In Jeremiam (Homiliae 12-20)
Origen
Origenes. Origenes Werke, Volume 3. Klostermann, Erich, editor. Leipzig: Hinrichs, 1901.
(19,) »Ἀθεσίαν καὶ ταλαιπωρίαν ἐπικαλέσομαι«. θεὸν ἐπικαλεῖται ὁ δίκαιος, τὴν σοφίαν ἐπικαλεῖται καὶ ὁ ἄδικος· »ἔσται γὰρ« φησὶν [*](5 II Kor. 2, 2. — 12 Vgl. Matth. 7, 14. — 15 Luk. 6, 25. — 19 Matth. 8, 12 Luk. 13, 28 u. ö. — 24 Psal. 6, 7. — 26 Psal. 41, 4. — 35 Prov. 1, 28.) [*](1 φέλιμον S* ὡφελιμον Scorr. | 2 εἰ—οἶδα Streichen Gh Co | 6 γε Gh τε S | 9 κινοῦσιν S | 10 ὅταν Koetschau vgl. S. 187,1 | streicht Gh Co | 15 οὐαὶ Hu οἷα S | 16 βουλομένῳ GhCo βουλομένου S | 26 ἐγενήθη V ἐγεννήθη S(nur cod. 184 der LXX).)
Θέλω παράδειγμα δοῦναι ἀπὸ τῆς γραφῆς δικαίου τοῦ συνθήκας ἀθετοῦντος, ἵνα παραστήσω πῶς ἐκεῖνος τῷ ἔργῳ ἀθεσίανἐπεκαλέ- σατο. Ἰουδὴθ συνθήκας ἔθετο πρὸς τὸν Ὁλοφέρνην ὥστε τοσῶνδε [*](3 Joel 2, 32. — 10 ff. 17 Vgl. Matth. 7, 13. — 13. 17 Vgl. Matth. 7, 14. — 18/19 Röm. 7, 24. — 22 Röm. 7, 24. — 24 Röm. 7, 24. — 33ff. Vgl. Judith 12, 6. 7. 14.) [*](1 ὅταν] ὅτε S LXX cod. 297 | 5 θεὸν V Co θεῶ S | 6 ἐπικαλεῖ Ἱερεμίας ὅτι ἐπαγγέλλει Co |14—24 Hierzu Fragm. 83 in C: Τίς — μέλλοντι | 18 λέγω Ru λέγων S | 23 φιλοσωματῶν] φιλοσώματος C | 26 οὖν] οὐ Co | νοῆσαι Gh Co | 33 Ἰουδὴθ] so auch de or 13, 2 (Orig.II, 326, 22), in Joh. Tom(Br I, 86, 23 vgl. Anm.),ep.ad Afric.(Lo 17, 42).)
»Ἀθεσίαν καὶ ταλαιπωρίαν ἐπικαλέσομαι«. ἵνα δὲ μᾶλλον νοήσῃς τὸ »ταλαιπωρίαν ἐπικαλέσομαι«, διαγράψω τι γινόμενον τοῖς ἀσκηταῖς. πολλάκις γὰρ παρακειμένου τοῦ γῆμαι καὶ μὴ ἔχειν πρᾶγμα ἐπανισταμένης τῆς σαρκὸς τῷ πνεύματι, αἱρεῖταί τις οὐ καταχρήσασθαι τῇ τοῦ γαμεῖν ἐξουσίᾳ, ἀλλὰ ταλαιπωρεῖν καὶ κάμνειν, >ὑπωπιάζειν τὸ σῶμα νηστείαις καὶ δουλαγγεῖν αὐτὸ< >ἀποχαῖς τοιῶνδε βρωμάτων<, καὶ παντὶ τρόπῳ >τῷ πνεύματι τὰς πράξεις τοῦ σώματος [*](10 Vgl. Gen. 3, 1—5 (oder Apokryphen?). — 13 Gen. 3, 15. — 18 Matth. 6, 24. — 19 Vgl. Matth. 6, 24 Luk. 16, 13. — 20 Vgl. in I Kor. 12, 6 (Cat. Cram. V, 227, 25ff.): ἔστι τις αἵρεσις ἥτις οὐ προσίεται τὸν προσιόντα, εἰ μὴ ἀναθεματίσῃ τὸν Ἰησοῦν· καὶ ἡ αἵρεσις ἐκείνη ἀξία ἐστὶ τοῦ ὀνόματος οὗ ἠγάπησεν· ἔστι γὰρ ἡ αἵρεσις τῶν καλουμένων Ὀφιανῶν οἵτινες οὐ θεμιτὰ λέγουσιν εἰς ἐγκώμιον τοῦ ὄφεως, ὅς ἐπικατάρατός ἐστιν ἀπὸ τοῦ θεοῦ. Vgl. c. Cels. 6, 28 (Orig. II, 98 14ff.): οἱ τὰ τοῦ ὄφεως ἑλόμενοι ὡς καλῶς τοῖς πρώτοις ἀνθρώποις συμβουλεύσαντος . . . . . καὶ Ὀφιανοὶ διὰ τοῦτο καλούμενοι τοσοῦτον ἀποδέουσι τοῦ εἶναι Χριστιανοὶ κτλ. — 25 Vgl. I Kor. 9, 5. — 26 Vgl. Gal. 5, 17. — 27 Vgl. I Kor. 9, 27. — 28 Vgl. I Tim. 4, 3. — 29 Vgl. Röm. 8, 13.) [*](24 τι] τί Gh τὸ Diels Koetschau ὅτι S* τοῖς Scorr. | 26 αἱρεῖται Co ἀρεῖται S | 27 ὑποπιάζειν S* ὑπωπιάζειν Scor.)
(19,) »Ὅτι ἐγενήθη λόγος κυρίου ἐμοὶ εἰς ὀνειδισμόν«. μακάριος Ἱερεμίας μὴ ἔχων ἄλλον ὀνειδισμὸν ἢ τὸν λόγον τοῦ κυρίου. ἡμεῖς δὲ οἱ τάλανες ἔχομεν ὀνειδισμοὺς οὐ διὰ τ[ον λόγον τοῦ κυρίου, ἀλλὰ διὰ τὰ ἡμέτερα ἁμαρτήματα, καὶ ὀνειδιζόμεθα ἐφ᾿ οἷς πταίομεν καὶ ἐπταίσαμεν, καὶ λοιδορούμενθα ἐπὶ ταῖς κακίαις ἡμῶν. ὁ δὲ σωτῆρ οὐ τοιούτους ἡμᾶς ὀνειδισμοὺς θέλει ὀνειδίζεσθαι λεγωσι »μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ῥῆμα καθ᾿ "θμῶν ἕνεκεν ἐμοῦ«. »χάρητε ἐν ἐκείνῆ τῇ ἡμέρᾳ καὶ σκιρτήσατε«. >ὁ λόγος< οὖν φησι >τοῦ κυρίου ἐγενήθη ἐμοὶ εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς χλευασμὸν πᾶσαν ἡμέραν<.
Εἶτα κατανόησον ὥς εἰσιν οἱ προφῆται εὐγνώμονες ἄνθρωποι, καὶ οὐκ ἀποκρυπτόμενοι τὰ ἴδια ἁμαρτήματα ὡς καὶ ἡμεῖς, καὶ λέγοντες οὐκ ἐπὶ τῶν τότε μόνον, ἀλλ᾿ ἐπὶ πασῶν τῶν γενεῶν εἰ ἡμαρτήκασι. κἀγὼ μὲν ὀκνῶ ἐξομολογήσασθαί μου τὰ ἁμαρτήματα ἐπῖ τῶν ὀλίγων ἐνταῦθα, ἐπεὶ μέλλουσί μου καταγινώσκειν οἱ ἀκούοντες. ὁ δὲ Ἱερεμίας τι παθὼν ἁμαρτητικὸν οὐκ ᾐδέσθη, ἀλλὰ ἀνέγραψεν αὑτοῦ τὴ ἁμαρτίαν· ἁμαρτία γὰρ ἦν τὸ ἐπιφερόμενον ἐν τῷ »καὶ εἶπα· οὐ μὴ ὀνομάσω τὸ ὄνομα κυρίου, καὶ οὐ μὴ λαλήσω ἔτι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ«. ἐδιδάχθης >πάντα ἐν ὀνόματι ποιεῖν κυρίου<, ἐν ὀνόματι θεοῦ πράττειν· σὺ δὲ λέγεις· »μὴ ὀνομάσω τὸ ὄνομα κυρίου«; ἀλλὰ ποῖον ὄνομα μέλλεις ὀνομάζειν; »ὄνομα θεῶν ἑτέρων οὐκ ἀναμνήσεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν«, καὶ λέγεις· »οὐ μὴ ὀνομάσω τὸ ὄνομα κυρίου, κὰι οὐ μὴ λαλήσω ἔτι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ«; λέγει οὖν πεπονθώς τι ἀνθρώπινον, ὃ καὶ ἡμεῖς κινδυνεύομεν πολλάκις πεπονθέναι. καὶ μάλιστα εἴ τις σύνοιδεν ἑαυτῷ διὰ τὴν διδασκαλίαν ποτὲ [*](6 Vgl. Jerem. 16, 1. 2. — 14 Matth. 5, 11. — 16 Luk. 6, 23. — 19ff. Vgl. Chrysost. (Gh II, 503): ὅρα φιλοσοφίαν, πῶς ἐλάττωμα τηλικοῦτον οὐκ ἀπέκρυψε, πῶς τὴν ἀσθένειαν οὐ συνεκάλυψε τὴν ἑαυτοῦ. — 27 Vgl. Kol. 3, 17. — 29 Exod. 23, 13.) [*](5 ἡ streicht Co | 9. 17 ἐγενήθη V ἐγεννήθη S | 19 εὐγνώμονες V2Co εὐγνώμονοι SV* | 20 καὶ2] 〈 Co | 24 αὑτοῦ Gh αὐτοῦ S | 27 ἐδιδάχθης Gh ἐδιδάχθη S | 28—S. 190, 19 Hierzu Fragm. 84 in C: Οὐκ—εἰσπραττόμενος | 30 ἐν—ὑμῶν]〈 LXX | 32 κινδυνεύομεν πολλάκις πεπονθέναι] ἔσθ᾿ ὅτε κινδυνεύοντες πάσχομεν C.)
Ἀλλ᾿ ἐπὶ τούτῳ ἀγαθὸς κύριος ὁ κωλύων τὰς τοιαύτας ἁμαρτίας τῶν τηλικούτων. οὐκ ἀφῆκε τὸν προφήτην ἀληθεῦσαι εἰπόντα τὰ προκέιμενα, ἀλλὰ καὶ ἐν τούτῳ ἀθεσίαν ἐπικαλέσασθαι καὶ ἀθετῆσαι τὸ εἰρημένον πεποίηκεν Ἱερεμίαν. εἶπε μὲν γάρ· »οὐ μὴ ὀνομάσω [ἔτι ἐπὶ τῶι ὀνόματι] τὸ ὄνομα κυρίου, καὶ οὐ μὴ λαλήσω ἔτι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ«. »ἐγένετο« δέ φησιν »ἐν τῇ καρδίᾳ μου ὡς πῦρ καιόμενον, φλεγόμενον ἐν τοῖς ὀστέοις μου, καὶ παρεῖμαι πάντοθεν καὶ οὐ δύναμαι φέρειν«. ὁ λόγος ὁ τοῦ κυρίου γέγονε καίων αὐτοῦ τὴν καρδίαν. »καὶ ἐγένετο ἐν τῇ καρδ΄{α μου ὡς πῦρ φλεγόμενον, καιόμενον ἐν τοῖς ὀστέοις μου«. ἀπέβαλε τὴν ἀμαρτίαν ἣν πεποίηκεν εἰπών· »οὐ μὴ ὀνομάσω τὸ ὄνομα κυρίου, καὶ οὐ μὴ λαλήσς ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ἔτι«, και ἀπέβαλε τὴν ἁμμαρτίαν Ἱερεμίας ἅμα τῷ εἰπεῖν. εἴθε κἀγώ, ἅμα τῷ ἁμαρτῆσαι καὶ εἰπεῖν λόγον ἁμαρτητικόν, ᾐσθαννόμην ὅτι 〉γέγονε πῦρ ἐν τῇ καρδίᾳ μου καιόμενον καὶ φλεγόμενον ὥστε με μὴ κύνασθαι φέρειν〈.
Μέλλει τι ὁ λόγος τολμᾶν, οὐκ οἶδα δὲ εἰ συμφέρον τῷ τοιούτῳ ἀκροατηρίῳ καὶ ὁ λόγος τολμᾶν, οὐκ οἶδα δὲ εἰ συμφέρον τῷ τοιούτῳ ἀκροατηρίῳ καὶ τοιούτωι· εἴρηκέ τι εἶναι εἶδος πυρός, πυρὸς οὐκ αἰσθητοῦ, κολάζοντος τὸν κολαζόμενον τῷ πόνῳ εἰς τὸ μῆ φέρειν αὐτόν. εἶπε γάρ· »ἐγένετο ἐν τῇ καρδίᾳ μου ὡς πῦρ φλεγόμενον« καὶ »καιόμενον« οὐκ ἐν τῇ καρδίᾳ μου μόνον ἀλλλὰ καὶ «ἐν τοῖς ὀστέοις μου, καὶ παρεῖμαι πάντοθεν καὶ οὐ δύναμαι φέρειν«. ἐγὼ φοβοῦμαι μὴ τοιοῦτόν ἐστι τὸ ἀποκείμενον ἡμῖν, πῦρ γινόμενον, ὡς ἐν τῇ καρδίᾳ γέγονεν Ἱερεμίου. οὐ πεπόνθαμεν δὲ αὐτό. εἰ ἐπεπόνθειμεν τοῦτο, καὶ προέκειτο τὰ δύο πυρά, τοῦτο τὸ πῦρ καὶ τὸ ἔξωθεν πῦρ ὃ βλέπομεν ἐπὶ τῶν καιομένων ὑπὸ τῶν ἡγουμένων τῶν ἐθνῶν, εἱλόμεθα ἂν ἐκεῖνο μᾶλλον τὸ πῦρ ἢ τοῦτο. ἐκεῖνο μὲν γὰρ καίει τὴν ἐπιφάνειαν, τοῦτο δὲ καίει τὴν καρδίαν, καὶ ἀρξάμενον ἀπὸ τῆς [*](2 Vgl. Bornemann, In investiganda monachatus origine etc. Gottingae 1885 s. 35. — 32f. Vgl. Matth. 10, 28 Luk. 12, 4. 5?) [*](2 καὶ ἐν πράγμασιν Gh μισητὸς Co | 3 τὸν λόγον Gh τῶν λόγον S | 4 καὶ] + τὴν Co | 6 ἔτι Lo | 7 ἀγαθὸς κύριος] ὡς ἀγαθὸς ὁ θεὸς C | 11 τὸ ὄνομα Co (vgl. Gh) statt: ἔτι ἐπὶ τῷ ὀνόματι S (Emendation zu Z. 6 Diels) | 15 ἐν τῇ] ἡ S | 16 ἀπέβαλε Blass ὑπέβαλε S | 18 ἀπέβαλε V1 a. R. Co ἀπέλαβε S | 23 καὶ τοιούτωι streicht Gh | 24 τῷ πόνῳ] τοῦ πόνου S τοιούτῳ πόνῳ Gh.)
(19)9. Τίς ἄξιος ἤδη λαβεῖν ἐκεῖνο τὸ πῦρ ἐν τῇ καρδίᾳ, ἵνα μὴ ἐκεῖ αὐτὸ λάβῃ; θέλω διαγράψαι τίς ἐστιν ὁ ἔχων τοῦτο τὸ πῦρ ἐν τῇ καρδίᾳ. διάγραψόν μοι δύο ἡμαρτηκότας τὴν αὐτὴν τῷ γένει ἁμαρτίνα, τὴν μιαράν, τὴν ἀκάθαρτον πορνείαν, καὶ ἐν τούτοις τοῖς δύο τοῖς πεπορνευκόσι τὸν μὲν ἕτερον μὴ λυπούμενον μηδὲ ὀδυνώμενον μηδὲ δακνόμενον, ἀλλὰ τὸ εἰρημένον ἐν Παροιμίαις περὶ τῆς πόρνης γυναικὸς πάσχοντα, »ἥτις ἐὰν πράξῃ, ἀπονιψαμένη οὐδέν φησι πεπραχέναι ατοπον«. ἴδε μοι τὸν ἕτερον μετὰ τὸ πτῶμα μὴ δυνάμενον στέγειν, ἀλλὰ κολαζόμενον τὴν συνείδησιν, βασανιζόμενον τὴν καρδίαν, φαγεῖν καὶ πιεῖν οὐ δυνάμενον, οὐ κρίσει νηστεύοντα ἀλλὰ ἀλγηδόνι τῆς μετανοίας. διάγραψόν μοι τὸν τοιοῦτον >ὅλην τὴν ἡμέραν σκυθρωπάζοντα καὶ καταπονούμενον καὶ πορευόμενον, ὠρυόμενον ἀπὸ στεναγμοῦ τῆς καρδίας αὐτοῦ, βλέποντα αὐτοῦ τὴν ἁμαρτίαν ἐνώπιον αὐτοῦ< διὰ παντὸς ἔμπροσθεν ἐλέγχουσαν. καὶ ἴδε τὸν τοιοῦτον οὐκ ἐπὶ μίαν ἡμέραν οὐδὲ ἐπὶ μίαν νύκτα, ἀλλ᾿ ἐπὶ χρόνον πολὺν κολαζόμενον. τίνα τῶν δύο προκρίνεις; τίνα λέγεις ἐλπίδας ἔχειν παρὰ θεῷ; ἆρ᾿ ἐκεῖνον τὸν πορνεύσαντα καὶ μὴ φροντί- [*](1 vgl. Hebr. 4,12? — 9 Luk. 12,49.— 12 Vgl. Resch TU X, 3, 270ff.— 13 Luk. 24,32. — 15 Luk. 24,32. — 18ff. Vgl. in Psal. 37 Hom. 1,3 (Lo 12,249): Sunt quidam, qui cum pecaverint .... ita vivunt, quasi nihil omnino commiserint ... Cum vero post dictum [ l. mit Merlin.: delictum] quis consumitur et caffligitur pro delicto suo et conscientiae stimulis agitur, mordetur sine intermissione atque occultis confuationibus impugnatur, iste etc. — 22 Prov. 24,55. — 23 Vgl. Sir. 8,17? — 24 Vgl. Psal. 34,13? — 26 Vgl. Psal. 37,7. 9. 10.) [*](4 δύναται S* δύναμαι Scorr. | τούτῳ τῷ Gh τῶι τοιούτωι S | 5 τὸν Blass | ὁ2 Gh ὃν S | 10 αὐτοῦ Gh αὐτὸ S | 12 Κλεόπας Blass Κλεώπας S, so auch Z. 15 S. 192,13.)
»Καὶ ἐγένετο ἐν τῇ καρδίᾳ μου ὡς πῦρ καιόμενον, φλεγόμενον ἐν τοῖς ὀστέοις μου, καὶ παρεῖμαι πάντοθεν καὶ οὐ δύναμαι φέρειν, ὅτι ἤκουσα ψόγον πολλῶν συναθροιζομένων κυκλόθεν«. ὁ ἄμεμπτος, ὁ μακάριος Ἱερεμίας (καθ᾿ ὑπεξαίρεσιν λέγω τούτου τοῦ μικροῦ ἁμαρτήματος καὶ εἴ τι ἄλλο βραχὺ πεποίηκεν) ἐψέγετο ὑπὸ πολλῶν. ἀλλ᾿ ὁ ὑπὸ τῶν πολλῶν ψόγος αὐτῷ ἐγκώμιον παρὰ θεῷ ἦν. ἔλεγον γὰρ οἱ ψέγοντες· »ἐπισύστητε, καὶ ἐπισυστῶμεν αὐτῷ πάντες ἄνδρες φίλοι αὐτοῦ· τηρήσατε τὴν ἐπίνοιαν αὐτοῦ, καὶ ἀπατηθήσεται«. ἄλλην ἀπάτην ἐβούλοντο αὐτὸν ἀπατῆσαι ὀλέθριον, ἐναντίαν τῇ ἀπάτῃ περὶ ἧς εἶπεν· »ἠπάτησάς με, κύριε, καὶ ἠπατήθην«. λέγουσι δὲ οὗτοι οἱ ἐπισυνιστάμενοι αὐτῷ· »καὶ δυνησόμεθα αὐτῷ, καὶ ληψόμεθα τὴν ἐκδίκησιν ἡμῶν ἐξ αὐτοῦ«. οἴονται ἠδικῆσθαι οἱ ἐλεγχθέντες ἐπὶ ταῖς ἰδίαις ἁδίαις ἁμαρτίαις καὶ διὰ τοῦτο οἰηθέντες ἠδικῆσθαι λέγουσι· »ληψόμεθα τὴν ἐκδίκησιν ἡμῶν ἐξ αὐτοῦ«. τοιοῦτόν τι πεποιήκασιν καὶ οἱ τὸν Ἡσαΐαν πρίσαντες· ὡς ἀδικηθέντες γάρ (ἐπειδήπερ αἰ προφητεῖαι ἐπέστρεφον αὐτοὺς καὶ ἐκόλαζον αὐτούς, ἢλεγχον, ἐπετίμων) ἔπρισαν αὐτὸν καὶ κατεδίκασαν αὐτοῦ ψῆφον θανατικήν.
Ἀλλά φησιν ὁ Ἱερεμίας ἐπὶ τούτοις τοῖς ἐπισυστᾶσι· »καὶ κύριος μετ᾿ ἐμοῦ καθὼς μαχητὴς ἰσχύων«. ἐὰν γενώμεθα ὁποίους ἡμᾶς εἶναι [*](1 Vgl. Eph. 4,19. — 9 Vgl. II Kor. 2,7.8. — 12 Vgl. Luk. 24,32. — 30ff. Vgl. Hebr. 11,37.) [*](3 ἐλπίδων] ἐλπίζων Gh δῆλον ὅτι ἐλπίδων κρειττόνων Co; vielleicht: ἐλπίδας ἔχων? vgl. S. 191,31 60,28 | τοῦ τῆς λύπης Koetschau τῆς λύπης τοῦ S | 5 τοσοῦτος Koetschau vgl. Z. 3 | 8 λύπῃ Co ἡ λύπη Gh λύπη S | 18 κυκλόθεν vgl. S. 173,18 κύκλωθεν S | 21 ὑπὸ Gh ἐπὶ S | 23 καὶ] so nur cod. 144 der LXX; S. 173,19 u. LXX: εἰ |30 καὶ οἱ] οἱ καὶ S, kaum haltbar.)
»Κύριος« οὖν »τῶν δυνάμεων« μεθ᾿ ἡμῶν, »δοκιμάζων δίκαια, συνίων νεφροὺς καὶ καρδιας«. ὁ κύριος δοκιμάζει μὲν δίκαια, ἀποδοκιμάζει δὲ ἄδικα, καὶ ἔστιν, ἵν᾿ οὕτως ὀνομάσω, τραπεζίτης δικαίων καὶ ἀδίκων· οὗτος δὲ ὁ κύριος καὶ »συνίων« ἐστὶ »νεφροὺς καὶ καρδίας«. ζητῶ τί διαφέρει τὸ >συνιέναι νεφροὺς καὶ καρδίας<, ἄλλο τὸ >ἐτάζειν καρδίας καὶ νεφρούς<. οὐ πάντων ἐτάζει καρδίας καὶ νεφρούς, ἀλλὰ τῶν ἡμαρτηκότων· ἐφίστημι γὰρ τῷ σημαινομένῳ τοῦ ἐτάζειν, ὅπερ λέγεται ἐν τῷ βίῳ τούῳ ἐπὶ τῶν βασανιζομένων. ἐπὶ τοῖς δικαστηρίοις οἱ μὲν ἐτάζουσιν, οἱ δὲ ἐτάζονται, οἱ δέ εἰσι καὶ ἐν πόνοις βαρυτάτος. δὲ μόνος καινὸν ἔχει τρόπον ἐτασμῶν, ἐτάζων γάρ ἐστι καρδίας, καὶ μόνῳ τῷ κυρίῳ πρόσεστι τὸ ἐξετάζειν καρδίας καὶ νεφρούς. λῃσταὶ ἐνταῦθα ἐτάζονται κατὰ πρόσταξιν [*](17 Röm. 11,20.21. — 27 Vgl. Psal.7,10.—29 Vgl. Hesych.: ἢτασεν ἐβασάνισεν.) [*](4—6 οἱ — ἁμαρτίας] offenbare Dublette von Z. 12—14 und hier nicht passend 9 ἐπισύστητε V Co vgl. S. 192,22 | 15 οἴονται Gh Co οἷον S | 21—S. 194,7 Hierzu Fragm. 85 in C: Ὡς—ἐτασμῷ | 25—27 ζητῶ—νεφρούς] διαφέρει δὲ τὸ συνιέναι τοῦ ἐτάζειν νεφροὺς καὶ καρδίας C; od. ist hinter συνιέναι Z. 25 zu ergänzen: τοῦ ἐτάζειν resp.: νεφροὺς καὶ καρδίας, τοῦ ἐτάζειν? | 30 οἱ μὲν] ὅπου οἱ μὲν Co.)