Panarion (Adversus Haereses)

Προοίμιον εἴτ᾿ οὖν λαλιάν, ἐπιγραφὴν ὥσπερ διαγράφοντες παλαιοὶ συγραφεῖς διὰ τοῦ αἰνίγματος ὑπόφασιν ἐδείκνυον πάσης ὑποκειμένης πραγματείας. ὅθεν καὶ αὐτοὶ τῷ αὐτῷ κεχρημένοι χαρακτῆρι προοιμιαζόμεθα ὑμῖν, ἀγαπητοί, τὰ] τῆς κατὰ αἱρέσεων † αἰτήσεως ὑμῶν έν ὀλίγῳ τὴν δύναμιν ἀνακεφαλαιούμενοι.

ἐπειδὴ γὰρ μέλλομεν ὑμῖν τό τε ὀνόματα τῶν αἱρέσεων δηλοῦν τάς τε παρ᾿ αὐτοῖς ἀθεμίτους πράξεις ἀνακαλύπτειν, ὥσπερ ἰοὺς καὶ δηλητήρια ὄντα, σὺν αὐτοῖς δὲ ἅμα καὶ ἀντιδότους ἐφαρμόσαι, ἀλεξητήρια τῶν δεδηγμένων καὶ προκαταληπτικὰ τῶν μελλόντων εἰς τοῦτο ἐμπίπτειν, τοῖς φιλο- κάλοις διαγράφομεν αὐτὸ τοῦτο τὸ προοίμιον, Πανάριον εἴτ᾿ οὖν κιβώτιον ἰατρικὸν τῶν θηριοδήκτων ἑρμηνεύοντες , ὅπερ ἐστὶ διὰ βιβλίων τριῶν συγγραφέν, <περι>έχον αἱρέσεις ὀγδοήκοντα, εἰσι θηρίων εἴτ᾿ οὖν ἑρπετῶν αἰνίγματα.

»μία δὲ μετὰ τὰς ὀγδοήκοντα« ἡ τῆς ἀληθείας βάσις ἅμα καὶ διδασκαλία καὶ σωτήριος πραγματεία καὶ Χριστοῦ νύμφη ἁγία« ἐκκλησία, οὐσα μὲν ἀπ᾿ αἰῶνος, διὰ δὲ τῆς ἐνσάρκου Χριστοῦ παρουσίας κατὰ τὴν διαδοχὴν τοῦ χρόνου μέσον τῶν προειρημένων αἱρέσεων ἀποκαλυφθεῖσα

καὶ ὑφ᾿ ἡμῶν ἐν [*](18 ff vgl. den Schlußabschnitt περὶ πίστεως c. 19, 1 — 18 u. 20 vgl. Hohesl. 6, 7 GR M 10 — S. 156, 9 Anacephalaeosis (= anaceph.)) [*](2 <τοῦ> * 7 ὑπόφασιν] ὑπόθεσιν? Dind. 8 χαρακτῆρι κεχρημένοι 9 ὑμῖν] ὑμῶν G R | τὰ] * | † αἰτήσεως ὑμῶν] πραγματείας ἠμῶν oder (fg) αἰτήσεως ὑμῶν <πραγματείας> * 10 ἐπειδὴ γὰρ] ἐπειδήπερ anaceph. 12 M 13 ἐφαρμοσάμενοι G R Μ | ἀλεξητηρίους anaceph. 14 προκαταληπτικοὺς anaceph. 14 f τοῖς φιλοκάλοις — προοίμιον < anaceph. 16 θηριοδήκτων anaceph.] καὶ θηριοδηκτικὸν G R < M 17 συγγραφέν, <περι anaceph.] < GR Μ 17 f αἵτινες εἰς . . . αἰνίγματά εἰσιν anaceph. αἱρέσεων < G R)

2. Παρακλήθητε δὲ πάντες οἱ φιλοκάλως ἐντυγχάνοντες τῷ τε προοιμίῳ καὶ ταὶς μετέπειτα αἱρέσεσι καὶ τῇ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἀπολογίᾳ τε καὶ διδασκαλίᾳ τῆς ἀληθείας καὶ πίστει τῆς ἁγίας καθολικῆς ἐκκλησίας, συγγνῶναι ἡμῖν ἀνθρώποις οὖσι καὶ μετὰ πόνου καὶ ζήλου θεϊκοῦ φιλοτιμουμένοις ὑπὲρ θεοσεβείας ἀπολογεῖσθαι,

εἴ τι ὑπέρογκον * εἰς αὐτὸ τὸ πανάγιον καὶ πανσεβάσμιον ὂνομα θέλοντες κατὰ τὴν ἰδίαν δύναμιν ὑπεραπολογεῖσθαι, τοῦ θεοῦ συγχωροῦντος τὰ ὑπὲρ δύναμιν ἡ πραγματεία.

καὶ ἕτι παρακλήθητε <συγγνῶναι ἡμ>ῖν, εἴ που εὕροιτε <ἡμᾶς> καίτοι γε μὴ ἐν ἔθει ὅντας ἐπισκώπτειν τινὰς ἢ ἐπισκωμματίζειν, διὰ δὲ τὸν πρὸς τὰς αἱρέσεις ζῆλον καὶ εἰς ἀποτροπὴν τῶν ἐντυγχανόντων εἴ που παροξυνόμενοι λέξωμεν, ἢ ἀπατεῶνάς τινας καλοῦντες ἢ ἀγύρτας ἢ ἀθλίους. αὐτὴ γὰρ ἡ| [*](D267) ἀνάγκη ἡ πρὸς τοὺς λόγους τοῦ ἀγῶνος παρασκευάζει ἡμῖν τὸν τοιοῦτον ἱδρῶτα δἰ ἀποτροπὴν τῶν ἐντυγχανόντων καὶ ὅπως δείξωμεν παντελῶς ἀπηγορευμένας τοῦ ἡμε τέρου φρονήματος τὰς ἐκείνων ἐργασίας καὶ μυστήρια καὶ διδασκαλίας, ἵν' ἀπὸ τῶν λόων καὶ τῆς ὀξύτητος τῆς ἀντιλογίας καὶ τὸ ἡμέτερον ἐλευθέριον ἁποδείζωμεν καὶ τινας ἁπὰ τῶν αὐτῶν ἐκκλίνωμεν καὶ διὰ τῶν δοκούντων βαρυτέρων λόγων.

3. Καὶ ἔστι τὰ ἐν τῇ πάσῃ πραγματείᾳ διὰ τῶν προειρημένων τριῶν βιβλίων, πρώτου καὶ δευτέρου καὶ τρίτου, ἅτινα τρία βιβλία εἰς ἐπτὰ τόμους διείλομεν, ἐν δὲ ἑκάστῳ τόμῳ ἀριθμός τις αἱρέσεων [*](14ff vgl. dieselbe Entschuldigung im Schlußabschnitt περὶ πίστεως c. 19, 2 ff G R M anaceph. (bis ἐκκλησίας Ζ. 9) 26–S. 168, 16 Anacephalaeosis) [*](1 τοῦ Χριστοῦ anaceph. 2 εἰς] ὡς anaceph. 6 παρακαλεῖτε anaceph. 7 τῆ <G R M 7f ἀπολογίᾳ] ὁμολογίᾳ anaceph. 10 εἴ τι]εἰς ὅ εἴ τι G R 11 * etwa <ἐπιχειροῦμεν>* | σεβάσμιον Μ |θέλοντες *]θελήσομεν G R M 12 ἰδίαν]ἁγίαν G R 14 <συγγνῶναι ἡμ>ῖν Dind.] ἵν'G R M 15 <ἡμᾶς> * | ἐπισκήπτειν G R ἐπισκόπτειν Μ 17 λέξομεν G R 18 αὕτη Μ 21 vor τοῦ + <ἀπὸ> oder ἀπηλλοτριωμένας statt ἀπηγορευμένας * 26 τὰ <G R M)

πρώτη Βαρβαρισμός, δευτέρα Σκυθισμός, τρίτη Ἑλληνισμός, τετάρτη Ἰουδαϊσμός, πέμπτη Σαμαρειτισμός.

ἐκ τούτων αἱ καθεξῆς· πρὸ Χριστοῦ μὲν τῆς ἐπιδημίας, μετὰ δὲ Βαρβαρισμὸν καὶ τὴν Σκυθικὴν δεισιδαιμονίαν αἱ ἀπὸ τοῦ Ἑλληνισμοῦ φύσασαι αὑται· ἕκτη Πυθαγόρειοι εἴτ᾿ οὐν Περιπατητικοί, διὰ τῶν περὶ Ἀριστοτέλην διαιρεθεῖσα· ἑβδόμη Πλατωνικοί· ὀγδόη Στωϊκοί· ἐνάτη Ἐπικούρειοι.

εἶτα ἡ Σαμαρειτικὴ αἵρεσις ἡ οὖσα ἐκ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ καὶ ταύτης τέσσαρα ἔθνη· δεκάτη Γοροθηνοί, ἑνδεκάτη Σεβουαῖοι, δωδεκάτη Ἐσσηνοί, τρισκαιδεκάτη Δοσίθεοι.

εἶτα ὁ αὐτὸς προειρημένος Ἰουδαίσμὸς ἀπὸ τοῦ Ἀβραὰμ τὸν χαρακτῆρα εἰληφὼς καὶ διὰ τοῦ δοθέντος νόμου τῷ Μωυσῇ πλατυνθεὶς καὶ ἀπὸ τοῦ Ἰούδα υἱοῦ Ἰακὼβ τοῦ καὶ Ἰσραὴ διὰ Δαυὶδ τοῦ βασιλεύσαντος ἐκ τῆς τούτου φυλῆς τὸ ἐπώνυμον τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ κληρωθείς.

καὶ ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ ἑπτὰ αἱρέσεις αὑται· τεσσαρεσκαιδεκάτη Γραμματέων, πεντεκαιδεκάτη Φαρισαίων, ἑκκαιδεκάτη Σαδδουκαίων, ἑπτακαιδεκάτη Ἡμεροβαπτιστῶν, ὀκτωκαιδεκάτη Ὀσσαίων, ἐννεακαιδεκάτη Νασαρίων, εἰκοστὴ Ἡρῶδιανῶν.