Panarion (Adversus Haereses)

τῷ δὲ αὐτῷ τρόπῳ καὶ ἡμεῖς τὰς τῶν αἱρέσεων ῥίζας τε καὶ γνώμας πειρώμενοι ἀποκαλύπτειν οὐ βλάβης ἕνεκα τοῖς ἐντυγχάνειν ἐθέλουσιν *,

ἀλλὰ καθάπερ τοῖς προειρημένοις συγγραφεῦσι διὰ σπουδῆς ἐγένετο οὐ τὸ κακὸν σημᾶναι, ἀλλὰ πρὸς φόβον καὶ ἀσφάλειαν τῆς ἀνθρωπείας φύσεως, εἰς τὸ γινώσκειν τὰ δεινὰ καὶ ἀλετήρια καὶ προασφαλίζεσθαι καὶ διαδιδράσκειν σὺν τῇ τοῦ θεοῦ δυνάμει διὰ τοῦ προσέχειν καὶ μὴ συναμιλλᾶσθαι τοῖς δηλητηρίοις τοιούτοις περιτυχόντας καὶ ὑπὸ τῶν τοιτούτων ἐπιβουλευθέντας ἢ δι’ ἐμφυσήματος ἢ δήγματος ἢ θεωρίας, οἱ αὐτοὶ τὰ αὐτὰ μεριμνήσαντες 〈ἅμα〉καὶ ἀλεξητήρια ῥιζῶν τε καὶ βοτανῶν προετύπωσαν πρὸς ἀθέτησιν τῆς τῶν προειρημένων ἑρπετῶν μοχθηρίας, —

οὕτω καὶ ἡμῖν τὸ πόνημα διὰ τὴν τῶν προειρημένων ἀποτροπὴν καὶ ὑμῶν, ποθεινότατοι, * εἰς τὸ ἀποκαλύψαι τῶν δεινῶν ἑρπετῶν καὶ θηρίων μορφάς τε καὶ ἰοὺς καὶ δήγματα ὀλετήρια.

πρὸς ἀντίθεσιν δὲ τούτων ὅσαπερ δυνάμεθα ἐν συντόμῳ εἴ που ἓν ἢ δύο [*](3 Theophilus ad Autol. Ι 1; S. 20 ff, vgl. Panarion h. 66, 2, 1f — 6 —12 Dioskurides de mat. med, yraef. If; 1 1, Off Wellmann GU M) [*](1 ἀθεεὶ + <γενομένας>? * 2 εἰς τοῦτο *, nach S. 170, 25] εἰς 8 εἴσω Μ 8 * <διέγραψαν> * | Διοσκορίδης G 8 f Πάμφυλος U 10 G 1 Ἡρακλείδης U 14 ἕνεκεν G | ἐντυγχάνειν Μέλουσιν] ἐντυγχάνουσιν U | * <δηλοῦμεν> * 15 ἐγίνετο M 19 τοῖς δηλητηρίοις, aber von erster Hand etwas anderem, wohl τοῖσδε καὶ τοῖς hergestellt M] τοῖσδε καὶ τοῖς G U | περιτυχόντας *] περιτυχοῦσι GUM 20 ἐπιβουλευθέντας *] ἐπιβουλευθεῖσιν GUM 21 τὰ αὐτὰ] ταῦτα U | <ἅμα> * 23 f διὰ τὴν . . ἀποτροπὴν *] διὰ τῆς ... ἀποτροπῆς von erster Hand aus προτροπῆς M διὰ τῆς . . . προτροπῆς G U 24 * etwa <ἀσφάλειαν πεπόνηται> * 25 καὶ ἰοὺς] ἀνιαρὰς U | δήγματα + καὶ Μ)

<A.>

Καὶ γὰρ ἀπ᾿ ἀρχῆς Ἀδὰμ τῇ ἕκτῃ ἡμέρᾳ πλασθεὶς ἀπὸ γῆς καὶ λαβὼν τὸ ἐμφύσημα ἐζωογονήθη οὐ γάρ, ὥς τινες οἴονται, ἀπὸ πέμπτης ἤρξατο καὶ τῇ ἕκτῃ ἐτελειώθη· ἔσφαλται γὰρ ἡ τῶν λεγόντων τοῦτο διάνοια), ἁπλοῦς τε ἦν καὶ ἄκακος, οὐκ ὄνομά τι κεκτημένος ἕτερον, οὐ δόξης οὐ γνώμης οὐ βίου διακρίσεως ἐπίκλησιν κεκτημένος <ἀλλ’> ἢ Ἀδὰμ μόνον κληθείς, τὸ ἑρμηνευόμενον τούτῳ πλάττεται ἐξ αὐτοῦ γυνὴ ὁμοία αὐτῷ,

ἐκ τοῦ αὐτοῦ σώματος, Ε; τοῦ αὐτοῦ ἐμφυσήματος. παῖδες δὲ γεννῶνται τούτῳ ἄρρενές τε καὶ θήλειαι. καὶ βιώσας ἴτη ἐννακόσια τριάκοντα τὸ χρεὼν ἀπέδωκε.

τούτου παῖς Σήθ , υἱὸς δὲ τούτου Ἐνώς, καὶ κατὰ διαδοχὴν Καινάν, Μαλελεήλ, Ἰάρεδ. ὡς δὲ ἡ παράδοσις ἡ εἰς ἡμᾶς ἐλθοῦσα <περι>έχει, ἐντεῦθεν ἤρξατο ἡ κακομηχανία ἐν γίνεσθαι, καὶ ἀπ᾿ ἀρχῆς μὲν διὰ τῆς τοῦ Ἀδὰμ παρακοῆς, ἔπειτα δὲ διὰ τῆς τοῦ Κάϊν ἀδελφοκτονίας, νῦν δὲ ἐν χρόνοις τοῦ Ἰάρεδ καὶ ἐπέκεινα φαρμακεία καὶ μαγεία, ἀσελγεια, μοιχεία τε καὶ ἀδικία.

οὐ [*](6 f vgl. Gen. 1, 26; 2, 7 — 12 vgl. Gen. 2, 21 ff — 14 Gen. 5, 5 — 15 Gen. 5, 6. 9. 12. 15 — ff vgl. liber Jub. 4, 15 u. 22 Littmann GY M 6 — iiaer. 34 ausgezogen im Crypto-Ferratensis Ba (= f ) ; noch kürzer u. zugleich freier sind die Auszüge bei Nicetas Choniates, Thesaurus orthod. fidei 16 —20 Chron. pasch. 23 B; S. 40 Dindorf) [*](2 * <σῴζεσθαι> * 3 δήγματα G | διδάγματα + τὰ M 5 Ε; * ; die Überschriften der 4 ersten Ηäresen sind in den Handschriften Daß Epiphanius tatsächlich auch hier Zahlen beweisen die Spuren bei S. 173,22 (Apparat) 176, 18 177, 12 179,18 u. 20 8 vor τῇ ἕκτῃ + ἐν GUM < f | ἐτελειώθη f] ἐπλάσθη GUM | τοῦτο λεγόντων 11 <ἀλλ’> 12 γυνὴ hinter αὐτῷ αὐτῷ GUM 13 <διὰ> * 15 16 ὡς δὲ ἡ] ἡ δὲ Chron. pasch. 17 Ε;έχει *] ἔχει f < GUM Chron. pasch. ἐντεῦθεν < Chron. pasch. 18 δὲ < GM 19 νῦν] εἶτα Chron. pasch. Chron. pasch. | καὶ 1 < M | καὶ ἀσέλγειαι Chron. pasch. | μοιχεία Chron. pasch. | τε < M | ἀδικία + ἐχ·ρημάτισεν Chron.)

τούτῳ δὲ τῷ Ἰάρεδ γίνεται παῖς τοὔνομα Ἐνώχ, ὃς »εὐηρέστησε τῷ θεῷ καὶ οὐχ ηὑρίσκετο· μετέθηκεν γὰρ αὐτὸν ὁ θεός‘ καὶ « καὶ » οὐκ εἶδεν θάνατον‘. Ἐνὼχ δὲ γεννᾷ τὸν Μαθουσάλα, Μαθουσάλα τὸν Λάμεχ, Λάμεχ τὸν Νῶε.

καὶ ἡ τοῦ θεοῦ δικαιοκρισία κατακλυσμὸν ὕδατος ἐπενέγκασα τῇ οἰκουμένῃ πᾶσαν σάρκα ἀνθρώπων τε καὶ τῶν ἄλλων * ἐξήλειψεν, ἐφύλαξε δὲ ἐν λάρνακι διὰ προστάγματος τὸν Νῶε, εὐαρεστήσαντα ἐνώπιον αὐτοῦ καὶ εὑρόντα χάριν, αὐτόν τε τὸν προδεδηλωμένον Νῶε καὶ τοὺς τρεῖς υἱοὺς αὐτοῦ, Σὴμ Χὰμ Ἰάφεθ, τήν τε ἰδίαν σύζυγον καὶ τῶν τριῶν υἱῶν τὰς τρεῖς γυναῖκας,

ὥστε ἀνθρώπων ψυχὰς ὀκτὼ ἐν τῇ τότε λάρνακι διασεσῶσθαι ἀπὸ τοῦ ὕδατος τοῦ κατακλυσμοῦ, καὶ ἀπὸ παντὸς γένους θηρίων τε καὶ ζῴων, κτηνῶν τε καὶ τῶν ἄλλων τῶν ἐπὶ γῆς πρὸς σύστασιν πάλιν τῆς ἐν κόσμῳ πάντων ὑποστάσεως ἀπὸ τινῶν μὲν δύο δύο ἀπὸ δὲ ἄλλων ἑπτὰ ἑπτά.

καὶ οὕτως παρῆλθε δεκάτη γενεὰ ἐτῶν δισχιλίων διακοσίων ἐξήκοντα δύο. καὶ ὁ κατακλυσμὸς πέπαυται καὶ Νῶε καὶ ὁ αὐτοῦ οἶκος λείψανον τῷ κόσμῳ γεγένηται.

οὔπω δὲ οὐχ ἑτεροδοξία, οὐκ ἔθνος τι διαφερόμενον, οὐκ ὄνομα αἱρέσεως, ἀλλ’ οὐδὲ εἰδωλολατρεία. ἐπειδὴ δὲ ἕκαστος ἀνθρώπων ἰδίᾳ γνώμῃ ἐστοίχει νόμος γὰρ οὐδὲ εἰς ἐτύγχανεν· ἕκαστος γὰρ ἑαυτῷ νόμος ἐγίνετο καὶ τῇ ἰδίᾳ γνώμῃ ἐστοίχει, καθὼς παρὰ τῷ ἀποστόλῳ ἡ χρῆσις, οὐ μόνον Βαρβαρισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων· φησὶ γάρ »ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ οὐ βάρβαρος, οὐ Σκύθης, οὐχ Ἕλλην, οὐκ Ἰουδαῖος«), Βαρβαρισμὸς τότε ἐκαλεῖτο ἐν ταῖς δέκα γενεαῖς τοῦ χρόνου τὸ ἐπώνυμον.