Fragmenta

Re 1 Ὅτι οὐδὲν ὄνομα μεῖζον ᾿Ιησοῦ τῶν ἐπὶ τῆς γῆς ὀνομασθέντων γέγονεν, μαρτυρεῖ μὲν τὸ Εὐαγγέλιον ἔνθα »ὁ ἄγγελος« τῇ Μαριὰμ »μὴ φοβοῦ« ἔφη »εὐρες γὰρ χάριν παρὰ τοῦ θεοῖ. καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν. οὗτος ἔσται μέγας, καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται«· δῆλον δέ ἐστιν καὶ ἀπὸ τῆς τοῦ Ζαχαρίου προφητείας, πάλαι περὶ τοῦ ὀνόματος τούτου προφητευσάσης, »ἔδειξεν« γάρ »μοι« φησὶν »κύριος Ἰησοῦν τὸν ἱερέα τὸν μέγαν, ἑστῶτα πρὸ προσώπου ἀγγέλου κυρίου καὶ ὁ διόβολος εἱστήκει ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ τοῦ ἀντικεῖσθαι αὐτῷ. καὶ εἶπεν κύριος πρὸς τὸν διάβολον· ἐπιτιμήσαι κύριος ἐν σοὶ ὁ ἐκλεξάμενος τὴν ῾Ιερουσαλήμ«. πότε γάρ αὐτῷ ἐπετίμησεν; ὅτε τὸν ἀγαπηθέντα ὑπ’ αὐτοῦ ἄνθρωπον τῴ ἑαυτοῦ συνῆψεν λόγῳ. »ὁ ἑκλεξάμενος« φησὶν »τὴν ῾Ιερουσαλήμ«, δηλονότι ταύτην τὴν ἡμετέραν, περὶ ἦς ὁ ἀπόστολος λέγει ἡ δὲ ἡμετέρα ·Ιερουσαλὴμ ἂνω ἐστίν· αὕτη γὰρ δουλεύει μετὰ τῶν τέκνων αὐτῆς«. τηνικαῦτα γὰρ ἐν τῇ μεγάλῃ αὐτῇ ῾Ιερουσαλήμ, τουτέστιν ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ἐκκλησίᾳ, γενόμενος ἐπετίμησεν τῷ διαβόλῳ κατά τὴν προφητείαν εἰπὼν ἄπελθε ὀπίσω μου, σατανᾶ, ὅτι σκάνδαλον εἶ ἐία; οὗτος τοίνυν ἐστὶν ὁ ἱερεὺς ὁ μέγας, οὗ τύπον ἔσῳζεν ὁ τηνικαῦτα ᾿Ιησοῦς. οὐ γάρ ἦν δυνατὸν ἐκεῖνον μέγαν κληθῆναι ἱερέα, καίτοι ἔνδοξον ἐν πᾶσιν γεγονότα, Μώσεως μὴ ὀνομασθέντος μεγάλου (οὔπω γὰρ μέγας ἦν Μωσῆς, ὅτι καὶ θεράπων ἤκουσεν θεοῖ· καὶ θεὸς τοῖ ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ θεοῦ ὠνομάσθη). εἰ δέ τις κατὰ τοῦτο μέγαν εἰρῆσθαι ᾿Ιησοῦν νομίζοι, ὅτι αὐτὸς ἠξιώθη εἰσαγαγεῖν τὸν λαὸν εἰς τὴν ἁγίαν γῆν καὶ ἕτερα πολλὰ θαυμαστὰ ἐποίησεν, γνώτω καὶ διὰ τούτου, ὅτι οὐ τοι τυπικῷ τοσοῦτον διέφερεν πράγματι τὸ λεχθὲν μέγεθος ἐπὶ τοῖ Ἰησοῦ, ἀλλὰ τῷ μικρὸν ὕστερον τὸν ἑαυτοῦ λαὸν εἰς τὴν μεγάλην ταύτην ῾Ιερουσαλὴμ εἰσαγαγεῖν μέλλον<τι>.

Re2 οὐ μόνον τοίνυν τῆς » καινῆς κτίσεως‘‘ πρωτότοκον αὐτὸν ὁ ἀπόστολος εἶναι φησίν, ἀλλὰ καὶ πρωτότοκον »ἐκ νεκρῶν«, δι’ οὐδὲν ἕτερον, ἐμοὶ δοκεῖν. ἀλλ’ ἵνα διὰ τοῦ πρωτοτόκου »τῶν νεκρῶν«, ὅπως καὶ πρωτότοκος ἁπάσης κτίσεως« εἴρηται, γνωσθῆναι δυνηθῇ. οὐ γὰρ ἐκ νεκρῶν ἀνέστη πρῶτος ὁ δεσπότης [*](1—23 19—10, 12 (ἡ — ἐστιν) (ἡ) — 13 — 24—S. 186, 3 11) [*](2 Luk. 1, 30—32 — 6 Zach. 3, 1. 2 — 10 Zach. 3, 1. 2 — 12 Gal.4,2G. — 14 Matth. 16, 23 — 18 Ex. 14, 31 usw. — Ex. 7, 1 — 20 Deut. 31,23 — 24 Kol. 1, 15 — 25f Kol. 1, 18 — 26 Kol. 1, 15) [*](1 ὅτι] τί δὲ a. R. V2 w. e. seh. | 6 ἔδειξεν m ἔλεξεν V | σοὶ] καὶ ἐπιτιμήσαι κύριος ὲν σοὶ LXX; einzuschieben? | 13 l. ταύτῃ? | 18 οὒπω Re οὕτω V | ὅτι] εἰ? Loofs Ι 20 νομίζοι m νομίζει V | 21 θαύματα V, corr. Kl Ι 22 f τῴ . . . μέλλοντι (od. μέλλειν) Re τὸ . . . μέλλον V | 24 κοινῆς Μο)

Re 3 νυνὶ δὲ ἐξετάσωμεν ἵν τι ῥητὸν τῶν ὑπὸ Ἀστερίου γραφέντων· ἔφη γὰρ οὗτος ἄλλος μὲν γὰρ ἐστιν ὁ πατήρ, ὁ γεννήσας ἐξ αὑτοῦ τὸν μονογενῆ λόγον καὶ πρωτότοκον πάσης κτίσεως. ἀμφότερα συνάψας γέγραφεν μονογενῆ καὶ πρωτότοκον, πολλῆς ἐναντιότητος ἐν τοῖς ὀνόμασιν οὔσης τούτοις, ὃς ἔστιν ῥᾴδιον καὶ τοῖς σφόδρα δυσμαθέσιν γνῶναι δῆλον γὰρ ὅτι ὁ μονογενής, εἰ ὄντως μονογενὴς εἴη, οὐκέτι πρωτότοκος εἶναι δύναται, καὶ ὁ πρωτότοκος ᾗ 〈πρωτότοκος〉 οὐ δύναται μονογενὴς εἶναι.

Re 4 οὐκοῦν εἰ »πρωτότοκος« μὲν ἐστιν »ἁπάσης κτίσεως« αὐτός, »ἐν αὐτῷ« δὲ »ἐκτίσθη τὰ πάντα«, προσήκει εἰδέναι ἧμάς, ὅτι περὶ τῆς κατὰ σάρκα οἰκονομίας αὐτοῦ ὁ ἀπόστολος νυνὶ μέμνηται.

Re 5 »πρωτότοκος« οὖν »ἁπάσης κτίσεως« διὰ τὴν κατὰ σάρκα γένεσιν ὠνομάσθη, οὐ διὰ τὴν πρώτην, ὡς αὐτοὶ οἴονται, κτίσιν.

Re 6 οὐ τοίνυν οὗτος ὁ ἁγιώτατος λόγος πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως πρωτότοκος ἁπάσης κτίσεως« ὠνόμαστο (πῶς γὰρ δυνατὸν τὸν ἀεὶ ὄντα πρωτότοκον εἶναί τινος;), ἀλλά τὸν πρῶτον »καινὸν ἂνθρωπον«, εἰς ὂν »τὰ πάντα ἀνακεφαλαιώσασθαι« ἐβουλήθη ὁ θεός, τοῦτον αἱ θεῖαι γραφαὶ »πρωτότοκον πάσης« ὀνομάζουσιν »κτίσεως«.

Re 7 ἀκούεις ὅπως οὐ μόνον ταῦτα, ἀλλὰ καὶ τὰ προυπάρχοντα »ἔν τε οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ τῆς γῆς ἐν αὐτῷ« κατὰ τὴν καινὴν κτίσιν »ἐκτίσθαι« συμβαίνει.

Re 8 καὶ μὴ τοῦτο ἀπίθανον εἶναι νομιζέτω Ἀστέριος, εἰ νεώτερον ὂν αὐτοῦ <τὸ> σῶμα τοσαύτης τυχεῖν ἀρχαιότητος ἐδινήθη ἀλλ’ ἐννοείτω, #x003C; καὶ μάλιστα τὴν ἀνθρωπίνην σάρκα νεωτέραν εἶναι συμβαίνει, ὅμως ὁ ταύτην ἀναλαβεῖν δι’ ἁγνῆς ἀξιώσας παρθένου λόγος, ταύτῃ τὸ ἑαυτοῦ ἑνώσας, οὐ μόνον πρωτότοκον πάσης κτίσεως« τὸν ἐν ἑαυτῷ ἄνθρωπον κτισθέντα ἀπειργάσατο ἀλλὰ καὶ ἀρχὴν ἁπάντων αὐτὸν εἶναι βούλεται, οὐ τῶν ἐπὶ γῆς μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν οὐρανοῖς.

Re 9 τὸ τοίνυν κεφάλαιον τουτὶ τῆς Παροιμίας οὐ τὴν ἀρχὴν τῆς θεότητος, ὥσπερ αὐτοὶ νομίζουσιν, τοῦ σωτῆρος ἡμῶν παραστῆσαι βουλόμενον [*](4—10 19, —20, 7 — 11—13 45, 11—13 — 1415 16—20 45, 18—23 — 21—23 45, 25—27 — 24—30 44 S. 187, 2 46, 1216) [*](1 II ön. 4, 35 — 2 Joh. 11, 44 — 5 ff vgl. S. 205, 27ff — 5 Joh. 1, 18 — 6 Kol. 1, 15 — 11f Kol. 1, 15. 16 — 14 Kol. 1, 15 — 17 Kol. 1, 15 — 18 Eph. 2, 15 — Epb. 1, 10 — 19 Kol. 1, 15 — 21 f Kol. 1, 10 — 28 Kol. 1, 15) [*](3 κεκοιμημένων] + ἁγίων? Ι 5 αὐτοῦ V*, corr. V2 | 10 ᾗ πρωτότοκος V2 a. R. ἢ V* Ι 25 τὸ σῶμα τοσαύτη,ς Kl (vgl. Mo Re Zahn) σώματος αὐτῆς V | 25f ὅτι εἰ καὶ r καὶ ὅτι V | 28 ἀπειργάσατο < r | 29 μόνων V)

Re 9 οὐκοῦν ἡ κτίσις τῇ κατὰ ἄνθρωπον αὐτοῦ διαφέρει πραγματείᾳ. διό φησιν ἔκτισέν ἔκτισέν με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αὐτοῦ«, ἔκτισέν με δηλονότι διὰ τῆς παρθένου Μάριας δι’ ἧς ὁ θεὸς ἑνῶσαι τὴν ἀνθρωπίνην σάρκα τῷ ἑαυτοῦ λόγῳ προείλετο.

Re 10 τούτου τοίνυν οὕτως ἔχοντος, ἀκόλουθόν ἐστιν σκοπεῖν τῇ διανοία τὸ παροιμιωδῶς εἰρημένον τουτὶ κεφάλαιον κεφάλαιον ἔκτισέν με ἀργὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αὐτοῦ«. ἔκτισεν γὰρ ἀληθῶς τὸ μὴ ὅν πεποιηκὼς ὁ δεσπότης θεός· θεὸς· οὐκ οὖσαν γὰρ τὴν σάρκα, ἣν ἀνείληφεν ὁ λόγος, ἀλλὰ μῆ οὖσαν »ἔκτισεν ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοὺς.

Re 11 οὐκοῦν εἰκότως τῶν ἀρχαίων παρεληλυθότων, καινῶν δὲ ἔσεσθαι μελλόντων ἀπόντων διὰ τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν καινότητος, ὁ δεσπότης ἡμῶν ὁ Χριστὸς διὰ τοῦ προφήτου ἐβόα λέγων »κύριος ἔκτισέν με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ«.

Re 12 οὕτος γὰρ ἧμίν τοῖς δικαίως πολιτεύεσθαι μέλλουσιν θεοσεβείας ὀδὸς γέγονεν· ἀρχὴ πασῶν τῶν μετὰ ταῦτα ὁδῶν.

Re 12 »ἀρχὴν» δὲ »ὁδῶν« διά τοῦτο εἰκότως εἴρηκεν τὸν δεσπότην ἠμῶν τὸν σωτῆρα, διότι καὶ τῶν ἑτέρων, ὧν ἐσχήκαμεν, ὁδῶν μετὰ τὴν πρώτην ὁδὸν ἀρχὴ γέγονεν, τὰς διὰ τῶν ἱερῶν ἀποστόλων δηλῶν παραδόσεις τῶν »μετὰ ὑψηλοῦ« κατὰ τὴν προφητείαν »κηρύγματος« κηρυξάντων ἡμῖν τὸ καινὸν τοῦτο μυστήριον.

Re 13 »ἐκτισεν οὖν μὺ φησὶν ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα ἔργα αὐτοῦ«. ποῖα δὲ ἔργα φησίν; περὶ ὧν ὁ σωτὴρ λέγει ὁ πατήρ μου ἕως ἂρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι« καὶ αὖθις »τὸ ἔργον« φησὶν »ἐτελείωσα ὃ δέδωκάς μοι«.

Re 13 τίς γὰρ πρὸ τῆς τῶν πραγμάτων ἀποδείξεως ἐπίστευσεν ἂν ὅτι λόγος θεοῦ διὰ παρθένου τεχθεὶς τὴν ἡμετέραν ἀναλήψεται σάρκα καὶ τὴν πᾶσαν θεότητα ἐν αὐτῇ σωματικῶς ἐπιδείξεται;

Re 14 πρὸ τοῦ αἰῶνος ἐθεμελίωσέν με,,, θεμέλιον μὲν τοῦτον ὀνομάζων, τὴν κατὰ σάρκα αὐτοῦ προορισθεῖσαν οἰκονομίαν. ὡς καὶ ὁ ἀπόστολος [*](3—6 46, —21 — —11 46, 23—27. 144, —18; 9 ἔκτισεν) 145, —10, 151, —13 — —15 145, —4 — —17 145, —21 — 22 145, —28 — —25 146, —28 — —28 146, —33 — —S. 188, 3 ἕφη1) 46, —36; 29 θεμέλιον) — S. 188,2 Χριστὸς) 147, —17; S.188, (ἑνὸς) — 4 147, 21) [*](1 Prov. 8, 22 — 4 Proν. 8, 22 — 8 Prov. 8, 22 — 11 Prov. 8, 22 — 12 II Kor. 5, 17 — 14 Prov. 8, 22 — 17 Joh. 14,6 — Prov. 8, 22 — 18 Prov. 8, 22 20f Prov. 9, 3 — 23 Prov. 8, 22 — 24 Joh. .5, 17 — 25 Joh. 17, 4 — 28 Kol. 2, 9 — 29 Prov. 8, 23) [*](3 οὐκ οὖν g | 9 εἰς —́ αὐτοῦ < 144, 16 | γάρ < 151, 11 | 10 γὰρ V 46, 26 Ι ἡμῶν] + ὁ 144, 17. 145, 8. 151, 12 Ι 10 f ἀλλὰ — ἔκτισεν < V 46, 27 — 11 ἀρχὴν — αὐτοῦ < 46, 27. 144, 18. 151, 13 | 29 μὲν < 147, 14)

Re 15 Ἀστερίου γὰρ εἰρηκότος πρὸ τῶν αἰώνων γεγενῆσθαι τὸν λόγον, αὐτὸ τὸ ῥητὸν αὐτὸν ἐλέγχει ψευδόμενον· ὥστε μὴ μόνον αὐτὸν τοῦ πράγματος, ἀλλὰ καὶ τοῦ γράμματος διαμαρτεῖν. εἰ γὰρ »πρὸ τοῦ αἰῶνος ἐθεμελίωσέν με« φησὶν ἡ Παροιμία, πῶς αὐτὸς γεγενῆσθαι αὐτὸν πρὸ τῶν αἰώνων ἔφη; ἕτερον γὰρ πρὸ τοῦ αἰῶνος τεθεμελιῶσθαι αὐτόν, καὶ ἕτερον πρὸ τῶν αἰώνων γεγενῆσθαι.

Re 16 ὥσπερ οὖν τὴν ἐκκλησίαν πάλαι προωρίσατο ὁ παντοκράτωρ θεός, οὕ〈τω〉 καὶ τὴν κατὰ σάρκα τοῦ Χριστοῦ οἰκονομίαν, δι’ οὖ τὸ τῶν θεοσεβῶν γένος »εἰς υἱοθεσίαν« καλέσαι προωρίσατο, πρότερον θεμελιώσας ἐν τῇ αὐτοῦ διανοίᾳ. διὰ τοῦτο ὁ ἀπόστολος τῷ ἁγίῳ πνεύματι σαφῶς προαγορεύει τοῦ προορισθέντος υἱοῦ « λέγων.

Re 17 οὐκοῦν εἰ καὶ τὰ μάλιστα ἐπ’ ἐσχάτων τῶν καιρῶν τουτὶ καινὸν ἐπεφάνη μυστήριον, ὡς διὰ τοῦτο πρὸ τοῦ αἰῶνος τούτου προωρίσθαι, εἰκότως ὁ προφήτης ἔφη πρὸ τοῖ αἰῶνος ἐθεμελίωσέν με«, δηλονότι τὴν σάρκα, διὰ τὴν πρὸς τὸν ἀληθῶς υἱὸν αὐτοῦ τὸν λόγον κοινωνίαν.