die die Evangelien nschreibena, nicht die Verfasser, sondern die Abschreiber sind — 8ff Vgl. Field, Orig. Hexapl. II, 1, 270 — 13-21 Vgl. Cluc Nr. 47 Or.)[*](14 ἂλλα Koe rd Μ H 21 > Kl nach Koe 22 μὲν < Μ 24 *** Koe, erganze etwa > nach S. 537, 5-22 Elt)Matth. 21,12-13).
Et intravit lesus in templum dei et eiciebat omnes vendentes et ementes in templo, et mensas nummulariorum evertit et cathedras vendentium columbas, et dixit eis: scriptum est: domus mea domus orationis vocabitur, vos autem fecistis eam speluncam latronum.
[*](4 ff Nicht erhalten - 7 Joh. 12, 12 - 28 ff Vgl. Orig.tom. tom. II, 20–30 in Joh. (IV, 191 ff. 201–204) - 32 Joh. 2, 14)[*](4 τινι <κεφαλαίῳ> Koe 10 vorher: Περὶ τῶν ἐκβληθέντων ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ H 27 <δὲ> Kl 29 [τὰ] Kl)[*](16 est + enim B)Supra mensuram dignitatis Christi fuerat, secundum quod videbatur filius esse fabri, ut tanta f idueia uteretur et potestate, eiciens nundinam de templo, qua nec princeps alicuius gentis utens facile poterat explicare quod fecit lesus. et haec diximus secundum simphcem intehectum. secundum moralem autem taha dicemus. et primum ciuidem de templo <dei> , de quo per prophetam dixit deus : domus mea domus orationis uocabitur ergo secundum corporalem circumcisionem carnis et secundum corporales legis festivitates et sacrificia, consequenter et templum dei aestimabatur, quod ex lapidibus insensatis erat constructum, primum quidem a Salomone, deinde reparatum ab Esdra, postea vero post Christi adventum a Romanis destruc-
[*](5 Vgl. Matth. 13, 55 — 25 Orig. fiihrt das Matthauszitat auf den Ursprungsort Jes. 56, 7 zuriick)[*](6 παρουσία καὶ Μ 12 γε Lo δὲ MH 22 <μὲν> Kl, vgl. lat.)[*](8 aUcuius] lat. las ὃ του(= ὁτινὸς) ἒθνους? 22 <dei> Diehl, vgl. gr. 33 esdra μ ezdra G ezra B L)tum. et illa aestiraabatur domus esse orationis, qua destructa necesse est ut ludaei quasi iam non habentes domum orationis iam non habeant privilegium speculationis dei nec possint secundum legem deo servire. hoc ergo facto omnia Christus eiecit in mysterio spiritalium actuum suorum et tunc fecit visibihter, quod semper invisibihter agit, eiciens vendentes et ementes de templo et mensas nummularicyrum evertens et cathedras vendentium columbas *** ad correptionem popuh, ut non pro mundis festinitatibus <celebratis> in nomine dei emptionibus et venditionibus vacent in loco non competenti, in qyxo non debent vendere et emere, sed orationibus tantum vacare, qui congregantur quasi m domo orationis.
[*](9 μηδὲ Koe, vgl. lat. μετὰ MH)[*](3/4 non iam. L 19 ***Κl vgl. gr. | correctionem B 20 mundis y multis R mundi L 21 <celebratis) Diehl, vgl. gr. 28 tantum y* < L)a
Nunc autem arbitror esse temqjlum dei ex lapidibus vivis constructum ecclesiam Christi. sunt autem multi in ea non sicut decet viventes spiritaliter sed »secundum carnem« militant<es> , qui et domum orationis de lapidibus vivis constructam faciunt spe- luncam esse latronum actibus suis non ecclesia dei dignis, sed spelunca latronum. qui enim considerat in multis ecclesiis talium Christianorum peccata, qui arbitrantur wquaestum esse pietatem«, et cum deberent »de evangeho viverec secundum quod vivere decet servos dei, hoc non faciunt, sed divitias et multas possessiones adquirunt, nonne dicet speluncam latronum factam esse sub illis ecclesiam, ut recte dicat Christus ad eos
[*](8. 13 Vgl. I. Petr. 2, 5 - 11 Vgl. II. Kor. 10, 3 — 21 Vgl. I. Tim. 6, 5 — 22 Vgl. I. Kor. 9, 14)[*](7 ἱερὸν + dei lat. 10. 18 τινος . . . τισιν] multi . . . multis lat. 10 ὡς ἐν ἐκκλησίᾳ] sicut decet spiritaliter lat. 13 λίθον H I <οἰκοδομηθέντα> Koe, vgl. lat. 20 <τοιούτων—τῶν> Kl, vgl. lat. 27 κτίσιν H 30 ἂν + recte lat.)[*](12 <es> Kl, vgl. gr. 16 ecclesia ρ ecclesiae x 28 dicet ρ dices X)propter dissipationem ecclesiae suae: »quae utilitas in sanguine meo, dum descendo in corruptionem ?« item ipse per Osee tali modo: »vae mihi quoniam factus sum sicut qui colligit stipulam in messe et sicut racemum in vindemia, cum non sit botrio ad manducandum primogenita. vae animae meae, quia periit timoratus a terra, et qui corrigat in hominibus non est«. et cum intellexeris Iesum dicentem talia et lugentem peccata nostra ***, aspice simul et illud, quod in evangelio scribitur: »cum vidisset Hierusalem, flevit super eam et dixit«. et si rationabihter flevit super Hierusalem, rationabilius flebit super ecclesiam aedificatam quidem ut esset domus orationis, factam autem propter turpia lucra et luxum quorundam (quod utinam non esset principum populi) speluncam latronum.
[*](4 Ps. 29, 10 — 6ff Vgl. Micha 7,lf - 11. 20 Micha 7, 1 - 23 Vgl. Luc. 19, 41)[*](3 ἔχων Ha 5 κοταβαίνειν μαι H 6 Ὡσηὲ] so schon im Archetypus. vgl. lat. 7 ἡ φυχὴ αὐτοῦ Μ 13 στάχυος] lat. las βότρυος (vgl. LXX) 21 τὸ] et illud lat.)[*](6 osee y* micheam L 12 sicut x* + qui μ 14 botris R Gc.r. botrio Ga B L 18/19 intellexeris] lat. las προσέχῃς ? Koe 20 *** Diehl Kl, vgl. gr. 29 luxum (G)B luxus L)<> <> <>
Sed tunc quidem intravitlesus in templuni dei et mundavit eum, eiciens (omnesy vendentes et ementes in templo et meyisas nummulariorum evertens et cathedras vendentium nuncautem, quamdiu non visitantur, qui in nomine lesu Christi conveniunt »in id « sunt in conventibus vendentes et ementes in templo et reliqua omnia facientes, et nusquam eis Christus apparet, ut eiciens eos reliquos salvet. si autem visitaverit super peccata nostra et quasi diligens nos veniat ut corripiat et castiget quasi fiKos, ut recipiat nos, tunc ingredietur Christi potestas congregatis nobis et spiritu sancto et ingrediens ei- ciet omnes vendentes et ementes in templo; vendentes quidem et alienantes a se quidquid habebant boni, ementes autem pro eis mala, [*](11 Vgl. I. Kor. 11, 20 — 24f Vgl. Prov. 3, 12 — 26f Vgl. I. Kor. 5, 4) [*](10 <ἐν> Koe, vgl. S. 551, 15 14 <πάντα> Diehl Kl vgl. lat. 16 > Koe, vgl. lat. 22 ἐπὶ] super lat. 31/32 ἀμπεπωλοῦντας Μ 32 καὶ < Μ) [*](2 evim GL a illud B Lc 3 > Diehl, vgl. gr. 8 id y* <L 9 sunt] sint G <B | conventibus μ convenientibus x 23 diligens] lugens L 24 ut Kl, vgl. gr. et x)
Et arbitror convenire verbum de venditoribus columbarum eis, qui tradunt ecclesias avaris et tyrannicis et indiscoplinatis et inreligiosis episcopis aut presbyteris <aut diaconis> pro-
[*](8 Vgl. Orig. tom. X, 30 in Joh. (IV, 203, 10 f): ἀργύριον ἒχοντες ἀδόκιμον καὶ διδόντες . . . κόλλυβα τοῖς προσιοῦσιν, εὐτελῆ καὶ εὐκαταφρόντα νομίσματα — 151 Vgl. Matth. 10, 16 - 18 Ps. 54, 7 - 22 ff Zu dieser »erschütternden, gewaltigen« Darlegung der MiBstande in der Kirehe vgl. Harnack TU. 4, 136 — 22ff Vgl. Hier. in Matth. 164 D: ceterum secundum mysticos intellectus cotidie lesiis ingreditur templum patris et eicit omnes tam episcopos et preshyteros et diaconos quam laicos. . . et unitis criminis habet vendentes pariter et ementes)[*](6 καταβάλλοι Η 7 <αἰσχροκερδῶνκαὶ> Kl, vgl. lat. u. Ζ. 25 12, 13 χρήσονται Μ 20/21 έπακουσθέντας] lat.las παραδοθέντας? παραδιδόντες ?) 22 τὸν ? Μ τῶν H)[*](8 ff über diese Liicke vgl. äge 13 <id> Diehl 15 <et ementes> Kl, vgl. gr. 17 f et etorantes et B et orantes G L 18 pennas B L 27 <aut diaconis> Kl, vgl. gr.)pter quod et cathedras tantummodo *** appellavit evangelista eversas esse a lesu. et utinam audirent haec cum decenti admonitione scripturae, qui gloriantur de cathedris Moysi in quibus sedent et vendunt omnes ecclesias columbarum et tradunt eas tahbus praepositis, ad quos recte dicatur a domino per Hieremiam prophetam prophrtam: »principes populi mei me non cognoverunt ; fihi sunt insipientes et non intellegentes, sapientes sunt ad male faciendum, bene autem facere nesciunt«, et apud IMichaeam similiter: »principes popuh mei expellentur de domo epulationis suae«. si autem audirent, numquam venderent Christi columbas, sed constituerent principes eorum parcentes columbis et providentes saluti earum, et non despicientes nec occidentes pingues columbas.
[*](7 Vgl. Matth. 23, 2 — 13 Jer. 4, 22 — 18 Micha 2, 9)[*](7 μωυσέος Μ H 11 ὧν + recte lat. 26/27 καταθοινίσονται M 28 λέγοι H)[*](2 *** Kl, vgl. gr. 3 a] ab B 13 f filii + enim G L 19 autem] 1. enim ? Kl, vgL gr.)|
Si autem oportet tres istas species reiectas a templo cautius exponere, possumus dicere: quicumque iii populo Christiano ad nihil aliud vacant in saeculo isto nisi circa venditiones et emptiones, rarius autem orationibus per- manent vel aliis actibus rectis, quos quaerit sermo divinus, ipsi sunt vendentes et ementes in templo dei,
[*](2ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 123 — 6 I. Thess. 5, 17 — 17 Jes. 52, 5)[*](2 ὐδὲ H 23 μήποτε] possutnus dicere lat. 24 λαῷ + Christiano lat. | ἐν2 Κl, vgl. lat. ἢ ΜΗ > ἐν Koe 24 κόσμῳ + isto lat. 25 ἢ Kl, vgl. lat. καὶ MH 30 ἔργοις + aliis und rectis lat.)[*](19 istas X* ipsas ρ 29 autem + ad Gc ? 30 vel + in Gc)facientes domum orationis speluncam latronum. diaconi autem qui non bene tractant ecclesiasticarum pecuniarum mensas, sed semper de eis fraudant et ipsas quas dispensant non secundum iustitiam dispensant, ut divites fiant de rebus pauperum, ipsi sunt nummularii pecuniarum mensas habentes quas Christus evertit. quoniam autem mensis ecclesiasticarum pecuniarum diaconi praesunt, docent nos in Actibus suis apostoli, cum factum fuisset (inquit) wmurmur Graecorum ad Hebraeos, eo quod despicerentur viduae eorum in ministerio cotidiano«, dicentes: mon est bonum relinquentes verbum dei ministrare mensis. eligite ergo ex vobis septem quos constituamus in hunc usum; nos autem verbo dei instantes erimus«. episcopi autem et presbyteri, quibus <primae> creditae sunt cathdrae, qui tradunt ecclesias quibus non oportet et constituunt principes quos constituere non expedit, ipsi sunt qui vendmit columbas,
[*](20 Act. 6, 1 — 23 Act. 6, 2-4)[*](3 διοικοῦντες διάκονοι Koe 29 προτοκαθεδρίας H)[*](11 ut d. fiant Kl et d. fiunt x 21 dispicerentur G 24 freies Zitat 28 instantes y* intenti L 20 <primae> Diehl, vgl. gr. 31 <quasi> tradunt <totas> ? Kl, vgl. gr.)<> > <> >,
quorum cathedras Christus evertit. unusquisque ergo sedentium super cathedramecclesiasticamet amantium »primas cathedras in «, videant ne forte sic sedeant in eis ut veniens dominus eas evertat quasi dignas eversione. > et unusquisque diaconorum, qui congregant sibi divitias fraudantes pauperum pecunias, intellegant praesentem scripturam, ut iam non congregent, ne forte veniens domtnus evertat mensas dispensationis eorum. sed et cpi sonicitudinibus mundialibus fermitur semper ad venditiones et emptiones, curent ne forte veniens dominus eiciat eos de templo dei, quando eiectus nec spem habet regrediendi unde eiectus est. scrutanti autem mihi scripturas apparet, ne forte haec faciat lestis in secundo adventu et m futuro iudicio > . tunc enim ingressus in omnes ecclesias eiciet
[*](4 Vgl. Luc. 11, 43 17 Vgl. Luc. 21, 34 - 21f Vgl. Orig. fragm. 48 in Jer. (III, 222, 14 ff): ἲστω δὲ ὁ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐκβληθεὶς ὡς, ἐὰν μὴ ποιήσῃ χρόνον αὐτάρκη πράττων ἒξω τῆς ἐκκλησίς ἃ δεῖ, οὐκ ἐπάνεισιν κτλ.; vgl. Harnack TU. 42, 4, 129 A. 1)[*](1 κατέστρεφεν Hu κατέστρεφεν Μ H 9 ἓκαστως H 10 > Kl, vgl. lat. 14 μὴ + veniens lat. 17 <ἀεὶ> KJ, vgl. 20 > Kl, vgl. vgl. lat. 21 ὅτι Hu 25 καὶ] Koe, vgl. lat. 26 ἢ] et lat. 26 27 προσδοκομένην Η)[*](8 > Kl, vgl. gr. 12 ff lat. frei 17 curent Kl, vgl. gr. currentes x 21 autem y* <L 23 faciet y 24 <διωινο> Diehl, vgl. gr.)<>
vel evertet quos invenerit (secundum ea quae diximus) temple dei indignos.
si quis autem inventus fuerit non habens aliquid de his criminibus tribus, et inventus fuerit esse in temple <dei>, confidat; nec enim eicietur a Christo nec aliquid eius evertetur nec exprobrabitur, quasi qui fecerit domum orationis speluncam latronum.
puto autem: et in hoc tempore invisibiliter venit Iesus ad singulas ecclesias dei et eicit quos supra diximus digons eiectione. quotiensecumque enim excitat temptationem super ecclesiam, venit ad eam et visitat eam, ut [*](3f Vgl. Matth. 28, 20 1 γὰρ] tunc enim lat. 8 <ὡς—ἰεροῦ> Kl nach Koe, vgl. lat. 9 ἐκβαλεῖ Hu ἐκβάλη Μ Η 18 ἔχει] habens lat. 22 I. oἶκον <τῆς>? Kl) [*](6 entspricht gr. Z. 14f 17ff lat. las εἰ δέ τις <εὑρίσκεται>. . . ἔχων καὶ ἐν τῷ ναῷ <ὤν>Koe 20 <dei>Κοe, vgl. gr. 23 qui x*<μ)
Post haec videamus, ne forte et sic locus iste intellegi possit. omnis enim natura rationabilis templum est dei, quae ad hoc est creata, ut capiat gloriam dei. hoc ergo quod est naturaUter templum dei, id est anima, inplemus peccantes quibusdam quidem vendentibus, quibusdam autem ementibus cogitationibus maHs et si quid sanctum rehquum est in anima nostra, quod est columba . dicit ergo <Iesus> ad eos qui peccant et pleni sunt furibus cogitationi- [*](9ff Vgl. Hier. in Matth. 165 B: quod de ecclesiis dixwhus, iinusquisque el de se intellegat — 13 II. Paral. 5, 14; III. Regn. 8, 11) [*](3 εἰρημένης Hu εἰρημένου Μ H 9 φήσει H 15 ὀφθείσης Ηc ὀφθήσης Ηa ὁφθήση Μ 20 f πωλούντων — λογισμῶν] gr. kürzt ? vgl. lat. 27 ἂγιον] ἂλλο Μ 28 ἦν] est lat. 30 ληστ <ικ> Koe 27 aliquid L 29 <Iesus> Koe, vgL gr.)
Et accesserunt ad eum caeci et claudi in templo, et sanavit eos.
Quae smit quidem secundum simplicem intellectum, ha- [*](10 Luc. 23, 21 - 11 Luc. 23, 18 - 17 VgL Eph. 6, 12 - Vgl. Joh. 18, 40– 18 Vgl. Luc. 23, 25) [*](5 f τὸν οἰκον τῆς προσευχῆς σπήλαιον ληστῶν M 21 βαραβᾶς H 23 ff vorher: ἐρὶ (!) τῶν ἐν τῷ ἱερῷ θεραπευθέντων τυφλῶν κοὶ χωλῶν H 23 καὶ] αὶ (!) H 26 ὅτι < Ηa (i. m. Hc?)) [*](1 scriptum est y* <L 3 eam] illam B 5 fecerunt B 6 eiecit x* eiicit μ 12 odie usque G (B^) 14 secum y* <L)
videntes autem principes sacerdotum et scribae mirabilia quae fecit et pueros clamantes in templo et dicenes: osanna filio David, indignati sunt et dixerunt ei : audis quid isti dicunt ? lesus autem dixit eis: utique; numquam legistis: ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem ?
[*](8 Vgl. Gal. 2, 14?)[*](2 ἀναγογαῖς H 10 συνέσθεσθαι H 12 θεοῦ] 1. Ἰησοῦ Kl, vgl. lat. 26 οὐκ ἀκούεις M 33 τοῖς <Ηa)[*](9 *** Diehl, vgl. gr. 11 <et clauditatem) Kl, vgl. gr. 24/25 lactantium G)<> <> <> <>
Quemadmodum secundum historiam vituperabiles sunt isti principes et scribae, ita et secundum ecclesiam Christi vituperabiles smit quidam episcopi et presbyteri, qui vitam suam minime adornantes nec induti scientiam veritatis et quidem videntes mirabilia rahilia nihilominus contemnunt pusillos ecclesiae et parvulos deum laudantes et Christum ipsius, et indignantur in eorum profectu et accusant eos apud ipsum lesum quasi peccantes, cum non sint peccantes, et quasi ad non audientem neque servantem ordinem omnem dicunt: auclis quid isti dicunt ? et hoc magis intellegere poterimus, si cognoverimus quomodo frequenter eos, qui fervent spiritu et usque ad carcerem contra infideles luctantur et pericula universa contemnunt et cum omni virtute continentiam et virginitatem student, smit autem inperiti sermone, coarguunt quasi incontinentes sacerdotes vitu- [*](7f Vgl. Rom. 2, 20 — 19 ff Uber diese KJasse von Heiligen vgl. Harnack TU 42, 4, 135 — 21 Vgl. Rom. 12, 11 ? — 27 Vgl. II. Kor. 11, 6 ?) [*](5 ἀρχιερεῖς + et presbyteri lat. 7 γνῶσιν Kl, vgl. lat. δήλωσιν Μ H 9 τοῦ θεοῦ] ἑαυτῶν Μ 15 παρ’ <ὐτῷ> τῷ Ἰησοῦ Kl, vgl. lat. 17 Hu, vgl. lat. I ἀκούοντι Lo, vgL lat. ἀκουότων Μ H | <μηδὲ> Lo, vgL 18 τηρουντι Lo, vgL lat. τηρούντων Μ H 24 <παντὸς> Kl, vgL lat. 26 <δὲ οὖσι> Koe, vgL lat.) [*](4 ecclesiam (Christi)] lat. las συναγωγὴν st. ἀναγωγῆν Koe 7 scientia B L 8/9 mii-abilia] miracula G L 26 > student μ 27 coarguunt Kl nach ρ, vgl. gr. quos arguunt y* quos L)
Et relictis illis abiit foras extra civitatem in Befhaniam,
[*](12 I. Petr. 2, 2 - 15 Val. I. Kor. 3, 1 - 22 Matth. 11, 25f)[*](2 τῶν οὕτως] τοιούτων Koe, vgl. lat. 3 <ἁπλῶν καὶ> Koe, vgl. lat. 6 <γραφῶν> Kl Koe, vgl. lat. 12 πέτρον Kl πρότερον Μ H 15 γάλακτι Μ 19 κατηρτήσω H 22 υἱὸς Kl, vgl. lat. ις MH 29 vorher: Περὶ τῆς ξηρανθείσης συκῆς Η 30 [ἓως] Koe)[*](7 scripturarum imputat L 10. 17 lactantium G 14 eum] ipsum μ | *** Kl, vgl. gr. | deum + et L 19 perficit] perfecit R G perficiet L 23 <et prudentibus> KI, vgl. gr. 25 quoniam] quia B < G 29 et relictis illis] secundum mathm XVII. In illo terapore L | abiit + lesus L)Matth. 21, 17—22.)
et mansit ibi. mane autem revertens in civitatem esuriit. et videns fici arborem unam secus viam venit ad eam, et nihil invenit in ea nisi folia tantum, et ait illi: nurnquam ex te fructus nascatur in sempiternum. et arefacta est continuo.
Quos relinquens exiit ab Hierosolymis lesus et mansit in Bethania, nisi principes et scribas, qui sciebant quidem »mirabilia quae fecit lesus et pueros clamantes in templocc, nihilominus indignantes adversus eos quideum laudabant * * *, quasi qui non intellexerant quod fuerat scriptum: ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem ? et quoniam rehquit iham Hierusalem et factus est extra eam, ideo cecidit et »lapis super lapidem« stare non potuit. venit autem in Bethaniam ad
[*](16 Matth. 21, 15 — 28 Vgl. Matth. 24, 2 — 32ff Ygl. Hier. in Matth. 166 D: ivit Bethaniam, quod interpretatur domus ohoedientiae , iam tunc vocationem gentium praefigurans ; Wutz Onom. sacra 39)[*](1 ἓως τῆς βηθανίας 13 τῶν <M 17 ν <ν Ἰησοῦς> Koe, vgl. lat. 17/18 κραυγάζοντας M 21 δἐ Μ 32 ἦλθε δ’ Kl, vgl. lat. ἦλθεν (M) H)[*](2 — 8et — continuo] Omelia Origenis de eadem lectione L 15 sciebant] lat. las εἰδότας 22 *** Diehl Kl, vgL gr. 25 lactantium G)Y
DOMUM OBOEDIENTIAE, id estecclesiani, in qiia est etiam commoratus et requievit, eo quod non habebat in Hierosolymis »ubi caput reclinet«, quae talibus sacerdotibus et populo impio erat repleta; cum autem requievisset in Bethania, in DOMO OBOEDIENTIAE, post principium constituendi ecclesiam, postquam repausavit aliquantulum Christus in ea, tunc revertitur in civitatem quam paulo ante rehquerat. et revertens esuriit, et vidit unam ficulneam secus viam arborem, populum circumcisum. et veniens ad eam Jiullum fructum manducabilem invenit in ea, sed tantum speciem vitae: folia enim sine fructibus erant in ficu. et quoniam arbor illa erat animam habens, quasi audienti dignam maledictionem suam dicit: numquam ex te fructus ’ in sernpiterrium. id est, quamdiu stat hoc saeculum praesens, numquam ex te fructus nascatur. ideo infructuosa est synagoga ludaeorum, et hoc erit ei »usque ad consummationem
[*](1ff Vgl. Hier. in Matth. 166 E: ut in urhe maxima nullum hospitem, nullam invenerit mansionem; Wutz Onom. sacra 39 — 4 Matth. 8, 20 — 31 Vgl. Matth. 28, 20)[*](4 κλίνῃ Kl, vgl. lat. κλίναι ΜΗ 11 χριστὸν + aliquantulum lat. 12 ἣν + paulo ante lat. 16 ff Περὶ τῆς συκῆς Μ a. R.)[*](10 constituendi] lat. las συστῆσαι Koe 11/12 aliquantulum Christus y Christus aliquantulum R ? aliquantulum L 26 nascatur fructus L)»>
saeculi«, donec »interaverit gentium plenitudoK, et aruit ficulnea adhuc peregrinante in hac vita hominum Christo et inter homines quasi homine conversante. et videntes discipuli mirati sunt; ocuKs enim spiritalibus viderunt mysterium fici siccatae, <et mirati sunt> mirati > non tantum quia siccata est, sed quia confestim siccata est, id est populus ludaeorum. respondens autem lesus ait illis: amen dico vobis, si habueritis fidem et non haesitaveritis, non solum de ficulnea facietis, sed et si monti huic dixeritis: tolle te et iacta te in mare, fiet. ergo discipuli Christi fideles et non haesitantes arescere faciunt ficuhieam illam dicentes ad eam : »Vobis primum missum fuerat verbum dei; sed quia indignos vos iudicatis
[*](1 Vgl. Rom. 11, 25 — 2f Vgl. Bar. 3, 38 — 29 Act. 13, 46 (Zum Text des Zitats vgl. S. 530, 29ff ; 630, 18ff))[*](4 ἐν οις ὡς ἀνθρώπου οῦντος Kl, vgl. lat. und Bar. 3, 38 ἐνανθρωποῦντος Μ H 10 ξηρανθήσης MaHa 12 τῷ1] τὸ Μ 20 ἐμποδὼν Μ 29 f Zur Dif f erenz im Zitat zwischen gr. und lat. s. oben)[*](lOf <et — sunt> Diehl vgl. gr. 21 et] etiam L)aeterna vita, ecee convertimur ad gentesc, et relinquentes eam siccam faciunt eam, cum vitalis virtus eius transierit ad gentes.
Super illud autem quod poterunt siccare ficulneam aclhuc discipulis suis promittit * * * quoniam, si habuerint fidem et non haesitaverint, etiam monti qui a Christo videtur et manifestatur, id est contrariae potestati extollenti se contra homines clicent: tolle te et initte te in mare, et fiet. tollitur enim a singuhs qui adducuntur ad fidem verbo discipulorum Christi, altitudo illa mahtiae, mons ille satanas. et mittitur in mare, id est in abyssum dignum se locum. de quo mari dicit in Psahno : «hoc mare magnum et spatiosum; M illic naves pertransibunt, animaha pusilla cum magnis, clraco iste quem formasti ad ihudendum ei«, [*](28 Ps. 103, 25f — 33 Ps. 73, 13–14 (var. lect.)) [*](2 συστρεφόμεθα H 10 <ἒτι> Diehl, vgl. lat. 13 <καὶ> Diehl Kl Koe, vgl. lat. | <βλεπομένῳ τε καὶ> Kl Koe, vgl. lat. u. S. 564, 9 20 βαρὺ + illa lat. | ὄρος + ille lat. 25 αὐτοῦ Μ) [*](4/5 transierit + ab eis y 11 *** Diehl KI, vgl. gr. 20 altitudo] lat. las βαθὺ st. βαρὺ)
Ipsa autem est Bethania, ubi ex mortuis suscitatus amicus Cliristi Lazarus morabatur. et omnis qui oboedit verbo dei *** confirmato et commoranti in se, Bethania est et DOMUS OBOEDIENTIAE, et commoratur Christus in eo et requiescit. et forsitan simphciores dicunt de eo quod scriptum est: relictis
[*](11 τῶν Koe, vgl. lat. τοῦ MH | δρακόν<των ἐπὶ τοῦ ὓδα>τος Kl, vgl. lat. 2 ff δῆλον—δράκοντος < Μ 24 φίλος + Lazarus lat. 25 δὲ < H 27 <καὶ ἐναυλιζόμενον> Diehl, vgl. lat. 31 λαμβάνειν δεῖ Ηa)[*](1/2 draconis B 5 eum + in x 26 *** Diehl Kl, vgl. gr. 30 in eo] lat las ἐν ᾡ ?)illis abiit in Bethaniam: quomodo enim poterat fieri extra civitatem nisi reliquisset priores, apud quos fuerat prius ? sapientiores autem auditores dicunt: <non> omnino reliquit priores, quando fit apud alios, sed malos quidem et peccatores reliquit, quando autem fuerit apud iustos, fit et apud alios post illos et cum iilis. nam et in Bethania commorans lesus non relinquens Bethaniam venit in civitatem; erat enim et in Bethania et venit in civitatem. esurit autem lesus semper in iustis, volens manducare fructum spiritus sancti in eis, et sunt eius escae (ut ita dicam) ficus ciuas esuriens edit, id est caritas eius ciui eam fructificavit, qui prinius »fructus est spiritus sancti«, et gaudium et pax et patientia et reliqua. quae quidem quamdiu fructificamus non arescimus, si autem venienti domino et quaerenti huiusmodi fructum ut manducet in nobis non exhibuerimus, dicet <ur> ad nos : numquam ex vobis fructus nascatur in sempiternum.
[*](21 ff Vgl. Gal. 5, 22)[*](4 ἦν + prius lat. 6 <οὐ> Hu, fehlt auch in lat. | καταλίπει H 8 — 10 ἀλλὰ—γίνεται <H 18 <ἐν αὐτοῖς ἁγίου> Kl, vgl. lat. 19 <βρώματα> Kl, vgl. lat. 26 ἐπιστάντι Koe, vgl. lat. ἐπιβάντι MH 27 αὐτῷ] domino lat. | <τοιοῦτον> Diehl Kl Koe, vgl. lat.)[*](1 abiit <extra cinitatem> ? Diehl, vgl. gr. odicunt] lat. iibersetzt frei Ι <non> μ 8 autem y* <L 13 et < L 17 sci sps Ba L 28 dicet <ur> Diehl, vgl. gr.)et vide, quoniam »secus viam« erat haec ficus quae folia tantum habuit sine fructu. sic enim et terra, quae secus viam est (licet fuerit seminata) nullum fructum producit, diripientibus volucribus semina seminata. quamdiu ergo non venit lesus ad
[*](9 ff Matth. 13, 3—8 – 22f Vgl. Matth. 13, 8 - 24. 26f Vgl. Matth. 13,4)[*](3 λόγον <ὡς> Koe 18 φέρη Ma 36 τινα Koe, vgl. lat. τὴν M H)aliquam ficum nec quaerit fructum eius, sed patienter agit et sustinet si forte proferat fructum <ficus>, non exsiccatur; si autem venerit esuriens et fructum requirens, et inventus fuerit aliquis nihil iustitiae habens nisi pro- fessionem tantummodo fidei, quod est folia sine fructu, mox exsiccatur etiam hoc ipsum quod videtur fidelis amittens. et est multos in ecclesia tales videre, qui multo tempore portaverunt fidei nomen, ostendentes tantummodo quia vivunt, omnino autem sunt sicci; quos quia non fructificabant, videmus recedentes a verbo dei ad plenum et sicc<at>os. quem talem cum viderint discipuli *** sicc<at>um, mirantur dicentes : quomodo confestim siccatus est ?
Adhuc manifestius de hoc ipso dicamus, quomodo in temptationibus petit fructum Iesus
[*](1f Vgl. Luc. 13, 6ff ? - 13f Vgl. Apoc. 3, 1 - 20f Vgl. Luc. 13, 7)[*](3/4 ξηρανθήσεται M 5 〈καὶ ἐπιζητοῦντος〉 Kl Koe, vgl. lat. 6 οὐδὲν 11 iustitiae lat. 8 *** Koe, vgl. lat. 11 τινὰς + in ecclesia lat. 13 ἐμφήναντας + tantummodo lat. 14 Koe, vgl. gr. | ξηροί Hu, vgl. lat. ξηραί Μ H 21 τὸν ιݲνݲΜ)[*](4 <ficus> Diehl, vgl. gr. 12 videre tales L 19. 25 sicc<at>os u. sicc<at>um Kl Koe, vgl. gr. 25 *** Diehl Kl, vgl. gr. 26 siccata L)mox siccantur.
a ficulneis quas plantavit, id est in persecutionibus confessionem et testimonium quaerit fidelimn, et cum mulier meretrix insaniens excitata fuerit super aliquem, quaerit in eo Christus fructum continentiae <et pudicitiae> quem protulit et loseph, cum fureret eius domina super eum. et sic in singulis quibusque temptationibus intellege Christum venire ad Christianos in temptationibus esurientem et fructum virtutis quaerentem. qui autem non fuerit praeparatus ut exhibeat fructum esurienti <Christo> aut confessionis aut castitatis, confestim siccatur: qui enim denegat m persecutione, siccatur. similiter et qui fornicatur siccatur, quamvis ostensionem fidei antea baiulabat quasi foliis coopertus. et super eos tales mirantur discipuli, quomodo mox siccantur. [*](8 Vgl. Gen. 39, 7ff - 30 Vgl. Gen. 1, 3) [*](3 μαρτύριον + quaerit fidelium lat. 4 γυναῖκα τι meretrix lat. 18 διδόναι + fructuiyy lat. 21/22 ὁ — ξηραίνεται < Μ | ἀρνησάμενος + in persecutione lat. 22/23 πορνεύσας + siccatur lat. 23 παρὰ τῶν Ηa) [*](8 <et pudicitiae> Diehl, vgl. gr. 18 lat. las παρεσκευασμένος Koe 19 <Christo> Diehl Kl Koe, vgl. gr. 24 ostensionem fidei y* ostensione fidei quam L 25 foliis + τῆς συκῆς gr. 26 eos y* < L)
Et operis est demonstrare, quomodo Christi discipulus quaerens fructum in ficu et non inveniens, dicat ad eam: nmnquam ex te fructus nascatur in aeternum, ut confestim siccetur. utputa, pone mihi aliquem quae sunt quidem fidei profitentem et pronuntiantem se in nomine lesu manducare et bibere coram ipso et lesum »in plateis« cordis eius docuisse. ita veniat discipulus Christi quaerens fructum sapientiae et verbi in eo secundum
[*](11 Matth. 25, 29; Luc. 8, 18 — 27 f Vgl. Lnc. 13,26)[*](8/9 τοσοῦτον H Id ἔργον <Η 21 λέγη H 24 αὐτῷ υ αὐτοῦ Μ H 26/27 οἰόμενον] pronuntiantem lat. <προσπ>οιούμενον Koe, vgl. S. 570, 29 28 πίνειν + coram ipso lat. vgl. Luc. 30 <ὁ Ἰησοῦ> μαθητὴς Koe, vgl. lat.)[*](19 est operis L 24 utputa κοὶ εἰς ταῦτα δὲ ?)̔ ̓́ ͂ <> »
professionem docendi quae dei sunt, <et> quaerens et scrutans eum per verbum nullum inveniat fructum in eo ; et ideo manifestum faciens eum videntibus vacuum a Christo exhibeat per verbum, quoniam non est possibile aliquem fructum fieri in eo in sempiternum qui ex arbitrio laesus est. sicut et »Petrus dixit ad» Simonem, arefaciens eum qui videbatur Christi professor: »pecunia tua tecum sit in interitum, quoniam donum dei aestimasti te per pecuniam possidere«. »cor enim tuum non est rectum coram deo». »in felle enim amaritudinis et obli- gatione iniquitatis video te esse«. et melius est [ut] fallacem ficum, quae vivere aestimatur non autem fructificat quasi viva, arguitam quia est infructuosa siccari verbis discipulorum Christi et fieri manifestam, quam ut furetur, dum vivere aestimatur, per figmentum professionis »in- [*](15 ff Act. 8, 20. 21. 23 - 30 f Vgl. Röm. 16, 18) [*](4 κενὸν Μc H (Ma ?) 8 βεβλαμενω H 26 δὲ + quasi viva lat. 27 ξηρὰν] ξηραν〈θεῖσαν〉 Koe, vgl. lat. 27/28 τῶν μαθητῶν Koe, vgl. lat. u. 571, Ζ. 9 τοῦ μαθητοῦ M H 28 ἀπατᾶν ἔτι Hu ἀπατῶντι Μ H 30<τῆς ἐπαγγελίας> Diehl Kl Koe, vgl. lat. 30/31 εὐεξαπατήτων + a talibus lat.) [*](2 <et> Kl, vgl. gr. 8 fructum <adhuc> Diehl, vgl. gr. 24 [ut] ρ)
Marcus autem in hoc eodem loco scribens ahud ahquid (quantum ad textum) adiecisse videtur dicens, quoniam »videns« lesus »ficum de longe habentem foha « ciuasi inventurus aliquid »in «, »cum « autem et nihil invenisset »nisi « tantum »nec enim erat tempus «), »respondens dixit ad eam :
[*](19 Das Agraphon auch Orig. II, 196, 5; 299, 19; 330, 7. Sel. in Ps Lomm. 11, 432, vgl. zuletzt Harnack TU. 42, 4, 40 — 26 ff Marc. 11, 13f)[*](6 δὲ M 7/8 ἀναλογίαν Kl, vgl. lat. ὁμολογίαν Μ H 14 μαθηταὶ + Christi lat. 16 f καὶ — αἰτοῦντες < Μ 17 ἂλλο υ ἂλλω H 19 αὐτοῦ <H 21 αἰτεῖται H)[*](16 quasi] quia L 18 dixit] dicit GL (ipse dicit) 29 autem > ? Diehl, vgl. gr.)numquam ex te in aeternum quisquam fruetum ». dicet <enim> aliquis : si non erat ficuum, quomodo venit lesus quasi aliquid inventurus »in ea« et quomodo iuste dixit ad eam: snumquam ex te quisquam fructum manducet« ? contra respondemus, quoniam numerati ab apostolo fructus spiritus sancti hi sunt: caritas, gaudium, pax, patientia, benignitas, bonitas, frides, mansuetudo, continentia. hi omnes aliquando in tempore suo redduntur. melius autem est, quando circumstantibus adversariis et provocantibus ad non fructificandum, potuerit aliquis propter cjuod satis est prodificatus in verbo, nihilominus proferre fructus spiritus sancti. quod autem dico tale est: unus de fructibus spiritus sancti caritas est. huius tempus est, quando non est difficile fructum reddere caritatis et dihgere dihgentem ; et est quidem fructus iste spiritus sancti, tamen in tempore suo. si autem ahquis excitetur ad odium fidehs constitutus et circumveniatur et msidias patiatur et dihgat insidiantem sibi, aut certe si fuerit ahquis
[*](4 Marc. 11, 14 (var. lect.) — 6 ff Vgl. Gal. 5, 22f)[*](8. 17. 19. 23 τοῦ + sancti lat. 11 ἀποδίδοται Μ 20 μὲν] est lat. ἐστιν Koe 24 ἐν καιρῶ Μ 26 f τοιοῦτον ἀπατῶν Kl nach Diehl, vgl. lat. τοιαῦτα πράττων MH 28 *** Kl, vgl. lat.)[*](3 <enim> Koe, vgl. 7 te <in aeternum> Koe, vgl. gr. 16/17. 28 ff lat. übersetzt frei)male moratus et odio dignus, ille autem iustus nec hunc talem odiat, sed (quasi filius eius qui »Solem suum oriri facit super bonos et malos«) etiam tunc diligat, utputa non in tempore ficuum fructum dans caritatis, beatus est. similis et de gaudio potest esse tractatus. qui profert fructum gaudii nullo eum ad tristitiam provocante quan- do autem praesentia provocant eum ad tristandum vel ad pusillanimitatem <et morositatem> prodificatus autem ille perverbum in tantum proficit, ut etiam in tempore tristitiarum gaudeat et in tempore opprobrii vel castigationum glorietur et in omni tempore periculi memor sit eius quod est dictum Dsemper »semper «, beatus est huiusmodi Christianus, fructum gaudii ferens, etiam non in tempore ficuum.
Simihter in omnibusfructibus sancti spiritus est tractandum. vult enim Christus fideles suos meliores esse humana omni natura et exigit eos supra naturam
[*](4 Matth. 5, 45 — 23 I. Thess. 5, 16 — 29 ff Vgl. Orig. hom. XV, 6 in Jer. (III, 130, 18f): ἐγὼ δι᾿ αὐτὸν οὐκέτι εἰμὶ ἂνθρωπος, ἐὰν ἀκολουθῶ αὐτοῦ τοῖς λόγοις καλ.)[*](3 δίκαιος + ille lat. 7 σύκου H 7/8 τοὺς κορποὺς Μ 15 προκαλεῖται Ma 17 <καὶ> Koe, vgl. 24 εἴη + Christianus lat. 30 τῆς] omni lat. 31 θεὸς] Christus lat.)[*](1 morigeratvis B 2 avitem y* <L 10 gaudii <sps sci> ? Diehl, vgl. gr. 11 *** KI, vgl. gr. 14 <et > Diehl, vgl. gr. 15 provocatus L 19 et + ἀπλῶς gr. 20 dictum est L)et (ut ita dicam) opera dei magis quam hominum. propter quod <et> omnibus dicit, quoscumque ad beatitudinem vocat: »ego dixi: dii estis et filii excelsi omnes«; arguens autem eos, qui nolunt esse dii nec filii esse excelsi, <dicit>: »vos autem sicut homines moriemini«; in singulis enim quibusque peccatis, quando sumus »carnales et secundum hominem« ambulamus, nihil aliud operamur, nisi ut moriamur, et verum est quia »si secundum carnem« vivimus, »moriemur«, sicut docet apostolus.
[*](4 Ps. 81, 6 - 8 Ps. 81, 7 - 10 I. Kor. 3, 3 - 13 Rom. 8, 13 - 17 Marc. 11, 13 - ISff Vgl. Marc. 11, 20f — 27f Vgl. Orig. περὶ εὐχῇς 6, 4 (II, 313, 18ff) — 31 Vgl. zu dem Agraphon S. 571, 19)[*](3 οὑς] quoscumque lat. 13 κοὶ φανερὸν Mc a. R. H < Ma)[*](3 <et> omnibus Kl, vgl. gr. hominibus x 7 <dicit> Diehl Koe, vgl. gr. 12 aliud y* <L)Et cum venisset in templum, accesserunt ad eum docentem principes sacerdotum et seniores populi dicenies : in qua potestaie haec facis et et quis tibi dedit hanc potestatem ? respondens autem Iesus dixit eis : interrogabo vos et ego verbum unum, quod si dixeritis mihi, et ego vobis dico, in qua potestate haec facio : baptismum Iohannis unde erat ? de caelo an ex hominibus ? at illi cogitabant intra se dicentes : si dixerimus : de caelo, dicet nobis: quare ergo non credidistis ei ? si autem dixerimus : ex hominibus, timemus turbam; omnes enim habent lohannem sicut prophetam. et respondentes dixerunt lesu: nescimus. ipse autem ait eis: nec ego dico vobis, in qua potestate haec facio.
Tribus evangelistis idipsum quasi necessarium conscribentibus clignum est videre, quid intellegentes principes sacerdotum et seniores populi interrogaverunt
[*](2 Ὠριγένους] εὐαγγέλιον 4 vorher: Περὶ τῶν ἐπερωτησάντων τὸν κύριον ἀρχιερέων καὶ πρεσβυτέρων εἰπόντων· ἐν ποία ἐξουσία ταῦτα ποιεῖς; H περὶ τῶν ἐπερωτησάντων Ἰουδαίων τῶ Ἰησοῦ· ἐν ποία ἐξουσία ταῦτα ποιεῖς Μ a. R. von spater Hand)[*](4 et] XVIII. secundum mathm. In illo tempore L | venisset] venissent B+IesusL 9 — 26 respndens — facio] Omelia Origenis de eadem lectione L 13 baptismus B 17 ei non credidistis G 25 vobis dico G)<>
lesum, non unam interrogationem sed duas proponentes ei, unam quidem : in qua potestate facis haec ? alteram autem : quis tibi dedit hanc potestatem 1 et quid volens dominus propter hoc solum contra interrogavit, ut ne responderet ad interrogationem eorum. quoniam autem non sicut arbitrantur quidam, simplex est intellectus loci istius et facilis, sed mysterialis et altus, manifestum erit ex eo quod ostendemus. dicunt enim simpliciores quoniam <generales>, unam quidem dei alteram autem diaboli, principes sacerdotum et populi seniores interrogabant, in qua ex duabus his potestatibus illa prodigia faciebat et a quo eam accepit. ita dominus, ut ne ad interrogata eorum daret responsum, interrogavit econtra, simul ut et interrogatores argueret, quasi qui non recte fecerunt credere nolentes lohanni.
[*](8 πύσμα + eorum lat . 21/22 > Kl, vgl. lat. und S. 579, 9 vgl. gr. 21 γὰρ > Koe, vgl. lat.; vgl. gr. doch s. gr. Ζ. 18ff 29 ἀντιλογῆσαι una x Kl, vgl. lat. αὐτολογῆσαι M H)[*](2 ei <L 21 1. dicent ? Kl, vgl. gr. 22 > Diehl, vgl. gr. 27 illa Kl, vgl. gr. τὰ una x 31 interrogantes L)et ut abiceret interrogatores indignos a suo responso, ut videretur eis rationabiliter non respondere.
sed dicet aliquis eontra haec, quia ridiculum erat interrogare in qua potestate haec faceret lesus; nec enim poterat fieri, ut responderet quia in jjotestate diaboli, et non dicam : lesus hoc non responderet, sed nec ipse » homo peccati, qui adversatur et extollitur supra omne quod dicitur deus aut quod colitur«, responderet quod erat verum, quoniam in potestate diaboli facit omnes virtutes et »signa et prodigia«, quibus <terreat et> seducat »si possibile est et electos« dei. si ergo nec ille diceret se in potestate diaboli facere signa et prodigia mendacia »in omniseductione inicjuitatis his qui pereunt«, quanto magis dominus et salvator nequaquam (etsi non interrogasset econtra) ahud aliquid responderet, nisi iyi jJotesiate dei ? ad talem ergo manifestissimam rationem horum et illos interrogare et Christum [*](15 II. Thess. 2, 3f — 21ff Vgl. Marc. 13, 22 - 25 ff Vgl. II. Thess. 2, 9f) [*](22 καταπλήξεται Diehl καταπλήσσεται MH 23. 31 δὲ] ergo lat. 28 ἐπιτελούμενα <lat. | ὁ + dominus et lat. 29 οὐκ ἂν] nequaquam lat. 30 ἀλλ᾿ ὅτι M | τῇ + potestate lat.) [*](5 abigeret B 18 responderet <interrogattoribus> ? Kl, vgl. gr. 21 <terreat et> Diehl, vgl. gr.)
Vide ergo, ne forte sic intellegatur hic locus.
[*](28 ff. 37 Vgl. Kol. 2, 3 — 32 II. Kor. 12, 4 — 34 I. Kor. 2, 7)[*](2 <πανυ> εὔηθες Koe, vgl. lat. 26 περιεχούσι H)[*](1 vile x* utile ρ 16 quid + est B 20 >si Koe)sunt potestates diversae, quae generaliter quidem sunt duae: una ex parte dei, altera ex parte diaboli, specialiter autem plures et inconsiderabiles. de quibus apostolus Cliristum glorificans scribit ad Colossenses, dicens omnia in eo esse creata »quae in caelis sunt et in terris, sive visibilia sive invisibilia, sive sedes sive dominationes sive principatus sive <potestaes«> non dixit unum principatum aut unam dominationem aut unam sedem aut unam potestatem, sed multas.
[*](19 Kol. 1, 15-17)[*](7 ἰδικῶς H)[*](7/8 inconsiderabiles y* incom- parabiles L 22 creata y* Pasch secreta L)et sicut sunt in parte dei, ita sunt et in parte diaboli multi principatus, multae potestates, sicut testatur apostolus dicens: »non est nobis conluctatio cum carne et sanguine, sed adversus principatus et potestates, adversus rectores huius mundi tenebrarum harum, adversus spiritalia nequitiae in caelestibus«. ego autem arbitror, quoniam et omnia eorundem nominum sunt apud diabolum quaecumque sunt apud deum; et est fortepotestas expotestatibus universis quae ipsi Christo ministra <ba> aha autem quaeprophe-
[*](6f Vgl. Hebr. 5, 11 - 14 Vgl. II. Thess. 2, 3 var. lect. - 15 Vgl. Matth. 25, 41 - 16 ff Vgl. Eph. 6, 12 - 24ff Vgl. Eph. 6, 12)[*](2 τοῦ <M 15/16 im gr. ist vermutlich das ganze Zitat lat. Z. 14—21 ausgefallen Koe 30 ἐστι + καὶ H)[*](12 et X Pasch < ρ 34/ 35 ministra <ba>t Kl)<> <>
tis cooperabaturfacientibus signa, et non omnibus una potestas, sed alia forte istis, alia autem illis,- secundum dignitatem fidei eorum, quam solus sciebat deus. et nec in omnibus virtutibus faciendis una eademque potestas coopera- batur, sed in quibusdam quidem haec, in quibusdam autem alia: et ad res forsitan inferiores inferior, ad res autem eminentiores eminentior. principes ergo sacerdotum et seniores populi cognoscentes plura de potestatibus et gradibus sacramentorum caelestium, sive ex traditione maiorum, sive de secretis quibusdam (utrum autem rationabiliter aut inrationabiliter <nescio>) excitati videbant multa prodigia facientem non sine potestate aliqua ei subiecta, et ideo potestatis illius speciem et proprietatem volebant audire a Christo.
Et si quidem fuissent principes sa- cerdotum aliqui sancti (qualis fuit Aaron vel Eleazar vel Phinees ve]
[*](17 <καὶ —μυστηρίων> Kl nach Koe, vgl. lat. 19 παραδόσεων] traditione maiorum lat. παραδόσεω<ς Koe • | εἴτε καὶ] Κl 21 καὶ ἀλόγως Κl nach Hu, vgl. lat. ἀναλόγως M H 22 Ἰησοῦν Kl, vgl. lat. θ#x772;ν#x772; Μ H Tct] multa lat. 25 <καὶ τὴν Diehl Kl Koe, vgl. lat. 26 τοῦ < H 28 αὐτῆς Μ)[*](22 <nescio> Kl, vgl. gr. 31 <et beati> Diehl, vgl. gr.)<>
quicumque eorum, qui bene functionem suam consummaverunt) quasi non temptantibus sed discere cupientibus et dignis huiusmodi scientia sine dubio declarasset mysteria potestatum et differentias earum, et de contrariis quoque potestati- bus rationem et differentias earum manifestasset.
[*](4f Vgl. Num. 11, 16 - 10 f Vgl. Joh. 21, 25 - 22 Gal. 3, 19 - 23 Hebr. 2, 2 — 30ff Vgl. Ex. 7, 10f)[*](16 εἴτε1 + κοὶ H 17/18 διεξώδευσεν H 23 τῶ Kl τὸ M H 21 ὁ < Μ 27 νόμῳ] λόγω M 30 ἐναντίαις > Kl)[*](13 mysteria] lat. las μυστηρίων st. μακαρίων Koe)<>
[*](2ff Vgl. Ex. 7, 12 - 5 Vgl. Ex. 4, 6 — 7ff Vgl. Ex. 7, llf. 22 usw. — 16f Vgl. Ex. 14 — 19f Vgl. Ex. 15, 23ff - 22 Vgl. Ex. 16, 35 — 23 f Vgl. Ex. 16, 13 usw. - 26 ff Vgl. Ex. 16, 20)[*](7 μωυσέος Μ H 17 καὶ <τῇ> Koe 23 <ἄν> Diehl 31 f M 32 παρεστάνειν Μ)̔́-
Quoniam autem illic principes sacerdotum et jjopuli seniores non fuerant digni talia audire mysteria, steria, propterea non eis dat responsum sed contra interrogat, ut propter hoc, quod non respondent ad interrogationem sibi propositam de lohanne, rationabiliter nec ipse respondeat eis.
[*](6f Vgl. Jos. 10, 12 — 7f Vgl. Jos. 3, 14ff — 9f Vgl. Jos. 5, 11 — 11ff Vgl. Jud. 6 usw.; 13 usw. — 14ff Vgl. I. Regn. 3 usw.; III. Regn. 18 usw.; IV. Regn. 2 usw.; 20)[*](28 τοιούτων + audire lat. 31 τὰ] interrogationem sihi propositam lat.)[*](26 illic Kl, vgl. gr. illi x 30 interrogat R G interrogavit B L)<> <>
quaero autem si unusquisque eorum, qui signa fecerunt in aliqua potestate, utrum in una fecerunt semper, aut in primis <quidam> quidem in ista, proficientes autem in alia potestate maiore. tamen salvator videtur in una potestate universa fecisse, quam accepit a patre; nam hoc quod respondit dicens: nec ego vohis dico in qua potestate facio haec, docet quoniam in potestate quidem una fecit. in quali autem potestate non declaravit, nec proprietatem eius manifestavit nec eminentiam, quam habebat illa potestas super ahas potestates, in quibus ante eum prophetae fecerant virtutes. et nunc in templo ecclesiae Christus habetur et docet in eo, et sunt cuidam principes sacerdotum similes principibus ilhs et seniores similes senioribus ilHs, et interrogant lesum et non accipiunt responsum ab eo, quia non sunt digni scire quae cupiunt. item quaero, utrum volens eos lesus a se removere, fortuito hanc eis interrogationem proposuit de lohanne, tamquam si aham quamcumque interrogationem propo- [*](3 〈ἀεὶ〉 Diehl Koe, vgl. lat. 5 ἔν τινι] in alia potestate lat. 6 ἔοικε μιᾶ H | ταῦτα] universa lat. 10 <μιᾷ> Diehl Kl Koe, vgl. lat. 11 δὲ + potestate lat. 13 καὶ] οὐδ᾿ Koe, vgl. lat. 20 πεποιήκεισαν + virtutes lat. 24/25 πυνθάνετα Μ 29 ἀποτίσασθαι M a w. e. sch.) [*](4 <quidam> Diehl, vgl. gr. 6 maiori x 9 respondit y* respondet L 19 supra G 20/21 fecerant Kl, vgl. gr. fecerunt x 23 eo Koe, vgl. gr. ea x)
Quid autem vobis videtur: [*](8 Matth. 3, 3 Parr. — 13 Marc. 1, 2) [*](13 ἀποστέλλω H 19 διὰ] secundum lat. 30 vorher: Περὶ τῶν δύο υἱῶν παραβολὴ τῶν εἰς τὸν ἀμπελῶνα ἀποστελλομένων παρὰ τοῦ πατρός H περὶ τῶν δύο τέκνων τῶν <μ> τὸν ἀμπελῶνα ἐργάζεσθαι Μ a. R. von spater Hand | ἄνθρωπος + quidam lat.) [*](9 viam Koe, vgl. gr. vias x 30 quid — videtur y* XVIIII secun- dum mathm. In Ulo tempore dixit lesus discipvihs suis parabolam hanc L)
Solus Matthaeus hanc parabolam scribit, sicut mihi videtur continentem Israel non credentem verbis dei et de populo credituro ex gentibus; isti sunt enim filii duo quos habuit deus, quasi homo morem hominum gerens. hic ergo accedens ad primum, quem »adquisivit« »in «, »praecognovit et praefinivitu, dixit
[*](22—589,4 Vgl. Cc Nr. 54 Or. II 241, 3—8 - 27 f Vgl. Deut. 1, 31 — 29/30 Vgl. Deut. 32, 6; Ps. 73, 2 — 30f Vgl. Rom. 8, 29)[*](4 <μου> υ, vgl. lat. u. S. 588, 3 18/19 μετεμελλήθητε Μ 25 πιστεύσοντος Koe, vgl. lat. πιστεύσαντος MH 29/30 ἐκτήσατο] προεκτίσθαι Cc Nr. 54 Π)[*](3 operare Koe operari x 5 ille — ei y(*) et reliqua. Omelia Origenis cle eadem lectione L 14 autem] 1 enim ? Ml, 23 1. continentem <verbum > Israel non credente ? Kl, vgl. gr.)́ <> <> <>
ad eum : fili, vade hodie et operare in vineam nieam. et distulit fugiens hanc vineampropter aestum qui habetur in ea et labores, et dixit: nolo, postea circa consummationem paenitens quod dixerat patri suo: nolo, venit in vineam et operatus est voiuntatem pjatris. quando autem primus respondit: nolo, accessit pater ad alterum et similiter dixit. <ita> secundus dem respondit : etiam, domine, non autem venit ad vineam verbi et in agrum patris. et manifestum, quoniam qui dixit: nolo, postea autem conpunctus abiit et operatus est in vineam, voluntatem patris inplevit non verbis sedfactis; qui autem verbis promisit non autem fecit operibus, negavit voluntatem facere patris. vide autem si potes uti parabola ista ad eos, qui modicum quidem aut nihil promittunt, neque Virginitatem neque alium secundum evangelium spiritalem actum, operibus autem ostendunt quod nec ab initio usque ad verba promiserunt. [*](5 Vgl. Matth. 20, 12) [*](17 τὸν] τῶν H a 22 <οὐ λόγῳ, > Koe, vgl. lat. 23 γὰρ] autem lat. 28 ἐπαγγελομένους Μ 30 <πνικὴν> Kl. vgl. lat. 32 Koe ὧ M H 33 ἐπηγγειλα<ν> vgl. lat. I λόγων <περὶ> Κoe) [*](11 <ita> Kl, vgl. gr. 14 + est B L 17 vinea G L 28 adque ad verbis G ad verbum L)